To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.

Η θέα του γυμνού στήθους αιφνιδιάζει και σκανδαλίζει στιγμιαία. «Είστε αθώες» λες, όμως, στις γυναικείες θηλές όταν τις κοιτάζεις, ανεξάρτητα από το εάν ελκύεσαι -ή όχι- σεξουαλικά από αυτές. «Είστε ίδιες ακριβώς με τις ρώγες των ανδρών, αλλά πιο λειτουργικές και πιο ενδιαφέρουσες». Παρά τις διεκδικήσεις πολλών χιλιάδων ακτιβιστών στο Instagram σύμφωνα με τις οποίες το κοινωνικό δίκτυο θα έπρεπε να επιτρέψει τις γυμνόστηθες φωτογραφίες, είναι γεγονός ότι τις περισσότερες φορές δεν βλέπεις γυμνά γυναικεία στήθη.

Αυτό φυσικά δεν ήταν πάντα έτσι, ή τουλάχιστον υπήρξε διαφορετικό. Ή θα είναι μια μέρα έτσι, φανταζόμαστε. Το 2015, η γυμνόστηθη εμφάνιση έγινε ένα από τα πλέον συζητημένα θέματα στη μάχη του φεμινισμού. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, ο Μπελ ντε Μπλάσιο, εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία η πόλη θα δημιουργούσε μια δύναμη κρούσης ώστε να περιορίσει το διογκούμενο πρόβλημα «των γυμνόστηθων ατόμων και εκείνων που υποδύονται χαρακτήρες», οι οποίοι ζητιανεύουν στην Times Square. Παρόλο που η ανακοίνωση του δημάρχου κάνει σαφές πως, εν μέρει, το θέμα σχετίζεται με το ότι αυτοί οι ζητιάνοι συχνά περνούν το όριο και παρενοχλούν τον κόσμο, κάνει επίσης ειδική αναφορά στο πόσο αμφισβητήσιμη είναι «η καταλληλότητα των γυμνόστηθων ατόμων στην Times Square».

Πριν από λίγες μέρες, γυμνόστηθες ακτιβίστριες έκαναν πορεία στην παραπάνω πολυσύχναστη από τουρίστες πλατεία, στο πλαίσιο του εορτασμού της Ημέρας Go Topless (Να Είσαι Γυμνόστηθη). Σήμερα, αναρωτιόμαστε «πώς φθάσαμε εδώ;».

Πριν από τα ρούχα, η ιστορία του γυμνού στήθους ήταν η ιστορία της ανθρωπότητας. Ελαφρώς πιο πρόσφατα, εάν ένας τόπος δεχόταν εισβολή ή αποικούνταν από άλλον πολιτισμό, λιγότερο γυμνό στο πάνω μέρος του σώματος, άλλαζε η ψυχρή στάση έναντι της δημόσιας εμφάνισης με ακάλυπτο στήθος. Οι ισλαμικοί πολιτισμοί είδαν το φαινόμενο να αποδυναμώνεται, καθώς η θρησκεία άρχισε να διαδίδεται τον 7ο αιώνα - αν και σήμερα οι τουρίστριες μπορούν να κάνουν topless ηλιοθεραπεία σε ιδιωτικές παραλίες στην Αίγυπτο και την Τυνησία.

Οι Ινδονήσιες δεν κάλυψαν το στήθος τους, παρά μόνο όταν το Ισλάμ άρχισε να αναδύεται εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1200. Στην Ινδία, η γύμνια του στήθους συχνά ήταν ένδειξη της τάξης, ανάλογα με την περιοχή. Πριν οι μουσουλμάνοι να μπουν στη βόρεια Ινδία, τον 12ο έως τον 16ο αιώνα, μόνο οι γυναίκες της ανώτερης τάξης κάλυπταν τα στήθη τους. Μέχρι το 1858, στη νοτιοδυτική περιοχή της Κεράλα, η πλειοψηφούσα εθνική ομάδα (Malayali) επέτρεπε μόνο στις γυναίκες που ανήκαν στις κάστες των Βραχμάνων (ιερείς και δάσκαλοι) και των Kshatriya (η κυβερνώσα τάξη και η στρατιωτική ελίτ) να φορούν μπλούζα.

Φυσικά, η Δύση έχει παίξει ρόλο στην κάλυψη του στήθους στους πληθυσμούς παγκοσμίως. Μεταξύ των ετών 1939 και 1942, ο Στρατάρχης Plaek Pibulsonggram -ο πρωθυπουργός και δικτάτορας της Ταϊλάνδης εκείνη την εποχή- εξέδωσε μια σειρά 12 «Πολιτιστικών Εντολών» προκειμένου να γίνει η χώρα «πολιτισμένη» (δυτικοποιημένη) - ήταν σε εξέλιξη ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και θαύμαζε τον Χίτλερ). Παρόλο που όλες οι εντολές αξίζουν ανάγνωσης, η 10η αφορά τον αυστηρό κανονισμό για τις παραδοσιακές φορεσιές του πολιτισμού. «Οι Ταϊλανδοί δεν θα πρέπει να εμφανίζονται σε δημόσιες συγκεντρώσεις, σε δημόσιους χώρους ή στα όρια της πόλης χωρίς να είναι κατάλληλα ντυμένοι. Ακατάλληλη ενδυμασία θεωρείται ακόμα και όταν φορούν μόνο εσώρουχα, δεν φορούν πουκάμισο ή φορούν κομμάτι υφάσματος τυλιγμένο γύρω από το σώμα τους».

Το 2004, η αστυνομία στην αυστραλιανή πόλη Alice Springs (πληθυσμός: περίπου 25.000, προσβασιμότητα: βρίσκεται σχεδόν σε 1.000 μίλια απόσταση από την κοντινότερη πόλη) εξόργισε ηλικιωμένους Αβορίγινες, όταν είπε σε ομάδα γυναικών ότι έπρεπε να σταματήσει να χορεύει topless σε δημόσιο πάρκο. Όργανο εκπροσώπησης των Αβοριγίνων στην Αυστραλία αντέδρασε, απαιτώντας συγγνώμη. Σύμφωνα με τον Kunmanar Breaden, τον πρόεδρο του οργάνου των Αβοριγίνων, του Κεντρικού Συμβουλίου Γης, ο topless χορός ήταν «τμήμα του πολιτισμού των Αβοριγίνων και χιλιάδες άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν δει γυναίκες των Αβοριγίνων να χορεύουν χωρίς μπλουζάκια στην τηλεόραση, το θέατρο και πολλές δημόσιες εκδηλώσεις».

Στην Ευρώπη και την Αμερική, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Διαφωτισμός ήταν η εποχή όπου η γύμνια του στήθους άρχισε να γίνεται ταμπού. Μέχρι περίπου το 1700, η δημόσια εμφάνιση του γυμνού στήθους ήταν λίγο περισσότερο συνηθισμένη από όσο είναι σήμερα - οι αστράγαλοι και τα πόδια ήταν πιο προκλητικά εκείνη την εποχή. Παρόλο που οι βασιλικές θηλές πολύ σπάνια απεικονίζονταν σε πίνακες ζωγραφικής, οι γυναίκες της αυλής μερικές φορές ζωγραφίζονταν με εκτεθειμένο τον έναν μαστό -η απεικόνιση και των δύο μαστών σε έναν πίνακα πιθανώς σήμαινε ότι ήσουν «ερωμένη»- και πολλές γυναίκες (συμπεριλαμβανομένης της Βασίλισσας Μαρίας Β') περπατούσαν με τον έναν ή και τους δυο μαστούς έξω από τα μπούστα τους. Είχαν, επίσης, make-up για τις θηλές - κορνεόλη σε πορτοκαλοκόκκινη απόχρωση.

Στη βικτωριανή εποχή, τα ρούχα ήταν ηλίθια κοστούμια με πολλά κομμάτια. Επηρεασμένη έντονα από τη βαθιά αφοσίωση της μητέρας της στη σεξουαλική ευπρέπεια, στη διάρκεια της βασιλείας της από το 1837 έως το 1901, η Βασίλισσα Βικτώρια εξάλειψε τα έθιμα που υποδήλωναν κάτι σχετικό με το σεξ. Το γυμνό στήθος ήταν μόνο ένα από τα θύματα.

Από εκείνη την περίοδο, ακόμα προσδιορίζουμε πώς θέλουμε να ανακάμψουμε. Σύμφωνα με την ακτιβιστική ιστοσελίδα gotopless.org, το ανδρικό topless νομιμοποιήθηκε στην Αμερική το 1936. Η πρώτη topless σκηνή σε ταινία γυρίστηκε δυο χρόνια νωρίτερα, με πρωταγωνιστή τον Κλαρκ Γκέιμπλ, στο «Συνέβη μια Νύχτα». Την ίδια χρονιά, οκτώ άνδρες πήγαν στο Coney Island χωρίς μπλουζάκια και τιμωρήθηκαν με πρόστιμο 1 δολαρίου από γυναίκα δικαστή, με την αιτιολογία ότι «υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν θέλουν να βλέπουν εκτεθειμένο τόσο μεγάλο μέρος των σωμάτων σας».

Η δημόσια topless εμφάνιση έγινε φεμινιστική πράξη πολύ πριν το γλίστρημα του ρούχου που αποκάλυψε το στήθος της Τζάνετ Τζάκσον και τόνισε τα ιδιαιτέρως σεξιστικά δύο μέτρα και δυο σταθμά που επιτρέπουν στους άνδρες να περπατούν χωρίς μπλούζα, ενώ οι γυναίκες ιδρώνουν το καλοκαίρι φορώντας σουτιέν με μπανέλα. Θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε «γιατί η καριέρα του Justin Timberlake άνθισε ενώ η Jackson ντροπιάστηκε;», αφότου εκείνος κατά λάθος της αποκάλυψε το στήθος στη διάρκεια του ημίωρου διαλείμματος του Superbowl το 2004. Αλλά, ήδη γνωρίζουμε την απάντηση. Ενώ μερικές ομάδες -όπως οι Mayali στην Ινδία-θεωρούν προνόμιο να φορούν μπλουζάκια, ο δυτικός πνευματικός πολιτισμός φαίνεται να κινείται προς την κατεύθυνση του διευρυμένου topless ως μια φεμινιστική νίκη από τότε που συνελήφθησαν οι Rochester Topfree Seven, επειδή ήταν γυμνές στο πάρκο το 1986.

Το πρώτο topless μπικίνι αποτελούσε διαμαρτυρία κατά των σεξιστικών αντιλήψεων της «ευπρέπειας» (ή της «καταλληλότητας»). Ο Αυστριακός σχεδιαστής Rudi Geinrich, που είχε έδρα του τη Νέα Υόρκη, παρουσίασε το πρώτο topless μπικίνι, το μονοκίνι -έναν όρο που από τότε έχει νοθευτεί- με το μοντέλο Peggy Moffitt, τον Ιούνιο του 1964. Το ένδυμα δεν επιτρεπόταν να φορεθεί δημοσίως στις Η.Π.Α. Ωστόσο, όταν η στρίπερ Carol Doda το φόρεσε στο κλαμπ Condor στο Σαν Φρανσίσκο, δυο εβδομάδες μετά την επίσημη παρουσίασή του, πυροδότησε την τάση του topless go-go dancing, που αργότερα θα οδηγούσε στη δημιουργία των στριπτιτζάδικων όπως είναι σήμερα.

Οι νόμοι που απαγορεύουν ή ρυθμίζουν την γύμνια του στήθους είναι βλακωδώς αντιφατικοί σε όλη την Αμερική. Το ζεστό και ενοχλητικό καλοκαίρι, από καιρό έχει προκαλέσει την επιθυμία μιας ζωής χωρίς ρούχα, ιδίως στη Νέα Υόρκη, όπου είναι ιδιαιτέρως ζεστό και ενοχλητικό. Εκεί, από τον Μάιο έως τον Αύγουστο, υπάρχει μια μακρά παράδοση συγγραφής άρθρων με τίτλους «Ναι, είναι νόμιμο να εμφανιστώ topless στη Νέα Υόρκη» και τα οποία ξεκινούν συνήθως με τη συζήτηση για το πόσο ζεστό και ενοχλητικό είναι το καλοκαίρι εκεί. Κατά τη διάρκεια του ζεστού και ενοχλητικού καλοκαιριού του 1992, έξι χρόνια μετά τη σύλληψη των Rochester Seven επειδή ήταν topless σε δημόσιο χώρο, η υπόθεσή τους έφθασε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης, που απεφάνθη ότι το topless θα έπρεπε να νομιμοποιηθεί στην πολιτεία. Μια αστεία υποσημείωση στην υπόθεση αναφέρει: «είναι ενδιαφέρουσα η κατάθεση ειδικού στο εφετείο, καθώς υπονοεί ότι η επιβολή απόκρυψης του στήθους των γυναικών ενισχύει την πολιτιστική εμμονή με αυτά, συμβάλλει προς τη διαμόρφωση μη υγιών συμπεριφορών για τα στήθη και από τα δυο φύλα και, επιπλέον, αποθαρρύνει τις γυναίκες να θηλάσουν τα παιδιά τους».

Ενώ έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά, με την αστυνομία να σταματάει ή να συλλαμβάνει, κατά λάθος, γυμνόστηθες γυναίκες στη Νέα Υόρκη (και τον περασμένο μήνα στον Καναδά, όπου η εμφάνιση με γυμνό το στήθος είναι νόμιμη) από τον κανονισμό του 1992, τεχνικά είναι ΟΚ να κάνουμε πράγματα, όπως να πάμε σε ένα topless club βιβλίου στο Central Park. (Μετά το περιστατικό στην Times Square, όπου τα μοντέλα φορούσαν μόνο εσώρουχο και με το σώμα τους να είναι βαμμένο, ο γερουσιαστής Νέας Υόρκης, Ruben Diaz, πρότεινε νομοσχέδιο που θα κάνει παράνομο για άνδρες και γυναίκες να ξεγυμνώνουν το στήθος τους δημοσίως, εκτός της παραλίας).

Αλλού στις Η.Π.Α. είναι απολύτως παράνομο να δείχνεις το γυναικείο στήθος, όπως στη Γιούτα, την Ιντιάνα και το Τενεσί. Σε άλλες 14 πολιτείες έχουν παράξενους, ασαφείς νόμους σχετικούς με το θέμα. Η αστυνομία μπορεί ακόμα να συλλάβει μια γυναίκα topless για «διατάραξη της κοινής ησυχίας». Εάν σας συμβεί κάτι τέτοιο, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του οργανισμού gotopless.org για να σας ενημερώσει πώς μπορείτε να αντιδράσετε νομικά.

Σήμερα, υπέρμαχοι του δικαιώματος των γυναικών να κυκλοφορούν γυμνόστηθες, είναι η κόρη του Μπρους Γουίλις και της Ντέμι Μουρ, εκφράζοντας τη βαθιά ανησυχία της για το Instagram, όπου απαγορεύεται η αναπαραγωγή εικόνας με γυναικεία θηλή. Οι πολέμιοι της πολιτικής του Instagram πολεμούν τη σεξιστική και την υποκειμενικά αυθαίρετη φύση της, με την εκστρατεία #freethenipple και κάποια αστεία emoji. Έχουν δίκιο φυσικά, αλλά το γεγονός ότι ένα από τα πιο φλογερά φεμινιστικά κινήματα διαμαρτυρίας έχει ως κίνητρο έναν συνδυασμό τεχνολογικού καπιταλισμού και επιθυμίας για ύπαρξη θαυμασμού, ειλικρινά, είναι ντροπιαστικό. Εάν μια θηλή φωτογραφίζεται σε ένα δάσος και δεν υπάρχει WiFi για να την κοινοποιήσεις στους ακολούθους σου, νοιάζεται κανείς πραγματικά;

Σπανίως, επισημαίνεται ότι το topless έχει σοβαρά μειονεκτήματα - τα εγκαύματα από τον ήλιο, τον πόνο λόγω βάρους και το αίσθημα της δυσφορίας εάν έχεις μεγάλο στήθος, την παρενόχληση εάν περιτριγυρίζεσαι από άνδρες που δεν γνωρίζουν τα δόγματα του φεμινισμού.

Θα πρέπει να αγωνιστούμε για μια κοινωνία όπου η γυναίκα θα μπορεί να είναι topless εάν θέλει, χωρίς να φοβάται ότι θα συλληφθεί παράνομα ή θα δεχθεί σεξουαλική επίθεση. Να επισημάνω πρακτικά ζητήματα, όπως το ηλιακό έγκαυμα που θα μπορούσαν να δώσουν ιδέες στην άλλη πλευρά.

Όταν η γειτονιά του Venice Beach, στο Λος Άντζελες, μεταφέρθηκε για να εξαιρεθεί η περιοχή από την απαγόρευση της πόλης για topless ηλιοθεραπεία, νωρίτερα φέτος, οι ντόπιοι υποστηρικτές από το δημοτικό συμβούλιο δικαιολόγησαν την πρόταση, χαρακτηρίζοντάς τη «σοβαρό θέμα ισότητας» και επικαλέστηκαν το ιταλικό όνομα της περιοχής. Το πρώτο σημείο της πρότασης γράφει ότι «λαμβάνουμε υπόψη ότι η Venice Beach ιδρύθηκε και σχεδιάστηκε με βάση την ευρωπαϊκή κουλτούρα της Βενετίας, στην Ιταλία».

Το ζήτημα του Venice συνδέεται με την παραλία, που είναι το πιο πιθανό μέρος για να είναι κανείς γυμνόστηθος, ιδιαιτέρως όταν σκεφτόμαστε με τα στερεότυπα της των ευρωπαϊκών ακτών. Αλλά, κάποιοι λένε ότι η δημοτικότητα της topless ηλιοθεραπείας, στην πραγματικότητα, έχει πάρει την κατηφόρα. Στην Ευρώπη και την Αυστραλία, όπου το γυμνό στήθος σε δημόσιο χώρο είναι κάτι συνηθισμένο εδώ και δεκαετίες -εάν όχι περισσότερο- υπάρχουν πολύ λιγότερα στήθη για να δει κανείς.

Ενώ μια περσινή δημοσκόπηση, από το Elle της Γαλλίας, απέδωσε τη μείωση της topless ηλιοθεραπείας στην αύξηση της ανησυχίας για τον καρκίνο του δέρματος, η συνέχεια του ρεπορτάζ, που έκανε ο Guardian, έδειξε ότι οι γυναίκες δίσταζαν να γδυθούν επειδή ο πολλαπλασιασμός των σεξουαλικών εικόνων των γυναικών κάνουν την ιδέα της γυμνόστηθης ηλιοθεραπείας τόσο μη ελκυστική (η pop-porn κουλτούρα χρησιμοποιεί την πρακτική) όσο και απειλητική (κάποιος μπορεί να αναρτήσει μια γυμνή φωτογραφία σου online). Αυτό φωτίζει ένα πρόβλημα με το κίνημα #freethenipple: δεν είναι ότι οι μισογύνηδες απορρίπτουν την ιδέα των δωρεάν θηλών. Στην Αυστραλία, όπου η παραλία Bondi στο Σίδνεϊ ήταν κάποτε η θάλασσα των θηλών (τάση που αρχικά ήταν έμπνευση ενός νεανικού κινήματος αντικουλτούρας κατά των Αρχών, στη δεκαετία του 1980), η topless ηλιοθεραπεία θεωρείται ομοίως πληκτική και/ή επικίνδυνη.

Μελέτη του 1994, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Sex Research, με τον τίτλο «Ψυχοκοινωνικές πτυχές της συμπεριφοράς του γυναικείου topless στις παραλίες της Αυστραλίας», επιχείρησε να κατανοήσει γιατί μερικές γυναίκες είναι πρόθυμες να εκθέσουν το στήθος τους σε δημόσια θέα σε έναν πολιτισμό μισογυνισμού. Γυναίκες φοιτήτριες ψυχολογίας συμπλήρωσαν έρευνες για τις παλιότερες topless και σεξουαλικές συμπεριφορές τους. Τα αποτελέσματα ήταν τύπου «για νέο μας το λέτε;».

Ενώ το topless παραμένει αμφιλεγόμενο στην ευρύτερη κοινωνία, μπορούμε να μείνουμε ήσυχοι ότι τα καλύτερα μουσεία θα προσφέρουν πάντα στις γυναίκες έναν χώρο για να τα «πετάξουν» όλα (ή τα μισά). Στην τέχνη, υπάρχουν σκίτσα, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες (ασπρόμαυρες, εθνογραφικές, με μαύρο φόντο, με σέπια, σε διάφορες στάσεις - όρθιες, που χορεύουν, που γονατίζουν, που έχουν πλαγιάσει, που κάθονται, στο κρεβάτι) και γλυπτά στο Instagram.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.