Ιδιωτικά συμφωνητικά με πενιχρούς μισθούς, μαύρη ή υποδηλωμένη εργασία και ελλιπής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη συνθέτουν το παζλ της εργασιακής ζούγκλας που κυριαρχεί στο ποδόσφαιρο γυναικών. Ένα πλαίσιο άκρως προβληματικό, που δημιουργεί ακόμα περισσότερα εμπόδια και υψώνει τείχη στις νέες αθλήτριες που θέλουν να ασχοληθούν με το ποδόσφαιρο. Ένα πλαίσιο στο οποίο οι διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι έντονες και ορατές, καθώς οι ποδοσφαιρίστριες προπονούνται με επαγγελματικά πρότυπα, αλλά αμείβονται ως ερασιτέχνες.
Η συντριπτική τους πλειοψηφία αναγκάζεται να κάνει και δεύτερη δουλειά προκειμένου να βιοποριστεί, ενώ βυθίζονται σε αυτή την εργασιακή εκμετάλλευση, ανήμπορες να αντιδράσουν, αφού τα αμφιλεγόμενα συμφωνητικά που υπογράφουν, δεν έχουν την ίδια νομική ισχύ με τις συμβάσεις εργασίας. Και εκτός από όλα αυτά, πρέπει να αντιμετωπίσουν τις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό, καθώς ο διαχωρισμός που κυριαρχεί, είναι έντονος, αφού ακόμα και σήμερα η πλειοψηφία της κοινωνίας θεωρεί πως πρόκειται για ένα «ανδρικό» άθλημα.
Videos by VICE
Αδήλωτη εργασία και αμφιλεγόμενα συμφωνητικά
Η «βιτρίνα» του ανδρικού ποδοσφαίρου με τα ακριβοπληρωμένα συμβόλαια, την αναγνωρισιμότητα και την άνετη ζωή, δεν συμβαδίζει σε τίποτα με αυτό που συμβαίνει στο ποδόσφαιρο γυναικών, όπου το χάσμα είναι ακόμα μεγαλύτερο και η αντιμετώπιση διαφορετική. Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις, όχι μόνο ως γυναίκες, αλλά και ως αθλήτριες. Και αναγκάζονται να επιβιώνουν με όρους που ισοπεδώνουν κάθε εργασιακό κεκτημένο, καθώς ακόμα και σήμερα, το ποδόσφαιρο γυναικών είναι ερασιτεχνικό. «Οι διακρίσεις των γυναικών είναι πάρα πολύ έντονες στους εργασιακούς χώρους και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και στο ποδόσφαιρο», λέει στο VICE ο Γιώργος Μπαντής, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αμειβόμενων Ποδοσφαιριστών-στριών (ΠΣΑΠΠ). Πρόκειται για ένα σύνδεσμο που μετρά πολλά χρόνια, αφού ιδρύθηκε το 1975, με ποδοσφαιριστές που αγωνίζονταν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πελοπόννησο και Ήπειρο. Σήμερα έχει ως έδρα την Αθήνα και συνενώνει όλους τους αμειβόμενους-ες ποδοσφαιριστές-στριες, Έλληνες και μη, και στοχεύει -μεταξύ άλλων- στην κατοχύρωση και την προστασία των επαγγελματικών τους συμφερόντων, τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών σε ζητήματα διαμεσολάβησης καθώς και σε θέματα που άπτονται νομικής προστασίας. «Επειδή το ποδόσφαιρο γυναικών στο 90% των πρωταθλημάτων της Ευρώπης είναι σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αυτόματα συμπαρασύρει και το κομμάτι των διακρίσεων, οι οποίες είναι μισθολογικές και ασφαλιστικές», επισημαίνει.
Αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνει μεγάλα ποσοστά αδήλωτης ή υποδηλωμένης εργασίας. Κάποια από τα κορίτσια έχουν ιδιωτικά συμφωνητικά, αλλά τα χρήματα που εισπράττουν είναι κυρίως για μετακινήσεις και διατροφή. Προστατευτικό πλαίσιο δεν υπάρχει, αφού οι όροι επαφίονται στο κάθε Σωματείο. Μάλιστα, υπάρχει και ένα μέρος των αθλητριών που παίζουν χωρίς να έχουν συνάψει συμφωνητικά. «Οπότε δεν υπάρχει αυτό που λέμε βασικός μισθός, καθώς δεν μιλάμε για επαγγελματικό ποδόσφαιρο», εξηγεί ο ίδιος.
Επίσης, ένα πλήγμα αποτελεί και η απουσία κοινωνικής ασφάλισης, με αποτέλεσμα οι ποδοσφαιρίστριες να στερούνται των συντάξιμων αποδοχών, όταν αποφασίσουν να αποσυρθούν από το άθλημα. Ένα ακόμηα βασικό πρόβλημα είναι πως για να μπορέσουν να ανταπεξέθλουν και να αγωνιστούν σε πρωταθλήματα, λειτουργούν με επαγγελματικούς όρους, αλλά προφανώς δεν μπορούν να βιοποριστούν από αυτό, οπότε πολλές αθλήτριες αναγκάζονται να κάνουν και άλλη δουλειά.
Όμως, είναι θετικό το γεγονός πως το ενδιαφέρον των γυναικών ποδοσφαιριστριών οι οποίες στέλνουν αιτήματα εγγραφής στο σύνδεσμο, είναι μεγάλο, καθώς όλο και περισσότερες είναι εκείνες που θέλουν να ενταχθούν.
Ελλιπής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των αθλητριών είναι ένα κομμάτι του παζλ που παρουσιάζει ελλείψεις, καθώς οι ποδοσφαιρίστριες δεν έχουν κάλυψη όλο το χρόνο, αλλά μόνο εφόσον τραυματιστούν την ώρα που συμμετέχουν σε κάποιο αγώνα. Όπως περιγράφει ο Γιώργος, «επειδή είναι ένα άθλημα υψηλού κινδύνου και μπορεί μία αθλήτρια να τραυματιστεί την ώρα της προπόνησης, έχουμε ξεκινήσει συζητήσεις ώστε να καταφέρουμε να είναι ασφαλισμένες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Υπάρχει μία θετική ανταπόκριση από την πλευρά της ΕΠΟ, γίνονται κάποια βήματα και θέλω να πιστεύω πως θα επιλυθεί το πρόβλημα».
Το μοναδικό ίσως πλαίσιο προστασίας που υπάρχει, αφορά τη μητρότητα. Συγκεκριμένα, το άρθρο 18 του Κανονισμού Ιδιότητας Μεταγραφών της FIFA, το οποίο είναι δεσμευτικό για όλες τις ομοσπονδίες, αναφέρει ρητά πως οι ποσοδφαιρίστριες έχουν άδεια μητρότητας 14 εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένης της άδειας 8 εβδομάδων μετά τον τοκετό. Και μπορούν να αποφασίσουν οι ίδιες πως θα προγραμματίσουν αυτό το διάστημα ώστε να φροντίσουν το νεογέννητο μωρό τους. Σε αυτήν τη χρονική περίοδο, απαγορεύεται να γίνουν μονομερείς μεταβολές στο εργασιακό κομμάτι της κάθε αθλήτριας, εκτός εάν συμφωνήσει και η ίδια.
VICE Video: Οι Ευάλωτοι – Η Υπόθεση των Χανίων
Αναγκαία η κατοχύρωση της ισότητας
Πολλές χώρες έχουν ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, το οποίο όμως λειτουργεί με επαγγελματικά πρότυπα και έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα στο ποδόσφαιρο γυναικών, είναι αρκετά εξελιγμένο.
Για να κατοχυρωθεί η ισότητα των γυναικών στο ποδόσφαιρο στη χώρα μας, τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι πολλά. «Πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των χωρών του εξωτερικού, όπως η Ισπανία, όπου πρόσφατα έγινε επαγγελματικό το ποδόσφαιρο των γυναικών. Εδώ τα πράγματα είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο, αλλά η ΕΠΟ πρέπει να κινητοποιηθεί και να δημιουργήσει επαγγελματική κατηγορία γυναικών. Και φυσικά πρέπει να γίνουν ακόμα καλύτερες οι συνθήκες και να ισοπεδώσουμε τα εμπόδια και να δώσουμε λύσεις και κίνητρα ώστε να παίξουν ακόμα περισσότερα κορίτσια ποδόσφαιρο», προσθέτει. «Για εμάς το ποδόσφαιρο παίζεται από ανθρώπους».
«Οι περισσότερες αθλήτριες εργάζονται ταυτόχρονα για να καλύψουν τις ανάγκες τους»
Η Φανή Δοϊρανλή είναι 23 ετών και παίζει ποδόσφαιρο τα τελευταία 8 χρόνια. «Η πρώτη και η μοναδική ομάδα με την οποία έχω αγωνιστεί, είναι ο ΠΑΟΚ. Το 2013 έγινα μέλος των ακαδημιών και στη συνέχεια εντάχθηκα στην γυναικεία ομάδα, όπου αγωνίζομαι μέχρι σήμερα», λέει στο VICE.
«Έχω την τύχη να αγωνίζομαι σε ομάδα η οποία διαχρονικά λειτουργεί κάτω από κάποιες σταθερές, που της επιτρέπουν να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της απενάντι στις αθλήτριες. Τα τελευταία χρόνια υπογράφουμε ιδιωτικά συμφωνητικά, που δημιουργούνται από κοινού. Δυστυχώς, όμως, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό αθλητριών που ζουν με επισφαλείς εργασιακές συνθήκες, απόροια και του επιπέδου του (ημι)ερασιτεχνικού αθλητισμού και κατ’ επέκταση του ποδοσφαίρου γυναικών στην Ελλάδα. Οι περισσότερες αθλήτριες εργάζονται ταυτόχρονα για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Προσωπικά, αυτήν την στιγμή εργάζομαι παράλληλα σε ακαδημίες ποδοσφαίρου, ως προπονήτρια στα τμήματα υποδομής, ενώ ολοκληρώνω και τις σπουδές μου στο sport management. Η προπονητική είναι ένας χώρος με τον οποίο θα ήθελα να ασχοληθώ στο μέλλον.
Οι συνθήκες που υπάρχουν, απέχουν πολύ από αυτές του αντρικού ποδοσφαίρου. Οι διαφορές στις απολαβές σε σχέση με τους άντρες ποδοσφαιριστές είναι χαοτικές, ενώ ακόμα το γυναικείο ποδόσφαιρο στην Ελλάδα παλεύει να αποκτήσει επαγγελματική υπόσταση, καθώς προς το παρόν υπάγεται στον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Αντίθετα, το άθλημα στο εξωτερικό εξελίσσεται ραγδαία, έχει θέσει γερές επαγγελματικές βάσεις και απολαμβάνει την αναγνώριση του φίλαθλου κόσμου.
Ο αθλητισμός είναι σαν μικρογραφία της κοινωνίας. Δυστυχώς μέσα σε αυτόν παρατηρείται διαχρονικά ανισότητα και διαχωρισμός ανάμεσα στα δύο φύλα. Στην πλειοψηφία του κατακλύζεται από άντρες, ενώ κάθε προσπάθεια που γίνεται για την επίτευξη της ισότητας, παρεμποδίζεται από στερεότυπα για «γυναικεία» και «ανδρικά» αθλήματα και αντιλήψεις περί αρρενωπότητας και θηλυκότητας. Επίσης οι γυναίκες απουσιάζουν από ηγετικές θέσεις και έχουν ελλιπή εκπροσώπηση σε θέματα λήψης αποφάσεων, καθώς ακόμη και σε «γυναικεία» αθλήματα, οι διοικητικές θέσεις έχουν καλυφθεί από άντρες. Μεγάλη ανισότητα υπάρχει και στον τομέα της προπονητικής και της αθλητικής δημοσιογραφίας καθώς οι γυναίκες σε αυτούς τους χώρους αποτελούν συντριπτική μειοψηφία και συχνά αντιμετωπίζονται με δισταγμό και δυσπιστία για τις γνώσεις και τις ικανότητές τους.
Η παρουσία της γυναίκας στον χώρο, στην αρχή συνοδευόταν από υποτιμητικά ή και σεξιστικά σχόλια, τα οποία η αθλήτρια έπρεπε να παρακάμψει αν ήθελε να ακολουθήσει το άθλημα που αγαπάει. Τα γυναικεία αθλήματα έχουν ελάχιστη προβολή από τα ΜΜΕ και συχνά, όταν προβάλλονται, παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο που εμβαθύνουν περισσότερο στην θηλυκότητα των αθλητριών, παρά στις αθλητικές τους επιδόσεις. Σεξισμός είναι και η απαξίωση της πολιτείας στα γυναικεία αθλήματα, η έλλειψη σοβαρής αντιμετώπισης της γυναίκας αθλήτριας κοινωνικά και θεσμικά, καθώς και η μιντιακή προσέγγιση που τυγχάνει ο γυναικείος αθλητισμός. Το πρώτο και σημαντικό βήμα για να υπάρχει ισότητα στο ποδόσφαιρο, είναι η ιστορική απόφαση του ΠΣΑΠΠ (Πανελλήνιου Συνδέσμου Αμειβόμενων Ποδοσφαιριστών-στριών) να εντάξει ως μέλη του τις γυναίκες αθλήτριες ποδοσφαίρου. Με αυτόν τον τρόπο οι γυναίκες αποκτούν φωνή και μπορούν να εκπροσωπηθούν. Σίγουρα πρέπει και το ίδιο το ποδόσφαιρο να αγκαλιάσει τις γυναίκες, με τη δημιουργία γυναικείων ομάδων από τις αντίστοιχες μεγάλες αντρικές και με την είσοδό τους στις ΠΑΕ με όλες τις παροχές που αυτές περιλαμβάνουν. Αυτό σίγουρα θα βοηθήσει στην εξέλιξη της ποιότητας και του ποδοσφαίρου γυναικών, θα το κάνει πιο ελκυστικό στο ευρύ κοινό με την πάροδο του χρόνου και θα μπορούμε κάποια στιγμή να μιλάμε για ισότητα».
«Έχω ζήσει αργοπορία στην καταβολή των χρημάτων και χρήματα που δεν έχουν πληρωθεί ποτέ»
Η Ελένη Κακαμπούκη είναι 34 χρονών. Παίζει ποδόσφαιρο από τα 15 και έχει περάσει από πολλές ομάδες: Αχελώος Νεροχωρίου, Αίγινα, Γλυφάδα, ΠΑΟΚ. Αυτήν τη στιγμή παίζει στην Ελβετία, στο FC Lugano. Όπως λέει στο VICE, οι διακρίσεις εις βάρος των γυναικών υπάρχουν και στον αθλητισμό και ειδικά στο ποδόσφαιρο, που οι περισσότεροι θεωρούν πως είναι «ανδρικό» άθλημα. Οι ποδοσφαιρίστριες αντιμετωπίζουν και μισθολογικές και ασφαλιστικές διακρίσεις και κυρίως στην Ελλάδα που το γυναικείο ποδόσφαιρο είναι ερασιτεχνικό. «Μετά από τόσα χρόνια στον χώρο, έχω ζήσει με απουσία ασφάλισης, αργοπορία στην καταβολή των χρημάτων και φυσικά χρήματα που δεν έχουν πληρωθεί ποτέ. Μέσος μισθός, από τη στιγμή που μιλάμε για ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, δεν υπάρχει. Είναι λίγες οι ομάδες που πληρώνουν και όχι όλες τις αθλήτριες. Η κάθε αθλήτρια κάνει τη δίκη της συμφωνία με το Σωματείο».
Όπως εξηγεί, στην πλειοψηφία τους οι γυναίκες δεν μπορούν να ζήσουν μόνο από το ποδόσφαιρο, διότι οι μισθοί είναι μηδαμινοί. Εκείνη είναι από τις ελάχιστες εξαιρέσεις που δεν κάνει δεύτερη δουλειά, καθώς στο FC Lugano έχει επαγγελματικό συμβόλαιο. «Σε όλες τις δουλειές καταπατούν τα εργασιακά δικαιώματα, το ίδιο ισχύει και για το ερασιτεχνικό γυναικείο ποδόσφαιρο. Στην Ελλάδα φυσικά έχουν υπάρξει βλαπτικές μεταβολές, γιατί όλες οι συμφωνίες προφορικές και όχι σε συμφωνητικά ή συμβόλαια. Στο εξωτερικό δεν μου έχει συμβεί, αφού εργάζομαι επαγγελματικά. Και γενικά οι διαφορές του γυναικείου ποδοσφαίρου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό είναι τεράστιες, αφού μιλάμε αντίστοιχα για ερασιτεχνικό και επαγγελματικό αθλητισμό. Από τη στιγμή που στο εξωτερικό υπάρχουν συμβόλαια, υπάρχει η ασφάλιση και η εξασφάλιση των χρημάτων. Επίσης οι εγκαταστάσεις, οι συνθήκες εργασίας, η ιατρική κάλυψη, ο ρουχισμός και πολλά άλλα, είναι εξασφαλισμένα».
Όσο για την ισότητα των γυναικών στο ποδόσφαιρο, θεωρεί πως είναι δύσκολο να κατοχυρωθεί. Και όχι μόνο στην Ελλάδα. «Ένας τρόπος να υπάρξει βελτίωση στο γυναικείο ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, είναι να κάνουν γυναικεία τμήματα οι ομάδες της super league -χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι θα υπάρχει ισότητα», επισημαίνει η Ελένη.
Περισσότερα από το VICE
Ρώτα την Μπάρα: H Σμαράγδα Πιστεύει ότι Φλερτάρουμε σαν να Πηγαίνουμε Σούπερ-Μάρκετ
Anti-New Year’s Resolutions: Ρωτήσαμε τον Κόσμο τι Λάθος θα Συνεχίσει να Κάνει και το 2022
Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.
