Ο Άνθρωπος που Πέρασε μια Εβδομάδα σε Κατακόμβες Φωτογραφίζοντας Πτώματα

Το 1597, οι Καπουτσίνοι μοναχοί στο Παλέρμο της Σικελίας είχαν ένα πρόβλημα: οι κρύπτες που χρησιμοποιούσαν για να ενταφιάζουν τους νεκρούς αδελφούς τους, ήταν γεμάτες. Για να έχουν περισσότερο χώρο, οι αδελφοί δημιούργησαν ένα τεράστιο νεκροταφείο, χρησιμοποιώντας αρχαίες σπηλιές. Όταν ήρθε η ώρα να μετακινήσουν τα πτώματα στον καινούργιο τόπο ανάπαυσής τους, οι αδελφοί ανακάλυψαν κάτι αξιοσημείωτο. Από τα πτώματα, 45 είχαν μουμιοποιηθεί με φυσικό τρόπο και τα πρόσωπά τους ήταν ακόμη αναγνωρίσιμα. Οι μοναχοί θεώρησαν ότι ήταν θαύμα και ανακήρυξαν τις Κατακόμβες των Καπουτσίνων του Παλέρμο σε ιερό τόπο. Τώρα, είναι γεμάτες με τις κομψά ντυμένες σορούς 8.000 Σικελών – κάποιοι μοναχοί, αλλά και πολλοί απλώς πλούσιοι πολίτες – που πέθαναν ανάμεσα στον 16ο αιώνα και τις αρχές του 20ου.

Ανά τους αιώνες, ποιητές και καλλιτέχνες, όπως ο Λόρδος Βύρωνας, ο Otto Dix, ο Francis Bacon, ο Peter Hujar και ο Richard Avedon, έχουν επισκεφτεί τις κατακόμβες, δημιουργώντας έργα τέχνης εμπνευσμένα από αυτά τα εξαίσια πτώματα. Τα τελευταία χρόνια, ο Αμερικανός φωτογράφος και σκηνοθέτης Matthew Rolston -περισσότερο γνωστός για τα λαμπερά πορτρέτα και βίντεο κλιπ για εν ζωή διάσημους, όπως οι Beyoncé, Janet Jackson, Mary J. Blige, και TLC- έστρεψε τον φακό του στους από καιρό νεκρούς ενοίκους των κατακομβών, για μια καινούργια συλλογή που ονομάζεται Vanitas: The Palermo Portraits.

Το VICE μίλησε με τον Rolston, για να μάθει πώς ήταν να φωτογραφίζει πτώματα στις κατακόμβες μέσα στη νύχτα και τι σχέση θα μπορούσαν να έχουν οι ιταλικές μούμιες με την τεχνητή νοημοσύνη και την εξέλιξη.

VICE: Πώς ενδιαφέρθηκες για τη θεωρία της «παράξενης κοιλάδας», του Ιάπωνα καθηγητή ρομποτικής Masachiro Mori, από το 1970 και τι σχέση έχει με αυτήν τη δουλειά σου;
Matthew Rolston: Τυχαία. Με ενδιαφέρουν οι απεικονίσεις ανθρώπινων ομοιωμάτων. Φυσικά, αυτό συμβαίνει, επειδή πάντα έκανα πορτρέτα. Το βλέπω από διαφορετική οπτική.

Το πρώτο μου προσωπικό project, με τίτλο Talking Heads, ήταν μια σειρά πορτρέτων μιας σπάνιας συλλογής με κούκλες εγγαστρίμυθων. Αποτελούσε μια εξερεύνηση των τρόπων που προβάλουμε τη ζωτική ενέργειά μας σε ομοιώματα. Είναι κάτι που κάνουμε όλοι, χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Αν δούμε ένα άγαλμα του Χριστού ή του Βούδα ή μια φωτογραφία ενός αστέρα του σινεμά, ενστικτωδώς βάζουμε ανθρώπινη ζωή στην εμπειρία αυτή. Φωτογράφισα τις κούκλες σαν να ήταν ζωντανές. Έψαχνα να βρω την ίδια στιγμή της σύνδεσης που θα είχα με ένα ζωντανό μοντέλο.

Με το project Vanitas ήθελα να πάω τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα. Το Vanitas είναι μια συλλογή πορτρέτων από μούμιες Χριστιανών, που βρίσκονται στις διάσημες κατακόμβες στην εκκλησία των Καπουτσίνων, στο Παλέρμο της Σικελίας. Με βάση αυτά που έμαθα από το project Talking Heads, πρόσθεσα τη συναίσθηση της θνητότητάς μας – ο Ernest Becker την αποκαλούσε «το άγχος του θανάτου» – και πώς έχει επηρεάσει, συχνά με τραγικούς τρόπους, την εμπειρία τού να είσαι άνθρωπος.

Φιλοσοφίες, μυθολογίες και θρησκείες έχουν εμφανιστεί από την απαρχή του ανθρώπου, για να εξηγήσουν τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου. Χτίζουμε τείχη ανάμεσά μας και πολλοί είμαστε πρόθυμοι να σκοτωθούμε, για να υπερασπιστούμε πεποιθήσεις που μας προστατεύουν από τον φόβο του θανάτου. Είναι μια μορφή άρνησης – κανείς δεν ξέρει πραγματικά από πού ήρθαμε ή πού πηγαίνουμε.

VICE Video: Είναι Πολύ Ακριβό να Πεθαίνεις στην Ελλάδα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το να συνειδητοποιούμε τη θνητότητά μας είναι ανθρώπινο βάσανο, καθοριστικό και όμορφο στοιχείο της ζωής στη Γη. Ήθελα να μιλήσω γι’ αυτήν τη συγκεκριμένη συνθήκη, επειδή φαίνεται πια ότι η ανθρώπινη εξέλιξη μπορεί να μας οδηγήσει στο να απορρίψουμε το ανθρώπινο σώμα όπως το ξέρουμε. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το Vanitas είναι μια ελεγεία για το τέλος της ανθρώπινης ζωής, τουλάχιστον με την τωρινή μορφή της.

Το πρότζεκτ Talking Heads αφορά το έμψυχο και το άψυχο. Το Vanitas είναι για τη ζωή και τον θάνατο, το γκροτέσκο και το όμορφο, την αιωνιότητα και το χώμα.

Πώς οι Κατακόμβες των Καπουτσίνων του Παλέρμο μιλούν για το άγχος μας για τον θάνατο;
Πριν από 500 χρόνια, οι πρώτοι Αδελφοί του Τάγματος των Καπουτσίνων του Παλέρμο τοποθετήθηκαν σε ένα υπόγειο κάτω από την εκκλησία, όταν πέθαιναν. Δεν υπήρχε τρόπος να συντηρηθεί το σώμα τότε, έτσι αφαιρούσαν τα εσωτερικά όργανα και άφηναν το πτώμα να στραγγίξει πάνω σε μια πέτρινη πλάκα για έναν χρόνο και ύστερα το γέμιζαν με άχυρο και το ενταφίαζαν. Όταν πέρασε ένας χρόνος, οι μοναχοί κατέβηκαν στους τάφους και είδαν ότι οι πρώτοι τους νεκροί δεν είχαν αποσυντεθεί εμφανώς και για αυτούς ήταν θαύμα.

Πίστευαν ότι ήταν πιο κοντά στη σωτηρία, αν αναπαύονταν εκεί. Ο λόγος που τα σώματα τοποθετούνταν όρθια σε κόγχες, αντί για ξαπλωτά, ήταν για να είναι ήδη όρθια τη μέρα της ανάστασης των νεκρών. Στο μυαλό τους, έτσι θα έμπαινες πρώτος στον Παράδεισο. Αυτό για μένα ήταν τραγικό και όμορφο – η ματαιοδοξία ότι μπορούσες να ξεγελάσεις τον θάνατο, είτε μέσω ταινιών του Χόλιγουντ και της τέχνης της φωτογραφίας είτε με το να σε διατηρούν σε μια μαγική, μυστική κρύπτη. Όταν έφτασα εκεί, ξεκίνησα να κλαίω, επειδή συνειδητοποίησα ότι αυτοί οι άνθρωποι φοβούνταν τον θάνατο όσο και εμείς σήμερα.

Μπορείς να περιγράψεις κάποιες από τις πρακτικές προκλήσεις στη δημιουργία αυτών των φωτογραφιών;
Ήταν μεγάλη διαδικασία. Φωτογραφίζαμε το βράδυ, από τις έξι το απόγευμα ως τις τρεις τα ξημερώματα. Ήταν σίγουρα φάση τύπου βαμπίρ: Κοιμόμουν όλη μέρα σε ένα δωμάτιο με κλειστά παντζούρια, σηκωνόμουν το σούρουπο και πήγαινα στην κρύπτη (γέλια). Έπρεπε να πάρω άδεια, για να είμαι εκεί για μια βδομάδα και έφερα μια ομάδα έξι ατόμων και ένα φορτηγό φωτογραφικό εξοπλισμό από το Μιλάνο στο Παλέρμο, ταξιδεύοντας μέσω αυτοκινητόδρομου ως τη Γένοβα και μετά παίρνοντας το φέρι, για να διασχίσουμε τη θάλασσα. Τι παραγωγή!

Επειδή γυρίζαμε και ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ για το project, κανονίσαμε να κάνουμε γυρίσματα διάφορες μέρες που εορτάζονταν οι νεκροί, έτσι η τελευταία βραδιά μας ήταν η Νύχτα των Αγίων Πάντων, στις 31 Οκτωβρίου. Στην Ιταλία είναι μια στιγμή για να επικοινωνήσεις με τους νεκρούς και ίσως να σκεφτείς το άπειρο.

Ήθελα να φωτογραφίσω 100 σορούς. Δεδομένων των πρακτικών δυσκολιών, κατάφερα να φωτογραφίσω περίπου 70 και από αυτές οι 50 μπήκαν στην τελική επιλογή. Πηγαίναμε από μούμια σε μούμια – μερικές ήταν τόσο ψηλά, που έπρεπε να έχω τεράστιες σκαλωσιές για τα φώτα και τις μηχανές. Ήταν μια μεγάλη και κοπιαστική διαδικασία. Ήταν σαν ένας εξερευνητής να ξεκινάει να κατακτήσει ένα βουνό.

