Η Ελληνίδα που Πέρασε μία Εβδομάδα στον Μεγαλύτερο Καταυλισμό του Κόσμου

Στη χερσόνησο του Κοξ Μπαζάρ, στο νοτιοανατολικό Μπαγκλαντές, μπορεί να ακούσει κανείς τις πιο θλιβερές ιστορίες του κόσμου. Είναι η περιοχή που έχει δεχτεί το τεράστιο κύμα των Ροχίνγκια που γλίτωσαν από την κόλαση της Μιανμάρ.

Εκεί μαζί με τους περίπου 200.000 πρόσφυγες που είχαν καταφύγει από προηγούμενους εκτοπισμούς, ζουν περίπου 1.000.000 Ροχίνγκια σε άθλιους καταυλισμούς που δημιουργήθηκαν όπως - όπως για να τους στεγάσουν. Οι Aρχές του Μπαγκλαντές δεν τους αναγνωρίζουν ως πρόσφυγες, όμως τουλάχιστον δεν εμπόδισαν την άφιξή τους.

Το Κοξ Μπαζάρ είναι μία βρόμικη πολύβουη πόλη. Αυτοκίνητα, ποδήλατα, τα χαρακτηριστικά πολύχρωμα τρίκυκλα τουκ-τουκ, επιδίδονται σε ένα ντελίριο ξέφρενης οδήγησης, καταργώντας κάθε κανόνα οδικής συμπεριφοράς. Τα κορναρίσματα είναι συνεχή και διαπεραστικά. Κότες, κατσίκες, μικρά μοσχάρια κυκλοφορούν μαζί με τους πεζούς που δείχνουν πολύ εξοικειωμένοι με αυτό που για κάποιον δυτικό μοιάζει με αγώνα επιβίωσης.

Δεξιά και αριστερά του δρόμου, μικρές καντίνες πουλούν, εκτός από μπανάνες, καρύδες, και γκουάβες, συσκευασμένα κέικ μάνγκο και μπισκότα ανανά. Σωροί σκουπιδιών είναι συγκεντρωμένοι στην άκρη του δρόμου, ενώ διάσπαρτα σκουπίδια υπάρχουν παντού. Οι βροχές τα παρασύρουν και τα μετατρέπουν σε έναν πολτό από λάσπη που σκεπάζει τον δρόμο.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ακολούθησαν τις ροές των Ροχίνγκια και αναπτύσσουν τα προγράμματά τους κατά μήκους της χερσονήσου του Κοξ Μπαζάρ, ανάμεσα στον κόλπο της Βεγγάλης και τα σύνορα με τη Μιανμάρ.

Η παραλιακή αυτή διαδρομή, ιδιαίτερα μετά το χάος του Κοξ Μπαζάρ, είναι απολαυστική. Πρόκειται για μία τεράστια ακτογραμμή 120 χλμ. που σχηματίζει τη μεγαλύτερη παραλία του κόσμου. Σακιά που μοιάζουν με τεράστιες φάλαινες είναι τοποθετημένα στην άκρη της παραλίας για να συγκρατούν τα νερά από την παλίρροια και να μην πλημμυρίζει ο δρόμος. Μοναχικοί ψαράδες, βουτηγμένοι στο νερό ως τα γόνατα, πασχίζουν να εξασφαλίσουν το φαγητό της ημέρας. Τα νερά έχουν τραβηχτεί και ξύλινες χρωματιστές βάρκες είναι αραγμένες στην άμμο.

Kάπου στα μισά της διαδρομής, από το βόρειο στο νότιο τμήμα του Κοξ Μπαζάρ, βρίσκεται «το νοσοκομείο με τις πράσινες στέγες» όπως αποκαλείται το νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Γκογιαλμάρα.

Το νοσοκομείο αυτό, του οποίου οι πτέρυγες είναι φτιαγμένες από καλοπλεγμένα μπαμπού κι έχουν πράσινες στέγες, διαθέτει 74 κρεβάτια κι επειδή δεν βρίσκεται μέσα σε κάποιον καταυλισμό, εξυπηρετεί τόσο τους περίπου 100.000 πρόσφυγες που ζουν σε κοντινά camp, όσο και την ντόπια κοινότητα.

Το νοσοκομείο ξεκίνησε τη λειτουργία του ως Κέντρο Θεραπείας Διφθερίτιδας όταν ξέσπασε μία επιδημία στις αρχές του χρόνου και στη συνέχεια, λειτουργεί κυρίως ως παιδιατρικό νοσοκομείο. Διαθέτει, επίσης, γυναικολογική πτέρυγα, αίθουσα τοκετού, η οποία λειτουργεί επί 24ωρου βάσεως, εξωτερικά ιατρεία, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ μπορεί να διαχειριστεί ένα επείγον περιστατικό οποιαδήποτε στιγμή της μέρας ή της νύχτας και διαθέτει και ασθενοφόρο.

Ο Αούλιο Καστίγιο είναι από τη Χιλή και είναι ο γιατρός της ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Εξηγεί ότι τα βασικά ιατρικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο νοσοκομείο είναι οι λοιμώξεις του αναπνευστικού, οι οξείες διάρροιες και οι τραυματισμοί από τροχαία ατυχήματα. Οι έντονες βροχές, λόγω των μουσώνων, έχουν αυξήσει τις λοιμώξεις του αναπνευστικού και τις οξείες διάρροιες ιδιαίτερα στα παιδιά. «Ο μεγάλος κίνδυνος, βέβαια, παραμένει η εξάπλωση μιας επιδημίας και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποτρέψουμε» τονίζει.

Στην παιδιατρική πτέρυγα, η Ρακέλ, Ισπανίδα παιδίατρος της οργάνωσης, κάνει την καθιερωμένη επίσκεψη στους μικρούς ασθενείς της. Οι μητέρες κάθονται οκλαδόν στα κρεβάτια, κρατώντας αγκαλιά τα μωρά τους που τα περισσότερα είναι μερικών εβδομάδων ή μηνών. Κάποιες χαμογελούν και λένε «κουσί κουσί» που στη γλώσσα τους σημαίνει ότι είναι ευχαριστημένες που τα μωρά τους πάνε καλά. Άλλες είναι πολύ ανήσυχες. «Οι Ροχίνγκια δεν είναι εξοικειωμένοι με την ιατρική φροντίδα γιατί στη Μιανμάρ δεν είχαν πρόσβαση», εξηγεί η Ρακέλ. «Πολλές μητέρες φέρνουν τα παιδιά τους στο νοσοκομείο όταν είναι πολύ αργά. Και συχνά δεν γνωρίζουν πώς να τα φροντίσουν όταν είναι άρρωστα. Μπορεί να δεις μια μητέρα να ταΐζει ένα νεογέννητο σούπα. Ή να θέλει να του βγάλει το οξυγόνο γιατί θεωρεί ότι του κάνει κακό». Τη στιγμή που μας εξηγεί όλα αυτά, τη φωνάζουν για ένα επείγον περιστατικό. Η κατάσταση ενός βρέφους που υποφέρει από αναιμία επιδεινώνεται. Όλη η ομάδα πέφτει πάνω στο μωρό. «Θα τα καταφέρει η μικρή, Ρακέλ;». «Θα τα καταφέρει, αρκεί να μην την πάρει η μητέρα από το νοσοκομείο».

Η μητέρα τελικά πήρε το παιδί από το νοσοκομείο και το βράδυ η Ρακέλ συζητά στο σπίτι για το περιστατικό. «Πώς το αντέχεις αυτό καθημερινά; Πώς είναι να χάνεις ένα μωρό, Ρακέλ, όταν υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσες να το σώσεις;». «Σκέφτομαι τα μωρά που καταφέρνουμε να σώσουμε κι αυτό κάπως βοηθάει», λέει.

Το αυτοκίνητο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μπαίνει στον καταυλισμό του Ουντσιπράνγκ. Βρέχει κι έχει λάσπες παντού. Όλα τα μέλη της ομάδας φορούν αμέσως μαύρες λαστιχένιες μπότες που φτάνουν ως το γόνατο. Την ίδια στιγμή, οι πρόσφυγες που ζουν στον καταυλισμό, άνδρες με παραδοσιακά παρεό, γυναίκες με πολύχρωμες κελεμπίες και παιδιά γυμνά ή με παράταιρα ρούχα, περπατούν στους λασπωμένους δρόμους με γυμνά πόδια ή σαγιονάρες.

Το Ουντσιπράνγκ είναι ένας σχετικά μικρός καταυλισμός για τα δεδομένα του Κοξ Μπαζάρ, καθώς φιλοξενεί περίπου 23.000 ανθρώπους.

Οι συνθήκες στον καταυλισμό είναι τόσο άθλιες που ο κίνδυνος επιδημίας ελλοχεύει πάντα. Κουτιά από λαμαρίνες λειτουργούν ως τουαλέτες. Μικρά ποταμάκια, γεμάτα με λύματα περνούν ανάμεσα από τα σπίτια. Τα παιδιά γεμίζουν πλαστικά μπουκάλια και παίζουν στα νερά τους. Μυρωδιά αποχέτευσης σε συνοδεύει παντού.

Σε μια περιοχή εκτεθειμένοι σε μουσώνες και κυκλώνες, χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε αυτοσχέδια καταλύματα. Φτιαγμένα από μπαμπού, λαμαρίνες και μουσαμάδες, τα καταλύματα αυτά είναι έτοιμα να παρασυρθούν από την ορμή της πρώτης καταιγίδας.
Όπου κοιτάξεις, βλέπεις παιδιά. Μικρά παιδιά που κρατούν αγκαλιά άλλα πιο μικρά παιδιά. Ακούς συνέχεια μωρά να βήχουν και να κλαίνε. Πιτσιρίκια σε ακολουθούν παντού σχηματίζοντας ένα τεράστιο τσούρμο που σε παρατηρεί ως αξιοθέατο ενώ ακούς συνέχεια ένα τραγουδιστό και μακρόσυρτο «χαλόουυυυυυυυ».

Κάπου-κάπου βλέπεις σκηνές που δίνουν την ψευδαίσθηση μιας κανονικής ζωής. Ευρηματικά πιτσιρίκια που μετατρέπουν σε έλκηθρο ένα κομμένο μπιτόνι. Ταψιά με πιπέρια, απλωμένα να ξεραθούν στον ήλιο, πάνω στις σκεπές των σπιτιών. Σακιά με άμμο που από μέσα μικροί σπόροι έχουν κάνει το θαύμα τους και μικρά φυτά έχουν ξεπεταχτεί.

Σε αυτές τις συνθήκες, οι Ροχίνγκια ζουν ήδη έναν χρόνο τώρα. Η βία και οι απώλειες που έχουν βιώσει, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η αγωνία για το μέλλον, κάνουν τα ψυχικά τους τραύματα ακόμη πιο βαθιά.

Το επόμενο πρωί, την ώρα που χτυπά το ξυπνητήρι, τα μισά ρολόγια δείχνουν 6.30 και τα μισά 7.00. Αυτό για λίγα λεπτά μπορεί να σε τρελάνει ειδικά αν η αναχώρηση είναι για τις 7.00 και κανείς από την ομάδα δεν αργεί πόσω μάλλον οι επισκέπτες. «Όλοι το έχουμε πάθει», λέει γελώντας ο Μπένζαμιν, συντονιστής πεδίου από το Μπουρούντι. «Τα μισά ρολόγια δείχνουν ώρα Μπαγκλαντές και τα μισά ώρα Μιανμάρ».

