Γιατί Κινδυνεύουν να Πνιγούν Δύο Χωριά στη Θεσσαλονίκη

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Το τετρακίνητο φορτηγάκι γλιστρά αργά πάνω σε μία στενή λωρίδα λασπωμένης γης. Στα δεξιά μας απλώνεται η απέραντη θάλασσα και στα αριστερά καλλιέργειες ρυζιού ως εκεί που φθάνει το μάτι. Το επίπεδο των αγροτικών καλλιεργειών είναι χαμηλότερο από τη στάθμη της θάλασσας. Κι ευτυχώς δεν φυσάει νοτιοδυτικά, γιατί τότε το κύμα θα μας έβρεχε. Οδηγούμε πάνω στο παράκτιο ανάχωμα που ενώνει τις εκβολές των ποταμών Γαλλικού και Αξιού, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, στην καρδιά ενός από τους πιο σημαντικούς υγροτόπους της Ελλάδας.

Το χωμάτινο αντιπλημμυρικό έργο, μήκους 19 χιλιομέτρων, είναι «φαγωμένο» σε πολλά σημεία από το θαλασσινό νερό και έχει υποστεί καθίζηση. Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ΄60, αφενός για να αποτρέψει το φράξιμο του λιμανιού της πόλης από την άμμο που κατέβαζαν τα ποτάμια και αφετέρου για να κρατήσει τη θάλασσα μακριά από το Καλοχώρι και τη Χαλάστρα - οικισμοί χτισμένοι και αυτοί χαμηλότερα από τη στάθμη της. Έκτοτε δεν συντηρήθηκε ποτέ ολοκληρωμένα, με αποτέλεσμα τα κύματα να το διαβρώνουν συστηματικά, απειλώντας άμεσα 10.000 κατοίκους, περισσότερα από 40.000 στρέμματα καλλιεργειών και ζωικό κεφάλαιο. Το χειρότερο, η σημερινή προσπάθεια της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας να συντηρήσει το έργο, προσκρούει σε μία απίθανη ιστορία γραφειοκρατίας.

«Τα νεροφαγώματα είναι μεγάλα. Αν σπάσει το ανάχωμα έστω σε ένα σημείο, τότε θα πνιγούν τα χωριά», μας λέει ο οδηγός του τετρακίνητου τζιπ, Αλέξανδρος Δαρμουσλής. Γεννημένος στα Κύμινα, στην αντικρινή όχθη του ποταμού Αξιού, ο ίδιος μεγάλωσε στο δέλτα του ποταμού και στα πέριξ της λιμνοθάλασσας του Καλοχωρίου. Καλλιεργεί μύδια, έχει σύγχρονη μονάδα επεξεργασίας οστράκων και εξάγει την πολύτιμη παραγωγή του στην Ιταλία. «Το ανάχωμα δεν έχει συντηρηθεί ποτέ ολοκληρωμένα. Κατά καιρούς έχουν τοποθετηθεί μόνο σε ορισμένα σημεία βράχια από την πλευρά της θάλασσας. Δεν στρώθηκε ούτε χαλίκι πάνω στο ανάχωμα για να περνούν τα οχήματα, είναι σκέτο χώμα. Όταν βρέχει, είναι αδύνατο να οδηγήσεις κατά μήκος του. Αν υποχωρήσει, σε λίγα λεπτά το νερό θα φθάσει στην εθνική οδό και θα μπει στη Χαλάστρα και τα γειτονικά χωριά», λέει.

Ο Κώστας Γιουτίκας, εντεταλμένος σύμβουλος Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, επίσης γεννημένος στην περιοχή, ανησυχεί ιδιαίτερα για μία τέτοια εξέλιξη και βρίσκεται τον τελευταίο χρόνο μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης, προκειμένου, έστω την τελευταία στιγμή, να κινητοποιήσει τις αρμόδιες υπηρεσίες. «Πρέπει να γίνουν επειγόντως εργασίες συντήρησης σε συγκεκριμένα σημεία του αναχώματος, οι οποίες δεν στοιχίζουν περισσότερα από 50.000 ευρώ. Διαθέτουμε τα χρήματα, όμως τα χέρια μας είναι δεμένα» σημειώνει.

Το παράκτιο αντιπλημμυρικό έργο βρίσκεται σε περιοχή που εμπίπτει στον αιγιαλό, επομένως ανήκει στη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας (πρώην Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου), δηλαδή στο Υπουργείο Οικονομικών. Αυτό σημαίνει ότι παρεμβάσεις συντήρησης δεν μπορούν να εκτελεστούν, παρά μόνο να κατασκευαστεί από την αρχή νέο έργο με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και σύμφωνα με τον Ν. 2971/2001. «Προβλέπεται εκπόνηση ειδικής ακτομηχανικής μελέτης και εμπλέκονται επτά διαφορετικά υπουργεία και υπηρεσίες, τα Οικονομικών, Ναυτιλίας, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, η Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας, η Διεύθυνση Λιμενικών Έργων κοκ. Θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί η μελέτη και μέχρι τότε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί», σημειώνει ο κ. Γιουτίκας. Πρόσφατα, η Περιφέρεια είχε αναθέσει σε εργολάβο την ενίσχυση του αναχώματος, ωστόσο παρενέβη το Λιμενικό και σταμάτησε τα έργα, με αποτέλεσμα ο ανάδοχος να ζητήσει αποζημίωση λόγω υπερημερίας.

Τον τελευταίο χρόνο οι κεντρικές υπηρεσίες υποτίθεται ότι αναζητούν φόρμουλα ώστε να χορηγηθεί στην Περιφέρεια κατ' εξαίρεση άδεια παραχώρησης για έργα συντήρησης, λόγω άμεσης επικινδυνότητας. Οι διαδικασίες είναι εξοργιστικά αργές, σε έναν παράλυτο κρατικό μηχανισμό που αναζητά λύσεις στο πόδι και ευθύνες όταν το κακό συμβεί. Ο εντεταλμένος σύμβουλος κ. Γιουτίκας πρόκειται να υποβάλει ως έσχατη λύση αναφορά στην Εισαγγελία, προειδοποιώντας για τις συνέπειες σε περίπτωση που το ανάχωμα δεν αντέξει.

Αργότερα, στο Κέντρο Πληροφόρησης του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, η βιολόγος Στέλλα Βαρελτζίδου, συντονίστρια του φορέα, μας εξιστορεί συνοπτικά τις «μεταμορφώσεις» του Θερμαϊκού Κόλπου στη σύγχρονη εποχή, λόγω φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων: Από το 1925 ως το 1936 πραγματοποιήθηκαν στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης εγγειοβελτιωτικά έργα, μετά από σύμβαση του ελληνικού δημοσίου με την αμερικάνικη εταιρεία "The Foundation Company". Αν δεν γίνονταν τα έργα, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης θα είχε κλείσει για τα μεγάλα πλοία ως το 1975. Μεταξύ άλλων, εκτράπηκε τότε η κοίτη του Αξιού, αποστραγγίστηκε η λίμνη των Γιαννιτσών, αποξηράνθηκαν 40.000 στρέμματα και εγκιβωτίστηκε ο Αλιάκμονας. Τη δεκαετία του '60 κατασκευάστηκαν αρδευτικά έργα και επιπλέον, προκειμένου να προστατευθούν οικισμοί και καλλιεργήσιμες εκτάσεις, στήθηκε το παράκτιο ανάχωμα μεταξύ των ποταμών Γαλλικού και Αξιού, που σήμερα κινδυνεύει να υποχωρήσει.

Αργότερα το μεσημέρι, αγρότες έχουν παρατάξει τα τρακτέρ τους στην είσοδο της Χαλάστρας και οργανώνουν τις κινητοποιήσεις τους για το ασφαλιστικό. Αποτραβηχτήκαμε από την κουβέντα με τον Βασίλη Καμανά, 37 ετών, ρυζοκαλλιεργητή. «Οι εκτάσεις που καλλιεργώ βρίσκονται πίσω από το ανάχωμα, λίγο έξω από το χωριό. Αν υποχωρήσει το χώμα, η θάλασσα θα καλύψει τον κάμπο και θα μπει στα χωριά. Θα καταστραφούν κτηνοτροφικές μονάδες, θα πνιγούν χιλιάδες ζώα και θα σκεπαστούν ολόκληρες περιουσίες κάτω από το νερό. Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι», είπε.

Περισσότερα από το VICE

Κάποιοι Εξακολουθούν να Δημοσιεύουν Ρατσιστικές Αγγελίες για Ενοικίαση Ακινήτων Μόνο σε Έλληνες

Η Ζωή για μια Στρίπερ σε μια Μικρή Πόλη Ανθρακωρύχων

«Δαμάζοντας» τον Γιώργο Παπαπαύλου

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.