To Ελ Σαλβαδόρ Ελπίζει να Γίνει η Νέα Kρυπτο-Xώρα

Το Ελ Σαλβαδόρ έγινε το πρώτο κράτος στη Γη που υιοθέτησε το Bitcoin ως νόμιμο νόμισμα. Σύμφωνα με νόμο που πέρασε στις 7 Σεπτεμβρίου του 2021, οι επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα είναι αναγκασμένες να δέχονται το κρυπτονόμισμα ως μορφή πληρωμής.

Λίγο αργότερα, ο πρόεδρος Nayib Bukele, ο 40χρονος ηγέτης του κεντροδεξιού Grand Alliance for National Unity, ανακοίνωσε σχέδια για μια «πόλη Bitcoin» που θα χτιζόταν στη βάση ενός ηφαιστείου. Δεν άρεσε σε όλους. Είναι το Ελ Σαλβαδόρ στην πρώτη γραμμή μιας δημοσιονομικής επανάστασης ή ο χιπ, νεαρός πρόεδρος πήρε τεράστιο ρίσκο; Πήγα στο Ελ Ζόντε, γνωστό και ως Bitcoin Beach, για να μάθω.  

Το λεωφορείο 102 μάς πηγαίνει από το διεθνές αεροδρόμιο του Ελ Σαλβαδόρ, στο παραθαλάσσιο θέρετρο του Ελ Ζόντε. Στο λεωφορείο, που είναι ένα πρώην σχολικό, παίζει ρεγκετόν. Στα δεξιά, πωλητές με πάγκους διαλαλούν την πραμάτεια τους ανάμεσα σε μπανανόδεντρα και φοίνικες. Στα αριστερά ο Ειρηνικός Ωκεανός. Στον κάποτε παράδεισο για σερφ υπάρχει πλέον από τις δυνητικά μεγαλύτερες νίκες των κρυπτονομισμάτων μέχρι σήμερα.

Η διαδρομή ως το Ελ Ζόντε κρατάει σχεδόν μιάμιση ώρα. Οι χωματόδρομοι είναι άδειοι με εξαίρεση μερικούς εργάτες που κάνουν έργα. «Έχουμε πολλή δουλειά», λένε. «Υπήρξε μεγάλη αύξηση των επισκεπτών τους τελευταίους μήνες και τα σαββατοκύριακο γίνεται χαμός. Έτσι πηγαίνουμε δρόμο-δρόμο και επιδιορθώνουμε πράγματα. Τα πάντα πρέπει να δείχνουν άψογα.

Μπαίνουμε σε ένα μικρό σουπερμάρκετ. Ένα QR code στον τοίχο φανερώνει ότι δέχονται Bitcoin, μαζί με το άλλο επίσημο νόμισμα του Ελ Σαλβαδόρ, το δολάριο. Όταν μας βλέπει σαστισμένους, ο 21χρονος υπάλληλος Nilson μάς εξηγεί πώς δουλεύει. Αρκεί να σκανάρει το QR code, λέει. «Όλοι το χρησιμοποιούμε για τις καθημερινές μας συναλλαγές, έχει αλλάξει τη ζωή μας», λέει. Αγοράζουμε μια καρύδα και φεύγουμε.

Δεν είναι τελείως παράδοξο που το Bitcoin έχει πιάσει στο Ελ Ζόντε. Η μικρή φτωχή πόλη, με τους 3.000 κατοίκους, διψάει για θετική αλλαγή από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Έχουν υπάρξει κοινωνικέ πρωτοβουλίες κατά καιρούς για να στηρίξουν τον νεαρό πληθυσμό της πόλης.

Μια από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι το Hope House, ένας οργανισμός που ιδρύθηκε το 2007 με αποστολή να φέρει θετική αλλαγή για τους νέους. «Εστιάζουμε στην εκπαίδευση, την ψηφιοποίηση, τον ελεύθερο χρόνο και την πνευματικότητα», λέει ο Ismael Galdames, 19χρονος που συμμετέχει σε όλο αυτό. Είναι περήφανο μέλος του Hope House εδώ και πολλά χρόνια. Όταν τον συναντάμε, φοράει μπλουζάκι Bitcoin.

«Με τη δουλειά μας θέλουμε να πείσουμε τους νεαρούς να μην αναζητάνε καλύτερη ζωή αλλού, κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν», συμπληρώνει ο Roman Martinez που δουλεύει ως community manager στο Ελ Ζόντε. Το μικρό μέγεθος της πόλης και η σχετική φτώχεια σημαίνουν ότι πολλοί νέοι σκέφτονται να πάνε στην Αμερική για να βρουν σταθερή δουλειά. «Στόχος ήταν -και ακόμα είναι- να διαδώσουμε τη γνώση. Κάνουμε μαθήματα αγγλικών και επιστήμης των υπολογιστών. Ακόμη και μαθήματα πρώτων βοηθειών και σερφ, σε περισσότερες από εκατό οικογένειες την εβδομάδα».

