To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D. Ίσως να μη γνωρίζετε την ιστορία της Olga Hepnarová, της τελευταίας γυναίκας που εκτελέστηκε στην Τσεχοσλοβακία. Το 1973, όταν ήταν μόλις 22 ετών, ανέβηκε σε ένα φορτηγό στην καρδιά της Πράγας, το ανέβασε πάνω σε ένα πεζοδρόμιο και επιτάχυνε προς πλήθος περίπου 25 ατόμων. Σκότωσε οκτώ από αυτούς και τραυμάτισε σοβαρά ακόμα 12. Δύο χρόνια αργότερα, εκτελέστηκε με απαγχονισμό.
Αλλά ποια ήταν; Και γιατί το έκανε αυτό; Η νέα βιογραφία I, Olga απαντά αυτά τα ερωτήματα, αποφεύγοντας τους εντυπωσιασμούς, προς όφελος μιας βαθύτερης μελέτης χαρακτήρα. Βλέπουμε την Όλγα ως μισάνθρωπη έφηβη και κοινωνικά αδέξιο μοναχικό πλάσμα. Είναι εκείνη και όλος ο υπόλοιπος κόσμος. «Μια μέρα θα πληρώσεις για το γέλιο σου και τα δάκρυά μου», γράφει στο ημερολόγιό της, προοικονομώντας την εκδικητική της πράξη.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Παίζοντας την Olga με καρέ σε στιλ Louise Brooks, η Πολωνή ηθοποιός Michalina Olszanska περπατάει στα χνάρια της στη διάρκεια της ταινίας, αιχμαλωτίζοντας το ρετρό σικ της Τσεχοσλοβακίας του '70 και τη μοναξιά του χαρακτήρα της. Κατάλαβε την Olga; Την επηρέασε σε προσωπικό επίπεδο; Τι είναι αυτό που μας τραβά την προσοχή στις νεαρές γυναίκες δολοφόνους;
i-D: Η Olga περιγράφει τον εαυτό της ως «φωτισμένη ψυχοπαθή» στην ταινία. Έτσι τη βλέπεις κι εσύ;
Michalina Olszanska: Δεν μου αρέσει να σκέφτομαι ότι ήταν ψυχικά άρρωστη γιατί είναι πολύ απλοϊκό. Πιστεύω ότι ήταν ένα πολύ έξυπνο κορίτσι, χαμένο, μόνο, ίσως πολύ έξυπνο για το περιβάλλον της, για τους ανθρώπους που ήταν γύρω της. Αυτό θα μπορούσε να είναι πρόβλημα γιατί κανένας δεν την καταλάβαινε ή δεν ήθελε να την καταλάβει πραγματικά. Δεν είμαι σίγουρη ότι εάν συναντούσε ανθρώπους από τον καλλιτεχνικό μποέμικο χώρο θα ήταν ευκολότερα τα πράγματα για εκείνη – γιατί ήταν τέτοιο είδος ανθρώπου, διάβαζε όλα εκείνα τα βιβλία. Η μητέρα της απλώς ήθελε να είναι ένα φυσιολογικό κορίτσι, που σήμαινε κάτι εκείνη την εποχή, τη δεκαετία του '70.
Πώς μπήκες στο μυαλό μιας κατά συρροή δολοφόνου;
Νομίζω ότι όλοι οι έφηβοι –ιδιαίτερα τα κορίτσια– έχουν στιγμές που πιστεύουν πως κανένας δεν τους καταλαβαίνει. Πιστεύεις ότι είσαι μόνη σου, ότι δεν ανήκεις σε αυτό τον κόσμο. Το βίωσα, όπως οποιοσδήποτε άλλος βέβαια, αλλά δεν σκοτώνουμε όλοι ανθρώπους. Έτσι, πρώτα απ' όλα προσπάθησα να σκάψω στο παρελθόν μου, στις πιο μαύρες μέρες μου, τι σκεφτόμουν όταν ήμουν έφηβη. Ήθελα να καταλάβω τι πρέπει να ένιωσε, όχι να δικαιολογήσω τις πράξεις της. Γιατί αυτό που έκανε στην πραγματικότητα ήταν αυτοκτονία, κατά κάποιο τρόπο, δεν ήταν απλώς ανθρωποκτονίες.
