Συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας: Έναν Χρόνο Μετά Αποδεικνύεται ότι Είναι η πιο Μαύρη Σελίδα της Ευρώπης

Το μεσημέρι της Πέμπτης, στην κατάμεστη αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που δόθηκε από οργανώσεις που ασχολούνται με το προσφυγικό στην Ελλάδα, με αφορμή τον έναν χρόνο από την υπογραφή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, έγινε ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μία συμφωνία που αποτελεί έκπτωση σε κάθε επίπεδο - νομικό, ανθρωπιστικό, πολιτικό. Η Γενική Διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Μαριέττα Προβοπούλου, ο Πρόεδρος του ΔΣ των Γιατρών του Κόσμου, Νικήτας Κανάκης, ο Αντιπρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δημήτρης Σαραφιανός, ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης, ο Γενικός Διευθυντής του SolidarityNow, Επαμεινώνδας Φαρμάκης, ο Διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Ηρακλής-Σπυρίδων Ακτύπης και ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH), Δημήτρης Χριστόπουλος συμφώνησαν σε κάτι κοινό: Ότι η συμφωνία είναι κυρίως απάνθρωπη, καθώς χιλιάδες άνθρωποι ζουν εγκλωβισμένοι σε τραγικές συνθήκες ή επιστρέφονται στην Τουρκία, η οποία επ' ουδενί δεν θεωρείται ασφαλής. Παράλληλα, έκαναν ξεκάθαρο ότι αυτή η συμφωνία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ως πρότυπο για τη σύναψη περισσοτέρων συμφωνιών με τρίτες χώρες.

«Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας δεν είναι ένα "success story"», ανέφερε η Γενική Διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Μαριέττα Προβοπούλου, σημειώνοντας πως: «Η συμφωνία ΕΕ–Τουρκίας, που στοχεύει στην αναχαίτιση ροών αιτούντων άσυλο, συνιστά παραβίαση του δικαιώματος αίτησης ασύλου. Κανείς δεν πρέπει και δεν μπορεί να σταματήσει ανθρώπους που δεν έχουν τίποτα να χάσουν, προκειμένου να διεκδικήσουν την προστασία, τη ζωή τους, ένα μέλλον. Είναι χρέος μας, πρωτίστως ηθικό, αλλά και νομικό, να προσφέρουμε την προστασία, όπως αρμόζει και να προστατέψουμε τη ζωή και την αξιοπρέπειά τους». Η κ. Προβοπούλου έκανε επίσης λόγο για τις καταστροφικές συνέπειες που έχουν οι αποτρεπτικές πολιτικές της ΕΕ στη σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων. Όπως ανέφερε, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεν έχουν λάβει ποτέ χρηματοδότηση από την ΕΕ για τα προγράμματα για μετανάστες και αιτούντες άσυλο, και μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας αποφάσισαν να μη λαμβάνουν χρηματοδότηση για τα προγράμματά τους σε όλο τον κόσμο από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη.

Από πλευράς του, ο Πρόεδρος του ΔΣ των Γιατρών του Κόσμου, Νικήτας Κανάκης, εξήγησε ότι η Ευρώπη ουσιαστικά σε αυτό στόχευε: «Να αποθαρρύνει τις νέες μεταναστευτικές ροές, να στείλει μήνυμα ότι "δεν είστε ευπρόσδεκτοι στην Ευρώπη"», όπως είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, μετέφερε τη σοκαριστική εμπειρία των Γιατρών του Κόσμου στις δομές, όπου υπάρχουν μαρτυρίες ότι εννέα στις δέκα γυναίκες φτάνουν βιασμένες και κακοποιημένες, ενώ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για επανεμφάνιση φαινομένων τράφικινγκ.

Ο Διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Ηρακλής-Σπυρίδων Ακτύπης, εξήγησε ότι η οργάνωσή του από την πρώτη ημέρα έχει καταγγείλει τη συμφωνία, εξηγώντας τους λόγους που η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής. Χαρακτήρισε μελανό σημείο της Ευρώπης τη συμφωνία, αναφέροντας μία περίπτωση ανάπηρων προσφύγων που επανενώθηκαν με την οικογένειά τους στη Γερμανία, μετά την πίεση της Διεθνούς Αμνηστίας και κατέληξε λέγοντας πως, «Έχουμε δύναμη. Όταν δυναμώσουμε τη φωνή, όταν την υψώσουμε, η Ευρώπη θέλει και τότε μπορεί».

Ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης, κατήγγειλε τη διοικητική κράτηση στην οποία υπόκεινται οι πρόσφυγες, καθώς και περιπτώσεις ακόμη και θυμάτων βασανιστηρίων που έχουν επιστραφεί στην Τουρκία. Ενώ, ο Αντιπρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δημήτρης Σαραφιανός, είπε ότι η συμφωνία αποτελεί κατακερματισμό των δικαιωμάτων των προσφύγων και σημείωσε ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν αντίστοιχες συμφωνίες σαν αυτή με το Αφγανιστάν και με χώρες της Αφρικής, όπως ακούγεται το τελευταίο διάστημα. Όσο για την Ελλάδα, όπως είπε χαρακτηριστικά, «δεν έχουμε προσφυγική κρίση στη χώρα μας. Έχουμε κρίση του κράτους δικαίου». Επίσης, σε ερώτηση για το ποια είναι η άποψη των οργανώσεων, για την επέμβαση της Αστυνομίας σε καταλήψεις προσφύγων, απάντησε πως, «Η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης είναι το χειρότερο στίγμα που μπορούμε να δώσουμε ως κράτος. Το κράτος έχει αποσυρθεί από το προσφυγικό και πρέπει η κοινωνία να οργανώσει την αλληλεγγύη, για να αντιμετωπίσει με όρους αξιοπρέπειας την κατάσταση. Δεν αρκεί η δική μας προσπάθεια, χρειάζεται πιο πλατύ κόσμο, για να τα καταφέρουμε».

«Νομικά έωλη και ανθρωπιστικά καταστροφική», χαρακτήρισε τη συμφωνία ο Γενικός Διευθυντής του SolidarityNow, Επαμεινώνδας Φαρμάκης, ενημερώνοντας ότι το SolidarityNow κατέθεσε την περασμένη Δευτέρα αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζητώντας τη διερεύνηση της χρήσης των κοινοτικών κονδυλίων. «Είναι επιτακτική ανάγκη, τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και οι υπόλοιποι ευρωπαϊκοί θεσμοί, να διερευνήσουν, γιατί το υπέρογκο ποσό άνω του ενός δις ευρώ που έχει διατεθεί δεν έχει δημιουργήσει συνθήκες διαβίωσης ούτε κατ' ελάχιστο αξιοπρεπείς για την πλειοψηφία του πληθυσμού που βρίσκεται στην Ελλάδα – αρκετοί, ακόμη και παιδιά, βρίσκονται σε συνθήκες κράτησης. Άραγε, η ΕΕ συμφωνεί με το να πληρώνει, για να πνίγονται οι άνθρωποι στη Μεσόγειο και να πεθαίνουν στους καταυλισμούς στην Ελλάδα; Είναι όμως και ζήτημα αξιοπρέπειας, διαφάνειας και λογοδοσίας, αλλά και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ κατήγγειλε πως, «το αρμόδιο Υπουργείο επιμένει ακόμη στη λογική των καταυλισμών, όπου οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι εργολάβοι και οι μεγάλες εταιρείες». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, έφερε αυτό της σίτισης, «όπου στους περισσότερους καταυλισμούς κάθε μήνα διεξάγεται "διαδικασία διαπραγμάτευσης, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού", δηλαδή απευθείας ανάθεση με χαρακτηριστική αδιαφάνεια και έλλειψη ενημέρωσης. Γίνεται καταχρηστική εφαρμογή της σχετικής διάταξης του Ν. 4368/2016 (άρθρο 96) για τις προμήθειες, που σε καμία περίπτωση δεν εμπίπτουν στη κατηγορία του απρόβλεπτου και κατεπείγοντος σε σχέση με την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια τάξη, ειδικά μετά από τόσο πολύ χρονικό διάστημα και με τόσο μικρές ροές. Πρόκειται για διαδικασίες που συντηρούν και τροφοδοτούν τη διαπλοκή και την κακοδιαχείριση, ενώ τα ποσά που δαπανώνται είναι αστρονομικά σε σχέση με την άθλια ποιότητα του φαγητού που προσφέρεται».

Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH), Δημήτρης Χριστόπουλος, μεταφέροντας τη δική του εμπειρία από την Ευρώπη πάνω στο θέμα, ανέφερε ότι αυτό που αντιμετωπίζει είναι «ανείπωτος κυνισμός», ενώ υπενθύμισε εύστοχα πως, «η Ευρώπη από την άκρα Δεξιά έχει καεί, όχι από τους πρόσφυγες». Ολοκληρώνοντας την παρέμβασή του, ανέφερε ότι, «η συμφωνία, πέρα από απάνθρωπη, είναι και μη ρεαλιστική».

Τέλος, οι οργανώσεις επισήμαναν ότι η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης δεν μπορεί παρά να περνάει μέσα από τη μοναδική λύση που αντανακλά τις ευρωπαϊκές αξίες: αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής, πρόσβαση σε δίκαιες διαδικασίες ασύλου, άνοιγμα νόμιμων οδών μέσω της μετεγκατάστασης προσφύγων απευθείας από τις χώρες στις οποίες βρίσκονται και σεβασμός της αρχής της μη-επαναπροώθησης.

