Τα Κουνούπια Απειλούν την Αμερική

Το Aedes aegypti, ο πρωτεύων φορέας για τη διάδοση του chikungunya. Photo by João P. Burini.

Στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες έφθασε πάλι αυτή η περίοδος του χρόνου: Τα πουλιά κελαηδούν, ο ήλιος λάμπει και χιλιάδες νεογέννητα κουνούπια εκκολάπτονται στην παραμελημένη πισίνα του παράξενου θείου σας.

Ωστόσο φέτος υπάρχει ένα νέο προβληματικό παιδί: το Aedes aegypti ή αλλιώς γνωστό ως κουνούπι του κίτρινου πυρετού. Καφέ με λευκές κηλίδες, αυτό το κουνούπι είναι ιδιαιτέρως επιθετικό, γενικά εντοπίζεται στις ζεστές, υγρές περιοχές όπως το Μεξικό και η Κεντρική Αμερική και μερικές φορές στον αμερικανικό Νότο. Αλλά φέτος, οι υπεύθυνοι για τον έλεγχο των κουνουπιών ανησύχησαν όταν βρέθηκαν αρκετά Aedes aegyptias αρκετά δυτικά, όπως είναι η νότια Καλιφόρνια, τα οποία όπως φαίνεται πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Το θηλυκό γεννάει μέχρι 200 αυγά, αρκετές φορές τη σεζόν, ακριβώς πάνω από την επιφάνεια του νερού σε δοχεία με στάσιμο νερό.

Το Aedes aegypti είναι ο τέλειος φορέας για μια σειρά τρομακτικές τροπικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του κίτρινου πυρετού, του ιού του Δυτικού Νείλου και του δάγκειου πυρετού. Αλλά είναι επίσης και εξαιρετικό στη μετάδοση ενός ελάχιστα γνωστού ιού που εμφανίστηκε φέτος στην Καραϊβική: τον Chikungunya.

Ο Chikungunya είναι ένας διεισδυτικός ιός που μεταδίδεται από το τσίμπημα ενός μολυσμένου κουνουπιού. Συνήθως δεν είναι θανατηφόρος, αλλά προκαλεί υψηλό πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις και εξανθήματα. Αυτό που είναι τρομακτικό είναι το εντυπωσιακό υψηλό ποσοστό της επιδημίας-μέχρι και 50% πιθανών ανθρώπινων ξενιστών θα εμφανίσουν τη νόσο όταν τσιμπηθούν. Κι από αυτούς, περίπου το 10% θα έχουν επίμονη αρθρίτιδα στις μικρές αρθρώσεις έως και τρία χρόνια. Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει εμβόλιο που να αποτρέπει ή φάρμακο που να θεραπεύει την ασθένεια. Το καλύτερο όπλο που έχουμε είναι το εντομοαπωθητικό.

Στα τέλη του 2013, ο ιός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, στα νησιά της Καραϊβικής. Περισσότερες από 5.900 ύποπτες για chikungunya  περιπτώσεις έχουν αναφερθεί στην Καραϊβική και τη Νότια Αμερική από τις 6 Δεκεμβρίου. Το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας της Δομινικανής Δημοκρατίας προσφάτως ανέφερε 3.690 ύποπτα κρούσματα μόνο στην επαρχία Σαν Κριστομπάλ. Παρόλο που αυτό μπορεί να μην φαίνεται τόσο κακό συγκριτικά με μια ασθένεια όπως είναι ο ιός Έμπολα (που σκοτώνει μέσω εσωτερικής αιμορραγίας στο γαστρεντερικό σωλήνα), ένα ολοκληρωτικό ξέσπασμα του chikungunya που θα προκαλούσε  σε εκατοντάδες κατοίκους του αμερικανικού νότου συμπτώματα αρθρίτιδας και πυρετού επί μακρώ, θα είχε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στις απομονωμένες αγροτικές περιοχές του βαθύ νότου.

Οπότε τίθεται το ερώτημα: Πόσο θα πρέπει να μας ανησυχεί αυτή η συγκεκριμένη ασθένεια; Τηλεφώνησα στον Δρ. Tim Brooks από το Τμήμα Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας Σπανίων και Εισαγόμενων Παθογόνων (PHE). Βοηθάει στη διοίκηση του κύριου κέντρου παραπομπής για την ασθένεια εκτός του PHE στη Βρετανία, έτσι σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να μου πει εάν πρέπει ή όχι να ακυρώσετε τις επερχόμενες διακοπές σας στο Νέο Μεξικό.

Εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ταυτοποιούν το chikungunya σε έναν ασθενή που προσβλήθηκε αφού η νόσος ταξίδεψε στη νότια Γαλλία μέσω ενός τουρίστα. Photo courtesy Valentin Pezet, Jules Foulongne, and Nicolas Gueniot.

VICE: Λοιπόν, τι ακριβώς είναι το Chikungunya; Από πού έχει πάρει το όνομα του;

Dr. Tim Brooks: Ο Chikungunya είναι μια ασθένεια που λίγο-πολύ έχει εξασθενήσει, αλλά επανέρχεται συχνά κάθε τόσο. Το όνομα του μεταφράζεται σε «αυτό που λυγίζει» επειδή το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη νόσο είναι η αρθριτική εξασθένηση που ακολουθεί τη μόλυνση. Επίσης έχει μια συναρπαστική ιστορία: ο Chikungunya εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Τανζανία το 1952, αλλά ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι ήδη υπήρχε από το 1779 στην Ασία και την Αφρική. Ιστορικά, οι επιδημίες άρχισαν στη Λεκάνη του Ινδικού Ωκεανού και από τότε ο ιός φαίνεται ότι ταξιδεύει με επιτυχία.