Εννοείς ότι ήξερε πως θα εκτελεστεί προτού καν ανέβει στο φορτηγό;
Ναι, το ήθελε αυτό, το επιζητούσε. Οπότε ναι, είναι πολύ περίπλοκη αυτοκτονία, γιατί στην αρχή της ταινίας η μητέρα της της λέει ότι για να αυτοκτονήσει κανείς χρειάζεται ισχυρή θέληση και πως δεν την έχει. Πιστεύω λοιπόν ότι εκείνες είναι οι λέξεις που είχε στο μυαλό της σε ολόκληρη τη σύντομη ζωή της.
Σε προσωπικό επίπεδο πώς ένιωσες που έπαιξες τον χαρακτήρα της;
Το αστείο είναι ότι σχεδόν πάντα παίζω τους κακούς – τους δολοφόνους, τα τέρατα, τους ψυχοπαθείς, δεν ξέρω γιατί [γέλια]. Όταν παίζω αυτούς τους χαρακτήρες, πάντα προσπαθώ να βρω αυτό το μικρό κομμάτι του ανθρώπινου όντος σε αυτούς, να το πιάσω και να το κρατήσω σφιχτά, γιατί διαφορετικά δεν υπάρχει λόγος να παίξεις έναν κακοποιό. Όταν έπαιξα την Olga ένιωσα ακόμη και κάθαρση, γιατί ήταν ο πρώτος μου πολύ σκοτεινός ρόλος και όταν προσπάθησα να την καταλάβω, αυτό με βοήθησε να καταλάβω τον εαυτό μου και τους ανθρώπους γενικότερα. Τελικά, η Olga με δίδαξε να μην κοιτάω τους ανθρώπους κρίνοντάς τους.
Τη βλέπουμε να γράφει στα ημερολόγιά της στην ταινία. Δούλεψες με τα αληθινά;
Ναι, τα ημερολόγια ήταν αληθινά και οι ομιλίες από το δικαστήριο ήταν πραγματικές, αλλά όλα τα υπόλοιπα στην ταινία ήταν κατά κάποιο τρόπο αυτοσχέδια. Επίσης, συνάντησα τον τύπο – το τελευταίο αγόρι της, τον ψηλό τύπο. Τον συνάντησα αλλά δεν ήθελε πραγματικά να μιλήσει για εκείνη πολύ. Αλλά όταν ο Tomas, ο σκηνοθέτης, τον ρώτησε εάν θα μπορούσα να παίξω την Olga, είπε «ω, ναι, έχει κάτι στα μάτια της» και απάντησα «ω, ΟΚ, ευχαριστώ, νομίζω». Οπότε αυτό ήταν πολύ σημαντικό, να αγγίξω την Olga γι' αυτό τον τύπο και να δω ότι στην πραγματικότητα αισθάνεται ένοχος γιατί δεν ήταν σε θέση να τη σώσει από τον εαυτό της.
Λοιπόν, κάπνιζα παλιά αλλά λίγο – με τους φίλους μου στα πάρτι. Αλλά ύστερα από αυτήν τη ταινία… τώρα καπνίζω πολύ.
Ένιωσες καθόλου συμπάθεια για την Olga και για όσα πέρασε προτού το κάνει αυτό;
Ναι, ένιωσα. Ένιωθα ξένη και εγώ η ίδια όλη μου τη ζωή, το μοναχοπαίδι δυο ηθοποιών – αυτό δεν είναι εύκολο. Οπότε μπορούσα να καταλάβω. Επίσης, ένα άλλο πράγμα που αποφασίσαμε να αλλάξουμε: δεν ήταν όσο αδύνατη είμαι στην ταινία. Όταν ήμουν έφηβη, όλα τα κορίτσια ήθελαν να είναι τόσο αδύνατα, ανορεξικά, και έτσι πέρασα από αυτό το στάδιο, οπότε αποφασίσαμε να το χρησιμοποιήσουμε σαν σύγχρονη πινελιά σύνδεσης με την Olga. Εκείνη δεν ήταν έτσι, αλλά σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να είναι βοηθητικό για τα σύγχρονα κορίτσια, για να καταλάβουν τι συμβαίνει.
