Μου Έφτιαξαν το Αυτοκίνητο σε μια Πολωνική Φυλακή

Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στο VICE Poland .

Η φυλακή Rakowiecka, στη Βαρσοβία, είναι το μόνο μέρος στην Πολωνία που μπορείς να επισκεφτείς τα αγαπημένα σου φυλακισμένα πρόσωπα και συγχρόνως να ελέγξει τα φρένα σου. Για σχεδόν 60 χρόνια, η φυλακή φιλοξενεί ένα συνεργείο αυτοκινήτων το οποίο διαχειρίζονται μόνοι τους οι κρατούμενοι. Το κατάστημα δεν χρειάζεται διαφήμιση καθώς είναι ένα από τα καλύτερα συνεργεία αυτοκινήτων στην πόλη και η φήμη του είναι αρκετή για να κρατάει πλήρως απασχολημένους τους κρατουμένους.  Ήμουν περίεργη και ήθελα από καιρό να δω αυτό το μέρος και το συνεργείο, οπότε όταν πρόσεξα ότι το αυτοκίνητό μου δεν λειτουργούσε τόσο καλά, αποφάσισα να πάω μέχρι την Rakowiecka για να το τσεκάρουν.

Η φυλακή κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και είναι κυρίως διαβόητη για τον τεράστιο αριθμό πολιτικών κρατουμένων που εκτελέστηκαν εκεί – κυρίως από τους ναζί, στη διάρκεια της Εξέγερσης της Βαρσοβίας το 1944. Μετά τον πόλεμο, κρατούνταν εκεί άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι  – όπως φοιτητές που συμμετείχαν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις τον Μάρτιο του 1968 και μέλη του αντικομμουνιστικού κινήματος Αλληλεγγύη, τη δεκαετία του 1980.

Προτού μπω μέσα, πρέπει να περάσω έναν βασικό έλεγχο ασφαλείας και να αφήσω την ταυτότητα και το τηλέφωνό μου σε έναν δεσμοφύλακα που δεν έχει εντυπωσιαστεί. Ρωτάει εάν τυχαίνει να έχω πάνω μου ναρκωτικά ή όπλα, ελέγχει το πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου μου και με στέλνει να περάσω από μια δεύτερη πύλη που οδηγεί από τη φυλακή στο συνεργείο.

Το συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων δημιουργήθηκε στο πλαίσιο ενός προγράμματος κοινωνικής επανένταξης που ξεκίνησε το 1957. Οι κρατούμενοι που εργάζονται εδώ κερδίζουν τον κατώτατο μισθό, τον οποίο μπορούν να ξοδέψουν σε φαγητό, καφέ ή τσιγάρα – ή να αποταμιεύσουν για όταν αποφυλακιστούν. Αλλά στο μαγαζί δεν επιτρέπεται να εργαστούν όλοι οι κρατούμενοι. «Ίσως να επιτρέπαμε να εργαστεί κάποιος που είναι μέσα για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, αλλά όχι κάποιος που έχει φυλακιστεί για φόνο», εξηγεί ο δεσμοφύλακας Piotr Hernik. «Ούτε και λαθρέμποροι – το να έχουν αυτού του είδους την επαφή με τον έξω κόσμο θα μπορούσε να είναι δελεαστικό για εκείνους».

Οποιοσδήποτε μπορεί να πάει το αυτοκίνητό του στο συνεργείο, με την προϋπόθεση ότι δεν σε πειράζει να αφήσεις το αυτοκίνητό σου σε καταδικασμένους εγκληματίες. Οι κρατούμενοι επισκευάζουν επίσης τα αυτοκίνητα των υπηρεσιών των φυλακών, της Δημοτικής Αστυνομίας και του γραφείου του Εισαγγελέα. Μιλάω με κάποιους από αυτούς και όλοι συμφωνούν ότι ποτέ δεν θα σκέφτονταν να λασκάρουν μερικές βίδες, ας πούμε, από ένα περιπολικό που πήγε για επισκευή. Λένε ότι τους αρέσει η δουλειά τους γιατί αποτελεί διαφυγή από τη μονοτονία της ζωής στη φυλακή.

Οι περισσότεροι κρατούμενοι που εργάζονται εδώ, δεν κρατιούνται να έρθει ξανά η Δευτέρα. «Τα σαββατοκύριακα και οι διακοπές είναι εφιάλτης» λέει ο Krzysiek, ο οποίος μου είπαν ότι είναι ο καλύτερος μηχανικός στο συνεργείο. «Ο ελεύθερος χρόνος είναι σαν επιπλέον τιμωρία. Σπαταλάς όλη τη μέρα σε ένα κελί, κλειδωμένος και απομονωμένος».

Ο Krzysiek αποφυλακίζεται σε δύο μήνες – είναι η δεύτερη φορά που μπαίνει φυλακή. «Δεν ήθελα να επιστρέψω μετά την πρώτη φορά», εξηγεί. «Η πρώτη μου καταδίκη ακυρώθηκε, οπότε όταν βγήκα από τη φυλακή άρχισα να χτίζω μια νέα ζωή. Αλλά έπειτα συνέβη κάτι ηλίθιο και δεν είχα καθόλου χρήματα να αποπληρώσω το χρέος». Οι περισσότεροι με τους οποίους μιλάω, είναι εκεί επειδή έκαναν «κάτι ηλίθιο» ενώ βρισκόταν υπό δικαστική επιτήρηση. Κάποιος ήπιε πάρα πολύ προτού οδηγήσει για να επιστρέψει στο σπίτι και κατέληξε με διετή ποινή φυλάκισης. Ένας άλλος «πείραξε» τα χιλιόμετρα αυτοκινήτων για να παρακάμψει περιορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης –ποινή φυλάκισης 1,5 έτους.

Οι τοίχοι του συνεργείου είναι γεμάτοι με ημερολόγια στα οποία οι κρατούμενοι διαγράφουν τις ημέρες που περνούν. Όλοι έχουν το δικό τους μικρό χώρο στο μαγαζί όπου βάζουν λίγα προσωπικά αντικείμενα –οικογενειακές φωτογραφίες, ένα πακέτο τσιγάρα ή μια κούπα για καφέ. «Περνάμε τη μισή μέρα στη δουλειά. Όταν επιστρέφουμε στην πτέρυγά μας, έχουμε λίγο χρόνο να κάνουμε ένα γρήγορο τηλεφώνημα και να φάμε βραδινό – και έτσι ακόμη μια μέρα έχει περάσει», μου λέει ένας κρατούμενος που ονομάζεται Tomek.

Όταν τον ρωτάω γιατί είναι μέσα, ο Tomek λέει ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης φοράς που μπήκε στη φυλακή για κλοπή, αποφάσισε να μην κλέψει ξανά – αλλά τώρα εκτίει ποινή φυλάκισης για κλοπή ξανά. «Δεν υπήρχε άλλος δρόμος για μένα», μου λέει. «Όταν προκύψει η ευκαιρία, δεν μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου. Η μεταμέλεια έρχεται αργότερα». Αποφυλακίζεται σε λίγες μέρες αλλά ισχυρίζεται ότι θα του άρεσε να συνεχίσει να εργάζεται στο συνεργείο.

Η φυλακή Rakowiecka δεν δέχεται επιπλέον κρατουμένους. Μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς θα έχει φύγει και ο τελευταίος κρατούμενος και το κτήριο θα μετατραπεί σε μουσείο. Δεν είναι σαφές το τι θα συμβεί με το συνεργείο. «Χωρίς τη φυλακή, το συνεργείο μπορεί να χάσει τη γοητεία του», λέει ο δεσμοφύλας Hernik. Δεν θα χρειάζεται πλέον να περάσεις τόσους πολλούς ελέγχους ασφαλείας και κάποιοι πελάτες έρχονται εδώ κυρίως για αυτή τη μοναδική εμπειρία».

Όταν το αυτοκίνητό μου είναι έτοιμο, φεύγω από το συνεργείο και ο φύλακας μού επιστρέφει την ταυτότητά και το τηλέφωνό μου. Προτού φύγω, ανοίγει το πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου μου ξανά – για να σιγουρευτεί ότι δεν κρύβω κάποιον εκεί μέσα.

Περισσότερα από το VICE

Τι θα Συνέβαινε στις ΗΠΑ αν ο Κιμ Πατούσε Τελικά το Κουμπί

Αυτά Είναι τα Αγαπημένα Ελληνικά Τραγούδια του 2016

Σεξ, Χιόνι και Κοκαΐνη: Η Ζωή μου ως «Σκύλα του Σαλέ»