Ποια είναι τα συμπτώματα ακριβώς;

Συνήθως ο Chikungunya εμφανίζεται με πόνους στις αρθρώσεις, εξανθήματα και υψηλό πυρετό, ενώ ακολουθούν όλα τα άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τον υψηλό πυρετό, δηλαδή ο πονοκέφαλος, η διάρροια, ο πόνος στην πλάτη. Το βασικό πρόβλημα είναι ο πόνος στις αρθρώσεις, που δεν φεύγει από περίπου το 10% των ασθενών. Μπορεί να επιμένει έως και τρία χρόνια και είναι πολύ εξουθενωτικός. Έχει την τάση να επηρεάζει τις μικρές αρθρώσεις, προκαλώντας τοπικό πρήξιμο και πόνο. Άπαξ και προσβληθείς, έχεις δια βίου ανοσία σε αυτό. Σε γενικές γραμμές θα μολύνει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, θα εξελιχθεί και στη συνέχεια θα εξαφανιστεί μέχρι να έρθει η επόμενη γενιά.

Τα εξανθήματα συνήθως συνδέονται με τον Chikungunya.

Πως ταξιδεύει;

Ο Chikungunya επιζεί σε περιοχές που υπάρχει πολύς κόσμος, αλλά είναι πιθανό κάποιος φορέας ο οποίος ταξιδεύει να μεταδώσει τη νόσο κατά τη διάρκεια της περιόδου επώασης, όταν τα κουνούπια σε μια νέα περιοχή τους τσιμπήσουν και κολλήσουν και την ασθένεια. Το έχουμε δει αυτό στην τελευταία μεγάλη επιδημία του 2007. Αυτό ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Ο ιός εξαπλώθηκε πολύ πιο μακριά από ότι είχε ποτέ πριν και το σημαντικότερο ήταν ότι είχε μία μετάλλαξη βάσης, όπου άλλαξε ένα νουκλεϊκό οξύ.

Τι έγινε μετά από αυτή την αλλαγή;

Λοιπόν, σίγουρα αύξησε τη λοιμογόνοι δύναμη του ιού και τα κρούσματα έγιναν πιο σοβαρά. Επίσης άλλαξε τον τροπισμό του κουνουπιού. Αντί η μετάδοση του να περιορίζεται μόνο από το κουνούπι του κίτρινου πυρετού, ο ιός εξελίχθηκε ώστε να χρησιμοποιεί το κουνούπι-τίγρη ως δευτερεύον φορέα. Αυτό το κουνούπι είναι από τη Νοτιοανατολική Ασία και είναι ένα πολύ σκληρό μικρό έντομο. Είναι διάσημο για τα ταξίδια του σε όλο τον κόσμο πάνω στα ελαστικά των αυτοκινήτων.

Περιμένετε, τι είπατε; Αυτά τα κουνούπια αναπτύσσονται στα λάστιχα;

[Γέλια] Ναι, τα ελαστικά των αυτοκινήτων που αποστέλλονται σε όλο τον κόσμο, συχνά έχουν νερό πάνω τους και τα κουνούπια μπορούν να ζήσουν και να αναπαραχθούν σε αυτό το νερό και έπειτα να εγκατασταθούν σε όλο τον πλανήτη.

Οπότε, πόσο μολυσματική είναι αυτή η νόσος;

Ο Chikungunya έχει ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό προσβολής σε έναν ευάλωτο πληθυσμό. Έως και το 50% των ανθρώπων που είναι ευπαθή στη νόσο το κολλάνε και έχει πολύ υψηλό ποσοστό επιδημίας. Το πρόβλημα είναι ότι πολλές χώρες που σήμερα αντιμετωπίζουν κρούσματα δεν έχουν την ικανότητα να τα χειριστούν σωστά. Εάν δείτε τον αριθμό των ύποπτων κρουσμάτων σε περιοχές της Καραϊβικής, έχουν αναφερθεί 1.400 περιπτώσεις, αλλά μόνο 1.000 έχουν επιβεβαιωθεί. Εν μέρει για αυτό ευθύνεται το ότι δεν έχουν τους πόρους για να το εντοπίσουν.

Πόσο άσχημα μπορεί να γίνουν τα πράγματα στο νότο των Ηνωμένων Πολιτειών; 

Λοιπόν, θα μπορούσε να αρχίσει στο νότο με έναν μόνο τουρίστα. Έπειτα, φανταστείτε ένα μαθητή να πηγαίνει στο σχολείο με τη νόσο. Μπορεί να υπάρχουν ορισμένα κρούσματα στην περιοχή και το εάν ή όχι θα μεταδοθεί η νόσος εξαρτάται από τη δημόσια υγεία. Εάν περιοριστεί ο αριθμός των κουνουπιών, μπορεί να μειωθεί η δυναμική για την εκδήλωση μιας επιδημίας. Ωστόσο πολλοί άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές του νότου δεν έχουν απαραιτήτως πρόσβαση σε νοσοκομεία ή ακόμα και υγειονομική περίθαλψη. Για αυτές τις περιοχές ανησυχώ.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.