Δεν Είναι Έγκλημα Πάθους - Είναι Γυναικοκτονία

Ένας άνδρας προκαλεί με τα χέρια του ασφυξία στη γυναίκα του, όπως ο ίδιος ομολογεί, επειδή εκείνη φέρεται πως ήθελε να φύγει. Σκηνοθετεί μία δήθεν ληστεία στην οποία θύμα είναι και ο σκύλος του, ακουμπάει το μωρό του δίπλα στο νεκρό σώμα της γυναίκας του και με ψυχραιμία δίνει ένα σόου μπροστά στις κάμερες, με αποκορύφωμα την αγκαλιά στη μητέρα του θύματος κατά τη διάρκεια του μνημοσύνου.

Όλο αυτό κάποιοι το χαρακτηρίζουν «έγκλημα πάθους». Όχι, δεν είναι έγκλημα πάθους, δεν τη σκότωσε από έρωτα, δεν τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε. Όσο κι αν κάποιοι αρνούνται να δουν ότι η πατριαρχία δολοφονεί και δυσκολεύονται να αποδεχτούν τον όρο: Είναι γυναικοκτονία.

Ο όρος γυναικοκτονία (femicide) εμφανίστηκε το 1976, όταν η φεμινίστρια και ακτιβίστρια εγκληματολόγος Diana E. H. Russel εισήγαγε τον όρο εξηγώντας το ως το φαινόμενο του να δολοφονούνται γυναίκες από άνδρες, επειδή είναι γυναίκες. Η χρήση του όρου έγινε γνωστή στην Ελλάδα, με αφορμή την δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο και δυστυχώς από τότε επανέρχεται συνεχώς στην επικαιρότητα με πιο πρόσφατες αυτές της Κωνσταντίνα Τσάπα και της 64χρονης στην Αγία Βαρβάρα, επιβεβαιώνοντας με τον χειρότερο τρόπο τα τραγικά στατιστικά.  

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 50 γυναίκες δολοφονούνται κάθε εβδομάδα, από νυν ή πρώην σύντροφό τους, σύμφωνα με την έκθεση «Η βία κατά των γυναικών και η προσχώρηση της Ε.Ε. στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης» που δημοσιοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 15 Νοεμβρίου 2017. Από την ίδια έρευνα, μάλιστα, προκύπτει ότι η έμφυλη βία και συγκεκριμένα η ενδοοικογενειακή βία έχει καταστεί για τις Ευρωπαίες μεταξύ 15 και 44 χρονών η πρώτη αιτία αναπηρίας και θανάτου, αφήνοντας πίσω ακόμη και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα ή τον καρκίνο.

Ο όρος γυναικοκτονία έχει αναγνωριστεί κι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περιγράφοντας τη βία κατά των γυναικών που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πράξεων – από λεκτικές παρενοχλήσεις και άλλες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης, μέχρι την καθημερινή σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. Στην άκρη αυτού του φάσματος βρίσκεται η γυναικοκτονία. Ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικοκτονιών είναι σε βάρος γυναικών που βρίσκονται σε βίαιες σχέσεις και διαπράττονται από τον νυν ή πρώην σύντροφό τους. Ο ορισμός, λοιπόν, που παρουσιάζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τη γυναικοκτονία, είναι ότι πρόκειται για «ανθρωποκτονία γυναικών» από πρόθεση, επειδή είναι γυναίκες.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικοκτονία διαπράττει σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν. Δεν είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς τη θέση που βρισκόταν η Καρολάιν, αν αναλογιστούμε ότι ο 33χρονος τη γνώρισε ανήλικη στα 15 της, στη συνέχεια απομακρύνθηκε από την οικογένειά της και εγκατέλειψε τις σπουδές της.

Σε εκδήλωση του Κέντρου Γυναικείων Ερευνών και Μελετών «Διοτίμα» για το θέμα, παρουσιάστηκαν συγκεντρωτικά στοιχεία πάνω στο φαινόμενο. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του ΟΗΕ για το 2017 γνωρίζουμε ότι:

• Κατά μέσο όρο 137 γυναίκες δολοφονούνταν ανά την υφήλιο, από μέλος της οικογένειάς τους, κάθε μέρα του 2017.
• Πάνω από το 58% δολοφονήθηκαν από στενό σύντροφο, σύζυγο ή άλλο μέλος της οικογένειας.
• Κατά 81,25% αυξήθηκαν οι γυναικοκτονίες από το 2012 έως το 2017, σε παγκόσμια κλίμακα.

VICE Video: Η Βία στις Σχέσεις

Οι αριθμοί είναι εξίσου ανησυχητικοί και στην Ευρώπη: Στη Γαλλία οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν κατά ένα πέμπτο το 2019, στη διάρκεια του οποίου δολοφονήθηκαν 146 γυναίκες, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το 2018, δολοφονείται μία γυναίκα κάθε τρεις μέρες από έναν άνδρα.

Στην Ιταλία με βάση την εθνική στατιστική υπηρεσία, κάθε χρόνο διαπράττονται κατά μέσο όρο 155 γυναικοκτονίες – μία κάθε δυόμιση ημέρες. Από το 2010 ως το 2019 καταγράφηκαν 1.207 γυναικοκτονίες παρά την ύπαρξη σχετικού νόμου (Ν. 119/2013 γνωστός ως «Νόμος για τις Γυναικοκτονίες/ Femicide). Ωστόσο, από το 2013 παρατηρείται σημαντική μείωση στα ποσοστά αυτά και αυτό συνδέεται αφενός με την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και αφετέρου με τη νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας και την ψήφιση σχετικού νόμου.

Επίσης, στην Ισπανία σε διάρκεια 16 ετών (2003 -2019) από τότε που άρχισαν να καταγράφονται οι γυναικοκτονίες (2003) δολοφονήθηκαν λόγω του φύλου τους περισσότερες από 1.000 γυναίκες.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία (Sexual Harassment Map), σε μια δεκαετία (2011 – 2020), δολοφονήθηκαν 64 γυναίκες. Να σημειώσουμε ότι από το 2016 και μετά παρατηρείται σταθερή αύξηση των γυναικοκτονιών, ενώ το 2020 δολοφονήθηκαν δέκα γυναίκες.

Για αρχή, λοιπόν, ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να υπάρχουν οι δομές και το πλαίσιο από την Πολιτεία, ώστε καμία μας να μη φοβάται να φύγει από τον κακοποιητή της, έχοντας την κατάληξη της Καρολάιν. Μέχρι καμία να μη χρειάζεται να έχει τη συνεπιμέλεια του παιδιού της με τον κακοποιητή της, που κάποιοι βλέπουν ότι μπορεί να είναι «καλός πατέρας». Μέχρι καμία άλλη να μη γίνει το επόμενο θύμα γυναικοκτονίας.

Περισσότερα από το VICE

Τα Άγνωστα Στοιχεία για την Κατάσχεση 46.000 Φυτών Κάνναβης στην Ανάβυσσο

Ο Θωμάς Ζάμπρας Δεν «Πνίγεται» Από την Πολιτική Ορθότητα

Επιτέλους, Γνωρίζουμε τι Πωλούνταν στις Αγορές της Γουχάν Πριν Από την Πανδημία

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.