«Δεν Είναι 30 Πέσος, Αλλά 30 Χρόνια»​ - Η Καθημερινότητα των Διαδηλώσεων στη Χιλή

Ο ήλιος δύει στο Σαντιάγο, την πρωτεύουσα της Χιλής, καθώς ο μεταλλικός μονότονος ήχος από κατσαρόλες και τηγάνια συναγωνίζεται τον βρυχηθμό των ελικοπτέρων στον ουρανό. Στρατιώτες περιπολούν στους δρόμους – η νύχτα και η απαγόρευση κυκλοφορίας πλησιάζει. Από ένα μπαλκόνι, η βαθιά φωνή του Victor Jara, του Χιλιανού καλλιτέχνη που δολοφονήθηκε από το καθεστώς Pinochet , αντηχεί με τον παλιό ύμνο "El derecho de vivir en paz" (Το δικαίωμα να ζεις ειρηνικά). Δακρυγόνα εκτοξεύονται, μια ομάδα διαδηλωτών μάχεται με πέτρες στα χέρια κόντρα τις μάνικες της αστυνομίας, ενώ σημαίες της Χιλής ανεμίζουν.

Πάνω από ένα εκατομμύριο Χιλιανοί διαδήλωσαν στο Σαντιάγο την περασμένη εβδομάδα. Μια μικρή αύξηση στην τιμή του εισιτηρίου του Μετρό προκάλεσε ξεσηκωμό, που σύντομα εξελίχθηκε σε μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στον πλούτο και την ανισότητα των φύλων, το αυξανόμενο κόστος ζωής, την ηθική της κυβέρνησης και την κλιματική αλλαγή. Αφού έφερε στρατιωτικές δυνάμεις και επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας τη νύχτα, ο πρόεδρος Sebastian Piñera ανακοίνωσε το Σάββατο ότι ζήτησε απ’ όλο το υπουργικό συμβούλιο να παραιτηθεί, υποσχόμενος να αναδομήσει την κυβέρνηση και να προσπαθήσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του λαού. «Βρισκόμαστε σε μια νέα πραγματικότητα», δήλωσε, λέγοντας ότι θα άρει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης τα μεσάνυχτα της Κυριακής. Αλλά οι διαδηλώσεις συνεχίζονται και οι Χιλιανοί συνεχίζουν να ζητάνε την παραίτηση του προέδρου και ένα τελείως καινούργιο σύνταγμα.

Στο Σαντιάγο, αν ρωτήσεις κόσμο για ποιο λόγο διαδηλώνουν, οι απαντήσεις ποικίλουν. Δεν υπάρχουν αρχηγοί ή εκπρόσωποι, απλώς συνηθισμένοι άνθρωποι που είναι ενωμένοι. Ο καλύτερος τρόπος να καταλάβεις τα κίνητρα του καθενός είναι να διαβάσεις το πανό που κρατάει. «Μας πήραν τόσα, πήραν ακόμα και τους φόβους μας», λέει ένας. «Μέχρι η αξιοπρέπεια να γίνει συνήθεια», λέει άλλος.

Κάποιοι διαδηλώνουν για τις άθλιες συντάξεις, άλλοι για την αναμόρφωση του ανεπαρκούς συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, αλλά οι περισσότεροι μάχονται για την ισότητα. Στο πλήθος συναντάμε την 70χρονη Ameila Rivera, που υψώνει το πλακάτ της ατρόμητη. Φοράει μια μπαντάνα που θα τη χρησιμοποιήσει για να προστατευτεί από τα δακρυγόνα. Επί πέντε μέρες, η Rivera έρχεται στην πόλη από το Σαν Μπερνάρντο, μια κοινότητα έξω από την πρωτεύουσα, για να διαδηλώσει με τα παιδιά και τα εγγόνια της.

Η Rivera λέει ότι διαδηλώνει ενάντια στην ταξική χιλιανή κοινωνία. Πιστεύει ότι η κόρη της, που τελειώνει τώρα το διδακτορικό της, δεν θα βρει ποτέ αξιοπρεπή δουλειά επειδή είναι μαύρη. Επίσης αγωνίζεται για όλους τους νέους που έχει γνωρίσει και ζουν στις πιο περιθωριοποιημένες γειτονιές του Σαντιάγο.

