Το άρθρο αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας του VICE για την κατάσταση του περιβάλλοντος παγκοσμίως. Κάθε γραφείο του VICE εξετάζει τις κύριες ανησυχίες της ανάλογης περιοχής, σε μια προσπάθεια να αξιολογήσει την υγεία του πλανήτη συνολικά και να τονίσει την ευρεία ανάγκη για αλλαγή. Για άλλα άρθρα της σειράς τσέκαρε το Environmental Extremes.
Ο Mingma David Sherpa είδε ένα πτώμα την πρώτη φορά που ανέβηκε στο Έβερεστ τo 2010. Ο 20άχρονος τότε Mingma, ήξερε ότι στον δρόμο για την κορυφή υπήρχαν πάνω από 200 πτώματα. Οι ορειβάτες συχνά τα χρησιμοποιούσαν ως σημάδια για την απόσταση και το ύψος. Για παράδειγμα ήξερε, όταν είδε τον Green Boots, το πτώμα ενός ινδού ορειβάτη που αναγνωρίζεται από το χρώμα των neon πράσινων παπουτσιών του, ότι είχε μπει στην death zone, 8.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Videos by VICE
«Ένιωθα άσχημα», λέει ο Mingma για την εμπειρία να προσπερνάει το ένα πτώμα μετά το άλλο, ακινητοποιημένα στη στιγμή της τραγωδίας. «Προσπερνούσα διάφορους ανθρώπους που ήταν εμφανώς σε απελπιστική κατάσταση, αλλά δεν μπορούσαν να σωθούν».
To 2016 o Mingma συνεργάστηκε με τον Anthony Gordon, Αυστραλό τηλεοπτικό παραγωγό, που είχε την ιδέα ενός ντοκιμαντέρ για την πρώτη ομάδα διάσωσης Sherpa παγκοσμίως. (Οι Sherpa είναι μια εθνοτική κοινότητα από το Νεπάλ, οι οποίοι εκτελούν χρέη οδηγών στα βουνά). Η επταμελής ομάδα των Sherpa έμαθαν να χειρίζονται τις κάμερες, και τα βίντεο από τις αποστολές διάσωσης έγιναν ντοκιμαντέρ με τίτλο Everest Air.
Η ομάδα του Mingma διέσωσε και ανέσυρε πτώματα 52 ανθρώπων από το Έβερεστ και το Μακαλού, το πέμπτο πιο ψηλό βουνό στον κόσμο. Απέναντί τους δεν είχαν μόνο το εχθρικό έδαφος, αλλά και τη διαρκή απειλή της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο. Μόνο πέρυσι, ασυνήθιστα ζεστός καιρός για την εποχή, είχε προκαλέσει χιονοστιβάδα στον παγετώνα Κούμπου, σκοτώνοντας 16 ανθρώπους.
«Δεν μπορείς πια να προβλέψεις τι θα συμβεί. Kάποιες φορές έχει πολύ χιόνι στα βουνά, κάποιες φορές λιγότερο», λέει ο Mingma.
Αυτό σημαίνει ότι πτώματα που ήταν χαμένα για χρόνια, άρχισαν να ξεπροβάλλουν από τον πάγο. Και μαζί με αυτά τόνοι σκουπιδιών, τενεκεδάκια, μπουκάλια, εξοπλισμός και ανθρώπινα απόβλητα ξεπαγώνουν στη διαδρομή που χρησιμοποιούν οι ορειβάτες εδώ και δεκαετίες. Από αυτά, πάνω από πέντε τόνοι είναι ανθρώπινα απόβλητα στην κατασκήνωση βάσης.
Σύμφωνα με μια πενταετή μελέτη του International Center for Integrated Mountain Development (ICIMOD), διαπιστώνεται ότι οι παγετώνες στο Χίντου Κους και στα Ιμαλάια λιώνουν ραγδαία και απειλούν να φτάσουν στο 1/3 του μεγέθους τους, αν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δεν τεθούν υπό έλεγχο.
Το 2019 στο Έβερεστ υπήρχε ο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων (12), όταν ορειβάτες βρέθηκαν «κολλημένοι» εν μέσω θύελλας. Η viral εικόνα απεικονίζει τους σχεδόν διακόσιους ορειβάτες σε ένα «μποτιλιάρισμα» στην κορυφή. Η κυβέρνηση του Νεπάλ, που είχε εκδώσει αριθμό-ρεκόρ αδειών ανάβασης στο Έβερεστ (383), δέχθηκε επικρίσεις επειδή εκμεταλλεύθηκε απερίσκεπτα για οικονομικούς λόγους ένα τόσο εύθραυστο οικοσύστημα. Αλλά για μια χώρα της οποίας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μόνο 835 δολάρια, σχεδόν το 1/70 απ’ ό,τι στις ΗΠΑ, η αυξημένη κίνηση στα βουνά αποτελεί εθνικό συμφέρον. Μόνο φέτος οι αποστολές στο Έβερεστ βοήθησαν τη χώρα να κερδίσει σχεδόν 4 εκατ. δολάρια.
Όμως, η φάση είναι Catch 22. Πολλοί νιώθουν ότι η ευθύνη για το καθάρισμα ανήκει εξίσου σε ιδιωτικά συμφέροντα και στην κοινωνία των πολιτών. Ο Ang Tshering Sherpa, του οποίου τέσσερις γενιές συγγενείς ζουν οδηγώντας αποστολές στο Έβερεστ, λέει πως το καθάρισμα δεν απλώς καλό για το περιβάλλον, αλλά έχει και επιχειρηματική λογική. «Αν θέλουμε να αναπτύξουμε τη δουλειά, πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι για το περιβάλλον», λέει ο 73χρονος. «Ο προπάππους μου οδηγούσε αποστολές από τη δεκαετία του ‘20, αλλά η πρώτη μεγάλη επιχείριση καθαρισμού έγινε μόλις το 1996 από το Nepal Mountaineering Association. Συμμετείχα με άλλους περίπου 40 Sherpa και κατεβάσαμε επτά τόνους σκουπίδια».
Αυτό το καθάρισμα χρηματοδοτήθηκε ιδιωτικά με χιλιάδες δολάρια. Χωρίς να υπάρχουν κυβερνητικά σχέδια υπό υλοποίηση, τέτοιες επιχειρήσεις μπορούν να γίνονται σποραδικά.
Από το 2008 το ταξιδιωτικό γραφείο του Ang Tshering, Asian Trekking Pvt Ltd, έχει δώσει 20% των κερδών σε ετήσιους καθαρισμούς. Με τις οικολογικές αποστολές του πρακτορείου έχουν έκτοτε μαζευτεί πάνω από 20,2 τόνοι σκουπιδιών κι έχουν συγκεντρωθεί πάνω από την κατασκήνωση βάσης του Έβερεστ. Επίσης, ανασύρθηκαν επτά πτώματα πάνω από τα 8.400 μ. Δεν είναι εύκολο να τα απομακρύνεις από τέτοιο ύψος. Το παγωμένο πτώμα ενός μέσου ανθρώπου μπορεί να ζυγίζει μέχρι 160 κιλά λόγω του πάγου γύρω του, αλλά οι Sherpa το κάνουν για το περιβάλλον, λέει ο Tshering.
Με έναυσμα τέτοιες εθελοντικές πρωτοβουλίες, η κυβέρνηση του Νεπάλ το 2014 εισήγαγε έναν κανόνα, σύμφωνα με το οποίο κάθε ομάδα πεζοπορίας πρέπει να καταθέσει 4.000 δολάρια πριν την ανάβαση. Το ποσό είναι επιστρέψιμο και αποδίδεται αφότου οι ορειβάτες έχουν επιστρέψει με 8 κιλά σκουπίδια ο καθένας. Για να ελέγξουν το πρόβλημα των κοπράνων ζητούν από τους ορειβάτες να συλλέγουν τα πάντα σε σακούλες και να τα πετάνε όταν κατέβουν. Σύμφωνα με τον Tshering Tenzing Sherpa, συντονιστή της ΜΚΟ Sagarmatha Pollution Control Committee (SPCC), είναι αποτελεσματικό μέτρο.
Νωρίτερα μες στη χρονιά ανατέθηκε στην SPCC, από την κυβέρνηση, να ηγηθεί μιας επιχείρησης καθαρισμού. Την άνοιξη του 2019, όταν το μονοπάτι του Έβερεστ άνοιξε για τους ορειβάτες, μια ομάδα οκτώ ατόμων, σάρωσε τα βουνά κι επέστρεψε με 10,5 τόνους σκουπιδιών και επτά πτώματα. Ο Tshering Tenzing λέει ότι σκοπεύει να συνεχίσει τις επιχειρήσεις τουλάχιστον άλλα πέντε χρόνια.
Όμως, παρά τις προσπάθειες αυτές, υπάρχουν ακόμη 30 τόνοι σκουπιδιών στο βουνό, σύμφωνα με μία εκτίμηση του Everest Summiteers Association. Τον περασμένο μήνα η κυβέρνηση απαγόρευση τη χρήση πλαστικού μιας χρήσης στην περιοχή του Έβερεστ. Για να μειωθεί ο αριθμός των θανάτων, επίσης, σκοπεύουν να περιορίσουν τις άδειες σε όσους έχουν ανέβει τουλάχιστον μία κορυφή 6.500 μ. στο Νεπάλ, πριν αποπειραθούν να ανέβουν στο Έβερεστ.
Για όλα αυτά τα μέτρα η πιο αποτελεσματική λύση είναι η εκπαίδευση, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και η διαρκής προσπάθεια, λέει ο Tsering Tenzing. «Το Έβερεστ είναι η μητέρα του Νεπάλ. Και πρέπει να τη σώσουμε».
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Οι Μαθητές Πρωταγωνιστούν στο Κίνημα για την Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα
Το Εισαγγελικό Πόρισμα για τη Δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου
Ένας Σταθμός της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα Μπορεί να Γίνει η Warner Bros. της Ελλάδας