«Εξπρές Σάμινα»: Το Πλοίο που Δεν Ολοκλήρωσε Ποτέ το Δρομολόγιό του

Το βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου του 2000, το πλοίο «Εξπρές Σάμινα» αναχωρεί για τελευταία φορά από το λιμάνι του Πειραιά με 533 άτομα, από τα οποία τα 472 είναι επιβάτες και τα υπόλοιπα 61 πλήρωμα. Το δρομολόγιο που θα εκτελέσει είναι η γραμμή Πειραιάς-Πάρος-Ικαρία-Σάμος-Πάτμος-Λειψοί.

Ωστόσο, δεν θα φτάσει ποτέ στον προορισμό του.

Λίγο μετά τις δέκα το βράδυ, το «Εξπρές Σάμινα» πλησιάζει το λιμάνι της Παροικιάς Πάρου. Έχει έντονο κύμα, από τους ανέμους που φτάνουν τα οκτώ μποφόρ. Την ώρα που το πλοίο βρίσκεται στον αυτόματο πιλότο, προσκρούσει με ταχύτητα 18 κόμβων στις νησίδες Πόρτες, δύο μίλια ανοιχτά της Πάρου. Το καράβι υφίσταται ρήγμα περίπου τριών μέτρων και το νερό κατακλύζει το μηχανοστάσιο. Το πλοίο παίρνει κλίση προς τα δεξιά και μέσα σε 25 λεπτά βυθίζεται.

Η ηλεκτρική βλάβη προκαλεί συσκότιση στο πλοίο και η εφεδρική ηλεκτρογεννήτρια δεν μπαίνει ποτέ σε λειτουργία. Επίσης, η σειρήνα έκτακτης ανάγκης δεν χτυπά ποτέ και δεν δίνεται καμία ενημέρωση από τα μεγάφωνα του πλοίου στους επιβαίνοντες για το τι πρέπει να κάνουν. Πανικός κυριεύει τους επιβάτες, πολλοί από τους οποίους αποφασίζουν να πηδήξουν στα τυφλά στη θάλασσα.

Αν και το περιστατικό δεν εμπνέει αρχικά κάποια ανησυχία στον θάλαμο επιχειρήσεων του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, οι επιβαίνοντες δίνουν εντελώς διαφορετική εικόνα και με καθυστέρηση, το Λιμεναρχείο Πάρου δίνει εντολή σε όλα τα παραπλέοντα σκάφη να σπεύσουν στον τόπο του ναυαγίου. Ψαράδες και βρετανικά πολεμικά σκάφη που έτυχε να βρίσκονται στην περιοχή, λόγω άσκησης του ΝΑΤΟ, προσφέρουν αμέσως τη βοήθειά τους. Ο Λιμενάρχης Πάρου, Δημήτρης Μάλαμας, θα χάσει τη ζωή του το ίδιο βράδυ, καθώς από την πίεση κατά τη διάρκεια της επιχείρησης για τη διάσωση των ναυαγών, υπέστη οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Παρά τις προσπάθειες, εκείνη τη νύχτα έχασαν τη ζωή τους 81 άνθρωποι και έτσι το «Εξπρές Σάμινα» έγινε η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στην Ελλάδα, μετά το ναυάγιο του οχηματαγωγού «Ηράκλειο», το 1966 στη Φαλκονέρα, στο οποίο οι νεκροί ήταν τουλάχιστον 247.

[VICE Video] Ανήλικοι Πρόσφυγες Πέφτουν Θύματα Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης στο Κέντρο της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η σοβαρότητα του ναυαγίου προκάλεσε την αντίδραση της κοινής γνώμης και αποφασίστηκε η διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για την ύπαρξη ποινικών ευθυνών στην πλοήγηση του πλοίου. Έπειτα από έρευνα που κράτησε 12 μήνες, οι πραγματογνώμονες (Απ. Παπανικολάου, καθηγητής ΕΜΠ, Ι. Βεντούρας, πλοίαρχος Α΄ τάξεως, Γ. Δημητριάδης, αντιπλοίαρχος Π.Ν., Θ. Λουκάκης, καθηγητής ΕΜΠ και Εμ. Μανιός, ναυπηγός) παρέδωσαν την έκθεσή τους στον ειδικό εφέτη ανακριτή, στις 25 Σεπτεμβρίου του 2001, μία ημέρα προτού συμπληρωθεί ένας χρόνος από το ναυάγιο.

Το πόρισμα της έρευνας ανέφερε ότι οι χειρισμοί του πληρώματος φυλακής γέφυρας, ακόμη και λίγα λεπτά πριν από την πρόσκρουση, ήταν ανεπαρκείς, προκειμένου να αποφευχθεί η σύγκρουση. Συγκεκριμένα:

• Περίπου 15 λεπτά πριν την πρόσκρουση, το πλοίο ερήμην των κανόνων ασφαλούς πλοήγησης σε συνδυασμό με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν και εκτός ελέγχου της πραγματικής του θέσης, έπλεε με χρήση αυτόματου πιλότου (autopilot) με ευθύνη του πληρώματος φυλακής γέφυρας και το ακριβές στίγμα του πλοίου δεν ήταν γνωστό στον υποπλοίαρχο.
• Κατά παράβαση του πιστοποιητικού ασφαλείας, οι υδατοστεγείς πόρτες ήταν όλες ανοιχτές, ενώ θα έπρεπε να ήταν ερμητικά κλειστές, με ευθύνη του πλοιάρχου και του υποπλοιάρχου.
• Οι αξιωματικοί του μηχανοστασίου, μετά την πρόσκρουση, δεν ειδοποίησαν έγκαιρα τον πλοίαρχο και τον υποπλοίαρχο για την ύπαρξη ρήγματος, παραλείποντας να κλείσουν τις υδατοστεγείς πόρτες, με αποτέλεσμα την ταχεία εισχώρηση υδάτων στο εσωτερικό του σκάφους. Η καθυστέρηση ειδοποίησης του πλοιάρχου ήταν οκτώ-δέκα λεπτά.
• Δεν τέθηκε σε λειτουργία η σειρήνα έκτακτης ανάγκης για εγκατάλειψη του πλοίου και η σχετική ενημέρωση από τα μεγάφωνα του πλοίου, με ευθύνη του πλοιάρχου, καθώς επίσης δεν υπήρξε καθοδήγηση από το ανωτέρω πλήρωμα για οργανωμένη εκκένωση του πλοίου.
• Πολλά σωσίβια δεν ήταν εφοδιασμένα με λαμπτήρες σήμανσης και δεν διέθεταν σφυρίχτρες.
• Το πλοίο, λίγο μετά την πρόσκρουση, βυθίστηκε στο σκοτάδι, καθώς η ηλεκτρογεννήτρια έκτακτης ανάγκης (emergency generator) εντός ολίγων λεπτών μετά τη σύγκρουση λόγω βλάβης έπαψε να λειτουργεί.
• Η παράλειψη διαβίβασης στίγματος του ναυαγίου, με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια των ενεργειών έρευνας και διάσωσης με ευθύνη του πλοιάρχου και του ασυρματιστή του πλοίου. O ασυρματιστής ισχυρίστηκε πως από την πρώτη στιγμή έδωσε το στίγμα μέσω του «Ολύμπια Ράδιο» και του «Καναλιού 4».

Στις 29 Νοεμβρίου 2000, ο 55χρονος Παντελής Σφηνιάς, εφοπλιστής και Διευθύνων Σύμβουλος της Minoan Flying Dolphins, στην οποία ανήκε το «Εξπρές Σάμινα», έβαλε τέλος στη ζωή του, πέφτοντας από τον έκτο όροφο του κτιρίου της εταιρείας, στην Ακτή Κονδύλη στον Πειραιά. Σύμφωνα με τις τοξικολογικές εξετάσεις που ακολούθησαν, ήταν σε κατάσταση βαριάς μέθης, ενώ είχε κάνει και χρήση αντικαταθλιπτικού φαρμάκου.

Η ετυμηγορία της δίκης για την τραγωδία του «Εξπρές Σάμινα» βγήκε στις 27 Φεβρουαρίου 2016. Το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πλοίο ήταν αξιόπλοο, ότι οι βάρκες ήταν σε καλή κατάσταση κι ότι η πρόσκρουση οφειλόταν σε κακή διακυβέρνηση, κυρίως από τον υποπλοίαρχο, ενώ η γρήγορη βύθιση αποδόθηκε στο γεγονός ότι δεν ήταν κλειστές οι υδατοστεγείς θύρες.

Οι επτά κατηγορούμενοι βρέθηκαν όλοι ένοχοι και τους επιβλήθηκαν οι παρακάτω ποινές για μία σειρά ποινικών πράξεων στον καθένα:

• Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής καταδικάσθηκε πρωτόδικα σε ποινή φυλάκισης 16 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών, ενώ η ποινή αργότερα μειώθηκε σε 11 χρόνια, 11 μήνες και 25 ημέρες, για διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο, από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων, ναυάγιο από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροή, μη αυτοπρόσωπη διεύθυνση πλοίου από πλοίαρχο σε πλου με δυσχερή σημεία.
• Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός καταδικάσθηκε πρωτόδικα σε κάθειρξη 19 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών, ποινή που αργότερα μειώθηκε σε 12 χρόνια, εννέα μήνες και 25 ημέρες για διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο, από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων, ναυάγιο από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, σωματικές βλάβες από αμέλεια και κατά συρροή.
• Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος καταδικάσθηκε πρωτόδικα σε ποινή φυλάκισης οκτώ χρόνων, εννέα μηνών και 28 ημερών, ποινή που αργότερα μειώθηκε σε πέντε χρόνια και 28 ημέρες (εξαγοράσιμη) για διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή, έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή, εγκατάλειψη πλοίου χωρίς τη συναίνεση πλοιάρχου.
• Ο Α' μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης πρωτόδικα οκτώ χρόνων, έξι μηνών και 28 ημερών και αργότερα η ποινή μειώθηκε σε επτά χρόνια, πέντε μήνες και 28 ημέρες (εξαγοράσιμη) για πρόκληση ναυαγίου από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή, έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή.
• Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας καταδικάστηκε πρωτόδικα σε φυλάκιση 15 μηνών, με 3ετή αναστολή, ενώ αργότερα η ποινή του μειώθηκε σε δέκα μήνες με τριετή αναστολή για εγκατάλειψη πλοίου χωρίς συναίνεση πλοιάρχου.
• Οι εκπρόσωποι της τότε πλοιοκτήτριας εταιρείας, Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος, καταδικάσθηκαν πρωτόδικα σε φυλάκιση τεσσάρων χρόνων, τριών μηνών και τριών ημερών, ενώ αργότερα η ποινή τους μειώθηκε σε φυλάκιση δυόμιση ετών και δύο ημερών (εξαγοράσιμη) για έκθεση κατά συρροή με ενδεχόμενο δόλο.

Περισσότερα από το VICE

Ο Μουσικός του Δρόμου που Έπεσε Θύμα Ρατσιστικής Βίας από Αστυνομικούς στο Μοναστηράκι Μιλά

Έφτασα Μερικά Εστιατόρια με Ελεύθερο Μπουφέ στα Όριά τους για να σου Αποδείξω ότι κι Εσύ Μπορείς

Μαριχουάνα, Σεξ και Γυμνισμός: Φωτογραφίες από τη Μύκονο των 70s, το Νησί της Απόλυτης Ελευθερίας