Η Βενεζουέλα Καταρρέει και ο Πρόεδρος Στέλνει Στρατεύματα για να «Προστατεύσουν» τον Λαό

Φορώντας μαύρα κράνη, στρατιωτικές στολές και αλεξίσφαιρα γιλέκα, στρατιώτες με 400 μοτοσικλέτες διέσχισαν τους στενούς, γκρεμισμένους δρόμους με την υποστήριξη φορτηγών και δύο ελικοπτέρων. Έστησαν σημεία ελέγχου και πήραν θέση σε στέγες για να παρακολουθούν τις γειτονιές, ενώ αξιωματικοί εισέβαλαν σε σοκάκια και σπίτια κρατώντας βαρύ οπλισμό.

Η ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνάμεων σημειώθηκε εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη Βενεζουέλα και έχει προκληθεί από την πτώση των τιμών του πετρελαίου, ενώ χαρακτηρίζεται από τη συρρικνούμενη οικονομία και τον υπερπληθωρισμό. Οι διακοπές ρεύματος είναι πλέον συνεχείς. Σε πολλές περιοχές το νερό είναι εξαιρετικά περιορισμένο και οι δημόσιοι υπάλληλοι εργάζονται μόλις δύο μέρες την εβδομάδα σε μια προσπάθεια να εξοικονομήσουν ενέργεια.

Ασθενείς πεθαίνουν στα νοσοκομεία λόγω έλλειψης βασικής φροντίδας, απελπισμένες οικογένειες αγοράζουν παράνομα φάρμακα σε παραφουσκωμένες τιμές και περιμένουν σε τεράστιες ουρές προκειμένου να αγοράσουν βασικά αγαθά όπως είναι το χαρτί τουαλέτας, τα προφυλακτικά και το ρύζι.

Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Νικολάς Μαδούρο είναι αντιμέτωπος με την αντιπολίτευση, που ενισχυμένη από την εκλογική της νίκη τον Δεκέμβριο –της έδωσε τον έλεγχο του Κογκρέσου για πρώτη φορά ύστερα από 17 χρόνια– πιέζει για δημοψήφισμα ανάκλησης.

Η κατάσταση είναι τόσο τεταμένη που η επίδειξη στρατιωτικής δύναμης της περασμένης εβδομάδας αμέσως προκάλεσε φήμες για πραξικόπημα. Αυτό που πραγματικά συνέβαινε ήταν σχεδόν το αντίθετο – η έναρξη μιας νέας φάσης επιχείρησης κατά του εγκλήματος, την οποία ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν ως προσπάθεια του Μαδούρο να δείξει στον ανήσυχο πληθυσμό ότι είναι ακόμα επικεφαλής και έτσι σχεδιάζει να παραμείνει.

Η Επιχείρηση Απελευθέρωσης και Προστασίας (OLP) άρχισε τον Ιούλιο του 2015. Είναι η 23η πρωτοβουλία της κυβέρνησης κατά του εγκλήματος από τότε που ο πρόεδρος Ούγκο Τσάβες ανέλαβε τα καθήκοντά του και άρχισε την μπολιβαριανή επανάστασή του, το 1999, και η 3η από τότε που ο προστατευόμενός του Μαδούρο ξεκίνησε τη θητεία του, μετά τον θάνατο του Τσάβες το 2013.

Αλλά ορισμένοι λένε πως οι επιχειρήσεις κατά της εγκληματικότητας στη Βενεζουέλα δεν γίνονται απαραιτήτως και κυρίως για τις ανεξέλεγκτες εγκληματικές συμμορίες που «χάρισαν» στο Καράκας τον χαρακτηρισμό της πιο βίαιης πόλης στον κόσμο το 2015, με το τρομακτικό ποσοστό των ανθρωποκτονιών των σχεδόν 120 φόνων ανά 100.000 πολίτες.

«Είναι ένα προληπτικό μέτρο για την αντιμετώπιση της διαδεδομένης δυσαρέσκειας στη Βενεζουέλα», είπε ο ποινικολόγος και γνωστός εγκληματολόγος Luis Izquiel. «Ο λαός θέλει να δει πολιτική αλλαγή με το δημοψήφισμα, γιατί είναι πεινασμένος και στερείται τα περισσότερα πράγματα».

Η νέα φάση της OLP ανακοινώθηκε με τυμπανοκρουσίες στην κρατική τηλεόραση. Ρεπορτάζ περιέγραψαν λεπτομερώς τον αριθμό στρατιωτών, αυτοκινήτων, ασθενοφόρων, τανκ και ελικοπτέρων που παίρνουν μέρος στις επιχειρήσεις, καθώς επίσης και ακριβή στοιχεία για τον εξοπλισμό που μετέφεραν.

Όταν η OLP πρωτοξεκίνησε, τον Ιούλιο του 2015, δόθηκε υπόσχεση ότι θα εξαρθρώσει τις εγκληματικές συμμορίες που δρουν στις φτωχογειτονιές. Στο πλαίσιό της πραγματοποιούνταν στρατιωτικές επιδρομές όπου συλλαμβανόταν οποιοσδήποτε φερόταν να εμπλέκεται και, σύμφωνα με τους επικριτές, πολλοί άλλοι που δεν εμπλέκονταν.

Ο Izquiel, ο δικηγόρος, λέει ότι η δεύτερη φάση της OLP φαίνεται να είναι περισσότερο πολιτικός έλεγχος, με τον στρατό να ετοιμάζεται τώρα να καταλάβει κάποιες περιοχές για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

«Εδώ μπορείς να δεις πως το μήνυμα είναι ο εκφοβισμός», είπε. «Θα παραμείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα για να αποτρέψουν να διαφανεί η δημόσια δυσαρέσκεια».

Ακόμα κι αν στόχος είναι ο έλεγχος του εγκλήματος, οι επικριτές λένε ότι η OLP δεν θα πρέπει να συνεχιστεί, γιατί αφενός έχει αποτύχει να μειώσει το ποσοστό των ανθρωποκτονιών –αυξήθηκε κατά 7% τους πρώτους μήνες της φετινής χρονιάς συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2015– και αφετέρου ενθαρρύνει την κακοποίηση.

«Είναι καλό μόνο για να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και να ποινικοποιεί τη φτώχεια», είπε ο Izquiel. «Όταν η OLP στοχοποιεί μια φτωχή περιοχή, καταστρέφει οτιδήποτε στέκεται εμπόδιο στον δρόμο της, γκρεμίζοντας σπίτια».

Έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα από την τοπική οργάνωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Provea, σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που έχει έδρα στις ΗΠΑ, περιγράφει λεπτομερώς εξωδικαστικές εκτελέσεις, αυθαίρετες συλλήψεις, αναγκαστικές εκκενώσεις και την καταστροφή πολλών σπιτιών.

Η Irene González λέει πως έχασε το σπίτι της πέρυσι στη διάρκεια της OLP και προχώρησε στη δημιουργία της Επιτροπής των Θυμάτων από την Ensenada, μια φτωχή περιοχή στην πολιτεία της Miranda. «Ξύπνησα νωρίς για να πάω στη δουλειά, γύρω στις 04.00. Έβρεχε. Είδα πολλούς στρατιώτες καθώς έφευγα από το σπίτι μου. Έπειτα ανακάλυψα ότι υπήρχαν 1.500 εκεί γύρω. Μου είπαν ότι δεν μπορούσα να βγω έξω γιατί ήταν σε εξέλιξη η επιχείρηση OLP», είπε. «Ρώτησα πόση ώρα θα πάρει καθώς έπρεπε να πάω για δουλειά και η απάντησή τους με έκανε να τρέμω γιατί είπαν "για όσο χρειαστούμε μέχρι να κατεδαφίσουμε το σπίτι σου"».

Η González είπε ότι η επιχείρηση οδήγησε στη σύλληψη δύο ατόμων οι οποίοι αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι και στον σχηματισμό της επιτροπής των θυμάτων από 110 οικογένειες των οποίων τα σπίτια καταστράφηκαν ύστερα από, όπως λένε, προεδρική διαταγή.

«Δεν υπάρχει δικαιολογία για να αφήσει κανείς όλες αυτές τις οικογένειες στον δρόμο», είπε η González. «Δεν υπήρχαν ούτε ναρκωτικά ούτε εγκληματίες στην περιοχή».

Ίσως το πιο ανησυχητικό για την κυβέρνηση είναι ότι η González δεν είναι κάποια που στράφηκε με ευκολία κατά του «σοσιαλιστικού» σχεδίου που ξεκίνησε πριν από 17 χρόνια ο πρόεδρος Τσάβες και τώρα βρίσκεται υπό την ευθύνη του Μαδούρο.

«Είμαι Τσαβίστα, αλλά δεν μου αρέσει ο Μαδούρο», είπε. «Ο αγαπημένος μας πρόεδρος δεν θα είχε ποτέ επιτρέψει να υλοποιηθεί αυτή η θηριωδία».

Η προσφάτως εφαρμοσμένη δεύτερη φάση της OLP περιλάμβανε μια αρχική επιτυχία, με τη μορφή της σύλληψης και του θανάτου του José Antonio Tovar Colina, γνωστού επίσης και ως El Picure, ο οποίος λεγόταν πως ήταν ο επικεφαλής εγκληματικής οργάνωσης που ελέγχει τρεις πολιτείες.

Στην επιχείρηση σκοτώθηκε επίσης και ο Jamilton Andrés Suárez Ulloa, γνωστός και ως El Topo. Αυτός φέρεται να ήλεγχε τις περιοχές εξόρυξης στην πολιτεία Μπολιβάρ και να ήταν ο υποτιθέμενος ιθύνων νουν πίσω από τον θάνατο ομάδας ανθρακωρύχων στο Tumeremo, νωρίτερα τη φετινή χρονιά.

«Υπάρχει μια κοινωνία που απαιτεί ασφάλεια, έχοντας κατακλυστεί από ηγέτες του εγκλήματος», είπε ο Inti Rodríguez, μέλος της οργάνωσης Provea, που βοήθησε στην κατάρτιση της έκθεσης του περασμένου μήνα. «Και η κυβέρνηση απαντά με την ίδια αδέξια πολιτική που της επιτρέπει να πει ότι κάτι κάνει».

Ο Rodríguez, ωστόσο, πρόσθεσε ότι αυτήν τη φορά η πολιτική πλευρά της επιχείρησης είναι ιδιαιτέρως εμφανής.

«Υπάρχει ξεκάθαρο κίνητρο πίσω από την έναρξη της δεύτερης φάσης της OLP. Το δημοψήφισμα για την ανάκληση της προεδρίας του Μαδούρο διαφαίνεται στον ορίζοντα», είπε. «Η επιχείρηση ασφαλείας έχει τεράστιο προπαγανδιστικό αντίκτυπο και η στρατιωτικοποίηση των φτωχών περιοχών σταματά τη γέννηση μιας εξέγερσης».

Η επανεκκίνηση της OLP ήρθε τρεις μέρες πριν από την κήρυξη 60ήμερης κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον πρόεδρο Μαδούρο, η οποία εάν εγκριθεί από το νομοθετικό σώμα θα του δώσει ευρύτερες εξουσίες κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, οι οποίες είναι ήδη σημαντικές.

Στο μεταξύ, ο Maduro έχει ήδη εντείνει τη διατύπωση συχνών κατηγοριών πως επίκειται μια διεθνώς υποστηριζόμενη παρέμβαση ή πραξικόπημα. Το περασμένο Σάββατο είπε σε μια μεγάλη συγκέντρωση υποστηρικτών ότι ο στρατός θα αρχίσει ασκήσεις σε μια εβδομάδα, προκειμένου να διασφαλίσει πως είναι προετοιμασμένος για «οποιοδήποτε σενάριο».

Περισσότερα από το VICE

To να Αράζεις σε Νεκροταφείο Είναι Γαμώ τις Φάσεις

Συναντήσαμε στη Βουλιαγμένη έναν 76χρονο Παππού που Έχει Παλέψει με τον Μπρούς Λι, τον Τζάκι Τσαν και Τον Τσάκ Νόρρις

Τα Gay Apps Στην Ελλάδα Είναι Τίγκα στην Ομοφοβία

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram