Η Ικαρία Χωρίς τα Πανηγύρια στο Καλοκαίρι του Covid

Άδειο το νησί φέτος. Όχι πως η Ικαρία γεμίζει, αλλά από τις 8-9 Αυγούστου μέχρι και τις 16 Αυγούστου στον Αρμενιστή, στη Μεσακτή, στο Λιβάδι (στο βορειοδυτικό κομμάτι δηλαδή) γίνεται το αδιαχώρητο. Φέτος, ούτε συνωστισμός, ούτε «αθηναϊκό» μποτιλιάρισμα στους στενούς δρόμους του Αρμενιστή ούτε ατέλειωτη αναμονή στις Ράχες για παραγγελία. Θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτήριζε έως και ιδανικό σκηνικό καλοκαιριού. Αισθανόμουν ότι έπρεπε να ευχαριστήσω τον κορονοϊό, τον φόβο των συμπολιτών μας να ταξιδέψουν και την αναστολή των πανηγυριών για την ηρεμία που επικρατούσε.

Αλλά δεν ισχύει το ίδιο για όλους. Αυτή η έλλειψη κίνησης λειτουργεί σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των μικρομεσαίων επαγγελματοβιοτεχνών και μικροεπιχειρηματιών, οι οποίοι βγάζουν τον  χειμώνα τους χάρη στη μικρή αλλά πυκνή σεζόν της Ικαρίας.

«Εμείς είμαστε εύκολα 70% κάτω»

Ο Ηλίας είναι Ικαριώτης και ιδιοκτήτης του «Μια ζωή πίτα», το οποίο συναντά κανείς στον δρόμο από την παραλία Λιβάδι προς τον Αρμενιστή. Κλασσικό μέρος για να φας πίτες, πίτσες, μακαρόνια και για βραδινά γλεντάκια.

«Λίγος κόσμος. Πολύ λίγος κόσμος. Καμία σχέση με άλλες χρονιές», μας εκμυστηρεύεται. «Το Λιβάδι μαζεύει κυρίως πιο εναλλακτικό και νέο κοινό που συνήθως κάνει ελεύθερο κάμπινγκ». Δεν έρχονται με τα πορτοφόλια γεμάτα αλλά το μαγαζί του Ηλία είναι στα στάνταρ μέρη που θα πήγαιναν μαζικά για πρωινομεσημεριανοβραδινό ή για μεταπανηγυριτζίδικο μασούλημα.

«Βασικά, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδος, ελάχιστος τουρισμός. Εμείς είμαστε εύκολα 70% κάτω. Σε όλα, χονδρική και λιανική. Και φαντάσου αυτό είναι το peak peak της Ικαρίας. Άρα, όσοι ήρθανε, ήρθανε τώρα. Είμαστε ξεκάθαρα κάτω». Αυτό έχει επιπτώσεις και στην πρόσληψη προσωπικού: «Οι περισσότεροι έχουν λιγότερους από τους μισούς συγκριτικά με πέρυσι. Δηλαδή εάν κάποιος είχε δέκα άτομα τώρα έχει τέσσερα, όχι πέντε. Πάνω-κάτω όσοι είναι στην πιάτσα, όλοι το ίδιο μου λένε».

Ο Ηλίας μας εξηγεί ότι, πέρα από την έλλειψη κίνησης, η κατάσταση που επικρατεί λόγω Covid είναι δύσκολο δεν του επιτρέπει να κάνει ούτε εκδηλώσεις για να μαζέψει τον λιγοστό - έστω - κόσμο που κυκλοφορεί. «Λες "θα κάνω ένα λαϊβάκι, να βγάλω ένα μεροκαματάκι” και εν τέλει δεν το κάνεις γιατί δεν μπορείς να ελέγξεις τη ροή του κόσμου. Ο κόσμος ψάχνει βιολί και χορό και αφού, όπου γίνεται αυτό, μαζεύεται ο κόσμος, πολλοί μαγαζάτορες τα κόψανε».

Η έλλειψη πανηγυριών και εναλλακτικών μορφών διασκέδασης – για τις οποίες είναι γνωστή η Ικαρία – δημιούργει ένα παράξενο «στερητικό σύνδρομο». «Ο κόσμος είναι σαν χαμένος, όντως δεν ξέρει τι να κάνει. Ακούει για ένα λάιβ, και επειδή ψάχνουν να βρουν μουσική να χορέψουν –διότι η Ικαρία έχει συνδυαστεί πολύ με αυτό, χορός, αγκαλιά και αγάπη– αλλά δεν το βρίσκουν, τρέχει δεξιά και αριστερά μπας και βρει κάπου να έχει ζωντανή μουσική να βγάλει τη ψυχή του» τονίζει και συνεχίζει: «Στην Ικαρία, καλώς ή κακώς,  ο κόσμος έρχεται για τα πανηγύρια. Υπάρχουν κι άλλα να δει, άλλα αυτό διαφημίζεται. Και έλειπε φέτος».

Βέβαια στην ερώτηση εάν του ίδιου του έλειψαν τα πανηγύρια, απαντάει: «Εγώ τα έχω φάει από μωρό παιδί. Σε ελάχιστα πανηγύρια πάω πλέον και τα αυγουστιάτικα τα αποφεύγω. Ο συνωστισμός είναι τεράστιος και χάνεται η κατάσταση του πανηγυριού της Ικαρίας».

«Είναι σαν να κόπηκε η σειρά των πράγματων»

Ο Λούης είναι συνιδιοκτήτης του «Άμμος» στο Λιβάδι. Το πλέον γνωστό μπιτσόμπαρο για τους επισκέπτες του Λιβαδιού που για τα τελευταία δέκα χρόνια πάλλεται στους ρυθμούς της ρέγκε, του χιπ χοπ, του ροκ και της ηλεκτρονικής μουσικής. «Μέχρι πέρυσι, στις 10 το πρωί είχα ουρά κόσμου να περιμένει καφέ και τώρα απλά “βαράμε μύγες”. Μιλάμε για μια πτώση κατά  50 - 70%», λέει συμφωνώντας με τον Ηλία.

Συνεχίζει εξηγώντας ότι «άργησε πολύ η σεζόν φέτος. Και ο κόσμος στην Ικαρία είναι γενικά [οικονομικά] μαγκωμένος. Αλλά φέτος παραπάνω. Είναι παιδιά που είναι φοιτητές, που έχουν πάρει το χαρτζιλίκι τους. Αυτό είναι το κοινό μας εδώ». Τα τελευταία δύο χρόνια ωστόσο είχε δει μια αλλαγή «που είχαν έρθει και κάποιοι που έχουν κάποια χρήματα παραπάνω, οι “Μυκονιάτες” που λέμε εμείς. Αυτοί μπέρδεψαν τα νησιά και ήρθαν εδώ για 3-4 μέρες και έβλεπες κάτι Ρόλεξ με διαμάντια και κάτι τρέλες. Τέτοιους δεν ξαναείδαμε φέτος».

Για το «Άμμος» η έλλειψη πανηγυριών είχε διαφορετικό αντίκτυπο. «Φαντάσου, εγώ φέτος τον Δεκαπενταύγουστο έκανα το καλύτερο ταμείο στη δεκαετία που έχω το μαγαζί. Γιατί, αντίστοιχα, τα προηγούμενα χρόνια, τον Δεκαπενταύγουστο  στη μία  και στις δύο το μεσημέρι ήμασταν μόνοι μας επειδή όλοι είχαν πάει στην Λαγκάδα».  Ωστόσο, αυτή η σχετική επιχειρηματική επιτυχία δεν αναιρεί τη μεγάλη αδυναμία του φετινού καλοκαιριού: «Από άποψη mood του νησιού σίγουρα είναι αρνητική  φάση. Ούτε γλέντια ούτε πανηγύρια σε νησί όπου η διασκέδαση είναι στο επίκεντρο. Στην Ελλάδα δύο είναι τα νησιά που διασκεδάζει όλο το 24ωρο ο κόσμος, η Ικαρία και η Μύκονος. Είναι σαν να κόπηκε η σειρά των πράγματων».

Η Μεσακτή, είναι η πιο γνωστή παραλία της Ικαρίας. Τέσσερα beach bars, το Ikaria Surf School, χιλιάδες κόσμος κάθε χρόνο, μέχρι και ομώνυμο βιβλίο έχει γραφτεί. Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πως εδώ τα πράγματα θα ήταν λιγότερο δραματικά.

«Τα πανηγύρια του Αυγούστου είναι σαν να πηγαίνεις σε trance πάρτι»

Ωστόσο για τον Ισίδωρο Πλυτά, συνιδρυτή του Ikaria Surf School και Ικαριώτη από την Ακαμάτρα -γνωστή για το πανηγύρι της τον Δεκαπενταύγουστο και για τους υπέροχους λουκουμάδες στο καφενείο του Λυγερή- η κατάσταση είναι ίδια. Στην ερώτηση «σε ποσοστά πόσο πιστεύεις ότι είστε κάτω;» απαντάει γελώντας: «Σου φαινόμαστε τύποι που κρατάμε ποσοστά;» και συνεχίζει: «Πέρα από την πλάκα, κατά προσέγγιση είμαστε ένα 40% κάτω. Χάθηκε η μισή σεζόν, δηλαδή από εκεί που θα ανοίγαμε μέσα Μαΐου ανοίξαμε ουσιαστικά τέλη Ιούνη. Το οποίο εκτιμάμε ότι είναι σούπερ τίμιο δεδομένου της κατάστασης».

Σίγουρα δεν φαίνονται δραματικά τα πράγματα, κυρίως λόγω της θετικής στάσης του Ισίδωρου και του συνεργάτη του, Βασίλη, αφού οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Ο Ισίδωρος όμως αντιμετώπισε την κατάσταση σαν ευκαιρία: «Με την έλλειψη πανηγυριών έγινε ένα άτυπο ξεσκαρτάρισμα στο νησί. Δημιουργήθηκε χώρος να έρθουν στο νησί επισκέπτες που θέλουν να δουν το νησί, εκτός από τα πανηγύρια  και τα γλέντια. Ήθελαν να δουν τη φύση του νησιού και τέτοιου είδους δραστηριότητες. […] Μας ήρθε “καλός» κόσμος”». Παράλληλα το είδε και σαν πρόκληση, ώστε να βρουν κι άλλους τρόπους προσέγγισης της δουλειάς τους: «Είχαμε τον χρόνο και ασχοληθήκαμε και εμείς, π.χ. πήραμε 30 ντόπια παιδάκια και ψάχναμε τρόπους να κάνουμε δραστηριότητες. Μην σου πω ότι μας έκατσε καλά η κατάσταση γιατί καταφέραμε να κάνουμε πράγματα που δεν μπορούσαμε να κάνουμε στο παρελθόν λόγω φόρτου δουλειάς».

Τέλος, ερωτώμενος τι σημαίνει για αυτόν η ακύρωση των πανηγυριών τον Αύγουστο, μου εξηγεί κάτι που ακούσαμε από πολλούς ντόπιους: «Εγώ δεν είμαι και το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για να σου πει για τα πανηγύρια γιατί αυτήν την περίοδο του Αυγούστου δεν πάω στα πανηγύρια κυρίως λόγω δουλειάς, ς. Υπάρχει μια υπερβολή, αυτή η φήμη για τα ικαριώτικα πανηγύρια έχει βγει κυρίως από αυτά που γίνονται τον Αύγουστο. Τα πανηγύρια του Αυγούστου είναι σαν να πηγαίνεις σε trance πάρτι σε μαγαζί που γίνεται χαμός». Τελειώνει λέγοντας: «Αν κάποιος θέλει να δει πανηγύρι να έρθει τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο. Αυτά μάλιστα, δέχομαι να είναι σήμα κατατεθέν του νησιού».

«Καλά έχω και το καλύτερο μαγαζί…»

Από την άλλη ο Φράγκος, το μυθικό ξύλινο μπιτσόμπαρο,  Mesakti Beach, δηλώνει κάτι εντελώς αντίθετο και μοναδικό: «Δεν έχω καταλάβει διαφορά. Καλά πήγαμε από την αρχή. Μην σου πω ότι δούλεψα πιο καλά από πέρυσι. Καλά έχω και το καλύτερο μαγαζί (γελάει), και τις μέρες που δεν είχε κόσμο το νησί μαζεύονταν όλοι εδώ. Οπότε αναγκαστικά δεν κατάλαβα κάτι». Ομολογώ ότι οπτικά φαίνεται να έχει μεγάλη κίνηση αλλά με παραξενεύει πώς μια γενικευμένη μείωση, εδώ εκφράζεται σαν μια πιθανή αύξηση. Φαντάζομαι ότι κάτι τέτοιο εννοούσαν οι κλασσικοί της πολιτικής οικονομίας για ανισομετρία μέσα σε έναν κλάδο.

«Έχει ξεφτιλιστεί, δεν είναι το πανηγύρι αυτό που ξέραμε εμείς»

Ο Ατσάχας είναι ανοιχτός από το 1985. Όποιος έχει πάει Ικαρία γνωρίζει καλά τις μπλε σκάλες που συνδέουν στην ουσία την Μεσακτή με το Λιβάδι. Εκεί βρήκαμε την κυρία Ευγενία που έχει και ταβέρνα και δωμάτια. Μας εξηγεί ότι οι απώλειες στο πρώτο είναι 75% και στο δεύτερο 60%. «Έχουμε χάσει πάνω από το μισό. Και προς το τέλος του μήνα προβλέπεται να χαθεί 100% γιατί έχουμε ακυρώσεις. Παραδείγματος χάριν, για τον Σεπτέμβρη δεν μου έχει μείνει καμία κράτηση. Στόχος της είναι να μην μείνει ξεκρέμαστο το ήδη μειωμένο  προσωπικό και αν βγει ο ΕΦΚΑ, ο ΕΝΦΙΑ και το ΙΚΑ θα είμαστε ευχαριστημένοι».

Αλλά για την Κυρία Ευγενία, η έλλειψη πανηγυριών δεν ερμηνεύει από μόνη της τις απώλειες. «Για την νεολαία μπορεί να έπαιξε ρόλο. Πολλοί που έρχονταν μόνο για τα πανηγύρια, για να φάνε τζάμπα, να χορέψουν τζάμπα, να κάνουν τράκα κ.λπ. δεν ήρθανε. Καλύτερα. Δεν τους θέλω, ούτε τα λεφτά τους θέλω. Αλλά τα μαγαζιά θεωρητικά θα έπρεπε να δουλέψουν παραπάνω εφόσον δεν υπάρχει πανηγύρι. Δεν δούλεψαν. Άρα, εάν είχαμε και πανηγύρια, θα ήμασταν ακόμα πιο μείον». Συνεχίζει τον αιχμηρό της λόγο, προειδοποιώντας με ότι δεν θα μου αρέσει: «Η δική μου η άποψη, επειδή έχω μεγαλώσει από μικρή με τα πανηγύρια, και ξέρω πώς είναι τα πανηγύρια, είναι ότι έχουν μεταλλαχθεί. Έχει ξεφτιλιστεί, δεν είναι το πανηγύρι αυτό που ξέραμε εμείς. Είναι μια κόλαση… Θα έρθουν, θα περιμένουν να σηκωθείς για να σου αρπάξουν το πιάτο, πρέπει κάποιος να κάθεται να φυλάει τα πιάτα όσο κάποιοι χορεύουν. Να μην μπορείς να περάσεις από πουθενά, να πάει 5 το πρωί για να αραιώσει λίγο ο κόσμος ώστε να μπορείς να χορέψεις σαν άνθρωπος. Δηλαδή δεν έχει σχέση με το πανηγύρι, το αυθεντικό».

Η συνθήκη Covid υπήρξε καταστροφική για τους μικροεπιχειρηματίες και επαγγελματοβιοτέχνες της Ικαρίας. Mε μείωση των εσόδων τους κατά 50% και 70% δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα περάσουν τον χειμώνα τους. Στην ερώτηση «πως προβλέπετε τον Σεπτέμβρη;» η απάντηση ήταν «μαύρος».  Δεν μπορούν να εναποθέσουν καμία ελπίδα στην βοήθεια του κράτους και περιμένουν τα χειρότερα, ειδικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Η Κυρία Ευγενία ήταν αφοπλιστική: «Αυτή η κρίση που έρχεται είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Όχι πως πηγαίναμε καλά αλλά είχαμε τους ξένους που έρχονταν. Τώρα ούτε και αυτοί». Φανταστείτε, τι αντίκτυπο έχει αυτή η φράση σε νησιά που μέσα στις δεκαετίες μετατράπηκαν από συγκεκριμένα συμφέροντα σε «ναυαρχίδες του τουρισμού» όπως η Σαντορίνη, η Μύκονος ή η  Ρόδος.

Όσο για τα πανηγύρια, μάλλον λείψανε μόνο σ ’εμάς τους επί χρόνια Αυγουστιάτικους παραθεριστές που, απ’ ότι φαίνεται, νομίζαμε ότι ζούμε κάτι αυθεντικό και διαφορετικό (ή τέλος πάντων όσο πιο κοντά γίνεται στο αυθεντικό πανηγύρι), και κάναμε λάθος. Αλλά, τελικά συνειδητοποιώ ότι οι Ικαριώτες φαίνεται να έχουν αποξενωθεί από τα πανηγύρια του Αυγούστου και συμμετέχουν όλο και λιγότερο, αφού όντως πολλά από αυτά θυμίζουν ντελιριώδη trance party. Σίγουρα σ ‘εμάς έλλειπε μια συγκολλητική ουσία από την καθημερινότητα των διακοπών μας, αλλά σκέφτομαι μήπως τελικά, απλά, συμβάλουμε στην αργή εμπορευματοποίηση και εξαΰλωσή της παράδοσης και τις αυθεντικότητας, που μας τράβηξε εξ αρχής στο νησί; Από την άλλη μπορούμε να αποτρέψουμε αυτή την τάση; Θέλουμε;

Σίγουρα είναι σύνθετη η κατάσταση αλλά η ασυνέχεια του φετινού καλοκαιριού, είναι μία καλή αφορμή για σκέψη.

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή στον Μούδρο, το «Καταραμένο» Χωριό της Λήμνου

Μιλήσαμε με Γονείς, Μαθητές και Εκπαιδευτικούς για το Επικείμενο Άνοιγμα των Σχολείων

Η Πρώτη Ελληνική Υποβρύχια Ταινία Πορνό Είναι Γεγονός

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.