Η Υakiri Rubio Σκότωσε τον Βιαστή της σε Αυτοάμυνα

Η Yakiri στη φυλακή. Όλες οι φωτογραφίες είναι του Hans-Máximo Musielik.

Φαντάσου ότι είσαι μια 20χρονη κοπέλα, που περπατάει μέσα στη νύχτα, και πηγαίνεις να συναντήσεις τον φίλο ή τον εραστή σου. Δυο άνδρες σε πλησιάζουν με ένα μηχανάκι και σου λένε «Ανέβα. Θα σε πάμε μια βόλτα». Τους λες να πάνε να γαμηθούν αλλά σε αναγκάζουν να ανέβεις στο μηχανάκι. Λίγα λεπτά αργότερα, έχεις φθάσει σε ένα ξενοδοχείο. Με μαχαίρια να σε απειλούν στην πλάτη, σε μεταφέρουν στο δωμάτιο τους. Όταν φθάσεις εκεί, σε χτυπάνε, σε τραυματίζουν και ένας από αυτούς σε βιάζει. Τη στιγμή που ετοιμάζεται να σε ξανα-τραυματίσει με το μαχαίρι, του το παίρνεις και τον μαχαιρώνεις στο λαιμό.

Λίγες ώρες αργότερα, είσαι εσύ αυτή που αντιμετωπίζει κατηγορίες φόνου, οι οποίες μάλιστα επισύρουν θανατική ποινή.

Αυτά συνέβησαν στις 9 Δεκεμβρίου, 2013, στην Yakiri Rubí Rubio Aupart, ένα κορίτσι από την Πόλη του Μεξικού, η οποία μέχρι προσφάτως ήταν στη φυλακή, στο Κέντρο Γυναικών Κοινωνικής Επανένταξης Tepepan, που βρίσκεται στα νότια της πόλης. Πέρασε δυο μήνες εκεί με την κατηγορία της «ανθρωποκτονίας 2ου βαθμού».

Η Yakiri Rubio αφέθηκε ελεύθερη στις 6 Μαρτίου. Δυο μέρες νωρίτερα, στο Ανώτατο Δικαστήριο της Πόλης του Μεξικού, οι κατηγορίες της άλλαξαν από ανθρωποκτονία 2ου βαθμού σε νόμιμη άμυνα. Αφέθηκε ελεύθερη με εγγύηση 30.000 δολαρίων, ποσό 10πλάσιο από αυτό που οι δικηγόροι της περίμεναν με βάση την αλλαγή των εις βάρος της κατηγοριών.

Ωστόσο η Yakiri εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα με τη δικαιοσύνη -καθώς τώρα θα δικαστεί για «υπερβάλλουσα νόμιμη άμυνα». Εάν κριθεί ένοχη, θα αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης ενδεχομένως περισσότερα από 10 χρόνια.

Η Marina Beltrán, μητέρα της Yakirι, μιλάει στο δικηγόρο της από το σπίτι, λίγα λεπτά προτού φύγει για το Santa Marta Female Penitentiary όπου δικάζεται η κόρη της.

Τι ακριβώς συνέβη τη νύχτα της 9ης Δεκεμβρίου 2013; Αξίζει να ερευνήσει κανείς το θέμα λεπτομερώς, καθώς η υπόθεση της Yakiri έχει αποκαλύψει μια σειρά νομικών αντιφάσεων, παρατυπιών και καταχρήσεων από τις αρχές της Πόλης του Μεξικού εις βάρος πολλών θυμάτων σεξουαλικής βίας. Η ιστορία της μοιάζει με εκείνη οποιασδήποτε γυναίκας που έχει βιαστεί και επιζητεί δικαιοσύνη.

Όταν άρχισα να διαβάζω για την υπόθεση, ανατρίχιασα. Τότε εργαζόμουν στην γειτονιά Obrera στη Πόλη του Μεξικού, και συνήθιζα να περπατάω στους ίδιους δρόμους με την Yakiri όταν επέστρεφα στο σπίτι. Είμαι μια νέα γυναίκα που περπατάει σε αυτούς τους δρόμους μόνη τη νύχτα. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε μένα ή σε όλες μας.

