Δέκα Ερωτήσεις που θα Ήθελες να Κάνεις σε μια Ελληνίδα Τεχνικό Ύπνου

Κεφάλαιο ύπνος: Μύθοι, λαϊκές δοξασίες, έργα τέχνης περιστρέφονται γύρω από τον ύπνο και τα όνειρα. Ο ύπνος είναι μια κατάσταση απώλειας αισθήσεων, κατά την οποία ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται σε πολύ μειωμένο βαθμό στα εξωτερικά ερεθίσματα. Δεν κοιμόμαστε μόνο το 1/3 της ζωής μας, αλλά και τον υπόλοιπο χρόνο η ζωή μας γυρίζει γύρω από τον ύπνο. Νυστάζουμε όταν δεν πρέπει, δεν μας παίρνει ο ύπνος όταν πρέπει, με αποτέλεσμα να αγωνιούμε ξάγρυπνοι, βλέπουμε όνειρα ότι μας καταδιώκουν και συζητάμε για τον ύπνο που μας λείπει. Η αϋπνία, το σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου, η υπνική άπνοια, η υπνοβασία είναι μερικές μόνο από τις διαταραχές που μπορεί να μας στείλουν να κοιμηθούμε ένα επτάωρο στο Εργαστήριο Ύπνου του «Ερρίκος Ντυνάν», όπου ειδικοί θα καταγράψουν τον ύπνο μας.

Η Δήμητρα Μανδράκη, πιστοποιημένη τεχνικός ύπνου του εργαστηρίου, που επί 18 χρόνια δουλεύει νύχτα και παρακολουθεί τους ανθρώπους να κοιμούνται, μας λύνει όλες τις απορίες για τον ύπνο – κι αυτές που δεν ξέραμε ότι είχαμε.

VICE: Τι ακριβώς κάνει ένας/μία τεχνικός ύπνου;
Δήμητρα Μανδράκη: Ο τεχνικός ύπνου είναι αυτός που βρίσκεται καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, δίπλα στον εξεταζόμενο που εισήχθη για έλεγχο διαταραχών ύπνου. Θα τον υποδεχθεί στο εργαστήριο ύπνου, θα του εξηγήσει τη διαδικασία καταγραφής, θα πάρει ιστορικό και θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια καλή σχέση μαζί του, ώστε αυτός να μπορέσει να κοιμηθεί σε ένα χώρο διαφορετικό από το υπνοδωμάτιο του. Είναι λίγο αγχωμένοι στην αρχή. Το πιο σημαντικό είναι η τοποθέτηση των απαραίτητων αισθητήρων στον ασθενή, ώστε να καταγραφούν οι λειτουργίες του σώματος, όσο κοιμάται. Γίνεται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, έλεγχος αναπνοής, ηλεκτροκαρδιογράφημα, καταγραφή ροχαλητού κ.ά. Όσο εκείνοι κοιμούνται, εμείς είμαστε στο εργαστήριο απέναντι και τους παρακολουθούμε. Επίσης, έχουμε κάμερα στα δωμάτια για να βλέπουμε μήπως χρειαστούν κάτι. Την επόμενη ημέρα ο ειδικός ιατρός ύπνου*, υπεύθυνος του εργαστηρίου θα αναλύσει την καταγραφή.

Πώς είναι να δουλεύεις όταν οι άλλοι κοιμούνται;
Είναι πολύ δύσκολη δουλειά, πρέπει να έχεις αντοχή για να είσαι ξάγρυπνος όλη τη νύχτα. Αλλάζει εντελώς το δικό σου βιολογικό ρολόι. Συνήθως, τα άτομα που επιλέγουν αυτήν τη δουλειά είναι νυχτερινοί τύποι, δηλαδή άτομα που θέλουν να κοιμούνται αργά και αποδίδουν καλύτερα τις βραδινές ώρες.

Ποια είναι τα πιο περίεργα πράγματα που έχετε δει να κάνει κάποιος όταν κοιμάται;
Όταν ένας τεχνικός ύπνου ξεκινά την εκπαίδευση, αυτό που του κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι οι διακοπές της αναπνοής κατά τον ύπνο, που παρατηρεί  σε ασθενείς με υπνική άπνοια. Το να βλέπεις έναν άνθρωπο να σταματά να αναπνέει -κάποιες φορές και για πάνω από λεπτό- σε κάνει να απορείς και να φοβάσαι. Βέβαια στην πορεία αυτό γίνεται ρουτίνα, καθώς βλέπεις πόσο συχνό είναι αυτό το σύνδρομο. Μια άλλη περίεργη νυχτερινή συμπεριφορά είναι ο διαδραματισμός των ονείρων, δηλαδή το να κάνει κάποιος πράξη αυτά που βλέπει στον ύπνο του. Για παράδειγμα, αν βλέπει ότι τον χτυπάνε, μπορεί να κουνάει χέρια πόδια για να αμυνθεί. Ακόμη, η υπνοβασία, βίαιες συμπεριφορές κατά τον ύπνο ή οι νυκτερινές κρίσεις επιληψίας είναι άλλες διαταραχές ύπνου που έχω δει.

Ποιοι είναι οι πιο κοινοί εφιάλτες;
Ο ονειρικός ύπνος ή ύπνος REM είναι μια φάση εκτόνωσης του συναισθήματός μας. Τα εφιαλτικά όνειρα έχουν πολλά σενάρια όπως καταδίωξη, απειλή του ιδίου ή των αγαπημένων του προσώπων από άτομα ή καταστάσεις. Τα εφιαλτικά όνειρα, την εποχή της πανδημίας Covid-19, όπως έδειξαν σχετικές έρευνες, έχουν περιεχόμενο σχετιζόμενο με τον γενικότερο φόβο για τον ιό. Οι άνθρωποι βλέπουν στον ύπνο τους ότι συνωστίζονται, ότι μπαίνουν στο νοσοκομείο, ότι βγήκαν και ξέχασαν τη μάσκα, ότι ένα αγαπημένο πρόσωπο κόλλησε κορονοϊό κλπ.

VICE Video: Ισραήλ, η Ζωή Μετά το Εμβόλιο

Ποιες είναι οι πιο συνήθεις διαταραχές ύπνου;
Η πιο συχνή διαταραχή ύπνου για την οποία τα άτομα υποβάλλονται σε μελέτη ύπνου είναι η υπνική άπνοια, δηλαδή ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από συχνές διακοπές της αναπνοής κατά τον ύπνο. Πρέπει, βέβαια, να πούμε ότι η υπνική άπνοια δεν είναι το συχνότερο νόσημα του ύπνου, αν και ίσως είναι το πιο γνωστό. Προηγούνται το σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου, δηλαδή το γεγονός ότι κοιμόμαστε λιγότερο απ’ όσο πρέπει και η αϋπνία.

Πόσες ώρες κοιμούνται οι ασθενείς που έρχονται για τη μελέτη ύπνου;
Ο χρόνος ύπνου των ασθενών είναι επτά ώρες. Η εισαγωγή τους στο εργαστήριο ύπνου γίνεται στις 21.00 το βράδυ. Ο τεχνικός ύπνου τοποθετεί όλο τον αναγκαίο εξοπλισμό για την καταγραφή των ζωτικών λειτουργιών του σώματος. Οι ασθενείς χαλαρώνουν, διαβάζοντας ένα βιβλίο και γύρω στις 23.00 κλείνουμε τα φώτα του δωματίου, προτρέποντάς τους να κοιμηθούν. Η αφύπνιση γίνεται στις 6.30-7.00π.μ. Ο ασθενής λαμβάνει το πρωινό του και στη συνέχεια αναχωρεί από το εργαστήριο.

Είναι συχνό να μην μπορεί κάποιος να κοιμηθεί στο εργαστήριο;
Κάποιοι δυσκολεύονται, ναι. Γι’ αυτό είμαστε εμείς εκεί να τους εξηγήσουμε ότι δεν είναι κάτι, αλλά πρέπει να κοιμηθούν. Μπαίνουν συνήθως γύρω στις 22.00μ.μ. και μέχρι τις 00.00-01.00π.μ. κοιμούνται. Αν δεν μπορεί κάποιος να κοιμηθεί με τίποτα, σε συνεννόηση με τον γιατρό, θα του δώσουμε ένα πολύ ελαφρύ υπνωτικό.

Έχει τύχει να ξυπνήσει κάποιος στη μέση της νύχτας, να πανικοβληθεί και να θέλει να φύγει;
Ναι, έχει συμβεί να πάθει κάποιος κρίση πανικού. Τότε, τον βοηθάμε να ηρεμήσει. Του αφαιρώ τα ηλεκτρόδια που πιθανόν να τον ενοχλούν, τον σηκώνω να κάνει μια βόλτα, συζητάμε για αρκετή ώρα και τις περισσότερες φορές ηρεμεί και ξανακοιμάται. Εάν θέλει να αποχωρήσει μπορεί -δεν τον πιέζω φυσικά να μείνει- αλλά τις περισσότερες φορές ξανακοιμούνται. Για όλα τα περιστατικά υπάρχει συγκεκριμένο  πρωτόκολλο που ακολουθούμε. Εάν για παράδειγμα εμφανιστεί  επικίνδυνη αρρυθμία, νυχτερινές επιληψίες, δύσπνοιες καλούμε τον αντίστοιχο εφημερεύοντα γιατρό και τον υπεύθυνο γιατρό του εργαστηρίου ύπνου. Τα άτομα που έρχονται για μελέτη ύπνου κοιμούνται με ασφάλεια.

Έχετε πιάσει τον εαυτό σας να παρατηρεί τους δικούς σας ανθρώπους, όταν κοιμούνται;
Εννοείται. Έχω κάνει μελέτη ύπνου και στον πατέρα μου και στον σύζυγό μου, σε όλους. Επίσης, οι γνωστοί μου και οι φίλοι μου με παίρνουν τηλέφωνο με το παραμικρό που θα γίνει στον ύπνο τους. Προ κορονοϊού, που βγαίναμε βόλτες, έβλεπα κόσμο κι έλεγα: «Αυτός είναι απνοϊκός. Κοίτα πώς είναι». Μου είχε γίνει συνήθεια. Άμα είσαι και 18 χρόνια στη δουλειά, παρατηρείς τα πάντα. Είσαι και πιο προσεχτικός και με τους οικείους σου όταν κοιμούνται. Παρατηρούσα την αναπνοή τους, τον ήχο του  ροχαλητού τους, εάν σταματά η αναπνοή τους ή εάν κάνουν περίεργες κινήσεις. Κατά την εκπαίδευσή μου έμαθα για τις κινήσεις των οφθαλμών πίσω από τα βλέφαρα κατά τον ονειρικό ύπνο. Θυμάμαι με συγκίνηση όταν επίμονα παρατηρούσα τη νεογέννητη κόρη μου, έβλεπα τις κινήσεις πίσω από τα βλέφαρά της και καταλάβαινα πως ήταν σε ονειρικό ύπνο. 

Ποια είναι η σχέση σας με τον ύπνο; Έχει υπάρξει περίοδος που υποφέρατε από αϋπνία;
Η σχέση μου με τον ύπνο είναι δύσκολη. Έχοντας επιλέξει αυτή την εργασία, αναγκαστικά έχω αλλάξει το ωράριο ύπνου μου. Κοιμάμαι τέσσερις ώρες το πρωί και πολλές φορές προσπαθώ να αναπληρώσω ώρες ύπνου το σαββατοκύριακο. Υπάρχουν δυσκολίες, αλλά όσο περνάει ο καιρός συνηθίζεις. Πέρασα περιόδους με αϋπνίες λόγω καθημερινών δυσκολιών, αλλά έχοντας την εμπειρία των διαταραχών ύπνου που καθημερινά βλέπω στον χώρο της δουλειάς μου, βρίσκω ευκολότερα την έξοδο από τέτοιες καταστάσεις.

 * Διευθυντής του Εργαστηρίου Ύπνου του «Ερρίκος Ντυνάν» είναι ο ειδικός ιατρός ύπνου, Χαράλαμπος Μερμίγκης.

Περισσότερα από το VICE

Ο Έλληνας που Συμμετέχει σε Δοκιμή Εμβολίου Covid19 στο Βέλγιο

Τα Φλαμίνγκο στη Χαλκιδική Πεθαίνουν Από Σκάγια Μολύβδου

Φωτογραφίες που Δείχνουν Γιατί σε Κάποιους Αρέσει να Τρώνε Κρέας Αλόγου

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.