Σε μία συνοπτική αποτίμηση της συμφωνίας, η οποία πέρα από τον στόχο της αναχαίτισης των ροών είχε και «ανθρωπιστικό επικάλυμμα», για τη μείωση των θανάτων και την ενεργοποίηση εναλλακτικών λύσεων, όπως ανέφερε η κυρία Προβοπούλου, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρουσίασαν τα εξής στοιχεία:

- Άνθρωποι παραμένουν εγκλωβισμένοι στις χώρες προέλευσης, όπως στη Συρία: το μεγαλύτερο κόστος είναι αυτό που δεν φαίνεται!

- Άνθρωποι συνεχίζουν να μην έχουν άλλη επιλογή από το να παραδώσουν τις ζωές τους και τις ζωές των αγαπημένων τους σε διακινητές, να κάνουν ακόμη πιο επικίνδυνα και ακριβά περάσματα προς την Ευρώπη και εντός της Ευρώπης, όπου βρίσκονται αντιμέτωποι με κοφτερά συρματοπλέγματα, με βίαιους συνοριακούς φύλακες και τα σκυλιά τους. 106 τέτοια περιστατικά περιθάλψαμε στη Σερβία μετά το κλείσιμο των συνόρων, 22 ήταν ασυνόδευτα ανήλικα.

- 140 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους κατά μήκος της βαλκανικής οδού, από την έναρξη της συμφωνίας: πνίγηκαν στο Αιγαίο, πάγωσαν στα χερσαία σύνορα μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας ή πέθαναν στην Ελλάδα, λόγω συνθηκών διαβίωσης σε καταυλισμούς, σε νησιά ανοιχτές φυλακές (69 θάνατοι μόνο στην Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο).

- Οι συνθήκες στη Λέσβο, τη Σάμο, τη Χίο, έκαναν τους ήδη ταλαιπωρημένους και απελπισμένους ανθρώπους να φτάσουν σε απόγνωση. Μιλάμε για άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που άφησαν πίσω τους πόλεμο και τρομοκρατία, τη δίωξη, τη φτώχεια, από το Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Κονγκό και τη Νιγηρία, το Πακιστάν, την Αλγερία, που έχουν υποστεί κακοποίηση, ληστεία, βιασμό στο ταξίδι. Άνθρωποι, που άντεξαν αυτά που πιθανόν εμείς να μην αντέχαμε, βρέθηκαν ακόμη μια φορά αντιμέτωποι με απάνθρωπες συνθήκες:
* Το κρύο, τη λάσπη, τη βροχή
* Σε ακατάλληλα καταλύματα, σε υπερπλήρεις δομές
* Με ακατάλληλες υπηρεσίες θέρμανσης, ανεπαρκή πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγιεινής
* Με τη συνεχή έκθεση στη βία, ανάμεσα σε διαδηλώσεις, απεργίες πείνας, ρατσιστικές επιθέσεις, εμπρησμούς, εντάσεις
* Τη σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση των ιδίων και των παιδιών τους
* Την ανασφάλεια για το αύριο, δεδομένης της έλλειψης ενημέρωσης για το τι τους περιμένει, εάν επιστραφούν στην Τουρκία
* Το γκρέμισμα των ονείρων τους και της τελευταίας ελπίδας τους
* Πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Μόρια κατά τη διάρκεια του χειμώνα, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν στο τσουχτερό κρύο. Θάνατοι για τους οποίους δεν χωράει καμία δικαιολογία
* Σε μεγάλο ποσοστό η αυξανόμενη μέρα με τη μέρα ευαλωτότητά τους, τους φέρνει σε κατάσταση έντονης ψυχικής δυσφορίας, σπρώχνει τους ανθρώπους στη βία, στις ουσίες, στο αλκοόλ
* Οι ψυχολόγοι μας στη Λέσβο είδαν τους ασθενείς με συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης να αυξάνονται κατά 150% και τους ασθενείς με διαταραχή μετατραυματικού στρες να τριπλασιάζονται, ενώ αυξήθηκαν τα ψυχωσικά συμπτώματα. Παράλληλα, βλέπουμε περισσότερα περιστατικά αυτοτραυματισμού και απόπειρες αυτοκτονίας τους τελευταίους μήνες
* Στη Σάμο, μόνο τον Ιανουάριο αναφέρθηκαν 12 απόπειρες αυτοκτονίας και έξι περιστατικά αυτοτραυματισμού
* Ανάμεσά στους ασθενείς μας είναι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, έγκυες γυναίκες, νεογνά, ΑΜΕΑ, επιζήσαντες βίας, θύματα βασανιστηρίων και άνθρωποι που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες - χωρίς πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες. Έναν χρόνο περιμένουμε για τη μεταφορά 13 θυμάτων βασανιστηρίων για τη θεραπεία και αποκατάστασή τους στο πρόγραμμά μας στην Αθήνα».

Περισσότερα από το VICE

Ένας Άνδρας Περιγράφει όσα Έζησε σαν Γυναίκα στο Ελληνικό Facebook

Όσα μου Έμαθε το Surviror για τη Ζωή (και τον Καπιταλισμό)

Οι «Ερυθρές Ταξιαρχίες» στο Αστυνομικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης