Πώς οι Φαρμακοβιομηχανίες μάς Κάνουν να Πιστεύουμε ότι Έχουμε Σεξουαλικά Προβλήματα

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic. Σε ένα συνέδριο του Αμερικανικής Ένωσης Ουρολογίας στο Λας Βέγκας το 1983, o 57χρονος Giles Brindley εστίασε στο ζήτημα της ανδρικής ανικανότητας, επιδεικνύοντας πώς το προχωρημένο της ηλικίας του δεν τον απέτρεπε από το να έχει στύση. Για την παρουσίασή του, ο Brindley θέλησε να παρουσιάσει την αποτελεσματικότητα των ενέσιμων φαρμάκων στην αντιμετώπιση της ανικανότητας και για να το κάνει αυτό, έκανε την ένεση στον εαυτό του και καθώς έκανε την παρουσίαση, κατέβασε το παντελόνι του και έδειξε στο κοινό το όρθιο πέος του. «Σκεφτόμουν γιατί αυτός ο πολύ έξυπνος άνθρωπος έκανε την παρουσίασή του φορώντας φόρμα», σχολίασε ένας από τους παρευρισκόμενους στο συνέδριο, μιλώντας στο περιοδικό Fortune. «Τότε όμως βγήκε μπροστά από το βήμα του ομιλητή και κατάλαβα. Ήταν ένα μεγάλο πέος και απλώς περπατούσε πάνω στη σκηνή και το έδειχνε με καμάρι». Δεκαπέντε χρόνια περίπου μετά την επίδειξη του Brindley, η Pfizer βρήκε και άλλους ερευνητές που ήθελαν να προβληθούν και τους έβαλε να υποστηρίξουν το νέο της φάρμακο, το Viagra. H ιστορία τους απεικονίζει πως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του Viagra δεν είναι η ικανότητά του να «αναστηλώνει» πέη, αλλά η αποτελεσματικότητα που επιδεικνύει στο να χαρίζει μια πλατφόρμα στη φαρμακευτική βιομηχανία, από την οποία εκείνη μπορεί να διαστρεβλώνει την κατανόηση της αμερικάνικης κοινωνίας για τη σεξουαλική δυσλειτουργία.

Στο ταξίδι του από τη γέννηση μέχρι τα δισεκατομμύρια του σήμερα, το μάρκετινγκ του Viagra οδηγήθηκε από την επιστημονική έρευνα που έκαναν διάφοροι σύμβουλοι που πληρώνονταν από τη μητρική εταιρεία. Οι ειδικοί αυτοί παρουσιάστηκαν στο κοινό ως αντικειμενικοί ερευνητές που απλώς πίστευαν πως η σεξουαλική δυσλειτουργία ήταν διαδεδομένη στις ΗΠΑ. Αν και η έρευνα που οργανώνεται προς όφελος μιας εταιρείας είναι κάτι συνηθισμένο στον χώρο των φαρμάκων, η επιτυχία της Pfizer στη χρήση ερευνητικών στοιχείων τα οποία έπεισαν το κοινό ότι χρειάζονται το φάρμακό της είναι ακραία. Ένας βασικός λόγος που οι γιατροί ξεκίνησαν να μοιράζουν με θέρμη το Viagra, ήταν μια έρευνα του 1994 από τους αναγνωρισμένους ειδικούς σε θέματα σεξ Edward Laumann και John Gagnon, οι οποίοι κατέληξαν πως το 30 με 50% των Αμερικανών ενηλίκων δεν ήταν σεξουαλικά ικανοποιημένοι. Ο Laumann αργότερα επέκτεινε την έρευνα, υποστηρίζοντας πως το 43% των γυναικών και το 31% των ανδρών ήταν σεξουαλικά δυσλειτουργικοί. Αυτές οι μελέτες επέτρεψαν στην Pfizer να υποστηρίξει πως στα τέλη της δεκαετίας του '90, 30 εκατομμύρια άνδρες στις ΗΠΑ υπέφεραν από «στυτική δυσλειτουργία», έναν όρο που η εταιρεία χρησιμοποίησε για να επεκτείνει την πάθηση πολύ πιο πέρα από την ηλικιωμένη ομάδα ατόμων που συνήθως αφορούσε. Αυτό που κάνει αυτά τα νούμερα παντελώς παράλογα, είναι το γεγονός πως μερικά χρόνια πριν από την κυκλοφορία του Viagra, οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες που «έσπρωχναν» ενέσιμα προϊόντα κατά της ανδρικής ανικανότητας υποστήριζαν πως 10 με 20 εκατομμύρια Αμερικανοί ήταν ανίκανοι. Με μια μικρή αλλαγή του λόγου, λοιπόν και με τη βοήθεια σπονσοραρισμένης έρευνας ο «στοχευμένος» πληθυσμός σχεδόν διπλασιάστηκε. Η Pfizer κατάφερε να διευρύνει την αγορά για το προϊόν της, σε σημείο που θεωρητικά το Viagra ήταν κάτι που αφορούσε πια το 1/3 όλου του ανδρικού πληθυσμού. Περίπου την ίδια περίοδο, ο ουρολόγος Irwin Goldstein προωθούσε μια ιδέα η οποία έλεγε πως «η ανικανότητα πρέπει να θεωρείται μια σημαντική ανησυχία για την υγεία». Ο Goldstein έγινε μια ιατρική διασημότητα, καθώς το Time, οι New York Times, το Playboy και το Good Morning America μετέδωσαν τις απόψεις του περί ανικανότητας, χωρίς καν να τις αμφισβητήσουν ή να τις ελέγξουν. Ο Goldstein είπε στον Τύπο πως το Viagra ήταν «ένα όνειρο που πολλοί επαγγελματίες σε αυτόν τον χώρο δεν θεωρούσαν εφικτό» και «η αρχή μιας συναρπαστικής επανάστασης». Ο Goldstein, o Laumann και άλλοι χαρισματικοί ερευνητές που πληρώνονται από την εταιρεία νομιμοποίησαν το φάρμακο στα μάτια του κοινού, μιλώντας ανοιχτά για το σεξ και εκφράζοντας την άποψη πως η ανικανότητα ήταν μια σημαντική πάθηση που έπρεπε να θεραπευτεί με χάπια.

VICE Video: Ο Κόσμος του Ιατρικά Υποβοηθούμενου Σεξ

Μέσα σε λίγους μόνο μήνες από την κυκλοφορία του, το Viagra κατέγραψε περίπου μισό δισεκατομμύριο δολάρια σε πωλήσεις. Η Pfizer μάλιστα ήταν τόσο ορκισμένη στην προώθησή του, που ονόμασε το χάπι της, «τον βασικό σπόνσορα της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου», μια ενδιαφέρουσα κίνηση, αν σκεφτεί κανείς πως μέχρι λίγο καιρό πριν από την κυκλοφορία του Viagra, η ανδρική ανικανότητα ήταν ένα θέμα που αφορούσε κυρίως ηλικιωμένους άνδρες. Ένα άρθρο του Pharmaceutical Executive αναφέρεται στην υπερβολή πίσω από το μάρκετινγκ του Viagra:

«Πόσος κόσμος ήξερε πριν από δέκα χρόνια πως θα υπήρχε ένας όρος όπως αυτός της στυτικής δυσλειτουργίας; Μιλάμε για εξαιρετικό branding. Και δεν αφορά μόνο το branding ενός φαρμάκου. Μιλάμε για το branding μιας πάθησης και φυσικά, εν συνεχεία, το branding του ασθενή. Τι είδους ασθενή δημιουργεί ένα blockbuster; Δημιουργούμε πληθυσμούς ασθενών με τον ίδιο τρόπο που δημιουργούμε φάρμακα, έτσι ώστε να σιγουρευτούμε πως τα φάρμακα θα είναι blockbusters».

Οι ίδιες μελέτες που υπολόγιζαν τα υψηλά επίπεδα σεξουαλικής δυσλειτουργίας έχουν χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια για να προωθήσουν νέας προϊόντα –χάπια και ενέσεις- που ενισχύουν τη γυναικεία λίμπιντο. Η επιρροή αυτών των ερευνών είναι εύκολη να εντοπιστεί, μιας και τα μέσα ενημέρωσης στηρίζονται σε αυτά τα «κουρασμένα» στοιχεία, για να πουν πως στις ΗΠΑ τουλάχιστον 30 εκατομμύρια άνδρες και 50 εκατομμύρια γυναίκες αντιμετωπίζουν ζητήματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας, νούμερα που κατά διαβολική σύμπτωση προωθούν και οι φαρμακευτικές εταιρείες στα site τους. Ίσως είναι εύκολο για κάποιον καχύποπτο με την καταναλωτική κουλτούρα να αναγνωρίσει αυτές τις μελέτες ως προβληματικές, αλλά οι ερευνητές που τις έκαναν δεν είχαν απαραίτητα κακή πρόθεση. Όταν οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Goldstein για τη σχέση του με τη φαρμακοβιομηχανία, εκείνος δεν την αρνήθηκε ούτε προσπαθεί να αμυνθεί. Απλώς δεν τη βλέπει ως σύγκρουση συμφερόντων.

«Το ότι λειτουργώ ενίοτε ως σύμβουλος σε φαρμακευτικές εταιρείες, με βοηθά να εξασφαλίζω πως οι έρευνες που κάνουν ή τα αποτελέσματα που ερμηνεύουν συμβαδίζουν με αυτά που κάνουμε και αντιλαμβανόμαστε στον χώρο μας για τη γυναικεία σεξουαλική λειτουργία», είπε στο περιοδικό Mother Jones. Εντούτοις, αν και οι ερευνητές μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη εμπειρία, καθώς και πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν τις φαρμακευτικές εταιρείες στην προσπάθειά τους να καταλάβουν καλύτερα τις ασθένειες, γίνεται πολύ πιο δύσκολο για εκείνους να παραμείνουν αντικειμενικοί, όταν πληρώνονται από εκείνες. «Δεν είναι ότι η βιομηχανία λειτουργεί με κάποιον μακιαβελικό τρόπο», λέει ο ψυχίατρος David Healy στο Mother Jones. «Αλλά αν περνάς ένα μεγάλο μέρος του χρόνου σου με τις φαρμακευτικές εταιρείες, αν μιλάς στα συνέδριά τους, αν κάνεις κλινικές δοκιμές για αυτές, είναι λογικό να επηρεαστείς». Σύμφωνα με ένα άρθρο του Fortune, οι ερευνητές των φαρμακευτικών εταιρειών υπογράφουν εμπιστευτικές συμφωνίες, σύμφωνα με τις οποίες, «δεν μπορούν να δημοσιεύσουν στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με τα προσεκτικά δομημένα δελτία Τύπου της εταιρείας για τα νέα της φάρμακα». Κάποιοι από αυτούς τους ερευνητές φτάνουν μέχρι και να επενδύσουν στις εταιρείες που συμβουλεύουν, κάτι που δημιουργεί σύγκρουση συμφερόντων που συνήθως δεν αποκαλύπτεται στο κοινό. Δεν αποτελεί και τόσο μεγάλη έκπληξη, λοιπόν, που η ακαδημαϊκή έρευνα πάνω στο θέμα υποστηρίζει την άποψη του Healy: μια πρόσφατη μελέτη κατέληξε πως το 98% των ερευνών που οργανώνονται από ερευνητές που χρηματοδοτούνται από τις φαρμακοβιομηχανίες, υποστηρίζουν το εκάστοτε φάρμακο που εξετάζουν, την ίδια στιγμή που ερευνητές που δεν είχαν κάποια τέτοια οικονομική στήριξη, υποστήριζαν το εκάστοτε φάρμακο 20% λιγότερο. Οι έρευνες έχουν δείξει πως οι γιατροί που λαμβάνουν χρήματα από τις φαρμακευτικές είναι πιο πιθανό να συνταγογραφήσουν τα φάρμακα των εταιρειών, αλλά και να ζητήσουν να προστεθούν στη λίστα των φαρμάκων των νοσοκομείων που εργάζονται. Με τη βοήθεια του έξυπνου μάρκετινγκ, αλλά και των ερευνητών που έλαβαν χρήματα για τις έρευνές τους, οι πωλήσεις του Viagra εκτοξεύτηκαν. Βέβαια, αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αν σκεφτούμε ότι το εν λόγω χάπι βοήθησε πολύ κόσμο –ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους– να βελτιώσει τη σεξουαλική του ζωή. Όμως αυτό που συχνά δεν αναγνωρίζεται, καθώς τα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία, σαν το Viagra,  πολλαπλασιάζονται και η Pfizer επεκτείνει τη χορηγούμενή της έρευνα διεθνώς, είναι το εξής: Ο τρόπος με τον οποίο η κουλτούρα μας αντιμετωπίζει τη σεξουαλική δυσλειτουργία βασίζεται σε παραμέτρους που ορίζονται από τις φαρμακευτικές εταιρείες, βασικό ενδιαφέρον των οποίων είναι η πώληση όσο το δυνατόν περισσότερων χαπιών. Το κείμενο πάρθηκε από το The Sex Effect, το νέο βιβλίο του Ross Benes.

Περισσότερα από το VICE

Το Μεγάλο Ρωσικό Πλυντήριο των 21 δισ. Δολαρίων και η Ελλάδα

Τι Σημαίνει να είσαι Agender και Νon Βinary Άτομο στην Ελλάδα του 2017;

«Ο Πατέρας μου Ήταν Τρυφερός στο Σπίτι και Στυγνός Εγκληματίας έξω» - Συναντήσαμε τον Γιο του Pablo Escobar στην Αθήνα