Τα πρώτα 12 χρόνια της ύπαρξής τους το Hope House συντηρούνταν με δωρεές. Όλα άλλαξαν μια μέρα το 2018 όταν ένα ανώνυμο δώρο άλλαξε τις τύχες όχι μόνο του Hope House, αλλά και του ίδιου του Ελ Ζόντε. Ήταν μια δωρεά αλλιώτικη από τις άλλες. «Υπήρχε ένας όρος», θυμάται ο Martinez. «Έπρεπε να δημιουργήσουμε μια κυκλική οικονομία με βάση το Bitcoin».

Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι κάτοικοι του Ελ Ζόντε συναντούσαν το νόμισμα. Είχαν πειραματιστεί με αυτό στα εργαστήριά τους. «Θεωρήσαμε τη δωρεά ως έναν τρόπο να συνεχίσουμε το κοινωνικό μας έργο», λέει ο Martinez. «Στο τέλος ο τοπικός πληθυσμός απέκτησε γνώσεις οικονομίας. Για παράδειγμα είδα κόσμο να αρχίζει να κάνει οικονομία για πρώτη φορά».

Η μετάβαση δεν ήταν απαραίτητα ομαλή. Ο Martinez λέει ότι οι πιο δύσκολοι ήταν οι έμποροι της πόλης. «Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι τα λεφτά είναι κάτι που το πιάνεις. Αυτό δεν ισχύει πια. Οι μαγαζάτορες το έχουν αναγνωρίσει». Αν η αποστολή του ήταν να τους κάνει πιστούς του κρυπτονομίσματος, τότε τα κατάφερε.

Ο πρόεδρος ενθαρρύνει τους χρήστες Bitcoin σε όλη τη χώρα να χρησιμοποιούν το Chivo, ένα ψηφιακό πορτοφόλι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για για να αποθηκεύεις και να ανταλλάσσεις κρυπτονομίσματα. Ισχυρίζεται ότι 2 εκατομμύρια άνθρωποι – σε μια χώρα με λιγότερα από 6,5 εκατομμύρια κατοίκους – έχουν κατεβάσει το πορτοφόλι που σημαίνει, όπως λέει, περισσότερους χρήστες από οποιαδήποτε τράπεζα στο Ελ Σαλβαδόρ.

Για να ενδιαφερθεί ο κόσμος για τη χρήση του εικονικού πορτοφολιού, η κυβέρνηση δίνει 26 ευρώ σε κάθε άτομο όταν ανοίγει λογαριασμό – αρκετό ποσό σε μια χώρα που ο μέσος μισθός είναι γύρω στα 330 ευρώ. «Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσοι άνθρωποι έχουν κατεβάσει την εφαρμογή μόνο και μόνο για τα 26 ευρώ», λέει ο Haegebaert.

Συναντάμε την οικογένεια του Nilson κοντά στη ΜΚΟ. «Το Bitcoin ήταν μια φρέσκια πνοή στο Ελ Ζόντε», λέει η μητέρα του, Maria. «Τουρίστες απ’ όλο τον κόσμο έρχονται και ξοδεύουν χρήματα εδώ. Βγάζουμε περισσότερα χρήματα και η μεγάλη μου κόρη μπόρεσε επιτέλους να πάει στην πρωτεύουσα για σπουδές. Αυτό ούτε που θα το φανταζόμασταν πριν από τρία χρόνια». Αυτό ήταν και το επιχείρημα του Προέδρου Bukele στο συνέδριο Bitcoin της λατινικής Αμερικής στις 20 Νοεμβρίου. «ΟΙ πλούσιοι σε Bitcoin αυτού του κόσμου θα έρθουν στο Ελ Σαλβαδόρ. Κοιτάξτε το Ελ Ζόντε. Εκεί το Bitcoin οδήγησε σε αύξηση του τουρισμού, των εσόδων και των ευκαιριών εργασίας», επισήμανε.

Η οικογένεια δεν συμμερίζεται την κριτική που δέχεται η καινούργια αγάπη της χώρας για το κρυπτονόμισμα. «Ο καθένας ας αποφασίσει μόνος του πώς θα χειρίζεται τις ψηφιακές εξελίξεις και αν θέλει να τις δεχτεί ή όχι. Δεν περιμένουμε πλέον συμβουλές ή έγκριση από την κυβέρνηση. Όσοι δεν ενδιαφέρονται για το Bitcoin δεν χρειάζεται να το χρησιμοποιούν. Κανείς δεν αναγκάζεται. Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο. Ήρθε για να μείνει, οπότε συνηθίστε το», λέει η Maria.

Σε ένα ντοκιμαντέρ που λέγεται “Bitcoin in El Salvador”, ο Ολλανδός δημοσιογράφος Arnold Hubach θέτει το ζήτημα ότι η χώρα βασίζεται στις οικονομικές πολιτικές των ΗΠΑ, κάτι που συνέβη αφότου το Ελ Σαλβαδόρ υιοθέτησε το δολάριο το 2001. «Το κρυπτονόμισμα δίνει σε μια κοινότητα που βασιζόταν στα μετρητά πρόσβαση σε ένα ψηφιακό οικονομικό σύστημα. Σε μια χώρα όπου 70% του πληθυσμού δεν έχει τραπεζικό λογαριασμό, αυτό σίγουρα  μπορεί να κάνει τη διαφορά».

