«Είχα Πάθει Τροχαίο και με Ρωτούσαν τι θα Γίνει με την Παραγγελία» - Η Καθημερινότητα μιας Γυναίκας Delivery στην Αθήνα

Τα παιδιά με τα μηχανάκια θα τα δεις να ανεβάζουν ταχύτητα για να προλάβουν το πορτοκαλί φανάρι ή να κάνουν σφήνες ανάμεσα στα αυτοκίνητα, για να παραδώσουν την παραγγελία στην ώρα της. Θα τα δεις ιδρωμένα και κατάκοπα, μέσα στην αφόρητη ζέστη του καλοκαιριού, θα τα δεις στις καταιγίδες να οδηγούν με μειωμένη ορατότητα φορώντας αδιάβροχα στα γλιτσερά οδοστρώματα, θα τα δεις στα χιόνια να πασχίζουν να ισορροπήσουν στον πάγο που έχει δημιουργηθεί στο έδαφος, θα τα δεις να είναι στο δρόμο, σε όλες τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Θα βρίσκονται κάπου έξω, εκτεθειμένα, χωρίς μέσα ατομικής προστασίας, με τα δικά τους δίκυκλα και με δική τους ευθύνη. «Έχει φύγει το παιδί», λένε λακωνικά οι μαγαζάτορες στα τηλεφωνήματα “εξοργισμένων” πελατών που διαμαρτύρονται επειδή μπορεί να καθυστέρησε μερικά λεπτά η παραγγελία τους. Ποιος ξέρει όμως εάν αυτή η παραγγελία θα παραδοθεί;

«Delivery σκοτώθηκε εν ώρα εργασίας», «Αυτοκίνητο παρέσυρε 23χρονο διανομέα», «Ένα ακόμη τροχαίο δυστύχημα με θύμα ντελιβερά», είναι μερικοί από τους τίτλους που εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα στις οθόνες μας. Οι χρόνοι διανομής μειώνονται, τα εργατικά ατυχήματα αυξάνονται. Για ένα bonus μερικών λεπτών ανά παραγγελία, για ένα παραπάνω tip, για την ασυνειδησία των εταιρειών που κυνηγούν μανιωδώς μεγαλύτερο κέρδος, η σωματική ακεραιότητα των εργαζομένων διακυβεύεται κάθε λεπτό που περνά και τα νήματα της ζωής κόβονται στην άσφαλτο. Και όλα αυτά για να λάβουν στο τέλος του μήνα μισθούς πείνας, σε ένα καθεστώς υποδηλωμένης εργασίας και με μειωμένα ένσημα.

«Είχα πάθει τροχαίο ατύχημα κατά τη διάρκεια της δουλειάς, πήρα το συντονιστή να τον ενημερώσω ότι θα πάω στο νοσοκομείο και η πρώτη ερώτηση που μου έκανε είναι “τι θα γίνει με την παραγγελία;”. Δεν τους νοιάζει η σωματική μας ακεραιότητα, τους νοιάζει να βγαίνει η γρήγορα δουλειά», λέει στο VICE η Μαρία Παναγούλη, η οποία είναι 35 χρονών και εργάζεται ως delivery τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αφού έχασε τη δουλειά της κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Οι ατελείωτες ώρες οδήγησης στο οδόστρωμα, τα καιρικά φαινόμενα και οι συμπεριφορές που αντιμετωπίζει από μαγαζάτορες και πελάτες, είναι μερικές από τις δυσκολίες που συνοδεύουν το επάγγελμα του διανομέα.

Ένα πρωινό που είχε ρεπό, τη συναντήσαμε στα Εξάρχεια. «Έχω εμπλακεί σε τροχαία, αλλά το πιο σοβαρό ήταν μια φορά που έβρεχε πολύ και πέρασε ένας με μεγάλη ταχύτητα σε κοντινή απόσταση από μένα. Δεν με ακούμπησε, αλλά λόγω βροχής έχασα τον έλεγχο, γλίστρησα, έπεσα στο πλάι του δρόμου και χτύπησα τη μέση μου. Εκείνη τη στιγμή ένιωσα όλο το σώμα μου να τραντάζεται, παρ' όλο που κινούμουν με χαμηλή ταχύτητα. Όταν πέφτεις από το μηχανάκι, είναι σαν να πέφτεις από το δεύτερο όροφο. Μετά πήγα στο νοσοκομείο», αναφέρει. «Μου έχει τύχει να γλιστρήσω και μόνη μου. Ο δρόμος είναι επικίνδυνος, μπορεί να υπάρχουν κάτω λάδια ή ο,τιδήποτε άλλο. Και είμαστε τόσες ώρες στο τιμόνι σερί, που είναι αδύνατο να παραμένουμε απόλυτα συγκεντρωμένοι. Φταίμε και εμείς, αλλά όταν δεν υπάρχουν επαρκή διαλείμματα, συμβαίνει. Τυχαίνει να εμπλεκόμαστε σε τροχαία και να καλούμε το συντονισμό και να μας απαντάει μετά από 20 λεπτά, ενώ μπορεί να χρειαζόμαστε άμεσα βοήθεια».

Πέρυσι την άνοιξη, ξεκίνησαν τα λεγόμενα “bonus” για την απόδοση. Κάθε μήνα μετρώνται οι χρόνοι παράδοσης του κάθε delivery. Αν ανήκει στο 25% των πιο γρήγορων, συγκαταλέγεται στο patch 1 και παίρνει 50 λεπτά ανά παραγγελία, ενώ στο patch 2 παίρνει 25 λεπτά ανά παραγγελία. Μέσα στον πρώτο μήνα εφαρμογής του bonus, έγιναν 20 σοβαρά ατυχήματα, σύμφωνα με τη Μαρία.

Οι μεγάλες εταιρείες ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος. Και συμπεριφέρονται στους διανομείς απαξιωτικά. «Σκέψου πως οι συνεντεύξεις μας γίνονται μόνο διαδικτυακά, ποτέ δια ζώσης. Δεν μας επιτρέπουν να μπούμε καν στα γραφεία της εταιρείας. Στέλνουν έναν παρατρεχάμενο στην είσοδο και μας πετά έξω τον εξοπλισμό. Στέλνουν εξώδικα και απολύουν κόσμο με τη δικαιολογία ότι χρωστάνε στο ταμείο τους. Πρόσφατα απέλυσαν πατέρα δύο ΑμεΑ παιδιών στην Κρήτη. Γι΄αυτό και εμείς, είμαστε στη διαδικασία δημιουργίας επιχειρησιακού σωματείου», λέει η Μαρία.

Όπως περιγράφει η ίδια, αναφερόμενη στα μέσα ατομικής προστασίας και τις παροχές, καλύπτεται μόλις ένα 15% στα έξοδα συντήρησης, ενώ στους μισθωτούς δίνεται κράνος και αδιάβροχο. Ωστόσο είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν το δικό τους δίκυκλο και να προμηθευτούν με δικά τους έξοδα ειδικό μπουφάν μηχανής.

Επιπλέον, «τα φαινόμενα αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας στον κλάδο, είναι πολύ συχνό φαινόμενο και υφίσταται σε μεγάλο ποσοστό», μου λέει ευθέως. «Αυτό συμβαίνει διότι στα μαγαζιά θεωρούμαστε εξωτερικοί συνεργάτες, οπότε είναι εύκολο κάποιος να μη μας δηλώσει και να το αποφύγει, αφού κολλάει λιγότερα ένσημα. Αυτό είναι λάθος, διότι είμαστε όλη μέρα στο δρόμο και τα ατυχήματα είναι συχνά. Ακόμα και η αποζημίωση που θα χρειαστεί να πάρουμε από το ταμείο μας σε περίπτωση σοβαρού ατυχήματος, θα μειωθεί αναλογικά με τα ένσημά μας. Τα μαγαζιά οφείλουν να μας σέβονται, να συνειδητοποιήσουν την επικινδυνότητα του επαγγέλματος και να μας βάζουν από μόνα τους τα ένσημα που πρέπει. Η υποδηλωμένη εργασία είναι εκείνη που κυριαρχεί -με εξαίρεση τις μεγάλες εταιρείες διανομής».

Σε ό,τι αφορά τους μισθούς, η Μαρία θεωρείται από τους «τυχερούς», αφού πληρώνεται με 4 ευρώ την ώρα. «Δουλεύουμε 4, 6 ή 8 ώρες, ανάλογα με τη συμφωνία που θα κάνουμε. Ανήκω σε μεγάλη εταιρεία, οπότε δεν υπερβαίνουν το ωράριο, αλλά όταν συμβαίνει, πληρωνόμαστε τις υπερωρίες. Υπάρχει επιλογή πενθήμερης οκτάωρης εργασίας, εξαήμερης εξάωρης ή τετράωρης και πενθήμερης τετράωρης. Προσωπικά, σε μια νορμάλ κλίμακα, δουλεύω 4ωρο και παραδίδω 13 παραγγελίες. Υποτίθεται ότι ο δικός μας μισθός, είναι ο καλύτερος από αυτούς που υπάρχουν έξω. Είμαστε με 4 ευρώ την ώρα, συν το 15% του δικύκλου. Υπάρχουν συνάδελφοι που εργάζονται με 3,5 ευρώ την ώρα και χωρίς ένσημα. Μηνιαία βγαίνει γύρω στα 400-500 ευρώ εάν είσαι 4ωρος, 600 ευρώ εάν είσαι 6ωρος και 750-800 άμα είσαι 8ωρος».

Η ένταξη στα βαρέα και ανθυγιεινά, είναι ένα από τα βασικά και χρόνια αιτήματα του κλάδου των διανομέων, όμως η αδιαφορία των κυβερνήσεων διαχρονικά έχει ως αποτέλεσμα να μην γίνει κανένα βήμα προς μία πιο ευνοϊκή κατεύθυνση. «Επειδή εγώ δεν έκανα αυτή τη δουλειά, δεν γνώριζα τι συμβαίνει. Όμως, τώρα αντιμετωπίζω πρόβλημα με τη μέση μου και δουλεύω μόλις ενάμιση χρόνο, ενώ οι περισσότεροι έχουμε και αυχενικά θέματα επειδή φοράμε τόσες ώρες το κράνος. Και είναι από τα πιο επικίνδυνα επαγγέλματα, αφού οι διανομείς χάνουν τη ζωή τους καθημερινά στο δρόμο», λέει η Μαρία. «Ακόμα, μας δηλώνουν στον ΕΦΚΑ σαν εργατοτεχνίτες διότι είναι πιο οικονομικό το ένσημο, από ότι αν μας δήλωναν ως delivery».

Αν μπορούσε να καταθέσει τρεις προτάσεις στο υπουργείο Εργασίας αναφορικά με το εργασιακό καθεστώς των διανομέων, αυτές θα ήταν «να ενταχθεί το επάγγελμα στα βαρέα και ανθυγιεινά, να μην εργαζόμαστε με ακραίες καιρικές συνθήκες και να γίνονται περισσότεροι έλεγχοι έτσι ώστε να μην υπάρχουν άτομα που δουλεύουν χωρίς ένσημα σε μία τόσο επικίνδυνη δουλειά».

«Σε ακραίες καιρικές συνθήκες, εμείς παραδίδουμε κανονικά παραγγελίες. Δεν σταματάει κανένας να παραγγέλνει, δεν σταματάνε τα μαγαζιά, δεν σταματάνε οι εταιρείες. Θεωρούν ότι αυτή είναι η δουλειά μας. Ναι, είναι η δουλειά μας, ως ένα σημείο. Φέτος στα χιόνια εγώ δεν βγήκα, ενώ οι υπόλοιποι δούλευαν για κάποιες ώρες. Πέρυσι με τα χιόνια που ήμουν νέα στην εταιρεία, δούλεψα. Χιόνιζε από το απόγευμα, αλλά η εφαρμογή έκλεισε γύρω στις 10.30 το βράδυ που μπορούσες να μετακινηθείς μόνο αν είχες έλκηθρο. Με τη βροχή θα βγω, με τους 40 βαθμούς δε θα βγω μεσημέρι, θα βγω μόνο βράδυ. Πέρυσι το καλοκαίρι που ξέσπασαν τόσες φωτιές, δεν μπορούσα να ανασάνω από την μυρωδιά της στάχτης στην ατμόσφαιρα. Όσοι είμαστε σε εταιρείες, έχουμε δικαίωμα να πούμε ότι δε θα βγούμε λόγω καιρικών συνθηκών. Οι συντονιστές προσπαθούν να μας πείσουν, αλλά είναι στο χέρι μας τι θα κάνουμε. Η χειρότερη εποχή για μένα είναι ο χειμώνας, δεν αντέχω το κρύο. Τις υψηλές θερμοκρασίες τις αντέχω γιατί δουλεύω βράδυ», επισημαίνει η Μαρία.

Όσο για τους πελάτες, «μπορεί να αισθάνονται άσχημα κάποιες φορές όταν παραγγέλνουν με ακραίες συνθήκες. Όμως, για μένα ο τελευταίος που φταίει είναι ο πελάτης, διότι όταν δεν οδηγείς μηχανάκι, δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις τι μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο που θα έρθει με καταρρακτώδη βροχή. Εγώ τον πελάτη τον δικαιολογώ, το νόμο δε δικαιολογώ. Προσωπικά δεν έκανα παραγγελίες με αυτές τις συνθήκες και προτού γίνω delivery. Αλλά υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν πως είναι μια δουλειά μας που επιλέξαμε και δεν τους ενδιαφέρει».

Από το περασμένο καλοκαίρι, στις εταιρείες διανομής έχει ξεκινήσει το freelancing, το οποίο τείνει να παγιωθεί και να αντικαταστήσει την μισθωτή εργασία. Από τη μία οι freelancers έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν ποιες παραγγελίες θα παραδώσουν, όμως από την άλλη, εάν εμπλακούν σε ατύχημα δεν είναι καλυμμένοι να πάρουν αποζημίωση από την εταιρεία ή το ασφαλιστικό ταμείο. Για την εκάστοτε εταιρεία, η απασχόληση διανομέα με καθεστώς freelancer, έχει μικρότερο κόστος και είναι φθηνότερη αφού δεν πληρώνει ένσημα και ασφάλιση.

«Η εταιρεία που υπάγομαι, μεταβάλλει με ύπουλο τρόπο τα ωράρια όσων είμαστε μισθωτοί και αλλάζει αυθαίρετα και τις ζώνες που δουλεύουμε, για να εξωθήσει όσο περισσότερους από εμάς γίνεται στην παραίτηση. Θέλει να κρατήσει αποκλειστικά freelancers για να μην πληρώνει ένσημα και εργατικά ατυχήματα. Γίναμε το “αγκάθι” από εκεί που ήμασταν ήρωες. Ενώ αυτή τη στιγμή είναι περισσότερα από 2.500 άτομα στο δρόμο, έχουμε μείνει περίπου 800 μισθωτοί», εξηγεί. Η ίδια, δεν είχε καμία εμπειρία από delivery. Όταν ξεκίνησε τη δουλειά, είχε συμφωνήσει να είναι στη ζώνη της Πανόρμου, αφού μένει στο Γκύζη και γνώριζε καλά την περιοχή. Δεν πέρασε ούτε ένας μήνας από την πρόσληψή της και η ακτίνα της ήδη εκτείνεται σε όλο το κέντρο της Αθήνας. «Η ακτίνα του κέντρου ξεκινάει από Ψυχικό και φτάνει μέχρι Καλλιθέα, Άγιο Δημήτριο, Ταύρο, Αιγάλεω, Περιστέρι, Κολωνό, Γαλάτσι, Πατήσια και Αγίους Αναργύρους. Καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για έναν άνθρωπο που δε γνωρίζει την περιοχή και μπορεί να κινηθεί μόνο με GPS. Λίγο να χάσεις τη συγκέντρωσή σου και να κοιτάξεις το GPS, μπορεί να γίνει ατύχημα. Έχουν γίνει πολλά ατυχήματα έτσι. Θυμάμαι πέρυσι έγινε ένα σοβαρό στο Χολαργό, γιατί ο διανομέας πέρασε καταλάθος το STOP, επειδή του είχαν αλλάξει ζώνη, δεν ήξερε την περιοχή και κοίταζε το GPS».

Οι πιο δύσκολες περιοχές παράδοσης -σύμφωνα με τη Μαρία- είναι όσες βρίσκονται στα πέριξ του κέντρου. «Μια φορά είχα πάει κοντά στη Γερανίου να κάνω μία παράδοση και τριγύρω ήταν πιάτσα με τοξικοεξαρτημένους. Έστειλα στον συντονισμό πως δε μπορούσα να ανέβω στην πολυκατοικία -η οποία δεν είχε ούτε φώτα- γιατί φοβόμουν για το μηχανάκι. Ήταν λίγο περίεργα. Σε τέτοιες περιοχές είναι πιο δύσκολο για μια γυναίκα η οποία δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της επειδή δεν έχει την ίδια σωματική διάπλαση με κάποιον άντρα delivery. Και συμβαίνουν πολλά τέτοια σκηνικά. Έχει τύχει να μπω σε πολυκατοικία πίσω από την Ομόνοια και μέχρι να κατέβω, έβλεπα 3-4 άτομα να τραβάνε το μηχανάκι για να το κλέψουν. Τότε άρχισα να τσιρίζω και έφυγαν αμέσως».

