Μια Ψυχολόγος Έκτακτης Ανάγκης Εξηγεί Πώς Προσφέρει Βοήθεια στα Θύματα του Σεισμού της Ιταλίας

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Italy

Τα ξημερώματα της Τετάρτης, σεισμική δόνηση μεγέθους 6,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ χτύπησε την κεντρική Ιταλία, καταστρέφοντας δήμους μεταξύ των περιφερειών Umbria, Lazio, Marche and Molise. Ο σεισμός και οι μετασεισμικές σεισμικές δονήσεις έγιναν αισθητές από το Rimini έως τη Νάπολη και μέχρι τη στιγμή, oι Αρχές κάνουν λόγο για 270 νεκρούς – υπάρχουν φόβοι ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να αυξηθεί τις επόμενες ώρες καθώς συνεχίζονται οι έρευνες των σωστικών συνεργείων.

Μαζί με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, τον Ερυθρό Σταυρό και την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας που επιχειρούν, στις πληγείσες περιοχές βρίσκονται και μονάδες ψυχολογικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων εθελοντών από τη SIPEM SoS Federazione (SIPEM – Ιταλική Εταιρεία Ψυχολογίας Έκτακτης Ανάγκης), που εδώ και χρόνια ασχολείται με την ψυχολογική ανακούφιση των θυμάτων καταστροφών. Μέλη της ήταν παρόντα στη L'Aquila όπως και στην Puglia μετά την πρόσφατη σύγκρουση τρένων που προκάλεσε τον θάνατο 25 ατόμων στα μέσα Ιουλίου.

Μιλήσαμε στο τηλέφωνο με την πρόεδρο της SIPEM, δρ. Cristiana Dentone, για να ρωτήσουμε τι συμβαίνει σε ψυχολογικό επίπεδο σε εκείνους που βιώνουν τέτοιες τραγικές εμπειρίες και ποια εργαλεία χρησιμοποιούν οι εθελοντές της ΜΚΟ, εκ των οποίων όλοι είναι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, για να βοηθήσουν τα θύματα.

VICE: Οι άνθρωποί σας βρίσκονται ήδη στην περιοχή. Ποια είναι τα πρώτα πράγματα που κάνετε για να ανακουφίσετε ψυχολογικά τον πληθυσμό και πώς τα εφαρμόζετε;
Δρ Dentone: Αυτήν τη στιγμή είμαστε στη λεγόμενη φάση της πρόσκρουσης, όπου βοηθάμε κόσμο που έχει πάει σε ιατρικά κέντρα ή σε προσωρινά αυτοσχέδια νοσοκομεία, καθώς επίσης και τους τραυματίες που μεταφέρθηκαν σε άλλες εγκαταστάσεις ή νοσοκομεία. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να αφιερώσεις χρόνο για να βοηθήσεις τους διασώστες, που υπόκεινται στα δικά τους τραύματα. Ας μην ξεχνάμε ότι σε καταστάσεις όπως αυτές, οι διασώστες είναι πολίτες της περιοχές, αληθινά θύματα, που παρότι μπορεί να έχουν και οι ίδιοι υποστεί κάποια απώλεια, αποφασίζουν να προσφέρουν βοήθεια. Επιπροσθέτως, οι εθελοντές μας βρίσκονται στους δρόμους και παρέχουν υπηρεσίες σε οποιονδήποτε μπορεί να τις χρειαστεί.

Σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα θύματα του σεισμού; Από την εμπειρία σας, ποια είναι τα στοιχεία ενός τραύματος τέτοιου τύπου;
Με δεδομένο ότι μόλις συνέβη, οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με κάτι που δεν είχαν ποτέ φανταστεί ότι θα δουν στη ζωή τους, κάτι που όχι μόνο τους φόβισε και τους τρομοκράτησε αλλά υπονόμευσε και κάθε δυνατή αίσθηση εσωτερικής ασφάλειας. Απελπισία, τρόμος, φόβος και αγωνία βασιλεύουν. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να κινητοποιηθούν και να κρατηθούν με κάποιον τρόπο ώστε να συμμετέχουν στις ενέργειες διάσωσης.

Αυτό συμβαίνει στο αρχικό στάδιο. Στη συνέχεια, με την πάροδο του χρόνου μπορεί να δει κανείς διαφορετικούς τύπους συναισθηματικών αντιδράσεων που προέρχονται από τραυματικές εμπειρίες που συνδέονται με τον θυμό, τον φόβο, τον τρόμο, την αγωνία της επιστροφής στο σπίτι τους, τον φόβο ότι μπορεί να μην καταφέρουν να το ξαναφτιάξουν όπως ήταν. Και αυτό επηρεάζει τόσο εκείνους που είναι άμεσα θύματα όσο και εκείνους που βίωσαν το γεγονός έμμεσα, δηλαδή εκείνους που δεν έχασαν κανέναν ή δεν έχουν συγγενείς ή φίλους μεταξύ των τραυματισμένων.

Φαντάζομαι ότι κάθε άτομο έχει τη δική του ιστορία και τη δική του προσωπική «απώλεια» – τα αγαπημένα του πρόσωπα, το σπίτι του, την ασφάλειά του. Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζουμε αυτές τις διαφορετικές ανάγκες;
Ας πούμε ότι αυτήν τη στιγμή πρέπει να δράσουμε όπως επιτάσσει η έκτακτη ανάγκη. Έτσι, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να βοηθήσουμε να επανενωθούν οι οικογένειες, ενώ παρέχουμε βοήθεια όταν οι άνθρωποι πρέπει να αναγνωρίσουν σορούς στην περίπτωση του θανάτου αγαπημένων προσώπων.