Η Olga είχε ιστορικό ψυχολογικών προβλημάτων αλλά ήταν ανένδοτη ως προς το να μην επικαλεστεί παραφροσύνη. Πιστεύεις ότι είχε πλήρη επίγνωση του τι έκανε;
Το πιστεύω αυτό. Διότι αυτό που είπε είναι πολύ λογικό – όσο μπορεί να είναι. Όταν έκανε ό,τι έκανε, τη στιγμή που οδηγούσε το φορτηγό, πιστεύω ότι σκεφτόταν καθαρά. Διαφορετικά, πιστεύω ότι δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε μια ταινία για ψυχοπαθείς. Γιατί δεν είσαι ψυχοπαθής, δεν είμαι ψυχοπαθής, οπότε ποτέ δεν θα μπορέσω να συμπάσχω μαζί τους. Αλλά όταν βλέπω ένα κορίτσι που θα μπορούσε να είναι φυσιολογικό και τότε κάτι συμβαίνει, κάποιος την πληγώνει, τότε νιώθω πως «Θεέ μου, αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί σε μένα».
Όταν η Olga κάνει το μοδάτο καρέ κούρεμά της στην ταινία, δείχνει ότι παθαίνει μπλακάουτ και ίσως γίνεται αλλαγή στον χαρακτήρα της;
Ναι, έτσι νομίζω. Και ήταν το αληθινό της κούρεμα, εκείνο του αγοροκόριτσου. Δείχνει την αλλαγή του χαρακτήρα της, διότι στην αρχή της ταινίας είχε μακριά μαλλιά, όλα όσα ήθελε η μαμά της να γίνει. Έπειτα μεγάλωσε και απέκτησε τον χαρακτήρα με τον οποίο κατέληξε. Είναι πραγματικά σημαντικό, γιατί πιστεύω ότι ήθελε να είναι πιο σκληρή, να δείχνει πιο σκληρή απ' ό,τι πραγματικά ήταν, να μοιάζει περισσότερο με αγόρι, απλώς να κρύψει ότι είναι πραγματικά ευαίσθητη και κοριτσάκι γιατί φοβόταν τα πάντα.
Ο χαρακτήρας σου καπνίζει επίσης σαν τρελός, σχεδόν σε κάθε σκηνή. Ήταν δύσκολο για σένα;
Λοιπόν, κάπνιζα παλιά αλλά λίγο – με τους φίλους μου στα πάρτι. Αλλά ύστερα από αυτήν τη ταινία… τώρα καπνίζω πολύ. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα, γιατί πιστεύω ότι τα τσιγάρα της είναι σαν πιπίλα, σαν ένα μωρό. Η μαμά μου λέει ότι καπνίζουμε γιατί είμαστε όλοι ζώα και νιώθουμε ασφαλείς όταν πιπιλάμε κάτι. Είναι σαν να θυμόμαστε ότι πίνουμε το γάλα από το στήθος της μητέρας μας. Η Olga κάπνιζε με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, όχι όπως η Greta Garbo, αλλά αυτό με βοήθησε πολύ γιατί το έκανε κάθε φορά που ένιωθε ανασφαλής.
Πιστεύεις ότι τραβά περισσότερο το ενδιαφέρον των ανθρώπων επειδή ήταν γυναίκα δολοφόνος, κάτι που είναι σπάνιο;
Ναι, γιατί ποτέ δεν περιμένουμε κάτι τέτοιο από μια γυναίκα –είναι σπάνιο– και είναι κάτι διαφορετικό να βλέπεις το αδύναμο, κοκαλιάρικο κορίτσι να κάνει ένα τέτοιο πράγμα συγκριτικά με όταν βλέπεις έναν σκληρό τύπο να το κάνει. Είναι όπως όταν βλέπεις τη Mathilda από την ταινία Léon και σκέφτεσαι «Ω, πρέπει να υπάρχει κάτι ενδιαφέρον σε αυτό τον χαρακτήρα».
Περισσότερα από το VICE
Τι Έμαθα από τον Μπαμπά μου που Αυτοκτόνησε Έχοντας Κατάθλιψη