Τι Έκανε η Πολιτεία Ώστε οι Νέοι να Καταγγέλλουν Περιστατικά Σεξουαλικής Κακοποίησης;

Η αποκάλυψη της Σοφίας Μπεκατώρου για τη σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη από παράγοντα της Ομοσπονδίας Ιστιοπλοϊας, βοήθησε να σπάσει το τείχος της «σιωπής» - στον χώρο του αθλητισμού, του θεάτρου αλλά και στην πανεπιστημιακή κοινότητα, όπου είναι γνωστό ότι οι ιστορίες έμφυλης βίας μένουν σε επίπεδο συζητήσεων και δεν καταγγέλλονται επίσημα. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή που θα συμβεί το περιστατικό μέχρι την καταγγελία μπορεί να ξεπεράσει τα 20 χρόνια. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα πώς η Πολιτεία ενίσχυσε το αίσθημα ασφάλειας των νέων και γιατί δεν υπήρξε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας και διαχείρισης της έμφυλης βίας ώστε να καταγγέλονται νωρίτερα παρόμοια περιστατικά;

Το VICE αναζήτησε τις οργανωμένες καμπάνιες- εκστρατείες ενημέρωσης για τη σεξουαλική παρενόχληση που έγιναν τα τελευταία χρόνια σε σχολεία και πανεπιστήμια της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του τμήματος Εκπαίδευσης της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, που έχουμε στα χέρια μας, το τοπίο μοιάζει θολό καθώς η ενημέρωση για την έμφυλη βία και τη σεξουαλική παρενόχληση υπάγεται σε ένα διευρυμένο πλαίσιο δράσεων στη μαθητική-φοιτητική κοινότητα το οποίο υλοποιείται από συνεργαζόμενα συμβουλευτικά κέντρα και δήμους. Το ζήτημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης απασχόλησε τις προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας προκαλώντας παράλληλα αντιδράσεις, με αποτέλεσμα πολλές ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση να γίνονται αποσπασματικά ή να διαρκούσαν μικρό χρονικό διάστημα.

Όπως η θεματική εβδομάδα σεξουαλικής αγωγής που θεσπίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και πραγματοποιήθηκε σε 1.656 Γυμνάσια από τα 1.700 της χώρας, το σχολικό έτος 2018-19 και ενώ το κίνημα #MeToo προκαλούσε τριγμούς στην παγκόσμια κοινότητα. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας κατήργησε τον θεσμό και τον αντικατέστησε με τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων και θεματικούς κύκλους μεταξύ των οποίων το «Ευ Ζην» με μαθήματα αγωγής υγείας όπως η πρόληψη από τις εξαρτήσεις και η σεξουαλική αγωγή που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται πιλοτικά μόλις σε 218 σχολεία στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

VICE Video: #MeToo στο Ελληνικό Θέατρο

Ανάλογο είναι το σκηνικό και στον χώρο του Πανεπιστημίου. Η πρόσφατη καταγγελία πρώην φοιτήτριας του ΑΠΘ για σεξουαλική παρενόχληση από καθηγητή του τμήματος Γεωλογίας και όσες ακολούθησαν, περιγράφουν τη σκοτεινή πλευρά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι αναφορές προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών καθώς και υποψηφίων διδακτόρων, φτάνουν ήδη τις 1.500 μόνο στο ΑΠΘ σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στην Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ο πρύτανης του ιδρύματος, Νίκος Παπαϊωάννου, στο πλαίσιο της προκαταρκτικής εξέτασης. Για πρώτη φορά το 2019, ο Νόμος 4589/2019 έδωσε τη δυνατότητα στα ΑΕΙ να ιδρύσουν τις Επιτροπές Ισότητας Φύλων ως συμβουλευτικά όργανα στις αρμοδιότητές των οποίων είναι η παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης σε περιπτώσεις καταγγελιών.

Μιλώντας στο VICE, η Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αρμόδια για την Δημογραφική Πολιτική και την οικογένεια, Μαρία Συρεγγέλα, τονίζει ότι «τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που βρίσκουν τη δύναμη και το θάρρος να καταγγείλουν περιστατικά βίας που έχουν βιώσει. Στην αύξηση των καταγγελιών συνέβαλαν οι ενημερωτικές δράσεις της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, και οι εκστρατείες των Συμβουλευτικών Κέντρων στις τοπικές κοινωνίες. Η ενημέρωση της μαθητικής και εκπαιδευτικής κοινότητας, η ανάδειξη του φαινομένου στα ΜΜΕ και η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκδηλώσεων αποτελούν βασικές δράσεις προς τη θετική τροποποίηση της αντίληψης και της στάσης της κοινωνίας σχετικά με τη βία κατά των γυναικών.  Μεγάλη απήχηση στο κοινό είχε, βέβαια, η πρόσφατη καμπάνια της ελληνικής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας “Μένουμε σπίτι, αλλά δεν μένουμε σιωπηλές”. Το νομοθετικό πλαίσιο για την καταπολέμηση και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας υπάρχει και είναι πάρα πολύ καλό. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας με Νόμους για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο να γίνει ευρέως γνωστό και τα θύματα βίας να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητες οι εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού».

Για την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας και διαχείρισης της έμφυλης βίας στα πανεπιστήμια κάνει λόγο η κ. Ροδούλα Τσιότσου, καθηγήτρια στο τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, επικεφαλής της ομάδας για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης στον λόγο και τη συμπεριφορά στην Επιτροπή Ισότητας Φύλων του πανεπιστημίου Μακεδονίας. Όπως αναφέρει στο VICE, «οι επιτροπές είναι καινούργιες και έρχονται να στηρίξουν την ισότητα των φύλων στην Ελλάδα, η οποία τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι στην τελευταία θέση. Δεν υπήρχε κανένας φορέας στα πανεπιστήμια όλα αυτά τα χρόνια, παρά μόνο μια άτυπη δράση στο ΑΠΘ η οποία δεν ειχε αναγνωριστεί ποτέ από το πανεπιστήμιο και τα μέλη συμμετείχαν με δική τους πρωτοβουλία. Με βάση τη νομοθεσία, οι επιτροπές έχουν συμβουλευτικό ρόλο, ωστόσο έχουν τη δυνατότητα να δέχονται καταγγελίες και να τις διαχειρίζονται χωρίς να αποσαφηνίζεται ο τρόπος. Θεωρώ ότι η ίδρυση Γραφείου Ισότητας των Φύλων στο Υπουργείο Παιδείας θα βοηθούσε στην προώθηση της ισότητας σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, καθώς η έμφυλη βία ξεκινάει από την πρώιμη παιδική ηλικία. Η ενημέρωση θα πρέπει να ξεκινήσει από μικρότερες ηλικίες, διότι πρέπει να αλλάξουμε την κουλτούρα της χώρας μας. Δυστυχώς βλέπω φοιτητές, κυρίως άνδρες, να εκφράζονται πολύ αρνητικά και να μη θεωρούν σημαντική την έμφυλη βία είτε αυτό απευθύνεται σε γυναίκες είτε σε ομοφυλόφιλους. Μια φοιτήτρια μου περιέγραψε ένα περιστατικό που έζησε στην είσοδο της πολυκατοικίας του σπιτιού της, η οποία όταν πήγε να το καταγγείλλει, οι αστυνομικοί την αντιμετώπισαν με απαξίωση και άλλαξαν την κατάθεσή της επειδή το περιστατικό συνέβη σε μια μικρή πόλη όπου όλοι γνωρίζονταν».

Σε λιγότερο από έναν μήνα, επτά κορίτσια, απόφοιτες της Νομικής και των Πολιτικών Επιστημών, είχαν δεχθεί περισσότερα από 300 αιτήματα από φοιτητές που ήθελαν να ενταχθούν στη ΦΥΛ.ΙΣ., την πρώτη Φοιτητική Ένωση για το Φύλο και την Ισότητα που δημιούργησαν στις αρχές Οκτωβρίου. Τα ιδρυτικά μέλη της νεοσύστατης ομάδας, που απαριθμεί σήμερα 650 μέλη, διαπίστωσαν το κενό αυτό στη διάρκεια της καραντίνας με αφορμή τις αναφορές για ενδοικογενειακή και έμφυλη βία που αυξάνονταν αλλά και την εκδίκαση της υπόθεσης Τοπαλούδη.

«Όραμά μας είναι η προαγωγή της έμφυλης ισότητας, η καταπολέμηση του σεξισμού και των πάσης φύσεως διακρίσεων. Η δράση μας δεν περιορίζεται μόνο στο πανεπιστήμιο αλλά και εκτός, με δράσεις ενημερωτικές και ακτιβιστικές, ενώ μέλη μας μπορούν να γίνουν φοιτητές από οποιαδήποτε σχολή στην Ελλάδα και συνεργαζόμαστε με φορείς τόσο εντός του πανεπιστημίου, όσο και με φορείς και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών», αναφέρει στο VICE για την ανεξάρτητη μη κερδοσκοπική ένωση, η 20χρονη Ολυμπία Γαϊτανίδη, Πρόεδρος της ΦΥΛ.ΙΣ.

Ενας από τους βασικούς λόγους της σύστασης της Ένωσης ήταν για να ενισχυθούν οι μηχανισμοί υποστήριξης των φοιτητών και φοιτητριών εντός των ιδρυμάτων ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση, τον σεξισμό και τις διακρίσεις. «Πριν ακόμα έρθουν στην επιφάνεια όλες οι καταγγελίες, είναι λογικό ότι εμείς ως μέλη της φοιτητικής κοινότητας γνωρίζαμε το πρόβλημα και την ανάγκη να αντιμετωπιστεί. Ένα από τα πάγια αιτήματα είναι να δημιουργηθούν κάποιες δομές εντός του πανεπιστημίου για τη στήριξη ενάντια στην παρενόχληση και τις διακρίσεις με βάση την ταυτοτητα φύλου. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο στα πανεπιστήμια. Συστάθηκε η υπηρεσία του Συνηγόρου του φοιτητή η οποία δεν είναι ενεργή σε όλα τα ιδρύματα και δεν υπάρχουν διαφανείς διαδικασίες. Το 2019 συστάθηκαν οι επιτροπές ισότητας που είναι θεσμοθετημένες και μπορούν να διαχειρίζονται τέτοια περιστατικά. Ωστόσο εάν αυτό δεν περάσει από τους οργανισμους των ιδρυμάτων, αν δεν θεσμοθετηθει δηλαδή και εντός του ιδρύματος, αν δεν υπάρχει μια δομή να διαχειριζεται αυτές τις καταγγελίες, στο τέλος υπεύθυνα όργανα είναι οι κοσμητείες και οι πρυτανίες - όργανα στα οποία έχουν γίνει κατά καιρούς καταγγελίες ωστόσο θα μου επιτρέψετε να πω ότι τίθενται με συνοπτικές διαδικασίες στο αρχείο. Σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια υπάρχει ένας αντίστοιχος μηχανισμός, ο οποίος είναι διαφανής και ολοκληρωμένος, κατι αντίστοιχο θέλουμε και στα ελληνικα πανεπιστήμια επιτέλους, που να ξέρουν οι φοιτητές ποια διαδικασια πρέπει να ακολουθήσουν», προσθέτει.

Υπάρχει σεξισμός στο ΑΠΘ; «Αυτό το απαντάει η πραγματικότητα. Έχουν έρθει στα χέρια μας καταγγελίες από άτομα που ζητούν τη βοηθειά μας και σύντομα θα δημιουργήσουμε μια ομάδα νομικών προκειμένου να λειτουργήσουν συμβουλευτικά στα άτομα που μας προσεγγίζουν, διότι κάποιες είναι πολύ σοβαρές και ελπίζουμε να φτάσουν στα αρμόδια όργανα».

Οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προέτρεψαν τα μέλη των αρμόδιων Επιτροπών Ισότητας Φύλων πολλών πανεπιστημίων να κινητοποιηθούν άμεσα. Πρόσφατα, η Επιτροπή του Παντείου πανεπιστημίου με ανακοίνωσή της δήλωσε αποφασισμένη και έτοιμη να παρέχει τις υπηρεσίες της σε όλους τους φοιτητές που θα καταγγείλλουν φαινόμενα έμφυλης βίας.

Περισσότερα από το VICE

Οικογένεια Ιρακινών στην Ελλάδα Απειλείται με Θάνατο Από την Πολιτοφυλακή της Βασόρας

Τι Πιστεύουν τα Πολιτικά Κόμματα για την Gen Z

Η Τρομακτική Ιστορία Ενός Ξεναγού σε Ηφαίστειο, το Οποίο Εξερράγη

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.