Ο Σκηνοθέτης Chris Gude Έχει Κοιτάξει την Άβυσσο

​Την προηγούμενη Παρασκευή βρέθηκα στην Ταινιοθήκη, για την προβολή της ταινίας «Mambo Cool» (για πρώτη φορά στην Ελλάδα) στo πλαίσιο του ​8ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας - υποψήφια για το βραβείο του Διαγωνιστικού Τμήματος του Φεστιβάλ. Είναι η πρώτη του ταινία του σκηνοθέτη Chris Gude. Είναι όλη γυρισμένη στην Κολομβία, με θέμα τη διακίνηση και τη χρήση ναρκωτικών και την επιβίωση των χρηστών στις πόλεις της Λατινικής Αμερικής. Το γραφείο τύπου θέλει να κάνουμε συνέντευξη και μου δίνει το βιογραφικό του. Ο ίδιος έχει γράψει για τον εαυτό του: «Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Έχει δανειστεί λεφτά, έχει σπρώξει αυτοκίνητα κι έχει κοιτάξει την άβυσσο». Ενδιαφέρον σκέφτομαι, θα το κάνω.

Σάββατο απόγευμα στην Ταινιοθήκη, συστήνομαι με έναν ψηλό, ξανθό με ανοιχτά μάτια, clean-cut Νεοϋορκέζο, που νομίζεις ότι ξεπήδησε από εξώφυλλο περιοδικού, από αυτά που ταΐζουν τις εφηβικές φαντασιώσεις των κοριτσιών. Δεν ξέρω τί περίμενα. Μου δίνει το χέρι του, χάρηκε πολύ για τη γνωριμία και εγώ σκέφτομαι τί στο καλό γυρεύει ένας τέτοιος τύπος στην Κολομβία, μέσα στην ανομία και τα ναρκωτικά, να γυρίζει ταινίες…

VICE: Είσαι από τη Νέα Υόρκη. Πώς βρέθηκες στην Κολομβία να γυρίζεις ταινία;
​Chris Gude: Ένας φίλος μου με κάλεσε για να δουλέψω σε ένα ίδρυμα που βοηθά εκτοπισμένα άτομα στο εσωτερικό της Κολομβίας. Δεν είναι ακριβώς σαν προσφυγικό στρατόπεδο, θα το έλεγα προσφυγικό τομέα. Βρισκόταν στο κέντρο της πόλης (Medellin). Την πρώτη μου μέρα στην Κολομβία έφτασα στο κέντρο και σε αυτό το ίδρυμα για πρόσφυγες. Αυτό είναι κοντά στο μέρος της πόλης που κατέληξα να γυρίσω την ταινία. Γνώρισα τους πρωταγωνιστές μερικές μέρες ή εβδομάδες αφού έφτασα στην Κολομβία. Ήταν κοντά στο μέρος της πόλης που άρχισα να ερωτεύομαι, ήμουν νέος..

Ακόμα νέος είσαι.
​Ναι (γέλια). Υπάρχει ένα φαινόμενο στις πόλεις τις Λατινικής Αμερικής, ή έστω στις πόλεις της Κολομβίας. Το κέντρο ήταν κάποτε κατοικημένο από ανθρώπους με περισσότερους πόρους. Τώρα υπάρχει ένα αστικό φαινόμενο που κάνει τα πράγματα..

…Πιο ενδιαφέροντα;
​Υπάρχει μια φυγή από το κέντρο και τώρα το κέντρο έχει γίνει πιο..

…Πιο underground?
​Underground και επικίνδυνο, αλλά και ενδιαφέρον. Οπότε ήμουν κοντά σ' αυτό το μέρος της πόλης, γνώριζα αυτούς τους ανθρώπους και γίναμε φίλοι. Ήταν χρόνια αργότερα, τέσσερα ή πέντε χρόνια αργότερα, όταν αυτοί οι άνθρωποι είπαν: γιατί να μην κάνουμε μια ταινία;

Το Μambo Cool είναι η πρώτη σου ταινία. Γιατί Mambo και γιατί Cool; Τι συμβολίζει ο τίτλος;
​Βασικά έκλεψα τον τίτλο από ένα τραγούδι του Ρενέ Γκραντ, είναι ένας συνθέτης από τα νησιά του San Andrés, ένα σύμπλεγμα νησιών τα οποία είναι πολύ κοντά στη Νικαράγουα, όμως ανήκουν στην Κολομβία. Υπάρχει όμως μια σημασία στην φράση. Η λέξη mambo έρχεται από τη μουσική και την Κούβα, αλλά έχει τις ρίζες της στην Κεντρική και Δυτική Αφρική και έχει να κάνει με το τραγούδι, το διάλογο, την ποίηση, τη συζήτηση. Η λέξη cool έχει και αυτή μια Δυτικοαφρικανική έννοια αλλά υπάρχει και στη Βόρεια Αμερική και έχει να κάνει με την ισορροπία, το σθένος, το χιούμορ, με ένα φιλοσοφικό ίσως στωικό τρόπο αντιμετώπισης των βασάνων.

Με κάποιο τρόπο όλα αυτά είναι στοιχεία της ταινίας σου.
​Ναι, οπότε σκέφτηκα πως το cool είναι σίγουρα ένα χαρακτηριστικό της φιλοσοφικής προσέγγισης του τρόπου ζωής των χαρακτήρων της ταινίας και ως προς το mambo, όχι μόνο είναι συνδεδεμένοι αυτοί οι άνθρωποι με αυτή τη μουσική, αλλά και όλη η ταινία για μένα είναι κάτι λυρικό, μοιάζει περισσότερο με τραγούδι παρά με μια αφήγηση, σαν ένα τραγούδι για αυτούς τους ανθρώπους.

Είναι ένας πιο λυρικός τρόπος αναπαράστασης της πραγματικότητας.
​Ακριβώς και ο ρυθμός της ταινίας είναι πιο λυρικός, πιο μουσικός, δεν είναι τόσο βασισμένος σε συγκεκριμένες δομές, οπότε για μένα είναι ένα mambo, είναι ένα τραγούδι, είναι ένα ποίημα.

Τo Mambo Cool έχει ήδη προβληθεί σε διάφορα φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Ποια είναι η φεστιβαλική σου εμπειρία μέχρι τώρα με αυτή την πρώτη σου ταινία;
​Έχει ξεπεράσει αυτό που περίμενα. Ίσως επειδή δεν είχα, δεν ήξερα τι να περιμένω. Είναι διαφορετική η αποδοχή της ταινίας σε κάθε μέρος που έχει προβληθεί. Πήγε πολύ καλά στην Αργεντινή για παράδειγμα που αν και δεν έχει μια «mambo» κουλτούρα, με κάποιο τρόπο υπήρχε νομίζω μια μίξη μεταξύ σινεφιλίας και της κατανόησης τουλάχιστον της γλώσσας και μπόρεσαν να εκτιμήσουν την ταινία. Στην Ευρώπη είχε αποδοχή, κανένα φεστιβάλ όμως στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν την έχει προβάλει. Έγινε μια προβολή στη Νέα Υόρκη γιατί ο διευθυντής του FID Marseille είχε carte blanche στο Museum of Moving Image και έκανε την προβολή, αλλά εκτός από αυτή, δεν έχει γίνει καμία άλλη προβολή της ταινίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Βλέποντας την ταινία δεν μπόρεσα να μην προσέξω πως δεν υπάρχει προφανής πλοκή. Πώς αναπτύχθηκε το σενάριο και ποια μέθοδο χρησιμοποίησες με τους ηθοποιούς;
​Γράψαμε ένα σενάριο μαζί, μια ιστορία βασισμένη σε κάποιους από τους χαρακτήρες που είναι φίλοι μου, το μοιράστηκα μαζί τους, το συζητήσαμε, κάναμε κάποιες διορθώσεις και καταλήξαμε στο τελικό σενάριο και αποφασίσαμε ότι θα το γυρίζαμε σε δώδεκα μέρες ή κάτι τέτοιο, θα το μοντάρουμε σε ένα μήνα και θα είχαμε το τελικό σε δύο μήνες.