Όπως είναι αναμενόμενο για έναν δημοσιογράφο που εκδίδει επίσης το Bitcoin Magazine, ο Hubach επαινεί το κρυπτονόμισμα. «Με το Bitcoin όλοι μπορούν να κατεβάσουν την εφαρμογή και να συνδεθούν σε ένα ανοιχτό δίκτυο που επιτρέπει συναλλαγές σε όλο τον κόσμο».

Η παγκόσμια οικονομική ελευθερία φαίνεται να είναι σημαντικό κομμάτι της μακροπρόθεσμης οικονομικής στρατηγικής του Ελ Σαλβαδόρ, αλλά ο πρόεδρος αυτήν τη στιγμή έχει τοπικά πλάνα – δηλαδή την ανάπτυξη και την κατασκευή της προαναφερθείσας Πόλης Bitcoin. Η πόλη θα είναι μια μεγαλύτερη εκδοχή του Ελ Ζόντε και θα επικεντρώνει στην περιβαλλοντική φιλικότητα. Τα πλάνα δείχνουν ότι η κεντρική πλατεία της πόλης θα έχει σχήμα το λογότυπο του Bitcoin.

Ο Bukele ελπίζει να αξιοποιήσει τη γεωθερμική ενέργεια από ένα ανενεργό ηφαίστειο κοντά στον χώρο που θα χτιστεί η πόλη. Αυτό πιστεύει ότι θα βάλει τέλος στην κριτική που σχετίζεται με το το περιβαλλοντικό κόστος των κρυπτονομισμάτων.

Η δημιουργία μιας καινούργια πόλης απαιτεί τεράστια επένδυση σε υποδομές, που θέτει μεγάλα προβλήματα σε μια μη πλούσια χώρα όπως το Ελ Σαλβαδόρ. Η προτεινόμενη λύση του Bukele είναι να τραβήξει τις παγκόσμιες οικονομικές αγορές εισάγοντας ομόλογα Bitcoin σε αμερικανικά δολάρια, με ένα κουπόνι εξίμιση τα εκατό και ωριμότητα δέκα ετών. «Από την έκτη χρονιά, οι κάτοχοι ομολόγων θα κερδίσουν επιπλέον μερίσματα, δεδομένου ότι το Bitcoin πηγαίνει καλά», διευκρίνισε τότε. «Τα μισά χρήματα που υπάρχουν διαθέσιμα από τις πωλήσεις των ομολόγων, θα τοποθετηθούν αμέσως στο Bitcoin. Τα άλλα μισά για τη δημιουργία της πόλης».

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ο θεσμός των Ηνωμένων Εθνών που είναι υπεύθυνος για τη διασφάλιση της σταθερότητας των οικονομικών συστημάτων, έχει επικρίνει ιδιαίτερα την κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ. «Η μεγάλη αστάθεια στην τιμή σημαίνει ότι η χρήση του Bitcoin έχει μεγάλο ρίσκο για τους καταναλωτές, την οικονομική ακεραιότητα και σταθερότητα», λέει το ΔΝΤ. Προτιμούν να δουν το Bitcoin να χρησιμοποιείται με φειδώ «για να προστατευτούν οι καταναλωτές και μετριάζεται το ξέπλυμα χρημάτων και η οικονομική τρομοκρατία».

Ο Levi Haegebaert, Βέλγος ειδικός στα κρυπτονομίσματα, είναι πολύ πιο χλιαρός από τον Bukele ως προς τη δυνητική βιωσιμότητα του νέου πρότζεκτ. «Είναι ακόμα στα σπάργανα. Υπάρχει πολύς χώρος για ανάπτυξη και η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη».

Επίσης βλέπει πολλούς λόγους να μετριαστεί ο ενθουσιασμός για το Bitcoin. «Είναι πολύ ασταθές. Αν το έχεις στο πορτοφόλι σου, μπορείς να χάσεις λεφτά χωρίς να ξοδέψεις δεκάρα. Αυτό είναι ήδη μεγάλος κίνδυνος, ιδίως σε χώρες όπως το Ελ Σαλβαδόρ, όπου τα ποσοστά φτώχειας είναι υψηλά.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο VICE Belgium.

Περισσότερα από το VICE

Γονείς Παιδιών με Αναπηρία που Βρίσκονται Εκτός Παράλληλης Στήριξης Μιλούν για τον Καθημερινό Αγώνα τους

Μεγάλα Βυζιά, Όργια και Πόδια: Τι Είδαν οι Έλληνες στο Pornhub το 2021

Στην πιο Βόρεια Πόλη του Κόσμου Τρώνε Πολύ Τάρανδο και Άλλα «Παράξενα» Πράγματα

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.