Τουρισμός Ολοκληρωτισμού στην Καμπότζη

Η κοπέλα μου κι εγώ επιστρέψαμε πρόσφατα από διακοπές στην Καμπότζη, όπου ο τουρισμός άρχισε να αναπτύσσεται από την περίοδο των -μη επικυρωμένων- εκλογών του 1993. Τώρα έχει δημιουργηθεί επαρκής σταθερότητα για ορδές από backpackers με λίστες πραγμάτων που πρέπει να κάνουν πριν πεθάνουν και τύπους που παρτάρουν σε κότερα φορτωμένοι με Xanax, για να περιηγηθούν λίγο αργότερα στους αρχαίους ναούς στο Siem Reap ή να μεθύσουν σε beach parties στη Shihanoukville ή να αγοράσουν αναπτήρες νεκρών στρατιωτών στα gift shops κοντά στα πεδία θανάτου του Phnom Penh.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας εκεί, τα πράγματα άρχισαν να σκουραίνουν. Όπως ανέφερε ήδη το VICE, ειρηνικές διαμαρτυρίες στο Phnom Penh από εργάτες υφασματοβιομηχανιών κατέληξαν σε λουτρά αίματος όταν η στρατιωτική αστυνομία άνοιξε πυρά στα πλήθη με AK-47s, σκοτώνοντας 5 άτομα και τραυματίζοντας πολλά περισσότερα. Μια μέρα αργότερα, ο πρωθυπουργός Hun Sen -ένα απομεινάρι του καθεστώτος του Πωλ Ποτ Khmer Rouge- πέρασε έναν νόμο έκτακτης ανάγκης απαγορεύοντας όλες τις μορφές δημόσιας διαμαρτυρίας. Με συνεχόμενη διαμαρτυρία από το κόμμα της αντιπολίτευσης, Cambodia National Rescue Party (CNRP), πολλοί δηλώνουν ότι μια νέα αντιεξουσιαστική θέρμη αναπτύσσεται στη χώρα, με τον λαό να ελπίζει να ανατρέψει την δικτατορία του Χουν Σεν και επιτέλους να εξορίσει την κληρονομιά της δικτατορίας του Khmer Rouge.

Έξω απ' το Αρχηγείο του CNRP __

Έχοντας αυτό στο νου μου, αποφάσισα να εντοπίσω μερικές χαρακτηριστικές φιγούρες του CNRP ώστε να προσπαθήσω να βγάλω νόημα για το τι συμβαίνει στην Καμπότζη. Πρώτη στάση ήταν το CNRP HQ, το οποίο με την πρώτη ματιά μοιάζει λίγο με έκθεση μπάνιων που θα μπορούσες να συναντήσεις σε κάποια λεωφόρο. Μπήκαμε με τους εκπαιδευόμενους που συνοδεύουν τη μυθική βουλευτή, Mu Sochua από την Καμπότζη, υποψήφια για το βραβείο Νόμπελ, η οποία έχει γενικότερα ξακουστή φήμη.

Η Mu Sochua μοιράζει χρήματα στους τραυματισμένους εργάτες

Αφού περιμέναμε για μερικές ώρες, μας είπαν να κατευθυνθούμε προς το “Ρώσικο Νοσοκομείο”, όπου η Sochua επισκεπτόταν υποστηρικτές αντίστασης που είχαν τραυματιστεί στις διαμαρτυρίες των βιομηχανιών υφασμάτων. Αυτό απλώς σήμαινε πως η Sochua περιπλανιόταν ανάμεσα στους θαλάμους, μοιράζοντας δεσμίδες δολαρίων σε μια ποικιλία επιλεγμένων ασθενών. Οι συναλλαγές “στο χέρι” ήταν κάπως απρόσμενες αρχικά. Όταν της το ανέφερα εκείνη μου εξήγησε ότι «Σ’ αυτή τη χώρα κάποιες φορές είναι ο μόνος τρόπος να σιγουρευτείς ότι οι άνθρωποι που θέλεις να πάρουν τα λεφτά πράγματι τα παίρνουν».