VICE Video: Η Βιομηχανία των Influencers

Η αντιμετώπιση των πελατών απέναντι σε μία γυναίκα delivery, έχει πολλές εκφάνσεις. «Στην αρχή, όταν έβλεπαν γυναίκα delivery σοκάρονταν, αλλά σίγουρα έβγαζα περισσότερα tips από τους άντρες συναδέλφους μου. Τώρα το έχουν συνηθίσει κάπως διότι είμαστε αρκετές στο δρόμο. Υπάρχουν άντρες που ανοίγουν την πόρτα εντελώς γυμνοί. Στην αρχή αισθανόμουν κάπως περίεργα, αλλά μετά το συνήθισα και κοίταζα αλλού. Κάποιοι μπορεί να είναι γυμνοί και ξαπλωμένοι στο κρεβάτι, να έχουν ανοιχτή την πόρτα και να λένε στους delivery να μπουν μέσα στο σπίτι και να αφήσουν την παραγγελία στον πάγκο τους. Συνήθως με σέβονται, δε μου έχουν κάνει κάποιο σχόλιο με το οποίο να νιώσω άσχημα», επισημαίνει. «Οι γυναίκες πελάτες είναι πιο περίεργες, κάνουν παράπονα εάν αργήσει η παραγγελία και έχουν πιο έντονες αντιδράσεις. Οι άντρες από την άλλη είναι τόσο άνετοι που σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα».

«Το μεγαλύτερο tip που μου έχουν δώσει ήταν ένα 10ευρω σε παραγγελία 2 ευρώ, σε ένα σπίτι κοντά στο σταθμό Λαρίσης, ενώ το μικρότερο ήταν 5 λεπτά». Αυτό που την ενοχλεί περισσότερο είναι η αγένεια. «Το φιλοδώρημα είναι κάτι προαιρετικό, οπότε και να μην πάρω, το δέχομαι. Δεν είναι το κύριο μέλημά μου. Την ευγένεια όμως θα ήθελα να την απαιτήσω, αλλά δε γίνεται. Κάποιοι ανοίγουν την πόρτα ίσα-ίσα για να βγάλουν έξω το χέρι τους και να τραβήξουν τη σακούλα και την κλείνουν αστραπιαία, λες και θα μπούμε μέσα να τους κλέψουμε. Αυτό είναι κάτι που με ενοχλεί πάρα πολύ. Πες μία καλησπέρα, πες ένα ευχαριστώ. Εκείνη τη στιγμή μας κάνουν και αισθανόμαστε ανεπιθύμητοι».

Οι χειρότερες συμπεριφορές όμως, προέρχονται από τους ίδιους τους μαγαζάτορες. «Πέρυσι που δούλευα με 40 βαθμούς, είχα πάει σε ένα μαγαζί για να παραλάβω μια παραγγελία και ζήτησα από το μαγαζάτορα ένα ποτήρι νερό και ξίνισε. Μου είπε “να παραδόσεις την παραγγελία πρώτα”. Του απάντησα, “καλά θα βρω μόνη μου νερό” τότε και αναγκάστηκε να μου δώσει, μόνο και μόνο για να μην καθυστερήσω την παραγγελία. Δε σέβονται τη δουλειά μας, αυτό με εξοργίζει. Όταν ένας άνθρωπος δε μπορεί να σκεφτεί ότι με τον καύσωνα το λιγότερο που οφείλει είναι να σου δώσει ένα ποτήρι νερό, δεν ξέρω τι να πω. Εμείς παίρναμε μπουκαλάκια με νερό, αλλά αν τα βάλεις στο κουτί, σε λίγα λεπτά έχουν ζεσταθεί από τις υψηλές θερμοκρασίες. Και κατά τη διάρκεια της καραντίνας, τα μαγαζιά που συνεργαζόμασταν δεν άφηναν τους delivery να πάνε τουαλέτα, επικαλούμενοι τον covid-19», αναφέρει.

Την επόμενη φορά που θα καταφθάσει στην πόρτα μας ένα παιδί με μηχανάκι, ας είμαστε λίγο πιο ευγενικοί και ας δώσουμε ένα μπουρμπουάρ από το περίσσευμά μας. Ας μην κάνουμε άλλες παραγγελίες με καύσωνες, βροχές ή χιόνια. Τα παιδιά με τα μηχανάκια δεν είναι υποχρεωμένα να διακινδυνεύουν τις ζωές τους στο οδόστρωμα για ένα μεροκάματο. Θέλουν απλά να κάνουν τη δουλειά τους με αξιοπρέπεια.

Η Νίκη Σερέτη Δεν θα Έσβηνε Ποτέ τη Δεβόρα από το Παρελθόν της

Ένας «Ξεχασμένος» Κόσμος Ζει και Πεθαίνει Μόλις 19 Χιλιόμετρα από το Κέντρο της Αθήνας

Συγκλονιστικές Φωτογραφίες: Τι Άφησαν Πίσω τους οι Ουκρανοί που Εγκατέλειψαν τα Σπίτια τους

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.