2
Νέα

Ακολουθήσαμε μία Ελληνίδα Μουσουλμάνα στην Πρώτη της Προσευχή στο Τέμενος του Βοτανικού

Aνάμεσα σε αποθήκες και ένα παλιό οικόπεδο του Πολεμικού Ναυτικού.

Βγαίνοντας από τη στάση του Μετρό στον Ελαιώνα, σηκώνεις το βλέμμα περιμένοντας να δεις τον μιναρέ, σημάδι ότι κάπου εκεί θα βρίσκεται το επίσημο τέμενος της Αθήνας. Ωστόσο, μένεις να κοιτάς τον ουρανό. Λίγες δεκάδες μέτρα πιο κάτω –και αφού πρώτα έχεις ρωτήσει τους περίοικους– το «ανακαλύπτεις» ανάμεσα σε αποθήκες και ένα παλιό οικόπεδο του Πολεμικού Ναυτικού.

18.jpg

Στην πρόχειρη είσοδο, αστυνομικοί ζητούν τα προσωπικά στοιχεία σε όποιον επιθυμεί να εισέλθει. Από τα  μεγάφωνο της εκκλησίας του Αγίου Χριστόφορου που γειτνιάζει με το τζαμί, ακούγονται χριστιανικές ψαλμωδίες στη διαπασών. Διασχίζεις τον διάδρομο που σε οδηγεί σε έναν όμορφο προαύλιο χώρο με λουλούδια και παιδική χαρά για τα παιδιά. Η αρχική σου απορία «πού είναι το τέμενος;», έπειτα γίνεται σκέψη: Τελικά, αυτό είναι;

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
4.jpg

Η συζήτηση για τη δημιουργία τεμένους στην Αθήνα ξεκινάει το 1894. Λόγω της πολιτικής αναποφασιστικότητας και αναβλητικότητας, η Αθήνα μέχρι πρόσφατα ήταν η μοναδική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα χωρίς επίσημο χώρο λατρείας για τους μουσουλμάνους πολίτες και επισκέπτες. Το 2000 και ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, προβλέφθηκε η ίδρυση Ισλαμικού Πολιτιστικού Κέντρου στην Παιανία. Τρία χρόνια αργότερα, η Σαουδική Αραβία εξέφρασε την επιθυμία να αναλάβει τα έξοδα κατασκευής. Αντέδρασαν, όμως, η Εκκλησία και ο Δήμος, έτσι τα σχέδια «πάγωσαν». Το 2006, επί υπουργίας Γιαννάκου, ψηφίζεται νόμος για να ανεγερθεί τέμενος στον Βοτανικό από το ελληνικό δημόσιο. Έπειτα από αρκετές νομοθετικές ρυθμίσεις, αντιδράσεις, προσφυγές στο ΣΤΕ, κατάληψη από ακροδεξιούς, παραχριστιανικές οργανώσεις και καθυστερήσεις, το πολυπόθητο τέμενος που ανέμεναν τόσο οι μουσουλμάνοι της Αθήνας, αλλά και όσοι πιστεύουν στο αναφαίρετο δικαίωμα του θρησκεύεσθαι, ξεκίνησε τη λειτουργία του χωρίς τυμπανοκρουσίες από τους αρμόδιους φορείς, τη Δευτέρα 2 Νοεμβρίου.

10.jpg

Κοιτάζουμε το άψυχο κτίριο –κάποιοι το παρομοιάζουν με ΚΕΠ ή τερματικό σταθμό αεροδρομίου- με την επιγραφή «Ελληνική Δημοκρατία», «Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων», «Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών». Δεν μοιάζει και τόσο με μουσουλμανικό λατρευτικό χώρο, σχολιάζουν οι πρώτοι επισκέπτες. Πρέπει να ανοίξουν οι πόρτες για να δει κανείς το χαλί και τη μιχράμπ, την ιερή κόγχη που κοιτά προς τη Μέκκα, για να καταλάβει ότι πρόκειται για τζαμί. Σε ένα πράγμα συμφωνούν όλοι: Ότι το κτίριο δεν παρουσιάζει κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, ούτε μπορεί να αξιοποιηθεί τουριστικά, κάτι που συνήθως συμβαίνει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. «Είναι ένα κτίριο που δεν μας τιμά», σχολιάζει η Άννα Στάμου, Ελληνίδα μουσουλμάνα και εκπρόσωπος Τύπου της Μουσουλμανικής Ένωσης Ελλάδας. Παρόλα αυτά, σημειώνει ότι «είναι πάρα πολύ θετικό το γεγονός ότι υπάρχει τέμενος φτιαγμένο από το ελληνικό δημόσιο. Είναι θεμελιώδες. Είναι η βάση για να χτίσουν οι επόμενες γενιές, πάνω στην ισοπολιτεία».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
5.jpg