Αργότερα, όταν η κατάσταση έχει σταθεροποιηθεί, μπορούμε να παρέχουμε ένα είδος προσωπικής φροντίδας για να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν χρήσιμα εργαλεία και υποστήριξη για να επεξεργαστούν τραυματικές εμπειρίες και έτσι να αποτραπεί η εμφάνιση σοβαρών ασθενειών που σχετίζονται με τραυματικές εμπειρίες. Σε όλα τα στάδια, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρέχουμε στον κόσμο όλες τις σχετικές πληροφορίες, έτσι ώστε να μπορούν να έρθουν σε επαφή μαζί μας και να διαχειριστούν τη δική τους συναισθηματική εμπειρία.

Στο ζήτημα των τραυματικών εμπειριών, ποιες μπορεί να είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ενός γεγονότος όπως αυτό;
Οι πιο αξιοσημείωτες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι εκείνες που συνδέονται με διαταραχή μετατραυματικού στρες – μάλιστα, η ψυχολογία έκτακτης ανάγκης προκύπτει από την έρευνα που έγινε μετά τη βομβιστική επίθεση στην Oklahoma City και εφαρμόστηκε σε βετεράνους του Βιετνάμ˙ η αποτυχία επεξεργασίας ορισμένων εμπειριών οδηγεί σε συνεχή κατάσταση συναισθηματικής ανισορροπίας. Όλα αυτά μπορεί να ξεκινήσουν πολύ νωρίς και η άμεση παρέμβασή μας αποσκοπεί ειδικά στην αποτροπή τους.

Έχετε δουλέψει με ανθρώπους ύστερα από πολλές διαφορετικές καταστροφές. Η τελευταία ήταν στη σύγκρουση τρένων στην Puglia. Πώς αλλάζει ο τρόπος παρέμβασής σας ανάλογα με την κατάσταση;
Οι βασικές διαφορές εξαρτώνται από το είδος και τον αριθμό των ανθρώπων που έχουν επηρεαστεί και τον αριθμό των ανθρώπων σε ευάλωτες ομάδες, δηλαδή εκείνους που θα χρειαστούν την περισσότερη προστασία: τους ηλικιωμένους, τα θύματα, τα άτομα με χρόνιες ασθένειες, τα ορφανά παιδιά. Σε ένα σεισμό η κλίμακα είναι γενικά μεγαλύτερη απ' ό,τι στην περίπτωση ενός δυστυχήματος, όπως αυτό στην Puglia. Σε αυτή την περίπτωση, το πρώτο πρόβλημα είναι η διαχείριση των πόρων μας.

Πόσο καιρό δουλεύετε με μια περιοχή που έχει χτυπηθεί από μια καταστροφή;
Η ψυχολογία έκτακτης ανάγκης έχει ονομαστεί έτσι γιατί ακριβώς αντιμετωπίζει τις έκτακτες καταστάσεις. Κύριος στόχος είναι να ομαλοποιήσουμε την εμπειρία και να διασφαλίσουμε ότι η κοινότητα μπορεί να επανέλθει σε φυσιολογικούς ρυθμούς, κάτι που αφορά και τα κέντρα ψυχολογικής υγείας στην περιοχή. Παρεμβαίνουμε στις πιο δύσκολες στιγμές, γιατί οι ντόπιοι επαγγελματίες που παρέχουν ψυχολογική στήριξη μπορεί επίσης να είναι θύματα. Η διάρκεια και το χρονοδιάγραμμα των δράσεών μας εξαρτώνται από την κλίμακα της καταστροφής και αποφασίζονται σε συνεργασία με την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας και τις μονάδες υγειονομικής περίθαλψης.

Σε σχέση με τον σεισμό, μία από τις ιδιαιτερότητες είναι ότι τα θύματα αντιμετωπίζουν απόλυτη αβεβαιότητα για το μέλλον τους – πώς μπορούν οι θεσμοί να προσπαθήσουν να προσφέρουν ελπίδα;
Είναι κοινότοπο αυτό που θα πω, αλλά προσφέρουμε ελπίδα αναφερόμενοι σε γεγονότα και με βεβαιότητα. Αυτό είναι που περιμένει ο κόσμος. Σίγουρα στην αρχή με τη βεβαιότητα ότι τα σωστικά συνεργεία έρχονται και έπειτα, όσο κοινότοπο κι αν ακούγεται, με τη βεβαιότητα ότι δεν τους έχουμε ξεχάσει.

Φαντάζομαι πως το ότι γνωρίζουμε παρόμοιες καταστάσεις που έχουν ξεχαστεί από τους θεσμούς –όπως στη L'Aquila– μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην ψυχολογία εκείνων που νιώθουν ότι έχουν χάσει τα πάντα.
Το ότι τα θύματα βλέπουν τι συμβαίνει ακόμα στη L'Aquila έχει πολύ αρνητική επίδραση, επειδή φυσικά γνωρίζουν ότι μπορεί να συμβεί και εδώ. Φυσικά είμαστε επαγγελματίες, αλλά είμαστε και εθελοντές – πάντα προσπαθούμε να κάνουμε οτιδήποτε μπορεί να είναι χρήσιμο. Αλλά για όλα τα υπόλοιπα, μπορούμε μόνο να ελπίζουμε για το καλύτερο, ακριβώς όπως και όλοι οι άλλοι.

Περισσότερα από το VICE

Μουσουλμάνες Eξηγούν Πως Νιώθουν που Όλοι Μιλούν Συνεχώς για Εκείνες Χωρίς Εκείνες

Οι Άνθρωποι Μπορεί να Κάνουν το Μπετό να Μοιάζει Όμορφο

Όσα Ξέρουμε Μέχρι Στιγμής για τα Ναρκωτικά που Ίσως Σκότωσαν τον Prince