Ο σημερινός προορισμός είναι η Ναγιαπάρα, ο πιο νότιος καταυλισμός του Κοξ Μπαζάρ και το πιο κοντινό στο Σαμπράνγκ, το σημείο εισόδου των Ροχίνγκια. Ο καταυλισμός αυτός φιλοξενεί περισσότερους από 100.000 ανθρώπους. Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα γιατί οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εγκαινιάζουν την καινούρια κλινική τους που βρίσκεται πάνω στο δρόμο και δέχεται περίπου 250 ασθενείς την ημέρα.

Μπαίνοντας στη Ναγιαπάρα, πέφτουμε πάνω σε μια ομάδα ανθρώπων που βγαίνει τρέχοντας από τον καταυλισμό. Ένας μεγαλόσωμος άντρας κρατά στα χέρια ένα μωρό σκεπασμένο με ένα πανί. Είναι όλοι πολύ αλαφιασμένοι. Ο Νουρ, ο οποίος είναι Ροχίνγκια αλλά γνωρίζει αγγλικά και είναι ο μεταφραστής μας, τους ρωτά τι συμβαίνει. «Το μωρό έπεσε στη λίμνη». Τους λέει να πάνε στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που είναι πολύ κοντά. Τους ακολουθούμε να δούμε τι θα γίνει με το μωρό. Σε λίγα λεπτά ακούμε τις κραυγές της μητέρας. Πρέπει να είναι η στιγμή που της ανακοινώνουν ότι το μωρό της είναι νεκρό. Σε λίγα λεπτά βγαίνει στον δρόμο, το κρατάει αγκαλιά, το κεφάλι του είναι γερμένο στον ώμο της.

Είμαστε όλοι συγκλονισμένοι. «Την περασμένη εβδομάδα είχαν πνιγεί άλλα δύο κοριτσάκια στον καταυλισμό», λέει ο Νουρ που αγωνιά και για την τύχη των δικών του παιδιών σε αυτές τις απάνθρωπες και επικίνδυνες συνθήκες στη Ναγιαπάρα και στους υπόλοιπους καταυλισμούς του Κοξ Μπαζάρ.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και πολλές ακόμη οργανώσεις βρίσκονται εκεί, δίπλα στους Ροχίνγκια, για να τους υποστηρίξουν όπως μπορούν. Καμία οργάνωση, όμως, δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά τους. Να φέρει πίσω τους δικούς τους, να σβήσει μνήμες από τη βία που έχουν ζήσει, να αποκαταστήσει τα δικαιώματά τους, να τους βρει πατρίδα. Μπορεί μόνο να τους επιστρέψει ένα κομμάτι από τη χαμένη τους αξιοπρέπεια και να τους κάνει να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνοι.

• Περισσότεροι από 919.000 Ροχίνγκια πρόσφυγες ζουν στο Κοξ Μπαζάρ.
• Περισσότεροι από 706.000 έφτασαν μετά τις 28 Αυγούστου 2017.
• Τουλάχιστον 9.000 Ροχίνγκια έχασαν τη ζωή τους στη Μιανμάρ το διάστημα 25 Αυγούστου – 24 Σεπτεμβρίου, ανάμεσά τους 730 παιδιά κάτω των 5 ετών.
• Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν 19 ιατρικές δομές στο Κοξ Μπαζάρ και βλέπουν περίπου 2.000 ασθενείς την ημέρα. Από τον Σεπτέμβριο του 2017 μέχρι τον Ιούνιο του 2018 έχουν πραγματοποιήσει 656.228 ιατρικές συνεδρίες, 17.671 συνεδρίες ψυχικής υγείας κι έχουν βοηθήσει να γεννηθούν 1.300 μωρά.

*Η Μήτση Περσάνη είναι Υπεύθυνη Έντυπης Επικοινωνίας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Περισσότερα από το VICE

Best Stoner Films: Δέκα Ταινίες που Πρέπει να Δεις

Ζώα-Θεραπευτές Δίνουν Αγάπη σε Ηλικιωμένους στην Αθήνα

Όλα Όσα Μαθαίνεις για τη Σχέση σου σε μια Διαδρομή 15.000 Χιλιομέτρων