Η Άννα Στάμου, πρώην χριστιανή ορθόδοξη, ασπάστηκε από επιλογή το Κοράνι. Μαχητική ακτιβίστρια, πάλεψε επί χρόνια για τη δημιουργία ισλαμικού λατρευτικού χώρου στην Αθήνα. Ήταν η μοναδική γυναίκα που βρισκόταν στο τέμενος το πρωί της Τετάρτης. Τα μέτρα ασφαλείας για τον κορονοϊό είναι κι εδώ αυστηρά: Μιας χρήσης «χαλιά» και ποδονάρια. Aνώτατος αριθμός προσευχητών ανέρχεται στα τέσσερα άτομα για τις γυναίκες και εννέα για τους άνδρες, σε σύνολο 350 ατόμων υπό κανονικές συνθήκες.

8.jpg

Στις 12.09 ακούγεται από τα μεγάφωνα το κάλεσμα του ιμάμη. Είκοσι λεπτά αργότερα, ξεκινά η προσευχή. Η Άννα κατευθύνεται στο μικρό δωμάτιο που έχει προβλεφθεί για τις γυναίκες - χωρίζεται με τοίχο από τον κεντρικό χώρο που προσεύχονται οι άνδρες, στον οποίο βρίσκεται ο ιμάμης. Δυσανασχετεί με το χώρισμα στον τοίχο, καθώς και με το γεγονός πως δεν υπάρχει μία οθόνη για να μπορεί να παρακολουθεί την προσευχή. Γονατίζει και προσεύχεται για λίγα λεπτά, έχοντας τοποθετήσει σαν χαλί ένα ειδικό πλαστικοποιημένο χαρτί μίας χρήσης. Εκείνη τη στιγμή μένει μόνη της.

9.jpg
7.jpg

Με το τέλος της προσευχής, πλησιάζουμε τον ιμάμη. Οικονομικός μετανάστης από το Μαρόκο, που ζει τα τελευταία 25 χρόνια στην Ελλάδα, ο 49χρονος σουνίτης Μοχάμεντ Ζακί, αρκείται στην εξής δήλωση: «Ανοίξαμε ομαλά, σιγά-σιγά, και βλέπετε ότι λόγω κορονοϊού τα άτομα που μπορεί να έρθουν είναι εννέα άνδρες και τέσσερις γυναίκες. Εύχομαι ειρήνη για όλο τον κόσμο, τα καλύτερα για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Τους ευχαριστώ πολύ για την προσφορά αυτή. Ευχαριστώ όλο τον κόσμο που υποστήριζε για να γίνει αυτό το έργο και προχωράμε με το καλό». Για τα υπόλοιπα ερωτήματα των δημοσιογράφων, σημειώνει πως είναι προτιμότερο «να μιλήσετε με το Διοικητικό Συμβούλιο και με το αρμόδιο υπουργείο. Αυτοί γνωρίζουν».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
6.jpg

Φεύγουμε από τον Βοτανικό και ακολουθούμε την Άννα σε ένα παράτυπο τζαμί στον Νέο Κόσμο, το οποίο λειτουργεί σε ένα υπόγειο γκαράζ. Εδώ, προ κορονοϊού, προσεύχονταν εκατοντάδες μουσουλμάνοι. Παρά το γεγονός πως υπάρχουν αδειοδοτημένα τζαμιά, υπολογίζεται ότι περίπου 100 μουσουλμανικοί τόποι λατρείας λειτουργούν χωρίς τη σχετική άδεια. Οι αρμόδιοι φορείς ευελπιστούν ότι με τη λειτουργία του επίσημου τεμένους, αυτά θα κλείσουν.

13.jpg

«Λογικά θα έπρεπε όλοι οι χώροι που υφίστανται σήμερα, να έχουν άδεια λειτουργίας. Κι αυτό πρέπει να γίνει με κάποια αντικειμενικά κριτήρια. Διότι υπάρχουν χώροι που έχουν άδεια, οι οποίοι είναι πολύ χειρότεροι στην όψη απ’ ό,τι αυτός», σημειώνει η Άννα για το τζαμί στον Νέο Κόσμο και μας περιγράφει την εμπειρία της πρώτης προσευχής στο νέο τζαμί στον Ελαιώνα. «Δεν μας ενδιαφέρει η πολυτέλεια. Αυτό το προκάτ κουτί που είδαμε μπροστά μας,  δεν το φανταζόμασταν. Είναι σαν να λένε “είσαι ένας μπελάς που θέλουμε απλώς να φύγει από το κεφάλι μας και το κάνουμε όπως–όπως».

14.jpg

Μας ξεναγεί στο τζαμί του Νέου Κόσμου που προσεύχεται τα τελευταία χρόνια. Μας δείχνει τα ιερά κείμενα και μας εξηγεί κάποια εδάφια από το Κοράνι. «Ειλικρινά, τόσα χρόνια, τόσος πολύς κόπος, τόσος μεγάλος αγώνας και νιώθω ανακούφιση που βρίσκομαι τώρα στο σαλάμ. Αισθάνομαι οικεία εδώ. Έλεγα πως όταν φτιαχτεί το νέο τέμενος, δεν θα ξαναέρθω στο υπόγειο. Όμως εδώ νιώθω ανακούφιση. Σε αντίθεση με το επίσημο τέμενος,  όπου ένιωσα ανεπιθύμητη. Είναι ένα παγερό μέρος που δεν σε καλωσορίζουν θερμά, όπως πρέπει να γίνεται στους τόπους προσευχής, δεν έχει μουσουλμάνους Έλληνες να το διαχειρίζονται. Ήρθε μια κυρία που ήταν υπεύθυνη και λέει “βγάλτε τα παπούτσια σας”. Δεν υπάρχουν μουσουλμάνοι να προσλάβουν για να μπορέσουν να εξυπηρετούν τους ομόθρησκούς τους; Ξέρετε πώς είναι στα περισσότερα τζαμιά της Ευρώπης; Έρχεται ένας άνθρωπος, πολλές φορές ηλικιωμένος να σε καλωσορίσει, να σου πει ξεκουράσου. Στον Ελαιώνα είναι σαν να σου λένε “δεν σηκώνεσαι να φύγεις; Άντε και πολύ σου είναι”. Αυτήν την αίσθηση σου αφήνουν».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1.jpg

Είναι προσβλητικό για έναν/μια μουσουλμάνο/α όλο αυτό, ρωτάμε την Άννα; «Είναι σαν τιμωρία. Δεν είναι προσβλητικό για την πίστη σου, αλλά επειδή δεν σε αντιμετωπίζουν ως ίσο. Το Ισλάμ είναι τόσο απλό. Ένας καθαρός χώρος αρκεί για να κάνω την προσευχή μου. Και δεν μπορεί να μου το πάρει κανείς αυτό. Δεν μπορεί να μου μειώσει την πίστη. Μπορεί να μου μειώσει τη προσωπικότητα και την ιδιότητα», λέει η Άννα και συνεχίζει: «όλο αυτό βασίζεται στη θεωρία ότι η μειονότητα πρέπει να μείνει υποταγμένη και να φοβάται, να μην αντιδρά. Ντρέπομαι να πάω το παιδί μου στο τζαμί της Αθήνας,  όταν έχουμε ταξιδέψει στην Τυνησία, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αίγυπτο και στον Λίβανο. Δεν μιλάμε για κάποια πολυτέλεια. Μιλάμε για απλούς χώρους. Δεν μας ταιριάζει εμάς η πολυτέλεια».


Ποιο Δεν Θέλουν το Μουσουλμανικό Τέμενος στην Αθήνα; Ένα παλαιότερο βίντεο του VICE:


Απευθυνθήκαμε στον κ. Γιώργο Καλαντζή, Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων από το 2011, ο οποίος μας επεσήμανε: «Ένα από τα ισχυρότερα μηνύματα του τεμένους είναι η σταθερή και σαφέστατη καταδίκη της ισλαμοφοβίας. Η χώρα μας δεν έχει απολύτως τίποτα να φοβηθεί από το Ισλάμ. Οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας έχουν αποδείξει με τις πράξεις τους ότι είναι μία κοινότητα φιλήσυχη, φιλειρηνική, εργατική και συμβάλλει στη συνολική πρόοδο της χώρας. H ισλαμοφοβία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Διότι, πίσω από την ισλαμοφοβία, αυτό που πραγματικά είναι σε αμφισβήτηση είναι οι μεγάλες αξίες που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μας, το Σύνταγμά μας και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Είναι σοβαρή απειλή γι’ αυτές τις αξίες και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση ούτε άμεσα ούτε έμμεσα να συμβάλλουμε στην ανάπτυξή της».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
21.jpg

Επαρκεί όμως ένα τέμενος για να απαντήσει στα ερωτήματα, αλλά και τις ανάγκες του μουσουλμανικού πληθυσμού που κατοικεί στην πρωτεύουσα; «Εφόσον έχουμε 250.000 μουσουλμάνους στην Αθήνα, προφανώς το κρατικό τέμενος ή τα δέκα νόμιμα μπορεί να μην επαρκούν. Το αν επαρκεί κάτι ή όχι, δεν το καθορίζει το Υπουργείο, αλλά ο νόμος που είναι σαφέστατος και ισχύει για όλες τις κοινότητες, όχι μόνο για το Ισλάμ. Ο νόμος λέει ότι οποιοιδήποτε πέντε πολίτες ή νόμιμοι μετανάστες μπορούν να ζητήσουν άδεια ευκτηρίου οίκου και αν τηρούνται οι προϋποθέσεις του Συντάγματος και του νόμου, τότε θα τη λάβουν. Αυτό έγινε και στην περίπτωση των δέκα τζαμιών που έλαβαν άδεια».

Αυτό για το οποίο ανησυχούν πολλοί μουσουλμάνοι είναι το μέλλον τον παράτυπων τζαμιών και η πιθανότητα να «σφραγιστούν». «Τα παράτυπα τζαμιά δεν είναι παράτυπα, αλλά παράνομα», διορθώνει ο Γ.Γ. Θρησκευμάτων και συνεχίζει, λέγοντας «είτε θα πάρουν νόμιμες άδειες, όπως έχουν κάνει οι πιστοί άλλων θρησκειών αλλά και οι ομόθρησκοί τους στις δέκα περιπτώσεις που σας ανέφερα, είτε θα εφαρμοστεί ο νόμος και θα κλείσουν. Αυτό είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια στους μουσουλμάνους της Αθήνας. Δεν καταλαβαίνω γιατί το να μην τηρείς τον νόμο είναι κάποιου είδους θετικό πράγμα ή σε φέρνει σε μία θέση δικαιολογημένης διαμαρτυρίας. Το σωστό είναι να προσεύχεται κάποιος, όπως προβλέπει και το Σύνταγμά μας, σύμφωνα με αυτά που λέει ο νόμος, πρώτα και κύρια για τη δική του ασφάλεια. Γι’ αυτό φυσικά κι έχουν δοθεί άδειες σε τζαμιά. Ο νόμος για την αδειοδότηση ευκτηρίων οίκων βασικά εστιάζει στην ασφάλεια του κτιρίου, δηλαδή αν είναι νόμιμο, αν έχει πυρασφάλεια, αν τηρεί τους κανόνες προστασίας της δημόσιας υγείας».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
19.jpg

Όσο για τις αντιδράσεις για το κτίριο, ο κ. Καλαντζής σχολιάζει: «Μιλάμε για την αισθητική αντίληψη καθενός από εμάς. Καθένας μας έχει δικαίωμα να την έχει. Καμία αντίρρηση». Θεωρεί όμως ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική υποβαθμίζει το θρησκευτικό αίσθημα των μουσουλμάνων της Αθήνας; «Έχουμε μία γειτονική χώρα η οποία το επιχείρημα που βρίσκει τώρα να πει περί τεμένους είναι ότι το αρχιτεκτονικό σχέδιο δεν είναι όπως τα τζαμιά που έχουν συνηθίσει στη χώρα τους. Δηλαδή το σωστό θα ήταν η χώρα να πάρει μία φωτοτυπία τεμένους από μία άλλη χώρα και να την υλοποιήσει στην Αθήνα; Αυτό θα ήταν δικαίωση, για ποιους; Είναι δικαίωμα του καθενός να του αρέσει ή να μην του αρέσει το τέμενος, να του αρέσει η τάδε ή η δείνα εκκλησία, από εκεί και πέρα όμως αυτό είναι το αρχιτεκτονικό σχέδιο που έκανε ένα συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο που ειδικεύεται σε τεμένη, του κύριου Τομπάζη», ξεκαθαρίζει ο γενικός γραμματέας και προσθέτει:

«Όταν τα σχέδια παρουσιάστηκαν, ουδείς μουσουλμάνος της Αθήνας -συμπεριλαμβανόμενων αυτών που σήμερα διαμαρτύρονται- δεν είχε εκφράσει καμία αντίρρηση. Έλεγαν μάλιστα ότι δεν τους πειράζει που δεν θα υπάρχει μιναρές - είναι το επόμενο που θα με ρωτήσετε υποθέτω. Τώρα που κατασκευάστηκε το τέμενος διατυπώνουν άλλες απόψεις, όπως έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν. Όμως την αισθητική δεν την καθόρισα ούτε εγώ ούτε κάποιος υπουργός. Την καθόρισε ο αρχιτέκτονας ο οποίος είχε συγκεκριμένους περιορισμούς στην πρότασή του που αφορούσαν την πολεοδομική νομοθεσία της περιοχής. Μην ξεχνάτε ότι έπρεπε να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην την παραβιάζει. Σας θυμίζω ότι υπήρξαν πολλές προσφυγές κατά του τεμένους στο ΣτΕ και η τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας είναι βασικότατος λόγος για να ακυρωθεί ένα έργο. Το ΣτΕ -και καλά κάνει- είναι πολύ ευαίσθητο σ’ αυτά τα θέματα. Επίσης μην ξεχνάμε ότι η κριτική περί αισθητικής δεν πρέπει να ξεπερνά ένα σημείο πέρα από το οποίο προσβάλλει τους μουσουλμάνους εκείνους που είναι πολύ χαρούμενοι που έχουν πλέον το τέμενος».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
16.jpg

Μία ακόμη κριτική που έχει επισημανθεί στον γενικό γραμματέα είναι ότι ο εσωτερικός χώρος είναι άδειος. «Αποφασίσαμε ο εσωτερικός διάκοσμος να είναι αποτέλεσμα συνεννόησης σουνιτών και σιιτών, ώστε να μην υπάρχει κάτι μέσα που θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για κάποιον μουσουλμάνο. Το ΔΣ έχει πλέον την ευθύνη, αν υπάρξουν ομόφωνες προτάσεις των μουσουλμάνων, δεν βλέπω για ποιο λόγο να μην υλοποιηθούν εφόσον υπάρχουν τα χρήματα». Όσο για το για ποιο λόγο ζητούνται τα στοιχεία των εισερχομένων, ο γενικός γραμματέας δηλώνει ότι είναι κάτι που δεν το γνωρίζει αλλά, εάν συμβαίνει, πιστεύει ότι έχει να κάνει με «το άνοιγμα ενός χώρου που λειτουργεί για πρώτη φορά και δεν έχουμε εικόνα ως κράτος πώς είναι ο καλύτερος τρόπος λειτουργίας του. Είναι παρακινδυνευμένο ως γενικός γραμματέας θρησκευμάτων να έχω άποψη για το ποια είναι η διαδικασία που εξασφαλίζει την ασφάλεια των εισερχομένων στο Τέμενος στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του αλλά έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην Αστυνομία ότι ξέρει πολύ καλά τι κάνει», καταλήγει.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας

Περισσότερα από το VICE

«Μια Διαδικασία Γεμάτη Ενσυναίσθηση» - Είμαι 33 Ετών, Single και Δώρισα τα Ωάριά μου

«Μου Τηλεφώνησε για να Ακούσω το Παιδί να Κλαίει» - Υποχρεωτική Συνεπιμέλεια ή Όχι;

Οι Εκλογές Δεν Έχουν Τελειώσει Ακόμα, Ανεξάρτητα από το τι Λέει ο Τραμπ

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.