«Διαδηλώνω ενάντια στην ανισότητα, στις κακοποιήσεις, στην ταξική κοινωνία», λέει η Rivera. «Συνειδητοποίησα πριν από πολλά χρόνια ότι αυτή η χώρα ήταν μόνο για τους πλούσιους. Έχω γνωρίσει χιλιάδες παιδιά που ζουν στους δρόμους, άστεγα, πεινασμένα, που υφίστανται bullying στο σχολείο, χωρίς δικαιώματα».

Η Rivera κρατάει ένα πλακάτ που έφταιξε και έχει κυκλώσει με κόκκινες μπουκαμβίλιες. Γράφει: Με τη σύνταξή μου αγόρασα ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ. Φανταστικό, υπουργέ!

Αναφέρεται σε δήλωση του Υπουργού Οικονομικών, Felipe Larraín, στην τηλεόραση, που καυχήθηκε για το πώς η κυβέρνηση φρόντισε να είναι πιο φτηνά τα λουλούδια για να αγοράζουν περισσότεροι για τις συντρόφους τους.

Οι διαδηλώσεις, που έχουν επιφέρει πάνω από 3.000 συλλήψεις, περισσότερους από 1.000 τραυματισμούς και 20 θανάτους, αρχικά ξεκίνησαν ότι η μέση τιμή του εισιτηρίου του Μετρό ανέβηκε, καθιστώντας ένα από τα πιο ακριβά συστήματα μαζικής μετακίνησης στη Λατινική Αμερική, ακόμη λιγότερο προσιτό για τους ανθρώπους της εργατικής τάξης που βασίζονται σε αυτό για να φτάσουν στην πόλη από τα προάστια. Μετά τα αρχικά παράπονα, ο Felipe Larraín απλώς συμβούλεψε τον κόσμο να ξυπνάει πριν από τις 7 πμ που τα εισιτήρια είναι πιο φτηνά.

Οι πρώτες διαδηλώσεις ξεκίνησαν από φοιτητές που οργάνωσαν εκτεταμένες εφόδους σε σταθμούς του Μετρό χωρίς εισιτήρια, φωνάζοντας «Δεν πληρώνουμε, άλλος ένας τρόπος αντίστασης». Αυτό συνεχίστηκε για μέρες ώπου κλιμακώθηκε την Παρασκευή στις 18 Οκτωβρίου, όταν φοιτητές παρέλυσαν το δίκτυο βανδαλίζοντας και βάζοντας φωτιά σε 19 σταθμούς. Μια βδομάδα αργότερα, έχουν καεί 25 σταθμοί του Μετρό, άλλοι 79 έχουν δεχτεί επίθεση και 200 σούπερ μάρκετ έχουν λεηλατηθεί.

VICE Video: O Βελονιστής Οδοντίατρος

Ο πρόεδρος της Χιλής, Sebastián Piñera, έχει ισχυριστεί ότι οι δράστες των επιθέσεων του μετρό ήταν οργανωμένες ομάδες «με πρακτικές που βλέπουμε συχνά σε εγκληματικές οργανώσεις», συμπληρώνοντας ότι η χώρα «είναι σε πόλεμο με έναν πολύ δυνατό εχθρό». Η απόφαση της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τον στρατό και να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας γύρισε μπούμερανγκ. Παρά τη στρατιωτική παρουσία στους δρόμους, οι λεηλασίες συνεχίζονται σε όλη την πόλη. Νωρίτερα μες στην εβδομάδα, ένα ξενοδοχείο καταστράφηκε στο κέντρο της πόλης ενώ ο διευθυντής προσπαθούσε να καλέσει την αστυνομία. Καταγγέλλει ότι περίμενε 40 λεπτά μέχρζι να έρθουν.

Και το κίνημα ολοένα μεγαλώνει καθώς εικόνες αστυνομικής βίας διαδίδονται – όπως το φρικτό βίντεο όπου ο 25χρονος José Miguel Uribe σκοτώνεται από σφαίρα που φέρεται να προήλθε από έναν στρατιώτη, καθώς ο Uribe επέστρεφε από διαδήλωση στο Curicó, μια μικρή πόλη στον νότο όπου δεν ισχύει η απαγόρευση κυκλοφορίας.

Αυτές οι εικόνες, μαζί με μια απόφαση Εθνικού Ινστιτούτου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της πόλης, να κάνει δεκάδες μηνύσεις ενάντια στον στρατό –ανάμεσά τους και πέντε μηνύσεις για ανθρωποκτονία, εννιά για σεξουαλική βία και 24 για βασανισμό– έχουν ενισχύσει τη στήριξη του κινήματος σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pulso Ciudadano, το 84% του πληθυσμού στηρίζει το κίνημα.

Η κυβέρνηση αρχίζει να ενδίδει στην πίεση. Ο Piñera πρόσφατα ανακοίνωσε ότι το εισιτήριο του Μετρό δεν θα ακριβύνει. Επίσης, υποσχέθηκε ότι η κυβέρνηση θα αυξήσει τον κατώτατο μισθό και τις συντάξεις και το κόστος των υπηρεσιών κοινής ωφέλιας θα μείνει ως έχει.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί τις επόμενες εβδομάδες ή αν η κυβέρνηση θα μπορέσει να ανακτήσει έλεγχο της χώρας σύντομα. Πολλοί διαδηλωτές ζητάνε τη δημιουργία ενός νέου «κοινωνικού συμβολαίου» που θα βοηθήσει το κοινό να ξαναβρεί την πίστη του στην πολιτική.

Μέχρι τότε οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. «Δεν είναι 30 πέσος, αλλά 30 χρόνια» γράφει ένα πλακάτ – υπενθύμιση ότι ο θυμός του κόσμου δεν έχει να κάνει μόνο με την αύξηση των τιμών του εισιτηρίου του Μετρό, αλλά εδράζεται σε δεκαετίες αγανάκτησης για την κακή διακυβέρνηση και από αριστερές και από δεξιές κυβερνήσεις. «Τα επείγοντα είναι γεμάτα», εξηγεί η Nisel Quiroz, 30 ετών, της οποίας το πανό γράφει: «Το να πεθαίνεις περιμένοντας να σε προσέξουν είναι βία». Η Quiroz είναι γιατρός που δουλεύει στο νοσοκομείο βόρεια της πόλης. Ξεκίνησε να διαδηλώνει για τις τεράστιες λίστες αναμονής σε νοσοκομεία χωρίς αρκετά μέσα για τη φροντίδα των ασθενών. «Έχουμε ασθενείς στους διαδρόμους και σε καρέκλες», λέει η Quiroz. «Άνθρωποι παίρνουν εξιτήριο επειδή δεν έχουμε χώρο. Κάποιοι ασθενείς είναι σε λίστα αναμονής από το 2016. Δεν μπορούν να συνεχίσουν να ζουν έτσι».

Στο πίσω μέρος του πανό της Quiroz είναι η φωτογραφία του 89χρονο παππού της, που ήθελε να έρθει στη διαδήλωση αλλά δεν μπορούσε. Παίρνει την ελάχιστη σύνταξη, 150 δολάρια τον μήνα. «Για τον παππού μας, Luchito Seogovia – Αξιοπρεπείς συντάξεις για τους ηλικιωμένους!». Η πρόταση συνοδεύεται από μια φωτογραφία του Luchito, χαμογελαστός, με καπέλο και μπαστούνι. Η Quiroz ανεμίζει το πανό της ενώ στο βάθος αντηχεί το «Η Χιλή ξύπνησε».

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE LATAM.

Περισσότερα από το VICE

Μπήκαμε στο Πρώτο Αποτεφρωτήριο της Ελλάδας

Η «Βαριά Βιομηχανία» των Πλαστών Διαβατηρίων στην Ελλάδα

Το Αληθινό Πρόσωπο του Ηλία Κασιδιάρη