Αυτό το άρθρο αναρτήθηκε αρχικά στο VICE France«Το σιδέρωμα του στήθους» είναι ένα έθιμο του Καμερούν, όπου με καυτά εργαλεία –σπάτουλες και γουδοχέρια είναι τα πιο συνηθισμένα- τρίβεται το στήθος των νεαρών κοριτσιών σε μια προσπάθεια οι αναπτυσσόμενοι μαστοί να χάσουν τον όγκο τους και να ισιώσουν. Αυτό γίνεται προκειμένου να είναι λιγότερο ελκυστικά τα σώματα των νεαρών γυναικών στους άνδρες, και με αυτόν τον τρόπο να καθυστερήσει η πρώτη τους ολοκληρωμένη σεξουαλική σχέση. Οι γονείς καταφεύγουν σε αυτή τη διαδικασία επειδή φοβούνται ότι τα κορίτσια δεν θα τελειώσουν τις σπουδές τους εάν συναντήσουν έναν άνδρα και μείνουν έγκυοι.«Το να έχεις στήθος ήταν ντροπή. Η γιαγιά μου πρόσεξε το δικό μου όταν ήμουν 10 ετών. Μια νύχτα με έκανε να ξαπλώσω σε ένα κρεβάτι από μπαμπού δίπλα στη φωτιά. Πίεσε πάνω μου μια καυτή ξύλινη σπάτουλα και προσπάθησε να τα ισιώσει. Ακόμα και τώρα, δεν θέλω κανείς να ακουμπάει το στήθος μου»- Jeannette, 28 ετών.
Gildas Paré: Ήθελα να δουλέψω σε κάτι περισσότερο προσωπικό και ενδιαφερόμουν για θέματα σχετικά με τη θηλυκότητα. Εξεπλάγην όταν ανακάλυψα πως το έθιμο του σιδερώματος του στήθος είχε ελλιπώς τεκμηριωθεί. Μετά από έρευνα, διαπίστωσα ότι ο δημοσιογράφος Kirk Bayama, κινηματογραφούσε ένα ντοκιμαντέρ για το θέμα. Ήρθα σε επαφή μαζί του και μερικούς μήνες αργότερα ταξιδέψαμε στο Καμερούν μαζί.Μπορείς να εξηγήσεις αυτή την πρακτική;
Η ιδέα είναι ότι εάν το στήθος σου δεν μεγαλώσει, οι άνδρες δεν θα έλκονται από σένα. Οι μητέρες το κάνουν με την ελπίδα ότι οι κόρες τους δεν θα μείνουν έγκυος και θα συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Εάν κανείς δεν νιώσει έλξη για αυτές, δεν θα παντρευτούν νωρίς.
Μια ξύλινη σπάτουλα που χρησιμοποιείται για σιδέρωμα μαστών
Συνήθως αρχίζει όταν ένα κορίτσι είναι περίπου οκτώ ή εννέα ετών. Η οικογένειά τους δένει ένα στενό ελαστικό επίδεσμο γύρω από το στήθος τους. Τις δένουν σφιχτά τη νύχτα, μερικές φορές και τη μέρα επίσης. Μια άλλη τεχνική είναι το τρίψιμο του στήθους με ζεστα εργαλεία. Η ιδέα είναι ότι ζεσταίνοντας αυτά τα εργαλεία και πιέζοντάς τα στα στήθη των κοριτσιών θα λιώσουν το λίπος, κάτι που είναι απολύτως παρανοϊκό. Χρησιμοποιούν ευρεία γκάμα πραγμάτων προς αυτή την κατεύθυνση: γουδοχέρια, ξύλινα ραβδιά, σπάτουλες, κουτάλια και πέτρες. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα ανήκουν είτε σε μητέρες, είτε για γιαγιάδες.Όλες οι γυναίκες ποζάρουν γυμνόστηθες. Ήταν εύκολο να τις πείσεις να το κάνουν;
Καθόλου, στην πραγματικότητα ήταν πολύ δύσκολο. Στη διάρκεια της πρώτης μας συνάντησης με την RENATA –τη ΜΚΟ για τα δικαιώματα των γυναικών που μας βοήθησε- ένα από τα θύματα μας είπε αμέσως ότι θα ήταν αδύνατο. «Μπορείς να φωτογραφίσεις τα πρόσωπά τους ή το στήθος τους, αλλά όχι και τα δύο. Δεν θα συμφωνήσουν ποτέ σε αυτό» είπε. Τους είπα ότι εάν δεν το έκανα με αυτό τον τρόπο, δεν θα είχε καμία χρησιμότητα. Μια ντυμένη γυναίκα δεν θα είχε την ίδια επίδραση. Είχαμε μακροσκελείς συζητήσεις για αυτό και τελικά συμφώνησαν μαζί μου. Κατάλαβαν τι έκανα, ότι οπτική μου δεν ήταν σεξουαλική.Ήθελες να είναι τόπλες από την αρχή, σωστά;
Ναι, βέβαια. Διαφορετικά δεν θα είχε μια τέτοια άμεση αντίδραση με το κοινό. Το στήθος έχει ισχυρή επίδραση στους ανθρώπους.
Υποφέρουν σε καθημερινή βάση. Δεν μπορούν να φορέσουν μαγιό, οπότε δεν πηγαίνουν στην παραλία. Είναι δύσκολο για εκείνες να ξεντυθούν μπροστά στα αγόρια τους –εάν έχουν. Ο σωματικός πόνος μπορεί να εξασθενήσει αλλά το ψυχολογικό τραύμα όχι. Οι περισσότερες δεν θέλουν κανείς να ακουμπήσει το στήθος τους ξανά.
«Σου λένε: "Μην ουρλιάξεις, είναι για το καλό σου." Δεν έχω βρει το κουράγιο να μιλήσω στα παιδιά μου για αυτό. Πριν από τρεις μέρες, ο γιος μου με ρώτησε "Μανούλα, γιατί έχεις μικρά στήθη;" Του είπα ότι δεν ήξερα. Έχω επίσης μια 6 κόρη. Αλλά δεν είμαι έτοιμη να μιλήσω για αυτό. Θα ήθελα να θηλάσω έναν αυριανό πρόεδρο» Carole N., 28 ετών.
Αυτές οι γυναίκες είναι απελπισμένες να κάνουν πλαστική επέμβαση. Θέλουν να κερδίσουν χρήματα για να μπορέσουν να κάνουν χειρουργικές επεμβάσεις στο στήθος. Θα ήθελαν να μπορούν να φοράνε ωραία φορέματα, να βγαίνουν και να παρουσιάζουν τον εαυτό τους. Αλλά προς το παρόν, προτιμούν να κρύβονται. Αυτό είναι που είναι πραγματικά τρομερό.Όταν πήγα εκεί, είχα τόσες πολλές προκαταλήψεις. Σκέφτηκα ότι είχα βρει όλες αυτές τις γυναίκες με τις τεράστιες ουλές στα σώματά τους. Αλλά τελικά ήταν οι ψυχικές πληγές για τις οποίες μιλήσαμε κυρίως. Ήμουν λίγο συγκλονισμένος.Υπήρχε κάποια ιστορία συγκεκριμένα που σε συγκίνησε;
Κάθε ιστορία ήταν δυνατή. Ακόμα κι αν οι πληγές τους δεν ήταν ορατές, ήταν κατεστραμμένες εσωτερικά. Μία από τις γυναίκες υπέφερε πολύ: Την σιδέρωσαν με σπάτουλα, έπειτα με βράχο, στη συνέχεια βιάστηκε και παντρεύτηκε έναν άνδρα χωρίς τη συγκατάθεσή της. Απέκτησε παιδί όταν έγινε μόλις 14 ετών.Στο Καμερούν, εάν δεν μπορείς να θηλάσεις το παιδί σου, τα πράγματα μπορεί να είναι δύσκολα. Τα μπιμπερό ή το βρεφικό γάλα δεν είναι εύκολα διαθέσιμα στην αγορά. Αφού αυτό το κορίτσι δεν ήταν σε θέση να θηλάσει, χρησιμοποίησαν μυρμήγκια τροπικών για να την τσιμπήσουν σε μια προσπάθεια να πυροδοτηθεί η παραγωγή γάλακτος. Είναι μια φρικτή ιστορία.
Αυτή τη στιγμή, ψάχνω τα μέρη όπου θα εκθέσω αυτά τα πορτρέτα. Διαπραγματεύομαι με μια γκαλερί. Επίσης θέλω πραγματικά να επιστρέψω στο Καμερούν για να τραβήξω μερικές φωτογραφίες ακόμα.Μπορείς να βρεις τη δουλειά του Gildas στο website του και τον Matthieu στο Twitter. Περισσότερες φωτογραφίες και ιστορίες παρακάτω.Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
«Όταν το στήθος άρχισε να αναπτύσσεται, οι άνθρωποι στο σπίτι μου άρχισαν να μιλούν για αυτό. Οι γείτονες, οι φίλοι της μαμάς μου, οι ηλικιωμένοι. Μιλούσαν τόσο πολύ! Ακόμα κι εγώ άρχισα να νιώθω ντροπή γιατί ο κόσμος μιλούσε για αυτό. Τελικά, η μαμά μου αποφάσισα να σιδερώσει τους μαστούς μου. “Εάν δεν τους σιδερώσουμε, θα ελκύουν άνδρες. Και ξέρουμε ότι άνδρες σημαίνει εγκυμοσύνη” είπε. Έπρεπε να σκοτώσουμε εκείνα τα στήθη, ισχυρίστηκε. Αυτό γινόταν επί εβδομάδες. Υποθέτω ότι ήθελε να κάνει καλό. Ωστόσο το στήθος είναι αυτό που κάνει όμορφη μια γυναίκα. Σήμερα, τα δικά μου είναι πλαδαρά. Δεν μπορούν καν να σταθούν». Carole B., 28 ετών.
Τα κουκούτσια από μούρα χρησιμοποιούνται επίσης για το ίσιωμα του στήθους. Οι γυναίκες τα ζεσταίνουν και έπειτα τα τρίβουν στους μαστούς τους.
«Ήμουν οκτώ όταν η μητέρα μου είπε: “Βγάλε το μπλουζάκι σου. Έχεις ήδη στήθος; Όταν ένα κορίτσι στην ηλικία σου έχει στήθος, οι άνδρες το κοιτάνε.” Δεν κατάλαβα τι έκανε. Κάθε μέρα, μερικές φορές τρεις φορές την ημέρα, θα ίσιωνε το στήθος μου με μια ζεστή σπάτουλα. Θα έλεγα απλά: “Είναι για το καλό σου”. Ήταν εφιάλτης. Παρατήρησα ότι όσο περισσότερο με έτριβε, τόσο περισσότερο τα στήθη μου μεγάλωναν. Όταν κατάλαβε ότι δεν είχε αποτέλεσμα, χρησιμοποίησε μια πέτρα. Ήταν μια κόλαση. Ένιωθα σαν το σώμα να είχε πάρει φωτιά. Ένας σύμβουλος καθοδήγησης, στον οποίο είπα τα πάντα, προσπάθησε να μιλήσει στη μητέρα μου και να την κάνει να σταματήσει. Ήμουν ευτυχισμένη γιατί πίστεψα ότι το θέμα τέλειωσε. Αλλά το έκανε ξανά με ζεσταμένα κουκούτσια φρούτων αυτή τη φορά. Έτριβε και έτριβε. Μάζεψα τα πράγματά μου και μετακόμισα αμέσως στη θεία μου. Μερικές φορές προσπαθώ να καταλάβω τις ενέργειες της μητέρας μου. Με πονάει τόσο πολύ όταν κοιτάω τον εαυτό μου στον καθρέφτη»- Doriane, 19 ετών.
«Το στήθος άρχισε επιτέλους να μεγαλώνει όταν ήμουν 18 ετών. Πιο πριν, τα αγόρια δεν ελκύονταν από το σώμα μου. Ένιωθα πραγματικά άσχημα για αυτό. Η γιαγιά μου άρχισε να καταστρέφει το στήθος μου όταν ήμουν 12 ετών. Προσπαθούσα να τρέξω μακριά της κάθε πρωί αλλά θα με έπιανε. Άλλα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο και εμένα με έτριβαν με μια ζεστή πέτρα. Το έκανε δυο φορές την ημέρα για ένα χρόνο. Το να έχεις στήθος είναι φυσικό, είναι ανθρώπινο. Όταν δεν το είχα, ένιωθα σαν αγόρι»- Agnès, 32 ετών.
«Το γουδοχέρι μου θυμίζει τους πόνους στην παιδική μου ηλικία. Εκείνο το ίδιο κομμάτι πέτρας που οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν για να θρυμματίσουν μυρωδικά χρησιμοποιούνταν για να θρυμματίσουν την ομορφιά της γυναίκας και να καταστρέψουν το δέρμα των εφήβων. Το στήθος μου άρχισε να μεγαλώνει όταν ήμουν 10 ετών και η οικογένειά μου πίστεψε ότι το τρίψιμο ήταν η λύση. Όταν ήμουν 16 και έμεινα έγκυος, απέκτησαν σκούρο χρώμα. Ένα μαύρο υγρό έβγαινε κάθε φορά που προσπαθούσα να θηλάσω. Μου είναι πολύ δύσκολο να τα θυμάμαι όλα. Αποφάσισα να το ξεχάσω και να πολεμήσω τη βία κατά των γυναικών» Cathy, 27 ετών.
«Κάθε πρωί, πριν να πάω στο σχολείο, η μαμά μου με βάζει να σηκώνω την μπλούζα μου για να βεβαιωθεί ότι δεν έχω βγάλει τον επίδεσμό μου. Έχουν περάσει δυο χρόνια τώρα και ακόμα με ελέγχει σε καθημερινή βάση. Είναι ταπεινωτικό. Θα ήθελα να σταματήσει. Όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω δικηγόρος ή να παίζω πιάνο. Ελπίζω πως το ότι φοράω τον επίδεσμο θα με βοηθήσει να συνεχίσω την εκπαίδευσή μου»- Cindy, 14 ετών.
Ελαστικός επίδεσμος χρησιμοποιήθηκε για να περιορίσει την ανάπτυξη του στήθους.
Μυρμήγκια τροπικών χρησιμοποιούνταν για την τόνωση της παραγωγής μητρικού γάλακτος.
«Ήταν η μαμά μου, οπότε έπρεπε να υπακούσω όταν τηλεφώνησε για μένα. Ακόμα κι αν έτρεχα, θα με έπιανε. Όταν πήγαινα στο κρεβάτι, με άρπαζε. Όταν πλενόμουν, θα με έπιανε και θα άρχιζε το τρίψιμο. Θα έβρισκε κάποιο τρόπο, όπως και να γινόταν. Μπορούσα να κλαίω όσο ήθελα, αλλά θα το έκανε έτσι κι αλλιώς. Ένιωθα σα να κάρφωνα κάτι στο στήθος μου. Έχει πεθάνει τώρα. Πότε δεν κατάλαβα πραγματικά τι σκεφτόταν, εάν πίστευε ότι με βοηθούσε ή με τιμωρούσε. Ο ξάδερφός μου με βίασε όταν ήμουν 13 ετών και κατέληξα να γεννήσω το παιδί του. Έπρεπε να θηλάσω το μωρό αλλά δεν είχα πια στήθος. Προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε μυρμήγκια τροπικών. Όταν σε τσιμπάνε, το στήθος σου πρήζεται και υποτίθεται ότι αυτό βοηθάει στην παραγωγή γάλακτος. Έχω τρία παιδιά και παρά τα μυρμήγκια, δεν κατάφεραν να θηλάσω κανένα»– Emmanuelle, 23 ετών.
«Τη νύχτα, η μητέρα μου με υποχρέωνε να φοράω έναν πραγματικά στενό ελαστικό επίδεσμο γύρω από το στήθος μου. Στη διάρκεια της μέρας, με έτριβε με μια σπάτουλα, ένα γουδοχέρι, ένα ξύλο ή μια πέτρα. Πραγματικά πονούσε. Της ζήτησα να σταματήσει και τελικά το έκανε. Αλλά μετά το σιδέρωμα, τα στήθη μου μεγάλωσαν πραγματικά γρήγορα. Πραγματικά, πραγματικά γρήγορα. Ντρεπόμουν τόσο. Ήθελα να τα κρύψω. Οι άνθρωποι στο δρόμο μου φώναζαν για το στήθος μου. Μέχρι τα 20, τα στήθη μου άρχισαν να σακουλιάζουν όπως μιας 50χρονης γυναίκας. Διστάζω να ξεντυθώ μπροστά σε κόσμο. Μερικές φορές, φοράω το μπλουζάκι μου όταν κάνω σεξ με το αγόρι μου. Πραγματικά απεχθάνομαι τη μητέρα μου»– Gaëlle, 26 ετών.
Αυτοσχέδιος ελαστικός επίδεσμος.
«Μερικές φορές, δεν μπορώ να αναπνεύσω γιατί ο επίδεσμος είναι τόσο σφιχτός. Με φοβίζει. Τον φοράω ένα χρόνο. Είναι πολύ ζεστός, οπότε κάτω από αυτόν έχω κηλίδες παντού. Δεν καταλαβαίνω γιατί η μαμά μου το κάνει αυτό». Manuella, εννέα ετών.
Γουδοχέρι.
«Η μητέρα μου, μου είπε ότι το στήθος θα προσέλκυε άνδρες. Έτσι με πήγε σε έναν παραδοσιακό θεραπευτή. Άρπαξε ένα μαχαίρι, έκοψε τους μαστούς μου, τον έναν μετά τον άλλον και με ένα σωλήνα αναρρόφησε το εσωτερικό τους. Μου είπε “εάν δεν το κάνεις, ο κόσμος θα νομίζει ότι είσαι πόρνη.” Λιποθύμησα από τον πόνο. Χρειάστηκαν μέρες για να αναρρώσω. Το στήθος είναι δώρο Θεού.»– Lisette, 34 ετών.
Πέτρα σύνθλιψης.
Μια θεραπεύτρια.