Ο Ανδρέας​ και η Νόμα​, η Άγνωστη Ασθένεια που Καταστρέφει Πρόσωπα και Ζωές

Το VICE Greece δίνει βήμα σε επιλεγμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη δημιουργία της νέας στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε Δευτέρα θα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα, με τα οποία καταπιάνονται οι συγκεκριμένες οργανώσεις και αξίζουν την προσοχή όλων. Το συγκεκριμένο άρθρο είναι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

«Όσα χρόνια και να έχεις κάνει αποστολές, όσο σκληρές καταστάσεις και αν έχεις αντιμετωπίσει, τίποτα δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για την πρώτη επίσκεψη στο νοσοκομείο παιδιών για την ασθένεια νόμα, στο Σοκότο της βορειοδυτικής Νιγηρίας». Ο Ανδρέας Κουτέπας βρέθηκε ως αναπληρωτής επικεφαλής αποστολής με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην περιοχή αυτή και περιγράφει πώς είναι να βοηθάς παιδιά που παλεύουν με μια άγνωστη στους περισσότερους ασθένεια.

Η νόμα είναι μια μη μεταδοτική νόσος που πλήττει κυρίως παιδιά κάτω των πέντε ετών τα οποία ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Τα υποσιτισμένα παιδιά, τα παιδιά με κακή στοματική υγιεινή και όσα περνούν παιδικές ασθένειες, όπως ιλαρά, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη νόμα, όπως επιβεβαίωσε πρόσφατη έρευνα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η απουσία πρόσβασης σε φροντίδα υγείας είναι άλλος ένας παράγοντας κινδύνου και συνδέεται άμεσα με τις δυσκολίες της έγκαιρης διάγνωσης της νόσου. Δεν γνωρίζουμε πολλά για τις αιτίες και τα συμπτώματα της νόσου, πράγμα που δυσχεραίνει την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, που είναι βασικά στοιχεία της καταπολέμησης της νόμα.

Η νόσος ξεκινάει ως φλεγμονή των ούλων και μοιάζει με άφθα. Μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες, η μόλυνση ξεκινάει να καταστρέφει το οστό και τους ιστούς –το σαγόνι, τα χείλη, τα μάγουλα, τη μύτη ή τα μάτια–, προκαλώντας σε όσους επιζήσουν πόνο, επιπλοκές στην αναπνοή και δυσκολία στη σίτιση.

Οι γονείς συνήθως δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει στο παιδί τους και ο χρόνος είναι ο χειρότερος εχθρός τους. Παρόλο που η νόμα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με αντιβιοτικά, πολύ συχνά δεν γίνεται διάγνωση και το παιδί πεθαίνει. Η νόμα μπορεί να προληφθεί με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων υψηλού κινδύνου και την ευαισθητοποίηση του κόσμου.

Το νοσοκομείο, που υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα από το 2014, είναι η μόνη δομή στη χώρα –και μία από τις λίγες παγκοσμίως– με αποκλειστικό αντικείμενο την αντιμετώπιση αυτής της θανατηφόρας βακτηριακής νόσου.

Οι Καθαρίστριες που Έγιναν Ηθοποιοί και Γύρισαν τον Κόσμο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

«Το νοσοκομείο στο Σοκότο δείχνει σαν ένα κανονικό παιδιατρικό νοσοκομείο. Μεγάλες αυλές, μερικές απλές κούνιες, μια τραμπάλα. Ακούγονται παιδικά γέλια και φωνές. Αλλά όταν μπαίνεις στον θάλαμο, όλα σταματάνε. Κάποια παιδιά καλύπτουν το πρόσωπό τους, κάποια σε κοιτάνε με τα τεράστια μάτια τους. Τα πρόσωπά τους είναι παραμορφωμένα. Σε μερικά λείπει το μάγουλο, σε άλλα το σαγόνι, αφήνοντας όλο το στόμα και τη γλώσσα εκτεθειμένα. Άλλα είναι γεμάτα επιδέσμους, αναρρώνοντας από την πρόσφατη επέμβαση. Μπορείς να διαβάσεις στο βλέμμα τους τον φόβο ότι τα βλέπεις σαν τέρατα, τιμωρημένα από κάποιον Θεό για αμαρτίες που δεν γνωρίζουν. Έχουν βιώσει την απόρριψη στις κοινότητές τους, αφού οι συγχωριανοί τους απλώς δεν μπορούν να τα βλέπουν. Ένας-δυο νεαροί, 20άρηδες, είναι πιο επικοινωνιακοί. Έχουν ζήσει απόκληροι και περιθωριοποιημένοι και ξέρουν ότι είναι τυχεροί που είναι εδώ. Περιμένουν με αγωνία για τις εγχειρήσεις τους, ώστε να γυρίσουν στα χωριά τους και να ξεκινήσουν μια καινούργια ζωή. Ωστόσο, αυτό απαιτεί υπομονή», περιγράφει ο Ανδρέας.