Τα συναισθήματα ήταν σε έξαρση. Σε κάποια φάση μια μεσήλικη γυναίκα έπεσε στα πόδια τις φανερά αμήχανης Sochua έξω από τους θαλάμους, κλαίγοντας και αγκαλιάζοντας τους αστραγάλους της μέχρι αυτή να χρειαστεί να ελευθερωθεί αμήχανα από τον κλοιό με ένα βήμα. Αναζητώντας ένα σχόλιο από έναν από τους συντρόφους της, η Sochua είπε ότι ήξερε την γυναίκα από της ειρηνικές διαδηλώσεις που έγιναν στο Πάρκο Ελευθερίας της πόλης τις εβδομάδες πριν τις απεργίες των εργατών των υφασματοβιομηχανιών, όταν τα πράγματα είχαν πάρει φωτιά. Όσο προχωρούσαμε, η συζήτηση επέστρεψε στο Πάρκο Ελευθερίας – το συμβολικό μνημείο της ελευθερίας του λόγου που έχει γίνει επίκεντρο της χιονοστιβάδας διαμαρτυριών τους τελευταίους μήνες. Η Sochua μας προειδοποίησε να μην κάνουμε οτιδήποτε ύποπτο στην Καμπότζη, γιατί θα παταχθούμε κατευθείαν. Όταν της ζήτησα να γίνει ο οδηγός μας, γέλασε με την ιδέα, λέγοντας ότι δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να της επιτραπεί να βρίσκεται κοντά στο μνημείο τη δεδομένη στιγμή. Αλλά δύο από τους νεότερους εκπαιδευόμενούς της υπεύθυνα προσφέρθηκαν να μας ξεναγήσουν με μοτοποδήλατο ανάμεσα στην πλέον έρημη, πέτρινη έκταση.

Το Πάρκο Ελευθερίας ήταν αρκετά περίεργο. Με έναν μόνο αυτοσχέδιο αστυνομικό στρατώνα σε μια γωνία, το υπόλοιπο της μεγάλης πλατείας ήταν επιβλητικά άδειο, με εξαίρεση έναν μοναδικό αγώνα volley που παιζόταν ανάμεσα σε μια ετερόκλητη παρέα από άνδρες και αγόρια. Οι οδηγοί μας επέμειναν ότι ο αγώνας ήταν με κάποιο τρόπο ένα οργανωμένο από την κυβέρνηση τέχνασμα, μια προσπάθεια να δείξουν κάποια θετική δραστηριότητα να λαμβάνει χώρα  σε έναν κατά τ’ άλλα ζοφερό και εγκαταλελειμμένο χώρο, εξαιτίας της απαγόρευσης διαμαρτυριών από το CPP. Είπαν ότι οι περισσότεροι παρόντες τα είχαν κάνει πλακάκια με την αστυνομία και επέβλεπαν για φασαρίες. Ποιος ξέρει αν αυτό είναι αλήθεια. Εμένα μου φάνηκε περισσότερο ότι απλά έπαιζαν volley. Αλλά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο βρίσκεται υπό αμφισβήτηση είναι αρκετά ενδεικτικό της ατμόσφαιρας που επικρατεί στο  Phnom Penh αυτή τη στιγμή.

Μετά το Πάρκο Ελευθερίας κατευθυνθήκαμε για ένα ποτό στο μπαρ Foreign Correspondents Club. Αφού είχε κολλήσει στην κίνηση, επανήλθε στην παρέα μας η Mu Sochua, η οποία έφτασε με ένα ταξί , χωρίς συνοδεία – κάτι το εκπληκτικό, δεδομένων των πολλών καταγεγραμμένων αποπειρών δολοφονίας κατά των συναδέλφων της.

Σε ένα χαμηλά φωτισμένο τραπέζι στον πάνω όροφο του μπαρ συζητήσαμε τις πολλές βαθμίδες ιεραρχίας της αστυνομίας της Καμπότζης, που συχνά προκαλούν σύγχυση, πίνοντας λεμονάδα. « Έχεις τους σωματοφύλακες του Πρωθυπουργού που ανέρχονται σε χιλιάδες – τους Battalion 70. Μετά έχεις τους Brigade 911 – τους αλεξιπτωτιστές. Μετά έχεις την στρατιωτική αστυνομία, μέσα στην οποία υπάρχουν πολλές ομάδες. Παρακάτω έχεις αυτό που θα λέγαμε πολιτοφυλακή - πρόκειται για ιδιώτες που βρίσκονται με το μέρος της αστυνομίας. Μερικοί είναι μάλλον εκπαιδευμένοι από την ίδια την αστυνομία ως έναν βαθμό, ενώ κάποιοι άλλοι είναι απλά κακοποιοί οργανωμένοι από την αστυνομία και το CPP».

Μετά προχώρησε στους αμφιλεγόμενους «Μαυροκέφαλους» - μια πολιτοφυλακή από hooligans που προστατεύεται από την κυβέρνηση και ονομάζεται έτσι επειδή τα μέλη της συνηθίζουν να φορούν κράνη. «Χρησιμοποιούνται για καταστολή, αλλά και για να κάνουν τις ειρηνικές διαμαρτυρίες να φαίνονται πιο βίαιες, ξεσηκώνοντας τον κόσμο και δικαιολογώντας, έτσι, την αστυνομική καταστολή. Πολλά διαμαρτυρόμενα πλήθη είναι κυρίως γυναίκες και μοναχοί που διαλογίζονται. Η μέρα πέφτει, όλα είναι ωραία και ήσυχα και ξαφνικά εμφανίζονται συμμορίες με κοτρώνες που ξεκινούν να πετροβολούν γυναίκες και μοναχούς. Μέτα από λίγα δευτερόλεπτα η αστυνομία εμφανίζεται».

Ένας αστυνομικός ξεκουράζεται στο Πάρκο Ελευθερίας

Η Sochua δεν είχε καμία αμφιβολία για το πώς το CCP στρατολογεί τους κακοποιούς-υποχείρια. «Πληρώνονται Είμαι σίγουρη ότι πληρώνονται. Είναι εντελώς δεδομένο. Η κυβέρνηση δεν το ομολογεί, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να μπορούν να το αρνηθούν, οπότε απλά τους αγνοούν. Χωρίς κουβέντα. Αυτοί οι κακοποιοί είναι επίσης συχνά νεαροί ναρκομανείς στρατολογημένοι από το CPP από κέντρα αποτοξίνωσης».

«Επίσης, υπάρχει μια άλλη ομάδα γνωστή ως ‘Παιδιά Pagoda’. Αυτοί οι τύποι μένουν μέσα στα pagodas και όταν καλούνται έξω για να μας κατατροπώσουν, ξέρουν ακριβώς τι να κάνουν και από ποιoν να πάρoυν εντολές, και έτσι ξεκινούν κατευθείαν. Αν υπάρχουν μοναχοί μέσα στις διαμαρτυρίες, απλά τους χτυπούν, ενώ δεν θα ’χαν πρόβλημα και να τους σκοτώσουν. Και με αυτούς τους χιτώνες είναι και δύσκολο να τρέξεις».

Όταν επικοινώνησα μέσω Skype με τον Brad Adams -τον υπεύθυνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ασία- από ένα Αυστραλέζικης αισθητικής cocktail bar σε μια ημερήσια εκδρομή στο Sihanoukville, συμφώνησε ότι οι προσληφθέντες κακοποιοί ήταν ένα ακέραιο κομμάτι του μηχανισμού του CPP. «Οι μέθοδοι αστυνόμευσής του είναι πολύ τρομακτικές» είπε, απαριθμώντας ιστορίες τρόμου από διαμαρτυρίες στα τέλη των 90s, στο πλαίσιο της δεκαετούς πείρας του ως εργαζομένου των Ηνωμένων Εθνών στην Καμπότζη.

Η Sochua υποθέτει ότι η συμμορία του CPP έχει ρίζες που εκτείνονται βαθύτερα από τα 90s. «Αυτή η νοοτροπία έρχεται κατευθείαν από τον Khmer Rouge και τον τρόπο που διοικεί, εκπαιδεύοντας διαφορετικές ανεπίσημες ομάδες και εξαπολύοντάς τες ενάντια στο κοινό» είπε. «Χρησιμοποιούν παιδιά για να κατασκοπεύσουν τους γονείς τους ή ακόμη και για να τους σκοτώσουν. Πρέπει να θυμάστε ότι ο ίδιος ο Hu Sen είναι πρώην Khem Rouge, και αυτή η νοοτροπία, αλλά και ο τρόπος διοίκησης ακόμα υπάρχουν στο CPP. Έχει αλλάξει κάτι; Όχι.»

Για ανθρώπους όπως η Sochua, το βασικό καθήκον είναι να βοηθήσουν την Καμπότζη να ξεφύγει με κάποιον τρόπο από το φονικό της παρελθόν και το απολυταρχικό της παρόν.