«Ανάσταση Είναι η Αποφυλάκιση» – Κρατούμενοι στον Κορυδαλλό Περιγράφουν το Πάσχα Μακριά από την Κοινωνία

Kοινοποίηση

Τέτοιες ημέρες, κάπου πριν από 20 αιώνες, ο Βαραββάς σίγουρα θα ξεφυσούσε ανακουφισμένος για την απελευθέρωσή του. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο με τους περίπου 10.000 κρατούμενους των ελληνικών φυλακών. Καμιά λαϊκή ετυμηγορία δεν προβλέπεται να τους αμνηστεύσει, ακόμη και αν ήταν ίσως απαραίτητη προϋπόθεση, για να εκπονηθεί το σχέδιο της Θείας Οικονομίας – ο πρώτος άνθρωπος που πέρασε το κατώφλι του Παραδείσου ήταν κάποιος παράνομος, ο εκ δεξιών του Κυρίου εσταυρωμένος ληστής. Οι φυλακισμένοι της χώρας δεν μοιάζουν στ’ αλήθεια με μελλοντικούς μουσαφίρηδες του Αγίου Πέτρου, ανεβαίνουν ωστόσο τον Γολγοθά τους, φορτωμένοι όχι με κάποιον σταυρό, αλλά με δεκάδες χρόνια ποινής.

Οι ελληνικές φυλακές μπορεί να μην αποτελούν έναν πραγματικά εξωτικό προορισμό, όμως το πώς περνάνε οι κρατούμενοι το Πάσχα, είναι μάλλον περισσότερο άγνωστο από τα ιδιαίτερα έθιμα που έχουν οι πιστοί στις μακρινές Φιλιππίνες. Παρότι οι ανδρικές φυλακές Κορυδαλλού βρίσκονται μέσα στον ιστό της πόλης (στεγάζοντας μόνο στο κύριο συγκρότημα τους περίπου 1.500 ψυχές) και όχι σε κάποιο μακρινό σημείο του ορίζοντα, το τι συμβαίνει στο εσωτερικό τους παραμένει άγνωστο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, πέντε κρατούμενοι μιλoύν στο VICE, περιγράφοντας πώς είναι να κάνεις Πάσχα στη φυλακή και τι σημαίνουν για εκείνους αυτές οι μέρες.

Videos by VICE

Ο Νίκος Σ. βρίσκεται στις φυλακές του Κορυδαλλού εδώ και πέντε χρόνια. Είναι 61 χρονών και καταδικασμένος σε ποινή ισόβιας κάθειρξης για οικονομικά αδικήματα.

«Το Πάσχα της αγάπης και της συγχώρεσης», λέει, «δεν ισχύει για τον έγκλειστο. Ανάσταση κάνει με την αποφυλάκισή του, όπου μπορεί να δει ξανά τον ουρανό, να βρεθεί με τα αγαπημένα του πρόσωπα, να περπατήσει, να οσμιστεί, να ζήσει. Το ξύπνημα της φύσης, που ξεκινάει τις μέρες του Πάσχα, δεν ισχύει στη φυλακή. Η ρουτίνα όλου του έτους αλλάζει μόνο λίγο. Οι ρυθμοί σταθεροί, το κλειδί θα κλειδώνει και θα ξεκλειδώνει, η σειρά στο συσσίτιο με το πλαστικό τάπερ στο χέρι η ίδια – ή και μεγαλύτερη, επειδή θα έχει πιο καλό φαγητό. Οι παρέες θα συμφάγουν μηχανικά, θα διασκεδάσουν σκεπτόμενοι τους έξω, ελπίζουν ένα πιάτο να υπάρχει συμβολικά και στο τραπέζι των δικών τους, “ωσεί παρών”, για να σκέφτονται ότι δεν τους ξέχασαν».

Ελπίζει το επόμενο Πάσχα να τον βρει έξω, με την οικογένειά του. Σε λίγες ημέρες -μόλις περάσουν οι γιορτές- περιμένει να του ανακοινωθεί η απόφαση του Εφετείου. Ευελπιστεί πως θα αθωωθεί ή πως έστω θα μειωθεί η ποινή του σε βαθμό τέτοιο, που θα οδηγήσει στην αποφυλάκισή του.

Ο Χ. είναι 36 χρονών. Έχει καταδικαστεί για ληστεία και είναι η τέταρτη χρονιά που θα κάνει Πάσχα μέσα.

«Πάσχα στη φυλακή σημαίνει μεγάλα τραπέζια με φαγητό χωρισμένα σε διαφορετικά σημεία της πτέρυγας, ανάλογα με τους πόλους εξουσίας που υπάρχουν μεταξύ των κρατουμένων και τις εκάστοτε ισορροπίες. Σημαίνει δυνατή μουσική και μπόλικες ουσίες. Αλκοόλ και χόρτο είναι προσβάσιμα στα τραπέζια και όλο και κάποιος θα προσπαθήσει να σε κεράσει κάτι. Μετά, σειρά έχουν οι σκόνες. Η Υπηρεσία κάνει τα στραβά μάτια, διότι οι άνθρωποί της έχουν πάρει ήδη το μερτικό τους, για να τα περάσουν μέσα όλα αυτά και σίγουρα κανείς δεν θέλει να συγκρουστεί με μεθυσμένους και μαστουρωμένους ανθρώπους.

Είναι απλώς μια γιορτή στη φυλακή που πνίγεται από τις ουσίες και το αλκοόλ.

»Το κλίμα στα τραπέζια, βαρύ και καταθλιπτικό. Αν βαριέστε στα οικογενειακά τραπέζια στην κοινωνία, τότε θα πήζατε σαν το τυρί με την αμηχανία και τη διάχυτη βαρεμάρα που επικρατεί. Κάπου-κάπου γίνεται και καμιά φασαρία, πέφτουν και τίποτα ψιλές, έτσι για να μαζευτεί κανένας που έχει ξεφύγει από τις ουσίες, αλλά σε καμιά περίπτωση γενικευμένη σύρραξη. Ανάσταση, λαμπάδες και χριστιανικό πνεύμα ξεχάστε τα. Δεν υπάρχει τίποτα που να συνδέει το Πάσχα μέσα με το Πάσχα έξω. Είναι απλώς μια γιορτή στη φυλακή που πνίγεται από τις ουσίες και το αλκοόλ».

Ο Χ. ελπίζει ότι του χρόνου αυτές οι μέρες θα τον βρουν να ταξιδεύει στην Καραϊβική ή στα Ιμαλάια.

Ο Β.Φ., καταδικασμένος σε πολυετή κάθειρξη για ληστείες, έχει περάσει ως τώρα επτάμιση χρόνια σε διάφορες φυλακές της χώρας. Ξεκίνησε από τις φυλακές ανηλίκων στον Αυλώνα και αφού έκλεισε τα 21 του χρόνια, συνέχισε τη σωφρονιστική του περιπέτεια στις φυλακές Κορυδαλλού, με ενδιάμεσους σταθμούς τις φυλακές Χίου και Κέρκυρας. Από εκεί έδωσε Πανελλήνιες και πέτυχε την εισαγωγή του στα ΤΕΙ Αθηνών, εξασφαλίζοντας μερικές ημέρες την εβδομάδα, ολιγόωρες εκπαιδευτικές άδειες.

«Αυτό που αλλάζει τις ημέρες του Πάσχα είναι ότι η κοινωνική υπηρεσία μοιράζει στους απόρους κρατούμενους σαπούνι και απορρυπαντικό ρούχων. Έτσι, το Πάσχα είναι μια από τις τρεις φορές τον χρόνο -οι άλλες δύο είναι τα Χριστούγεννα και ο Δεκαπενταύγουστος- όπου για καμιά βδομάδα ένα σημαντικό ποσοστό των κρατουμένων που είναι άποροι, μπορεί να κάνει μπάνιο ή να πλύνει τα ρούχα του. Τις υπόλοιπες μέρες, κάνει είτε με σκέτο νερό είτε ζητιανεύοντας. Επίσης, γίνονται περισσότερες φασαρίες, επειδή οι κρατούμενοι στις γιορτές είναι πιο εύκολο να βρούνε αλκοόλ, οπότε μεθάνε πιο εύκολα.

»Τα πρώτα δυο-τρία χρόνια είναι κάπως εύκολο να σε πιάσει κατάθλιψη στις γιορτές. Ο κρατούμενος ακόμη διατηρεί επαφές με τους έξω και επηρεάζεται από το γεγονός ότι απουσιάζει. Με τα χρόνια όμως, το συνηθίζει και προσαρμόζεται στη ρουτίνα της φυλακής.

»Στον Κορυδαλλό τις μέρες των γιορτών, η Υπηρεσία της φυλακής δίνει αναψυκτικό. Στις κλειστές φυλακές (σ.σ.: καταδίκων) δίνουν από ένα κουτάκι μπίρα. Οι πολύ φτωχοί κρατούμενοι, οι μουσουλμάνοι και οι τσιγγάνοι ανταλλάσουν το κουτάκι μπίρας που τους αντιστοιχεί με έναν καπνό ή μια τηλεκάρτα. Στον Κορυδαλλό, οι κρατούμενοι που φτιάχνουν και εμπορεύονται στη μαύρη αγορά αυτοσχέδιο τσίπουρο από φρούτα κάνουν χρυσές δουλειές, αλλά πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί, επειδή οι έρευνες της Υπηρεσίας εκείνες τις μέρες πυκνώνουν – όχι για κανέναν άλλον λόγο, αλλά για να μη μειωθούν οι παραγγελίες από τα ποτά που εισάγουν αυτοί.


VICE Video: Θυσίες Ζώων, Έκσταση και Χορός στα Φωτιά στη Βόρεια Ελλάδα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


»Οι πλούσιοι κρατούμενοι -κυρίως βαρυποινίτες- κάνουν τραπέζια, τρώνε, πίνουν και βγάζουν φωτογραφίες με το κινητό τους, που τις στέλνουν στις οικογένειές τους. Θέλουν με αυτόν τον τρόπο να δείξουν στους δικούς τους ότι περνάνε καλά. Από την άλλη όμως, τα “λεγκένια” (σ.σ.: “λεγκένι” στα αλβανικά σημαίνει λεκάνη. Με την πιο μεταφορική έννοια, σημαίνει “καθαριστής” και στην αργκό της φυλακής χαρακτηρίζει τον κρατούμενο που λόγω οικονομικής ή άλλης αδυναμίας αναγκάζεται να κάνει τον υπηρέτη σε ισχυρούς ή πλούσιους κρατούμενους. Οι “εργασιακοί όροι” είναι κυριολεκτικά κτηνώδεις, αφού συχνά μέσα στην ημέρα τα λεγκένια πέφτουν θύματα λεκτικής και σωματικής βίας, ακόμη και για τη διασκέδαση των πιο ισχυρών) έχουν να κάνουν περισσότερες αγγαρείες, αφού πρέπει να υπηρετούν τους πιο πλούσιους κρατούμενους, που τρώνε ανά παρέες στα διάφορα τραπέζια που στήνονται στις πτέρυγες.

»Επίσης, το Μεγάλο Σάββατο το μεσημέρι, οι κρατούμενοι πηγαίνουν στην εκκλησία της φυλακής, για να πάρουν το Άγιο Φως. Εκεί είναι ευκαιρία να συναντηθούν κρατούμενοι από διαφορετικές πτέρυγες. Επικρατεί, λοιπόν, μια σουρεαλιστική εικόνα, όπου τύποι με βερμούδες, σαγιονάρες και χάλια τατουάζ σε όλο τους το σώμα κάθονται στα στασίδια και ακούνε τον παπά να ψέλνει.

Εδώ, βέβαια, δεν υπάρχει κατάνυξη ούτε για δείγμα.

»Κατά τα άλλα, οι μέρες των γιορτών περνούν πιο δύσκολα για όσους παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα στη φυλακή ή για όσους σπουδάζουν. Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας και το ΙΕΚ που λειτουργούν στις φυλακές Κορυδαλλού είναι κλειστά, οπότε για δυο βδομάδες οι κρατούμενοι που θέλουν να περάσουν δημιουργικά τον χρόνο τους δεν έχουν κάποιον τρόπο. Επίσης, όσοι λαμβάνουν εκπαιδευτικές άδειες ανυπομονούν να ανοίξουν οι σχολές, για να βγουν μερικές ώρες έξω».

Δεδομένου ότι η ποινή του Β. πλησιάζει στο τέλος της, ελπίζει ότι αυτό θα είναι το τελευταίο του Πάσχα μέσα.

Ο Παναγιώτης Α. είναι και αυτός επτάμιση χρόνια έγκλειστος σε διάφορες φυλακές της χώρας, καταδικασμένος για διάφορες πράξεις, με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο. Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στις φυλακές Κορυδαλλού.

«Οι γιορτές στη φυλακή έχουν μια ιδιαίτερη αποτύπωση στην ψυχολογία των κρατουμένων. Όταν ήμουν έξω, στην κοινωνία που λένε, το Πάσχα ήταν από τις πιο αδιάφορες, ως και εκνευριστικές γιορτές: Λίγο που ήταν όλα κλειστά τις επίμαχες μέρες και δεν είχε να βγεις κάπου να τα σπάσεις -όπως την Πρωτοχρονιά-, λίγο αυτή η πένθιμη κατάνυξη των ευσεβών, λίγο οι άθλιες διαφημίσεις για λαμπάδες, λίγο οι ενοχλητικές οικογενειακές μαζώξεις. Εν πάση περιπτώσει, επρόκειτο για έναν ετήσιο εορτασμό της μιζέριας. Τουλάχιστον, έτσι μου φαινόταν από ένα σημείο και μετά, όταν το όλο concept της θρησκείας ξεκίνησε να μου φαίνεται άκυρο.

»Στη φυλακή, άλλαξαν τα πράγματα. Τα πρώτα χρόνια, οι γιορτές μέσα σε κάνουν λίγο να σφίγγεσαι. Νιώθεις και βλέπεις να σου λείπει αυτό το συναίσθημα του να είσαι κάπου με τους κοντινούς σου και να κάνεις, τέλος πάντων, πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι, όταν είναι με άλλους δικούς τους ανθρώπους και γιορτάζουν. Δεδομένου ότι ούτε καν αντιλαμβάνεσαι λόγω ρουτίνας τη διαφορά ανάμεσα σε κανονικές μέρες και αργίες, το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι ότι σε αφήνουν έξω από το κελί παραπάνω ώρα. Συγκεκριμένα, ως τις 12:30 το βράδυ το Μεγάλο Σάββατο και όλο το μεσημέρι την Κυριακή. Είναι το μόνο που έχει νόημα, το μόνο ίσως που αξίζει, αν και σκέφτεσαι ότι ίσως είναι καλύτερα να μη σου θυμίζουν ότι παίζουν γιορτές.

Όταν κάποιος διαβάζει κάπου τέτοιες μέρες «κατασχέθηκαν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και ναρκωτικών, μετά από έρευνα στη φυλακή», μπορεί να υποθέσει ότι κάποιοι δεν θα διασκεδάσουν.

»Όσο περνούν τα χρόνια, μαθαίνεις να τις περιμένεις. Συνηθίζεις την απουσία των έξω, συνηθίζεις την ιδέα ότι όλοι κάπου έξω περνούν καλά και εσύ σαπίζεις εδώ και απλώς θέλεις πώς και πώς να έρθει η μέρα, ακόμη και αν είναι το Πάσχα αυτό, που θα κάτσεις με την όποια παρέα έχεις φτιάξει εδώ και θα εκτονωθείς. Παλιότερα, η Υπηρεσία μοίραζε και μια μπίρα ανά κρατούμενο και όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράζουν τσιγάρα ή καπνό, κανόνιζαν συνήθως να τα ανταλλάξουν με έναν αριθμό μπίρες (σ.σ.: από αυτές που αντιστοιχούν σε άλλους κρατούμενους), για να μεθύσουν σε ικανοποιητικό βαθμό. Με τον καιρό αυτό καταργήθηκε, ίσως λόγω κρίσης ή ίσως επειδή πάει πολύ να πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος την μπίρα του κατάδικου. Όμως, μια τα αυτοσχέδια κρασιά και τσίπουρα και μια το αλκοόλ Κοινωνίας που διακινείται παράνομα, το έθιμο αυτής της περίεργης και ιδιότυπης εκτόνωσης καλά κρατεί.

»Εδώ, βέβαια, δεν υπάρχει κατάνυξη ούτε για δείγμα. Οι πιο πολλές ευχές έχουν να κάνουν με επιστροφές στα σπίτια και τις οικογένειες. Δεν έχει να κάνει αν είναι Πάσχα ή Πρωτοχρονιά ή οτιδήποτε, πλέον είναι μια ιερή, τελετουργική μέρα, όπου ο κόσμος προσπαθεί να δραπετεύσει από τη ρουτίνα του με όποιον τρόπο μπορεί – αλκοόλ, ναρκωτικά, τραπέζια, μουσικές. Η διαφορά με τις υπόλοιπες μέρες που κυκλοφορούν ναρκωτικά και αλκοόλ, είναι στην ποσότητα. Γι’ αυτό και οι Αρχές, που ξέρουν καλά τις συνήθειες των κρατούμενων, φροντίζουν λίγες μέρες νωρίτερα να κάνουν μια γενική έρευνα. Ίσως τελικά αυτό να είναι το πνεύμα των γιορτών στη φυλακή. Όταν κάποιος διαβάζει κάπου τέτοιες μέρες “κατασχέθηκαν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και ναρκωτικών, μετά από έρευνα στη φυλακή”, μπορεί να υποθέσει ότι κάποιοι δεν θα διασκεδάσουν, ότι κάποιες ζωές ίσως καταστράφηκαν (σ.σ.: λόγω των ποινικών και πειθαρχικών συνεπειών), ότι μια καλή γιορτή χάλασε. Από την άλλη, ακόμα και έξω κάθε Πάσχα έχει νεκρούς από τροχαία στην Αθήνα και από δυναμίτες στην επαρχία».

Ο Π.Α. διανύει τον τρίτο χρόνο της δεύτερης φοράς που βρίσκεται στη φυλακή. Αυτήν τη φορά, για διακίνηση όπλων. Η προηγούμενη ήταν πριν δέκα χρόνια, όπου είχε περάσει έξι μήνες στις φυλακές Άμφισσας και άλλους έξι στον Κορυδαλλό.

«Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση στην πρώτη μου φυλακή ήταν ότι τα μεσάνυχτα οι κρατούμενοι αντάλλασαν φιλιά και ευχές μεταξύ τους για την Ανάσταση, άγνωστοί σου συγκρατούμενοι έμπαιναν στο κελί σου, για να ευχηθούν και για λίγο επικρατούσε μια γιορτινή ατμόσφαιρα. Μερικά λεπτά μετά, στις 00:10, έπεφτε ξύλο στα καρτοτηλέφωνα για το ποιος θα μιλήσει περισσότερο με την οικογένειά του. Τη μέρα της Ανάστασης, τα κελιά κλείνουν στις 00:30, αντί για τις 20:00 που κλείνουν κανονικά και μέσα σε μισή ώρα ήθελαν όλοι να προλάβουν να τηλεφωνήσουν στους δικούς τους, με αποτέλεσμα κάθε φορά να γίνονται συμπλοκές. Τώρα που -έστω και παράτυπα- αρκετοί κρατούμενοι έχουν κινητά, αυτά τα περιστατικά έχουν μειωθεί.

Μπορώ να βλέπω τη γυναίκα μου και την κόρη μου, χωρίς το διαχωριστικό τζάμι.

»Επίσης, θυμάμαι παλιά ότι ο μόνος τρόπος να βρεις ποτό για τις γιορτές ήταν ή να φτιάξεις μόνος σου αυτοσχέδιο τσίπουρο από φρούτα ή να αγοράσεις από κάποιον κρατούμενο που έχει φτιάξει, για να πουλήσει και να βγάλει τα τσιγάρα του. Είναι πολύ κακής ποιότητας και επικίνδυνα για την υγεία αλκοολούχα ποτά – μπορεί να πάθεις δηλητηρίαση. Μια φορά, είχα πάθει κι εγώ. Τώρα, τα ποτά τα περνάει κατά κύριο λόγο η Υπηρεσία και τα πουλάει η ίδια στη μαύρη αγορά. Έχει μάλιστα και προσφορές. Δίνει 100 ευρώ το μπουκάλι και αν πάρεις τρία μπουκάλια, κοστίζουν 240 ευρώ.

»Επίσης, το Πάσχα και γενικά οι γιορτές είναι οι μόνες μέρες που ο Κορυδαλλός στεγνώνει από κόκα. Από πρέζα, φυσικά, δεν στεγνώνει ποτέ.

»Μια άλλη διαφορά, σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια, είναι ότι παλιά, μόνο τις ημέρες των γιορτών επιτρέπονταν στους συγγενείς να φέρνουν στα επισκεπτήρια μαγειρευτό φαγητό από έξω και αυτό έκανε αυτές τις μέρες κάπως ξεχωριστές. Τώρα, επειδή το φαγητό που δίνουν καθημερινά στο συσσίτιο έχει χαλάσει και έχει μειωθεί η μερίδα τόσο πολύ λόγω κρίσης, η Υπηρεσία επιτρέπει να περνούν φαγητά όλο τον χρόνο.

»Κάτι θετικό που συμβαίνει τις μέρες των γιορτών είναι ότι επιτρέπονται περισσότερα ανοιχτά επισκεπτήρια, οπότε μπορώ να βλέπω τη γυναίκα μου και την κόρη μου, χωρίς το διαχωριστικό τζάμι.

»Του χρόνου, ελπίζω να κάνω γιορτές στον Κορυδαλλό. Έχω ακόμη αρκετό καιρό μέχρι να αποφυλακιστώ και έτσι αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μη μεταχθώ σε κάποια απομακρυσμένη φυλακή όπου θα ταλαιπωρείται η οικογένειά μου για να με επισκέπτεται».

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Χαμένες Φωτογραφίες από μια Ψυχιατρική Κλινική Εμφανίζονται Σχεδόν Μισό Αιώνα Μετά

Ακροδεξιά και Εξέδρα: Τι Συμβαίνει Μακριά από Τούμπα, Καραϊσκάκη, ΟΑΚΑ και Λεωφόρο

Ο Μάριος Ασλαμάς θα Ήθελε να Είναι για Λίγο Ζητιάνος στη Sunset Boulevard του Λος Άντζελες

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.