«Μερικοί άνθρωποι έφευγαν μακριά, όταν έβλεπαν το πρόσωπό μου. Δεν με έβλεπαν σαν άνθρωπο», λέει ο 20χρονος Bilia, ο οποίος έχει επιζήσει από την ασθένεια και νοσηλεύεται στο νοσοκομείο του Σοκότο. Ο Bilia προσβλήθηκε από τη νόμα όταν ήταν μόλις ενός έτους. Γρήγορα η νόσος κατέστρεψε τη μύτη και το πάνω χείλος του. Ήταν τυχερός που επέζησε, καθώς εννιά στους δέκα ανθρώπους που προσβάλλονται από τη νόμα πεθαίνουν μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες.

Όπως ο Bilia, έτσι και η Hadiza, 40 ετών σήμερα, προσβλήθηκε όταν ήταν παιδί. Από τότε ελπίζει να μπορέσει κάποτε να κάνει επέμβαση, για να αποκαταστήσει το πρόσωπο και την αξιοπρέπειά της. «Όταν έχεις περάσει νόμα, δεν υπάρχει περίπτωση να μην σε κοιτάζουν οι άνθρωποι», λέει η Hadiza. «Ακόμη και ο αδελφός σου σε βλέπει διαφορετικά».

«Η επανορθωτική χειρουργική, για να βελτιώσεις ένα κατεστραμμένο πρόσωπο, απαιτεί πολλές επεμβάσεις, που μπορεί να πάρουν μήνες και το αποτέλεσμα είναι άλλοτε εντυπωσιακό, άλλοτε μέτριο. Υπάρχουν φορές, λίγες ευτυχώς, που το παιδί επιστρέφει στο νοσοκομείο, μετά από μήνες, πάλι χτυπημένο από την αρρώστια.

»Λένε ότι είχαμε νόμα και στην Ευρώπη - φαίνεται να εμφανίστηκε τελευταία φορά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Υποσιτισμός και κακή υγιεινή είναι κάποιες από τις αιτίες, ωστόσο αυτό δεν το γνωρίζουμε με σιγουριά. Οι συστηματικές παρατηρήσεις είναι ικανές να μπερδέψουν τον ερευνητή π.χ. υπάρχουν οικογένειες που μόνο ένα παιδί μέσα από πολλά αδέλφια εμφανίζει την ασθένεια. »Η χειρουργική ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα πηγαίνει στο Σοκότο κάθε τρεις μήνες - δυο χειρουργοί, αναισθησιολόγος, νοσηλευτής χειρουργείου. Προέρχονται από κάθε μεριά του κόσμου και βρίσκονται εκεί έχοντας πάρει την κανονική τους άδεια από τα νοσοκομεία που δουλεύουν. Στις δυο εβδομάδες που θα μείνουν εκεί, χειρουργούν ασταμάτητα, μαζί με τους ντόπιους γιατρούς και σε τρεις μήνες επιστρέφουν για τα καινούργια και τα συμπληρωματικά χειρουργεία. »Στο διάστημα μεταξύ αυτών των παρεμβάσεων, η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προετοιμάζει την επόμενη επίσκεψη και δίνει τη μάχη της πρόληψης. Κάθε μέρα, οι προαγωγοί υγείας οργώνουν με τα τζιπ όλη τη βορειοδυτική Νιγηρία, επισκέπτονται χωριά, ενημερώνουν τους κατοίκους για τα συμπτώματα της ασθένειας και για το ποια μέτρα προφύλαξης μπορούν να πάρουν και εκπαιδεύουν τους νοσηλευτές των κέντρων υγείας στη διάγνωση και τη θεραπεία. Μαζί με αυτό, ψάχνουν στα χωριά για όσους έχουν ήδη νοσήσει και έχουν επιβιώσει και τους μεταφέρουν στο νοσοκομείο του Σοκότο για θεραπεία», σημειώνει ο Ανδρέας.

Ο Oumar, οκτώ ετών από το Σοκότο και ο Yaase, έξι ετών από το Μπόρνο, έχουν επιζήσει από τη νόμα, όμως μέχρι να έρθουν στο νοσοκομείο η νόσος είχε ήδη καταστρέψει το μισό τους πρόσωπο. Τόσο ο Oumar όσο και ο Yaase, έκαναν επέμβαση και τώρα αναρρώνουν στο νοσοκομείο. Ελπίζουν να γυρίσουν σύντομα σπίτι, στις οικογένειές τους και να ξεκινήσουν μια καινούργια ζωή, να μπορούν να παίζουν με άλλα παιδιά και να απαλλαχθούν από τον πόνο και το στίγμα.

Αυτήν την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή βλέπει και ο Ανδρέας στα πρόσωπα των παιδιών και των γονιών τους: «Βγαίνω από τον θάλαμο ζαλισμένος. Στην τραμπάλα είναι δυο κοριτσάκια πέντε ετών το πολύ. Είναι γεμάτα γάζες, αλλά γελάνε σαν τρελά. Δίπλα οι μητέρες τους, μού ρίχνουν ένα βλέμμα και μου χαμογελούν. Με ελπίδα».

Περισσότερα από το VICE

Ο Νίκος Μιχαλολιάκος, η «Αρχή του Αρχηγού» και ο Hitler

Φωτογραφίες από μια Σχολή Wrestling, Γεμάτες Αίμα και Ιδρώτα

Οι «Ανώνυμοι Μάρτυρες» στην Ελλάδα Δίνουν Συνέντευξη στην Τηλεόραση