Το Animation που Αποτυπώνει την Κινηματογραφικότητα του Ελληναριού

Μία γυναίκα μέσης ηλικίας βρίσκεται «καρφωμένη» κάθε ώρα της ημέρας στο μπαλκόνι της, επιτηρώντας και παρεμβαίνοντας σε οτιδήποτε συμβαίνει στη γειτονιά της. Αυτός είναι περίπου ο πυρήνας της πλοκής της μικρού μήκους ταινίας animation «Από το Μπαλκόνι» των Άρη Καπλανίδη και Ηλία Ρουμελιώτη. Ως θέμα μπορεί να μην τραβάει και πολύ το μάτι ενός θεατή, που έχει μάθει να βλέπει ταινίες στις οποίες «κάτι γίνεται».

Κι όμως, το «Από το Μπαλκόνι» πέρασε από διάφορα φεστιβάλ, απέσπασε πολύ καλές κριτικές από το περίφημο «κοινό και κριτικούς» αποκτώντας ένα σπάνιο για ελληνικά δεδομένα hype από στόμα σε στόμα. Το πιο δυνατό του όπλο; Η αληθοφάνεια των διαλόγων του. Όταν βλέπεις την ταινία είναι σαν να βλέπεις ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτό που εσύ έχεις προσλάβει ως πραγματικότητα. Ιδίως αν έχεις μεγαλώσει σε αυτές τις εργατικές-μεσοαστικές γειτονιές της Αθήνας, οι οποίες συμβολικά απεικονίζονται στην ταινία κάτω από την ταμπέλα της Νέας Φιλαδέλφειας.

Το VICE μίλησε με τους δημιουργούς του «Από το Μπαλκόνι» σχετικά με την ιδέα που βρίσκεται πίσω από αυτό, τις κατηγορίες ανθρώπων που υποεκπροσωπούνται και φυσικά το (ενήλικο) animation.

VICE: Η ερώτηση του εκατομμυρίου: Yπάρχει κάτι βιωματικό στο «Από το Μπαλκόνι»; Άρης Kαπλανίδης: Πρώτα από όλα, να τονίσω ότι υπήρχε μία τέτοια γειτόνισσα στα αλήθεια. Ήταν ακριβώς απέναντι από εκεί που δουλεύαμε. Όπως καταλαβαίνεις, κατά καιρούς, γίνονταν διάφορα περιστατικά. Όταν είχαν πια μαζευτεί πολλά, κάπου καθίσαμε και αρχίσαμε να λέμε σε έναν φίλο μας που δεν τη γνώριζε όλες τις ιστορίες που είχαμε εμείς και η υπόλοιπη γειτονιά για εκείνη. Εκεί ήταν που είδαμε ότι το αστείο αυτό έβγαζε πολύ γέλιο. Είχε κι ένα ενδιαφέρον να βλέπεις με βάση αυτήν τη γυναίκα πώς το παίρνει διαφορετικά ο καθένας.

Έτσι, σκεφτήκαμε ότι ίσως αυτή να είναι μία καλή βάση για να κάνουμε μία ιστορία στην οποία θα μιλάμε για αυτούς τους ανθρώπους που ξέραμε, έναν-έναν ξεχωριστά. Με κάποιον τρόπο, να μιλήσουμε για αυτούς παίρνοντας ως αφορμή αυτό που ουσιαστικά δεν είναι τίποτα το σημαντικό: Mία γυναίκα που βρίσκεται συνεχώς σε έναν μπαλκόνι και επιτηρεί τα πάντα.

Η Νέα Φιλαδέλφεια πώς προέκυψε; Κατάγεστε από εκεί; Ηλίας Ρουμελιώτης: Έχουμε βιωματική σχέση με την περιοχή αλλά κυρίως έχουμε μία βιωματική σχέση με όλα αυτά τα εργατικά προς μεσοαστικά προάστια, διότι κι εμείς από εκεί καταγόμαστε: Άγιοι Ανάργυροι, Νέα Φιλαδέλφεια, Λιόσια. Όλους αυτούς τους τύπους τούς γνωρίζουμε. Με αυτούς έχουμε μεγαλώσει. Τα συγκεντρώσαμε, τα ονομάσαμε Νέα Φιλαδέλφεια βάζοντας τα χειρότερα στοιχεία από κάθε γειτονιά (σ.σ. γέλια) και στήσαμε το περιβάλλον της ταινίας κάπως έτσι.

Έμαθα κι ότι όλα τα συνθήματα στους τοίχους που έχετε περάσει στην ταινία είναι αληθινά. A.K: Πράγματι. Τα μαζεύαμε κατά καιρούς πολύ πριν καν σκεφτούμε το «Μπαλκόνι». Δεν πιστεύαμε, βέβαια, ότι θα τα χρησιμοποιήσουμε όλα μαζί σε μία ταινία. Έλα, όμως, που το κάναμε. Τα τοποθετήσαμε σε στρατηγικά για εμάς σημεία, προκειμένου να λειτουργήσουν κυρίως στο υποσυνείδητο του θεατή.

Θυμάμαι κάτι χαρακτηριστικό. Σε αυτές τις γειτονιές υπάρχουν ακόμα σημάδια από τον σεισμό του 1999, υπάρχει το κλείσιμο μαγαζιών και επιχειρήσεων στην κρίση και λόγω της πανδημίας. Σε κάποιο σημείο, λοιπόν, δίπλα σε όλα αυτά, είχε ξεμείνει ένα σύνθημα που έλεγε «Μάικλ, ήσουν ψυχάρα» για τον Michael Jackson.

Ένα από τα πιο δυνατά σημεία της ταινίας ήταν η αληθοφάνεια των διαλόγων της. Αυτό ήταν κάτι στο οποίο στοχεύσατε ή προέκυψε αυτόματα; A.K: Όχι απλώς στοχεύσαμε στην αληθοφάνεια των διαλόγων, ήταν ο αυτοσκοπός. Είπαμε ότι το πιο σημαντικό για μας ήταν να αποδοθούν σωστά οι φωνές, οι πλεονασμοί του προφορικού λόγου, η νοοτροπία που βγαίνει κατά την ομιλία και πώς οι άνθρωποι που είναι γύρω μας μιλάνε. Τους τελευταίους ούτως ή άλλως δεν τους έχουμε δει πολύ συχνά να εκπροσωπούνται. Τις λίγες φορές που συμβαίνει, θα απεικονιστούν ως καρικατούρες ή θα τους αποτυπώσουν με μόνο λόγο να τους κριτικάρουν. Εκ των πραγμάτων αυτό φέρνει μία απόσταση.

Από την άλλη, εμείς δώσαμε πολύ μεγάλη σημασία στον τρόπο ομιλίας και τις λέξεις των χαρακτήρων. Από αυτό τον τρόπο που μίλαγε ο καθένας, προέκυπτε τελικά το τι θα έλεγε και συνεπαγωγικά το περιεχόμενο της ταινίας. Με άλλα λόγια, ήταν πιο σημαντικό για μας το πώς θα μιλάνε οι χαρακτήρες της ταινίας παρά το τι θα λένε. Αυτό τουλάχιστον μέχρι να αρχίσει να δένει το σενάριο.

**Σε τι αποσκοπούσε αυτή η επιλογή;
**Εμείς δεν βλέπουμε ποτέ την επιφάνεια ως ένα τείχος που πρέπει να γκρεμιστεί προκειμένου να βρούμε από πίσω την αλήθεια. Ίσα-ίσα πιστεύουμε ότι αν αναλύουμε τη βιτρίνα αυτή, όντως μπορεί να έρθουμε πιο κοντά στην ουσία που αναζητάμε.

Όταν όμως γράφατε τους διαλόγους αυτούς, το κάνατε όντας κι εσείς τέτοιοι άνθρωποι ή κοιτώντας τους από μακριά;  Η.Ρ: Πολλά πράγματα που κάνουμε σε αυτή την ταινία προέκυψαν από στομάχι, από ένστικτο. Πήγαμε να κάνουμε κάτι που θα γουστάραμε και οι ίδιοι πάρα πολύ να το δούμε. Κοιτώντας το πια εκ των υστέρων συζητήσαμε αυτό ακριβώς που λες. Νομίζω ότι συμφωνούμε και οι δύο ότι δεν θα κάναμε μία τέτοια ταινία για ανθρώπους που τους γνωρίζουμε καλά.

Ούτως ή άλλως έχουμε και μία σχέση με το σατιρικό, οπότε θα ήταν πολύ εύκολο να σακουλιάσουμε κάποιους και να τους σατιρίσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να γελάσει ο θεατής. Αυτό έχει όμως ένα πολύ βασικό μειονέκτημα: Δεν σου δίνει το περιθώριο να γνωρίσεις καλύτερα τον χαρακτήρα για τον οποίο μιλάς.

Εμείς αυτούς τους χαρακτήρες δεν είναι απλά ότι τους ξέρουμε επειδή έχουμε ζήσει και έχουμε μεγαλώσει πλάι τους. Ως έναν βαθμό είμαστε κι εμείς τέτοιοι. Για παράδειγμα, η ιστορία στην οποία παίζει ο Οικονομίδης που βγαίνει με το μποξεράκι και βρίζει τη Λίνα, είναι μία ιστορία που συνέβη σε εμένα. Όχι ακριβώς έτσι, δεν βγήκα να τη βρίσω τη γυναίκα. Ήταν όμως περίπου όσα σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή.

Τώρα που λες για τον Οικονομίδη, φαντάζομαι ότι οι ταινίες του ήταν μία από τις επιρροές σας, σωστά; H.Ρ: Ως προς τα μπινελίκια; Εμείς είπαμε ότι θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα μπινελίκια σαν μία μουσική της καθημερινότητας. Ένα πράγμα που έχουμε κάνει είναι ότι δεν απευθύνεται η βρισιά σε κάποιον χαρακτήρα συγκεκριμένα. Θα δεις ότι συμβαίνει σε όλη την ταινία εκτός από τη σκηνή του Οικονομίδη που το έκανε ο ίδιος στον αυτοσχεδιασμό του και, εντάξει, αυτό δεν το αφήνεις απ’ έξω.