Μπορείς να μου πεις τι σε ενέπνευσε για τον φωτισμό αυτής της συλλογής;
Αν πήγαινες ως επισκέπτης, θα έβλεπες μια αίθουσα μισοσκότεινη και γκρίζα, με φωτισμό φθορισμού, που δεν έχει καμία σχέση με τις φωτογραφίες μου. Εγώ χρησιμοποιώ θεατρικό φωτισμό σε χρυσούς και μπλε τόνους. Υπάρχουν αποχρώσεις τιρκουάζ, μπλε, χρυσές, πράσινες, κατακόκκινες – τα χρώματα μιας μελανιάς. Η βάση για αυτήν την προσέγγιση ήταν καλλιτέχνες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, όπως ο Ott Dix - που το 1924 ζωγράφισε κάποιες από τις μούμιες που φωτογράφισα - οι Francis Bacon, Lucien Freud, και Egon Schiele.

Η απόχρωση του μπλε που χρησιμοποίησα ήταν εμπνευσμένη από μια επίσκεψη σε ένα πολύ ξεχωριστό παρεκκλήσι, σε ένα σπήλαιο στους λόφους του Μόντε Πελεγκρίνο στο Παλέρμο. Στο σπήλαιο, πίσω από ένα άγαλμα της Παναγίας, υπάρχει ένας μπλε νέον φωτισμός, που μάλλον τοποθετήθηκε εκεί τη δεκαετία του ’50. Έψαχνα να βρω αυτήν την απόχρωση και είδα ότι σχετίζεται με τις φιγούρες της Παναγίας και του Χριστού στην καθολική εικονογραφία.

Η άλλη έμπνευση ήρθε όταν εξερευνούσα την κρύπτη - πρόσεξα ότι υπήρχε μια ελαφριά μείξη φυσικού και τεχνητού φωτός. Οι κατακόμβες είναι ακριβώς κάτω από την επιφάνεια και σε κάποιες γωνίες τους υπάρχουν μικρά παραθυράκια ψηλά, εκεί που πάνω στο έδαφος είναι η βάση του πεζοδρομίου. Το φυσικό φως που έμπαινε ήταν μπλε και το φως μέσα ήταν πιο θερμό. Αυτή η μείξη επηρέασε επίσης τον φωτισμό μου.

Μπορείς να μου πεις για την πρακτική πραγματικότητα της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης και του διανθρωπισμού ως φυσική εξέλιξη της ανθρωπότητας;
Η επιθυμία να ξεγελάσεις τον θάνατο ή τουλάχιστον να αποκαλύψεις τα μυστήριά του, υπάρχει από τότε που καταγράφουμε την ιστορία μας. Είναι τόσο πνευματικό κίνητρο όσο και μάστιγα της ανθρωπότητας και συνεχίζει σήμερα με την τεχνολογία.

Πιστεύω ότι αν δεν αυτο-καταστραφούμε, με τον καιρό θα εξελιχθούμε πέρα από την τωρινή μας μορφή, σε κάτι άλλο. Πολλοί αποκαλούν αυτή την ιδέα διανθρωπισμό και υπάρχει η αίσθηση ότι τα πάντα στην κουλτούρα μας οδηγούν προς τα εκεί, καθώς αποκοβόμαστε περισσότερο από το σώμα μας και μπαίνουμε σε ένα συλλογικό μυαλό, μέσω των αλληλεπιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Φυσικά, πολλές από τις μυθολογίες μας και τις ταινίες μας το προβλέπουν εδώ και χρόνια. Ίσως είναι το πεπρωμένο μας.

Η μορφή μας είναι σχετικά πρόσφατη. Το ανθρώπινο είδος δεν είναι τόσο παλιό. Ο homo sapiens είναι μόλις 300.000 ετών. Αν πιστέψουμε τις εξελικτικές θεωρίες, πόσο διαφορετική είναι η σημερινή μορφή μας από τα πρωτόζωα; Γιατί η μορφή μας να μην είναι τελείως διαφορετική στο μέλλον; Θέλω να το εξερευνήσω αυτό σε αυτήν τη δουλειά μου. Θέτει το ερώτημα: είναι απαραίτητο το ανθρώπινο σώμα ή μπορούμε να το ξεφορτωθούμε;

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες:

Ακολουθήστε τον Miss Rosen στο Instagram.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE US.

Περισσότερα από το VICE

Αυτήν τη Φορά η Ελληνική Αστυνομία Ξερίζωσε τα «Σωστά» Φυτά Κάνναβης

Ούτε στην Αθήνα, Ούτε Πουθενά: Τα Δελφίνια Ανήκουν στις Θάλασσες, Όχι στις Δεξαμενές

Ο Van Damme Αγαπούσε πιο Πολύ την Κοκαΐνη από τον Σκηνοθέτη του «Street Fighter»