Ο Φιντέλ Κάστρο Σπάει τη Σιωπή του για τη Σχέση του με τις ΗΠΑ

Ο επαναστάτης ηγέτης της Κούβας και επί μακρώ πρόεδρός της Φιντέλ Κάστρο έσπασε όπως φαίνεται τη σιωπή του για την κίνηση της κομμουνιστικής χώρας να εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Μιλώντας σε φοιτητές είπε ότι αν και ακόμα δεν εμπιστεύεται την αμερικανική κυβέρνηση «πάντα θα υπερασπιζόμαστε τη συνεργασία και τη φιλία με όλους τους λαούς του κόσμου, ανάμεσά τους και τους πολιτικούς αντιπάλους μας».

Τα σχόλια διατυπώθηκαν σε επιστολή που υποτίθεται ότι έγραψε ο Κάστρο και η οποία αναγνώστηκε τη Δευτέρα στο Πανεπιστήμιο της Αβάνα με αφορμή την 70η επέτειο από την εγγραφή του στη σχολή.

Στις 17 Δεκεμβρίου, ΗΠΑ και Κούβα ανακοίνωσαν τα σχέδιά τους να εξομαλύνουν τις διπλωματικές σχέσεις τους και να ανοίξουν πρεσβείες στις πρωτεύουσές τους. Την περασμένη εβδομάδα, εκπρόσωποι από τις δυο χώρες συναντήθηκαν στην Αβάνα για συνομιλίες άκρως συμβολικής σημασίας, στο υψηλότερο επίπεδο αξιωματούχων εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα.

Ο Κάστρο, ο οποίος πήρε την εξουσία το 1959, είναι 88 ετών και τα τελευταία χρόνια υποφέρει από διάφορα προβλήματα υγείας. Το 2006, παραιτήθηκε από την προεδρία για να αναλάβει ο νεότερος αδερφός του Ραούλ, ο οποίος ανακοίνωσε τα της συμφωνίας τον Δεκέμβριο από την κουβανική τηλεόραση.

Μέχρι να γίνει γνωστή η ύπαρξη της επιστολής που επίσης δημοσιεύτηκε από την εφημερίδα Granma του κομμουνιστικού κόμματος Κούβας, ελάχιστα ήταν γνωστά για την εμπλοκή του Φιντέλ ή την άποψή του για τη συμφωνία με τη χώρα που χρόνια προσπαθούσε να τον δολοφονήσει.

Διαβεβαίωσε για τη νομιμότητα της απόφασης, λέγοντας ότι ο αδερφός του Ραούλ είχε συμβουλευτεί την κουβανική Εθνοσυνέλευση και το Κομμουνιστικό Κόμμα πριν να προχωρήσει στη συμφωνία. Αν και σιωπηλά έδωσε την έγκρισή του, ο Φιντέλ πρόσθεσε ότι προσωπικά δεν είχε ακόμα μιλήσει με οποιοδήποτε εκπροσωπούσε την αμερικανική κυβέρνηση.

«Δεν εμπιστεύομαι την πολιτική των ΗΠΑ, ούτε και έχω ανταλλάξει κουβέντα μαζί τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως απορρίπτω την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στις συγκρούσεις» έγραψε.

Παρά την ύφεση της πολιτικής έντασης, που χαλάρωσε τους κανονισμούς για τα ταξίδια στην Κούβα και οδήγησε στην απελευθέρωση του Αμερικανού εργαζομένου σε ανθρωπιστική οργάνωση Alan Gross και τριών Κουβανών κατασκόπων, ο πρόεδρος Ομπάμα δεν στάθηκε δυνατό να άρει εντελώς το αμερικανικό εμπάργκο στη χώρα. Για να κάνει κάτι τέτοιο απαιτείται έγκριση του Κογκρέσου.

«Από τη μία πλευρά ο Κάστρο εγκρίνει ή τουλάχιστον δεν αντιτίθεται στις αλλαγές» είπε στο VICE News ο Jorge Duany, διευθυντής του Cuban Research Institute στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Από την άλλη, είναι πολύ προσεκτικός όσο αφορά στην προσέγγισή του. Κατά πολλούς τρόπους, αυτή είναι η αίσθηση που παίρνω από την διπλωματική ομάδα της Κούβας στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στην Αβάνα. Έκαναν πράγματα για να προχωρήσουν στα επόμενα βήματα, αλλά την ίδια στιγμή δεν ήθελαν να κάνουν αλλαγές στην πολιτική τους».

Στην κατά διαστήματα φιλοσοφική επιστολή, ο Κάστρο έθιξε το θέμα της εισοδηματικής ανισότητας και θυμήθηκε πόσο είχε επηρεαστεί στα φοιτητικά του χρόνια από τον Μαρξ, τον Λένιν και τον Μάο. Εάν επρόκειτο να επιστρέψει σήμερα στα θρανία, είπε, θα σπούδαζε θετικές επιστήμες.

Ο Κάστρο ήταν πιο αιχμηρός στην κριτική του στις ΗΠΑ και το Ισραήλ, τις οποίες κατηγόρησε ότι βοήθησαν «το ρατσιστικό νοτιοαφρικανικό στρατό» στον πόλεμό του κατά της Αγκόλα τη δεκαετία του '70. Τότε, ο Κάστρο είχε στείλει περισσότερους από 20.000 στρατιώτες να πολεμήσουν σε μία από τις πλέον πολύνεκρες συγκρούσεις του Ψυχρού Πολέμου.

Τον Δεκέμβριο του 2013, ο Ομπάμα έσφιξε το χέρι του Ραούλ Κάστρο στην κηδεία του Νέλσον Μαντέλα στο Γιοχάνεσμπουργκ, στην πρώτη τέτοια συνάντηση μετά την επανάσταση μεταξύ των αρχηγών των δυο χωρών. Σημειώνοντας την ιστορική φύση του τόπου, ο Φιντέλ σημείωσε ότι ήταν ένα παράξενο μέρος για ένα τέτοιο γεγονός.

«Νομίζω ότι εάν ήταν στο χέρι του, ο Φιντέλ θα συνέχιζε με μια πολύ πιο σκληρή γραμμή» είπε στο VICE News ο Πίτερ Γουίν καθηγητής Ιστορίας της Λατινικής Αμερικής στο Πανεπιστήμιο Tufts. «Εάν ήταν εκείνος και όχι ο Ραούλ στην κηδεία του Μαντέλα, θα είχε μιλήσει στον Ομπάμα; Υπονοεί πως ίσως όχι».

Το ξεπάγωμα των σχέσεων τον Δεκέμβριο χαιρετίστηκε από όλη την Αμερική, ακόμα κι από ηγέτες όπως ο Νικόλα Μαδούρο της Βενεζουέλας που βρίσκεται σε διένεξη με τις ΗΠΑ.

«Αυτό ήταν αγκάθι στις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Λατινική Αμερική. Ήταν ένα ζήτημα στο οποίο ολόκληρη η περιοχή συμφώνησε» είπε στο VICE News ο Πίτερ Χακίμ, επίτιμος πρόεδρος στο Inter-American Dialogue. «Ξεφορτώνεται το τελευταίο απομεινάρι του Ψυχρού Πολέμου και είναι αποδεικτικό στοιχείο ότι ΗΠΑ και Λατινική Αμερική μπορεί να αλλάξουν νοοτροπίες».

«Σίγουρα μια χώρα όπως η Βενεζουέλα θα είναι δύσκολο να διατηρήσει μια αντιαμερικανική ρητορική εάν η Κούβα δεν είναι πλέον στην ίδια γραμμή» πρόσθεσε.

Η απόφαση του προέδρου Ομπάμα να προχωρήσει με την εξομάλυνση των σχέσεων δέχθηκε κριτική από μικρούς θύλακες στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων του γερουσιαστή Φλόριντας Μάρκο Ρούμπιο και του γερουσιαστή Νιού Τζέρσεϊ Μπομπ Μενέντεζ, κουβανικής καταγωγής και οι δυο. Με επιστολή του προς τον υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι, την οποία έστειλε πριν από τις συνομιλίες στην Αβάνα, ο Μενέντεζ κατηγόρησε την κυβέρνηση Ομπάμα ότι δεν αντιμετώπισε το ζήτημα της εθνικοποίησης των αμερικανικών περιουσιών και ιδιοκτησιών μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Κάστρο.

«Η κυβέρνηση δεν έχει δώσει λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα κρατήσει υπόλογο το καθεστώς Κάστρο για τις εκκρεμείς υποθέσεις των περισσότερων από 6 δις δολάρια απαιτήσεων Αμερικανών πολιτών και επιχειρηματιών των οποίων οι περιουσίες κατασχέθηκαν από την κυβέρνησή του» έγραψε ο Menendez.

Ο Γουίν λέει ότι το θέμα των απαλλοτριωθέντων αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων και των εθνικοποιημένων εταιριών -που ευημερούσαν κάτω από τις αμερικανοκυριαρχούμενες κουβανικές κυβερνήσεις πριν από το 1959- δεν είναι πιθανό να παρακωλύσει τις συνομιλίες ή να δεχθεί τόση κριτική όσο στο παρελθόν από την κουβανική κοινότητα στις ΗΠΑ.

«Είναι μια πολύ παλιά ιστορία, πάνω από 50 χρόνια» είπε ο Γουίν. «Μέχρι το 1962 το θέμα είχε τελειώσει, με τις αμερικανικές περιουσίες να μένουν στην Κούβα».

Μερικές από τις αμερικανικές εταιρίες με αξιώσεις στη χώρα δεν υπάρχουν πλέον ή έχουν απορροφηθεί από μεγαλύτερες. Πολλοί εξόριστοι Κουβανοί που είχαν ανάλογες ελπίδες ή και μεγαλύτερες, έχουν πεθάνει. Όσο για τους Κουβανούς που ζουν σε περιοχές όπως η Φλόριντα, η λαχτάρα για τα σπίτια των συγγενών τους που χάθηκαν μισό αιώνα πριν, ίσως να μην υπερισχύσει της επιθυμίας να τους επιτραπεί να ταξιδέψουν και να δουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, είπε ο Γουίν.

«Υπάρχει μια δεύτερη και τρίτη γενιά Κουβανο-Αμερικανών» είπε. «Σε αντίθεση με τους γονείς και τους παππούδες τους οι οποίοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους εξόριστους που μια μέρα θα επιστρέψουν, δεν πρόκειται να γυρίσουν στην Κούβα για να ζήσουν εκεί. Είναι Αμερικανοί. Μπορεί να θέλουν να πάρουν πίσω το σπίτι στην Αβανά, αλλά δεν πρόκειται και τον κύριο στόχο στη ζωή τους».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.