Δεν Χρειάζεται να Έχεις Πτυχίο για να Καταφέρεις να «Χτυπήσεις» τα Fake News στην Ελλάδα

Ο Βαλεντίνος Τζέκας γεννήθηκε πριν από 21 χρόνια στη Λάρισα. Στα 12 του μόλις έτη άρχισε να ασχολείται με τον προγραμματισμό, αρχές γυμνασίου μπήκε στον κόσμο του hacking και στα 18 έφτιαξε την πρώτη του εφαρμογή για κινητά Android, (το Near - Check Who’s Nearby) η οποία είχε μεγάλη απήχηση και 11 μήνες αργότερα εξαγοράστηκε. Το Forbes έχει γράψει γι αυτόν ότι έχει «τα στοιχεία ενός πραγματικού επιχειρηματία - κυνηγά ασταμάτητα τον στόχο κόντρα στις αντιξοότητες».

Το 2017, η Internet Society, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1992 από δύο «πατέρες» του Διαδικτύου (τους Vint Cerf και Bob Kahn) βράβευσε 25 νεαρούς από όλο τον κόσμο (κάτω των 25 ετών) οι οποίοι χρησιμοποιούν το Ιnternet για να διαμορφώσουν το μέλλον. Ανάμεσά τους και ο Βαλεντίνος, ο οποίος διακρίθηκε για την προσπάθειά που καταβάλει να περιορίσει την εξάπλωση της παραπληροφόρησης, με το νέο του δημιούργημα, το FightHoax, έναν αλγόριθμο ανάλυσης ειδήσεων, με τον οποίο ο καθένας μπορεί να ελέγξει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα την ακρίβεια του περιεχομένου που διαβάζει online, χωρίς να χρειάζεται να έχει εξειδικευμένες δημοσιογραφικές ή άλλες γνώσεις.

Το FightHoax, χρησιμοποιεί τις πιο εξελιγμένες διαθέσιμες τεχνολογίες (Τεχνητή Νοημοσύνη, Εκμάθηση Μηχανών και Κατανόηση Φυσικής Γλώσσας) για να προσδιορίσει πόσο αξιόπιστη είναι μία είδηση. Ο αλγόριθμος αναλύει τον τρόπο γραφής του κειμένου ώστε να καθορίσει αν πρόκειται για άρθρο γνώμης ή παράθεση πραγματικών γεγονότων, ελέγχει αν ο τίτλος του είναι παραπλανητικός για να προσελκύσει κλικς (click-bate), εξετάζει αν είναι κακογραμμένο ή παραποιημένο έστω και στο ελάχιστο και προσμετρά την αξιοπιστία του site όπου έχει δημοσιευθεί αλλά και τη φήμη (καλή η κακή) του συντάκτη του κειμένου. Χρησιμοποιώντας αυτές και πολλές άλλες παραμέτρους το FightHoax έχει ποσοστό επιτυχίας 89% στο να εντοπίζει τα fake news. Όπως διευκρινίζει ο Βαλεντίνος, «αναλύουμε άρθρα ειδήσεων και όχι σάτιρα ή προσωπικές απόψεις διότι υποστηρίζουμε, πάνω απ' όλα, την ελευθερία της έκφρασης και είμαστε κατά της λογοκρισίας».

Ο Βαλεντίνος Τζέκας είναι φοιτητής στην σχολή εφαρμοσμένης πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όμως τον τελευταίο καιρό έχει «παγώσει» τις σπουδές του και, εδώ κι έναν μήνα, μετακόμισε μόνιμα στην Αθήνα για να κυνηγήσει το όνειρό του μαζί με τα άλλα τρία μέλη της ομάδας του. Πρόκειται για τον 26χρονο Γιώργο Καραγιαννίδη (επικεφαλής δραστηριοτήτων), τον 30χρονο Βαλάντη Ζώτο (επικεφαλής παραγωγής) και τον 35χρονο Νίκο Χούρσογλου (ιδιωτικό επενδυτή και σύμβουλο επιχειρήσεων).

Τους συναντήσαμε στα γραφεία τους στο Σύνταγμα. «Κανένας από εμάς δεν έχει πτυχίο. Έχουμε όμως αρκετά χρόνια εμπειρίας ως προγραμματιστές και business developer μιας και δουλεύουμε στον τομέα που αγαπάμε, από μικρές ηλικίες», λένε χαμογελώντας οι τρεις μικρότεροι της παρέας.

Ποιο ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία του FightHoax; «Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2016, στο φοιτητικό μου δωμάτιο στη Θεσσαλονίκη», λέει ο Βαλεντίνος. «Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές ταρακούνησαν κυριολεκτικά τον κόσμο. Ξαφνικά άρχισαν από το πουθενά να ξεπροβάλλουν μαζικά, φήμες και ψευδείς ειδήσεις που αφορούσαν τους δύο υποψήφιους, τον Trump και την Clinton. Την περίοδο 2016-2017 υπήρξε διεθνώς μία έκρηξη παραπληροφόρησης και το κακό με αυτό είναι είναι ότι οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν οτιδήποτε διαβάζουν στο ίντερνετ. Οπότε μια μέρα έκατσα και σκέφτηκα: «Μπορώ να δημιουργήσω κάτι που θα αναλύει ειδήσεις και θα προειδοποιεί τον αναγνώστη για οτιδήποτε ύποπτο όπως η χρήσης προπαγανδιστικής γλώσσας; Μπορώ να φτιάξω κάτι που μέσα σε δευτερόλεπτα θα κάνει ότι ακριβώς κάνουν οι άνθρωποι fact checker και να βγάζω ένα αποτέλεσμα για το αν το άρθρο που διαβάζεις είναι αλήθεια ή μια απάτη;».

Όπως αποδείχθηκε στην πράξη η απάντηση ήταν καταφατική, όμως σε τι διαφέρει το FightHoax από άλλα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί στο εξωτερικό για τον ίδιο σκοπό; «Το πρόβλημα του επιβλαβούς περιεχομένου όπως και της προπαγάνδας και παραπληροφόρησης υπήρχε πάντα. Λύσεις τώρα αρχίζουν και γεννιούνται επειδή η εξέλιξη της τεχνολογίας το επιτρέπει πλέον. Η Wikitribune και η Factmata προσπαθούν να φτιάξουν κοινότητες όπου οι άνθρωποι με την υποστήριξη της τεχνολογίας θα αξιολογούν τα άρθρα. Σκεφτείτε πως ο όγκος των πληροφοριών καθημερινά πλέον αφήνει τον άνθρωπο πίσω και πως σε μια πλατφόρμα πάντα θα υπάρχουν trolls, bots αλλά και χρήστες που δεν έχουν το κατάλληλο μορφωτικό υπόβαθρο. Το FightHoax, υποστηρίζει τη δουλειά των ανθρώπων όμως δεν εξαρτάται από το human input, οπότε είμαστε κατά 90% πιο γρήγοροι από κάθε “ανταγωνιστή”. Επομένως στη σύγχρονη καθημερινότητα που συνεχώς εξελίσσεται, μπορούμε να προσφέρουμε λύσεις σε σχετικά real-time χρόνο», απαντά ο Βαλεντίνος. Παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή μετράει περίπου δύο χρόνια ζωής, η ομάδα του FigthHoax έχει καταφέρει να οικοδομήσει επαφές με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συνεργάζεται με το τμήμα Δημοσιογραφίας του Χάρβαρντ.

Προς το παρόν η πλατφόρμα του FightHoax βρίσκεται στο στάδιο της κλειστής-πιλοτικής έκδοσης (private beta) και λειτουργεί μόνο για άρθρα γραμμένα στην αγγλική. Πρόσβαση έχει δοθεί σε επιλεγμένους δημοσιογράφους ανά τον κόσμο, ακαδημαϊκούς και εξειδικευμένες εταιρείες, ώστε να τελειοποιηθεί τεχνολογικά, προτού δοθεί σε ευρεία χρήση. Η χρησιμότητα ενός τέτοιου γρήγορου εργαλείου στην σημερινή εποχή της επιπόλαιης ενημέρωσης στο πόδι και της διαμόρφωσης άποψης από ό,τι κυκλοφορεί και διαδίδεται στα social media, είναι σχεδόν αυταπόδεικτη. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι στο Twitter οι ψευδείς και παραποιημένες ειδήσεις ταξιδεύουν έξι φορές πιο γρήγορα από τις αληθινές. Το 83% των συμμετεχόντων σε έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης απάντησαν ότι οι ψευδείς ειδήσεις είναι πρόβλημα για τη δημοκρατία κάθε χώρας και σημαντική μερίδα παραδέχθηκε ότι έχει πέσει θύμα παραπληροφόρησης πολλαπλές φορές. Συγκεκριμένα οι Έλληνες, παρότι δήλωσαν ότι συναντούν πιο συχνά από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους φαινόμενα παραπληροφόρησης, εμπιστεύονται σε μεγαλύτερο βαθμό τα social media για την ενημέρωσή τους από τα παραδοσιακά μέσα.

Ρωτήσαμε τον Βαλεντίνο για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στα πρώτα του βήματα και τους στόχους που έχει θέσει για το μέλλον.

«Σίγουρα όταν ξεκίνησα πριν από δύο χρόνια μόνος μου, για να πληρώσω τους server έπρεπε να τρώω για αρκετές βδομάδες συνεχώς μακαρόνια και ψωμί. Ήταν μια από τις πολλές θυσίες που έπρεπε να κάνει ο καθένας μας μέχρι σήμερα. Δυσκολίες στο κομμάτι της τεχνολογίας υπήρξαν επίσης αρκετές αλλά με την αρκετά ταλαντούχα ομάδα που έχουμε στήσει, ξεπερνάμε κάθε εμπόδιο και μαθαίνουμε διαρκώς. Ο πρώτος γύρος χρηματοδότησης μας ήταν μια κίνηση που μας επίτρεψε να ανοίξουμε τα δικά μας γραφεία και να μεγαλώσουμε την ομάδα μας στα τέσσερα άτομα. Μέχρι το τέλος του 2018 θέλουμε να αυξηθούμε ποιοτικά στα οχτώ άτομα, ώστε να είμαστε πιο γρήγοροι και έτοιμοι σε ότι φέρει το μέλλον, μιας και το timing είναι αυστηρό».

«Η Ελλάδα είναι δύσκολη χώρα αλλά μικρή και τη θεωρούμε ιδανική για αρχή. Ο στόχος μας είναι να εξελιχθούμε αρκετά γρήγορα και να αναπτυχθούμε και στο εξωτερικό μιας και πρέπει να είμαστε άκρως ανταγωνιστικοί, σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι βλέψεις μας είναι στο εξωτερικό, αλλά πάντα στελεχώνοντας την εταιρεία μας με ελληνικό ταλέντο».