Σύμφωνα με την Yakiri και τον δικηγόρο της, στις 7μμ βγήκε από το σταθμό του μετρό Doctores και περπάτησε προς την οδό Dr. Liceaga για να συναντήσει την αγαπημένη της Rosa Gabriela Sánchez Vásquez, με την οποία η Yakiri έβγαινε επτά μήνες. Την πλησίασαν δυο άνδρες και προσπάθησαν να την ανεβάσουν στη μοτοσικλέτα τους. Όταν τους αγνόησε, ένας από αυτούς κατέβηκε από τη μηχανή και την ανάγκασε να ανέβει. Αυτός και ο οδηγός την πήγαν μερικά τετράγωνα πιο κάτω, στο ξενοδοχείο Alcázar Hotel, που βρίσκεται μεταξύ του υπουργείου Δικαιοσύνης της Πόλης του Μεξικού και το στάδιο Mexico Arena.

Η Yakiri δήλωσε ότι δεν μπορούσε να δραπετεύσει γιατί την άρπαξαν με τη βία και επειδή τρόμαξε όταν ο ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου, παρόλο που είδε ότι την είχαν πάει εκεί παρά τη θέληση της, δεν τους σταμάτησε. Στη συνέχεια ακολούθησε ο βιασμός και η πάλη με το μαχαίρι. Σύμφωνα με την Yakiri, κατάφερε να πάρει το μαχαίρι από τον βιαστή της και να του το καρφώσει στον λαιμό. Έφυγε τρέχοντας και αιμορραγώντας. Η οικογένεια του Miguel Angel Ramírez Anaya δήλωσε ότι έφθασε στο σπίτι και πέθανε δίπλα στους συγγενείς του, λίγα μέτρα μακριά από την είσοδο του γραφείου του Εισαγγελέα.

Η Yakiri έφυγε από το δωμάτιο του ξενοδοχείου μισόγυμνη, ζητώντας βοήθεια. Είπε ότι κανένας υπάλληλος δεν ήταν διατεθειμένος να την βοηθήσει. Μπήκε σε ένα παγωτατσίδικο, όπου οι υπάλληλοι της έδωσαν νερό και χαρτοπετσέτες να καθαριστεί. Έπειτα βρήκε δυο αστυνομικούς και εξήγησε τι συνέβη. Την μετέφεραν στο Γραφείο του Εισαγγελέα, όπου κατήγγειλε τον βιασμό της. Καθώς περίμενε, έφθασε ο Luis Omar και την κατηγόρησε ότι δολοφόνησε τον αδερφό του. Συναντήθηκαν στο ίδιο δωμάτιο. Σύμφωνα με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Πόλης του Μεξικού, αυτή η διαδικασία είναι εντελώς παράνομη, γιατί το θύμα σεξουαλικής βίας «πρέπει πάντα να είναι σε απομονωμένο χώρο αναμονής προκειμένου να αποφύγει οποιαδήποτε επαφή με την ή τον πιθανό θύτη».

Μετά από 12 ώρες στο Γραφείο του Εισαγγελία, η Yakiri έμαθε ότι επρόκειτο να κρατηθεί στη φυλακή αντιμετωπίζοντας κατηγορίες για ανθρωποκτονία 2ου βαθμού.

Και τι συνέβη στους άνδρες; Ο Miguel Angel Ramírez Anaya είναι νεκρός (για αυτό και η Yakiri κρατήθηκε στη φυλακή) και ο Luis Omar Ramírez Anaya είναι ελεύθερος. Η Yakiri τον κατηγόρησε για απαγωγή και σεξουαλική κακοποίηση, αλλά δεν υπάρχει διαταγή κράτησης εις βάρος του σε αυτή τη φάση. Η Γενική Εισαγγελία της Πόλης του Μεξικού υποτίθεται ότι κάνει έρευνα για αυτόν, αλλά στο μεταξύ εκείνος είχε τη δυνατότητα να καταθέσει εις βάρος της Yakiri.

Οι συγγενείς της Yakiri είναι μουσικοί της σάλσα και ακτιβιστές στη γειτονιά του Τεπίτο. Παραιτήθηκαν από τις δουλειές τους ως μουσικοί και αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να απελευθερώσουν την κόρη τους.

Τους γνώρισα σε συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτών για την Ελευθερία της Yakiri, που δημιουργήθηκε από την οικογένεια της μετά τον βιασμό. Πήγα ως μέλος ομάδας τέχνης που υποστηρίζει την εκστρατεία απελευθέρωσης της Yakiri. Όταν είπα στην οικογένεια ότι ήμουν δημοσιογράφος, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υπόθεση και ότι συνεχώς κυκλοφορώ στη γειτονία όπου της επιτέθηκαν, με κάλεσαν να μιλήσουμε στο ταπεινό διαμέρισμα τους στο Τεπίτο.

Ενώ μου μιλούσαν για τη διαφθορά στο μεξικανικό σύστημα δικαιοσύνης, ο πατέρας της Yakiri, ο Jose Luis Rubio,μου έδειξε φωτογραφίες από τις περιπέτειες του στο χορό και τη διδασκαλία της σάλσα. Μετά από μερικά ποτήρια ρούμι, μου έδειξαν τα βήματα της cumbia (χορός της ερωτικής πολιορκίας) και σταματήσαμε μόνο επειδή χτύπησε το τηλέφωνο. Η φωνή της Yaki (όπως την φωνάζει η οικογένεια της) μπορούσε να ακουστεί από την άλλη άκρη της γραμμής. Τηλεφωνεί κάθε μέρα για να πει γεια στην οικογένεια. Εκείνη τη νύχτα μιλήσαμε λίγο και της είπα ότι επρόκειτο να την επισκεφθώ.

Μια εβδομάδα αργότερα βρέθηκα μπροστά από την φυλακή Tepepan μαζί με 13 μέλη της Επιτροπής Πολιτών για την Απελευθέρωση της Yakiri. Ήταν η πρώτη φορά που την επισκεπτόταν κάποιος ο οποίος δεν ανήκε στην οικογένεια της, καθώς οι γονείς της Yakiri δεν είχαν επιτρέψει τις επαφές με τον Τύπο, για λόγους ασφαλείας.

Τι κάνει η δικαιοσύνη; Στην περίπτωση της Yakiri Rubio υπάρχουν παρατυπίες.

Σύμφωνα με την Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Πόλη του Μεξικού, οι ενέργειες της Εισαγγελίας και του Ειρηνοδικείου «επικεντρώθηκαν στη δίωξη μιας ανθρωποκτονίας 2ου βαθμού και αγνόησαν ένα έγκλημα σεξουαλικής βίας».

Όταν η Yakiri μπήκε στο Γραφείο του Εισαγγελέα, δεν της έκαναν εξετάσεις για να επιβεβαιώσουν ότι είχε βιαστεί. Δεν της επιτράπηκε καν να τηλεφωνήσει στην οικογένεια της. Η Lucia Lagunes Huerta, διευθύντρια του CIMAC, ενός φεμινιστικού πρακτορείου ειδήσεων, μου είπε ότι ο γραπτός νόμος και ο νόμος που εφαρμόζεται είναι δύο διαφορετικά πράγματα. «Υπάρχει η λογική στον κόσμο ότι οι γυναίκες δεν αξίζουν και ότι η βία εις βάρος τους είναι κάτι που προκαλούμε εμείς οι ίδιες», διευκρινίζει η Huerta.

Όταν τηλεφώνησα στο γραφείο του Εισαγγελέα στην Πόλη του Μεξικού (PGJDF), δεν ήθελαν να σχολίασαν. Ωστόσο ο Rodolfo Ríos Garza, μέλος του PGJDF δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου: «Έχουμε μαρτυρίες από την προηγούμενη έρευνα, που αναφέρουν ότι η κοπέλα μπαίνει στο ξενοδοχείο με κάποιον με τη θέληση της και για αυτό δεν υπάρχουν στοιχεία βιασμού».

Ο δικαστής που την καταδίκασε σε φυλάκιση, ο Santiago Avila Negron είχε κατηγορηθεί για διαφθορά και σεξουαλική παρενόχληση το 2004.

Τις πρώτες μέρες μετά τον βιασμό, η Εισαγγελία επικεντρώθηκε στην πιθανότητα η Yakiri να γνώριζε τους επιτιθέμενους και ο ένας από αυτούς να ήταν το αγόρι της. Κατά σύμπτωση, είχε μερικά ερωτικά γράμματα από ένα φίλο, του οποίου το βαπτιστικό ήταν ίδιο με αυτό του νεκρού θύτη. Αυτό ήταν το σημείο όπου πάτησε η Εισαγγελία για να εδραιώσει την ανύπαρκτη σχέση ανάμεσα στην Yakiri και τον Miguel Angel Ramírez Anaya. Ένας νεαρός άνδρας, ο Miguel Angel Camacho Campos δήλωσε ότι ήταν αυτός που είχε γράψει τα γράμματα γιατί είχε ερωτευθεί την Yakiri, και πως ήταν πρόθυμος να εξεταστεί ο γραφικός του χαρακτήρας για να αποδειχθεί ότι λέει αλήθεια.

Η Εισαγγελία δεν αποδέχθηκε την πρόταση του. Είτε γνώριζε τον Miguel Angel, είτε ήταν το αγόρι της, οι αρχές θα προσπαθούσαν να απορρίψουν το ενδεχόμενο του βιασμού. Αυτός είναι ο τρόπος που σκέφτονται στο Γραφείο της Εισαγγελίας. Μέχρι σήμερα δεν έχουν επιτρέψει στην Gaby, την αγαπημένη της Yakiri, να καταθέσει, κάτι που θα βοηθούσε στο να ξεκαθαρίσει ότι ο θύτης δεν ήταν ο εραστής της, σύμφωνα με την Επιτροπή Άμυνας. Ούτε και η κατάθεση του Jose Edgar Vásquez Medina, θείου του αποθανόντος, ελήφθη υπόψη. Είπε ότι ο ανιψιός του ήταν ελεύθερος και ζούσε με την οικογένεια του.

Στην τσάντα της η Yakiri είχε ένα κοπίδι και ένα μαχαίρι λαχανικών, τα οποία σύμφωνα με το γραφείο του Εισαγγελέα, είναι τα όπλα που θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιήσει για να σκοτώσει τον Miguel Angel.

Η Yakiri ισχυρίζεται ότι αυτά είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιεί στη δουλειά της για να ανοίξει κουτιά. Το ξενοδοχείο Alcázar Hotel βρίσκεται μπροστά από το Ινστιτούτο Εγκληματολογίας στην Πόλη του Μεξικού, αλλά ο αστυνομικός που ήταν επικεφαλής ερευνών στον τόπο του εγκλήματος δεν ακολούθησε τα πρωτόκολλα και έτσι δεν έχουν τις απαιτούμενες εκθέσεις ειδικών για τα όπλα, σημειώνει ο δικηγόρος της Yakiri.

Στο Μεξικό, μέχρι το 2000 έκλειναν τα μάτια σε περιστατικά βιασμού από σύζυγο ή σύντροφο. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που δεν προκαλεί έκπληξη ότι η κυβέρνηση και ο Τύπος θα μπορούσαν να απορρίψουν την πιθανότητα βιασμού εάν η Yakiri γνώριζε τους θύτες της ή ακόμα κι αν είχε μπει στο ξενοδοχείο με την θέληση της.

Η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Πόλης του Μεξικού μαζί την επιτροπή της Yakiri κατέθεσαν ένα υπόμνημα ενώπιον του δικαστηρίου καταγγέλλοντας τις παρατυπίες στην υπόθεση της.

«Το Γραφείο του Εισαγγελέα έκανε μια ιστορική κατασκευή των γεγονότων βασιζόμενο σε μια μερική και πατριαρχική οπτική που πίεσε για τον περιορισμό της κατάθεσης της Yakiri ως θύμα σεξουαλικής κακοποίησης», έγραψε η Επιτροπή στην αναφορά της. «Αυτό χρησιμοποιήθηκε ως βάση για να αντιμετωπίσουν την Yakiri ως πιθανή ένοχο, περισσότερο από ότι πιθανό θύμα».

Ο Jose Luis Rubio, πατέρας της Yakiri, μιλάει στο κινητό του την ημέρα της δίκης, μπροστά από τη γυναικεία φυλακή Santa Marta Female Prison.

Μπροστά από τη φυλακή υπάρχει ένα κατάστημα ενοικίασης ρούχων για επισκέπτες. Όπως συμβαίνει σε πολλές φυλακές στη χώρα, για να έχει κανείς πρόσβαση στο κελί της Yakiri -όπου κρατείται τους τελευταίους δύο μήνες- δεν επιτρέπεται να φοράει κανείς μπλε ή οποιαδήποτε απόχρωση του μαύρου ή του μπεζ. Αυτά τα χρώματα τα φορούν οι δεσμοφύλακες και οι κρατούμενοι. Κάποια από τα κορίτσια που ήλπιζαν να επισκφτούν τη κοπέλα στη φυλακή φορούσαν μπλε και έπρεπε να νοικιάσουν κόκκινες φούστες από εκείνο το μαγαζί.

Για να μπούμε στη φυλακή, έπρεπε να δώσουμε τα ονόματα μας στην επιτροπή μια εβδομάδα νωρίτερα. Ένας φύλακας μας φώναξε ονομαστικά και όταν δείξαμε τις ταυτότητες μας, μας επέτρεψαν να περάσουμε στο δεύτερο επίπεδο ασφάλειας, όπου μας έλεγξαν για κινητά τηλέφωνα, κάμερες, κασετοφωνάκια και όπλα. Μετά από αυτό μας έδωσαν έντυπα αντί των ταυτοτήτων μας και μας μάρκαραν με φωσφοριζέ μελάνι. Χωρίς αυτό το μελάνι δεν μπορείς να βγεις από τη φυλακή.

Μας έδωσαν ένα δωμάτιο για μισή ώρα και σχηματίσαμε ένα μικρό κύκλο για να υποδεχτούμε τη κρατούμενη. Πριν φθάσει η Yakiri, επανατοποθετήσαμε τα πράγματα στο χώρο για να είναι ομορφότερος και βάλαμε τις καρέκλες σε δακτύλιο. Όταν έφθασε, κάθισε σε ένα τραπέζι, γιατί δεν είχε παρατηρήσει πως της είχαμε κρατήσει θέση.

Η Yakiri ήρθε ντυμένη με ένα στενό τζην, σανδάλια διακοσμημένα με κοσμήματα και ένα μεγάλο χρυσό ρολόι. Κατά την αναμονή υπήρξε μια παύση. Η Yakiri έμεινε έκπληκτη βλέποντας τόσους πολλούς επισκέπτες. Σκεφτόμουν συνεχώς, τι θα έκανα εάν αυτό συνέβαινε σε εμένα; Δεν μπορώ να με σκεφτώ ότι θα ήμουν τόσο ήρεμη μετά από μια τέτοια επίθεση, πόσο μάλλον όταν θα αντιμετώπιζα 10ετή ποινή φυλάκισης.

Τη ρωτήσαμε πως ήταν και είπε ότι όλα ήταν καλύτερα από τότε που την μετέφεραν από την φυλακή Santa Marta Acatitla. Στην Santa Marta δεν μπορούσε να φάει ή να ξεκουραστεί και περνούσε τον καιρό της κλαίγοντας. Είχε πέσει θύμα βίας όταν ήταν εκεί. Όταν βγαίναμε από τη φυλακή, ρώτησα την οικογένεια της τι είχε συμβεί στην Santa Marta. Υποθέτουν πως η οικογένεια των δυο αδελφών, της είχε επιτεθεί. Πιστεύουν ότι η Yakiri ήταν «στιγματισμένη», δηλαδή είχαν μιλήσει για αυτήν στη μαφία έτσι ώστε να την παρενοχλούν και να της κάνουν τη ζωής εξαιρετικά δύσκολη στη φυλακή.

Από τα λίγα που είδα σε αυτή τη φυλακή, η Tepepan φαινόταν λίγο-πολύ ήσυχη. Ποτέ δεν είδαμε άλλους κρατουμένους. Το δωμάτιο που μας έδωσαν είχε μωβ τραπεζομάντηλο.

Μια ομάδα ακτιβιστών κοιτάει μέσα από το παράθυρο, ενώ η Yakiri μιλάει στο δικαστή κατά τη διάρκεια της δίκης της.

Η Yakiri μας είπε πως την έχει αλλάξει η περιπέτεια της μέχρι σήμερα. «Πριν, ο τρόπος που σκεφτόμουν ήταν απλός: Έχουμε μόνο μια ζωή και πρέπει να την ζήσουμε». Συνήθιζε να περνάει τις μέρες της δουλεύοντας με την οικογένεια της, πουλώντας σακίδια πλάτης και δεν σκεφτόταν πολύ για το μέλλον της. «Τώρα έχω πλήρη επίγνωση του τι μπορεί να συμβεί», είπε. «Ξέρω ότι το να είσαι εδώ απαιτεί δύναμη και κουράγιο».

Η Yakiri ισχυρίζεται ότι ξεπέρασε την κατάθλιψη γιατί: «έπρεπε να είμαι δυνατή για την οικογένεια μου, που ακόμα αγωνίζεται για μένα». Χαμογέλασε όταν μας είπε για τα εκατοντάδες γράμματα υποστήριξης που πήρε τα Χριστούγεννα. Αλλά τα γράμματα έδιναν αμφίβολη χαρά -πολλά από αυτά ήταν από κορίτσια που είχαν αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις.

Όταν βρήκα επιτέλους τη στιγμή να μιλήσω, ρώτησα εάν είχε αλλάξει η γνώμη της για την δικαιοσύνη. Απάντησε: «Πριν, συνήθιζα να εμπιστεύομαι την αστυνομία. Πίστευα ότι θα με βοηθούσαν όποτε τους χρειαζόμουν. Αλλά όταν τους χρειάστηκα, δεν με βοήθησαν. Όταν ήμουν στο γραφείο του Εισαγγελέα, μόνο ψέματα μου είπαν. Είπαν ότι θα ήμουν σε θέση να φύγω, αλλά ποτέ δεν έφυγα. Δεν πιστεύω ότι η δικαιοσύνη είναι χρήσιμη πια. Εάν υπήρχε δικαιοσύνη», τόνισε, «άνθρωποι οι οποίοι είναι έξω θα ήταν τώρα μέσα».