Έχετε και άλλες επιρροές από ελληνικό κινηματογράφο; A.K: Ο Σταύρος ο Τσιώλης είναι μία σαφής επιρροή μας. Όταν είδαμε το «Ας Περιμένουν οι Γυναίκες» ήταν μία τομή για εμάς. Όπως αυτός κάνει για τους Πελοποννήσιους και τους δικούς του ανθρώπους, μπορούμε να κάνουμε και εμείς το ίδιο για τους δικούς μας ανθρώπους. Επιτρέπεται. Δίνεις σε κάτι, το οποίο κάποιος θα το θεωρούσε κινηματογραφικά ευτελές, βάρος λόγω της εμπειρίας σου. Επιρροή μας ήταν και ο Περάκης ή κάποιες ταινίες που έκανε ο Χάρρυ Κλυν τη δεκαετία του 1980 ή του Πανουσόπουλου οι πρώτες ταινίες.

Η αρχή της ταινίας είναι λίγο «Ο Τρίτος Άνθρωπος» και Σκορσέζε και λίγο η αρχή του «Θου-Βου» του Βέγγου που ήταν μία παράνοια. Σαν πειραματικός κινηματογράφος.

Ως προς το (ενήλικο) animation, πιστεύετε ότι έχουμε καθυστερήσει λίγο στην Ελλάδα να το αναγνωρίσουμε με το κύρος που του αναλογεί; A.K: Πιστεύω ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να γίνει από εμάς, τους καλλιτέχνες. Αν θέλουμε να είναι προσβάσιμο αυτό το οποίο κάνουμε, αντιμετωπίζοντας τον θεατή όχι σαν ηλίθιο αλλά ως έναν ενήλικο, πρέπει εμείς να τον προσκαλέσουμε σε κάτι το οποίο μπορεί να τον κάνει να διασκεδάσει. Με αυτήν τη λογική θα γίνει και το πρώτο άνοιγμα.

Τι προσφέρει το animation ως φόρμα σε μία ταινία όπως η δική σας; Α.K: Το animation -ιδίως στις ταινίες μικρού μήκους- είναι πιο συνυφασμένο με το φανταστικό. Κάπως έτσι το είχαμε και εμείς στο μυαλό μας, ότι αφορά πράγματα τα οποία δεν μπορείς να απεικονίσεις με παραδοσιακό γύρισμα. Ωστόσο, κάπως προσπαθήσαμε να το γυρίσουμε ανάποδα. Να εξομοιώσουμε κατά κάποιον τρόπο ένα low budget b-movie γύρισμα σε animation, ακριβώς γιατί αποσκοπούσαμε στο να δημιουργήσει μία οικειότητα.

Μέσα από το animation καταλάβαμε ότι ανακαλύψαμε και αυτή τη δυνατότητα: Κάτι το οποίο θέλαμε να κάνουμε εμείς σε γύρισμα και θα φαινόταν φτηνό, μέσα από το animation μπορούμε να το αναδείξουμε με την αγάπη που βλέπουμε εμείς σε αυτό. Εν προκειμένω, την κινηματογραφικότητα του ελληναριού που μας αρέσει τόσο πολύ.

Υπάρχει κάτι που να έχεις ξεχωρίσει από όλο το διάστημα που κράτησαν τα γυρίσματα του «Από το Μπαλκόνι»; H.Ρ: Μία πολύ ωραία στιγμή που θυμάμαι ήταν η εβδομάδα που κάναμε τις ηχογραφήσεις των ηθοποιών. Στην αρχή είχαμε ηχογραφήσει εμείς τις φωνές προκειμένου να στήσουμε το κλίμα μας. Αυτό το δείξαμε στους ηθοποιούς που διαλέξαμε, προκειμένου να το πιάσουν και εκείνοι. Όταν πήγαμε για τις ηχογραφήσεις και τις ερμηνείες, είχαν πιάσει ακριβώς αυτό που θέλαμε. Δεν είχε σημασία να πουν ακριβώς όσα λέει κάθε λέξη του σεναρίου. Κατά έναν περίεργο λόγο, έμειναν πιστοί στο κλίμα του σεναρίου μεταφέροντάς το όμως ταυτόχρονα στον δικό τους χαρακτήρα. Εκείνη τη στιγμή καταλάβαμε και ότι θα λειτουργήσει σίγουρα.

Περισσότερα από το VICE

Ο Steve Δημιουργεί Comics για να Ακουστούν οι Φωνές των Queer Ατόμων

Το να Είσαι Community Guide στο Metaverse του Facebook Είναι Εφιαλτική Δουλειά

Η πιο Άκυρη Ερώτηση που Έγινε Ποτέ στο «Ποιος Θέλει να Γίνει Εκατομμυριούχος;»

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.