Το ακολουθήσατε αυτό το σχέδιο;
​Όχι, καθόλου (γέλια). Ξεκινήσαμε τα γυρίσματα και κάποια πράγματα λειτουργούσαν και κάποια άλλα όχι, οπότε αποφασίσαμε να γυρίζουμε όποτε μπορούσαμε μέσα σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα γυρίσματα κράτησαν λίγες μέρες, μέσα σε μια περίοδο μερικών μηνών και το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας δεν είναι μέρος του αρχικού σεναρίου. Προσπαθήσαμε να πάμε σε κάτι πιο αγνό και βασικό. Τα πρόσωπα, τα closeups, τα θραύσματα ποίησης.

Γύρισες την ταινία σχεδόν εξολοκλήρου υπόγεια, με πολύ λίγο φως ερχόμενο πλαγίως και από ψηλά. Υπάρχει έλλειψη προοπτικής και δεν υπάρχει ούτε ένα γενικό πλάνο. Αν δεν ήταν η μουσική και η γλώσσα, δεν θα καταλαβαίναμε πως βρισκόμαστε στην Κολομβία. Αυτό ήταν επιλογή ή αναγκαιότητα;
​Ήταν επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη την αναγκαιότητα. Δεν ξέρω, αν είχα ένα εκατομμύριο δολάρια τί ταινία θα έκανα. Με ένα τρόπο, δεν ήθελα να κάνω μια τοπική αναπαράσταση και όσο περισσότερο προχωρούσαμε με τα γυρίσματα, θέλαμε κάτι πιο οικείο και ανθρώπινο, αλλά όχι τοπικό. Υπάρχει προφανώς ένα πλαίσιο που αφορά στην Κολομβία για τη διακίνηση της βάσης της κοκαΐνης, οι περισσότεροι ξένοι θεατές δεν ξέρουν τί στο διάολο είναι αυτό ή τι συμβαίνει, όμως η ιδέα αφορά σε ένα μυθολογικό χώρο.

Φαίνεται να είσαι γοητευμένος από την μποέμ επιλογή που αυτοί οι άνθρωποι κάνουν, αυτοί οι μη επαγγελματίες ηθοποιοί, που αναζητούν την έκσταση και είναι μη παραγωγικοί σε ένα καπιταλιστικό σύστημα, που απαιτεί από όλους μας να είμαστε παραγωγικοί κάθε μέρα.
​Ναι, ειδικά οι κινηματογραφιστές. ​Όταν οι συντελεστές πρότειναν να κάνουμε την ταινία, είπαν ας κάνουμε μια ταινία για τη μουσική και για μας. Αυτή ήταν η μόνη ιδέα. Από εκεί αρχίσαμε να αναπτύσσουμε την ιδέα. Ξέρεις, από τότε που γνώρισα τον πρωταγωνιστή τον Mascara, το οποίο σημαίνει μάσκα και είναι το παρατσούκλι του και είναι οπαδός της λατρείας του Διονύσου (γέλια), πάντα με γοήτευε αυτό το ιδιαίτερο, μυστηριώδες, μποέμ στοιχείο που έβρισκα στην Κολομβία. Έχουν μια πνευματική, μυστηριώδη αιτιολόγηση για αυτό τον μποέμ τρόπο ζωής.

Ναι αυτό το εισπράττεις από την ταινία. Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν μια επιλογή. Δεν νιώθεις άσχημα για αυτούς, ή δεν τους αντιλαμβάνεσαι ως άρρωστους ή κάτι τέτοιο. 
​Ναι και από εμένα επίσης και όσο κι αν τους αγαπώ και τους θαυμάζω και παρ' όλα τα χρόνια που πέρασα μαζί τους, πίνοντας νοθευμένο αλκοόλ και ζώντας στον υπόνομο, ποτέ δεν θα είμαι αυτοί. Ξέρεις, πολλοί όταν μιλάμε για την ταινία μιλούν για την περιθωριοποίηση και μου λένε ότι έκανα μια ταινία για περιθωριοποιημένους ανθρώπους. Η περιθωριοποίηση είναι μια λέξη που απλά δεν μου αρέσει, γιατί για μένα υπονοεί πως αυτοί που έχουν υποδειχθεί ως περιθωριοποιημένοι, φιλοδοξούν να γίνουν μη περιθωριοποιημένοι. Όμως αυτοί οι άνθρωποι, δεν φιλοδοξούν να γίνουν σαν τους ανθρώπους της επικρατούσας κοινωνίας, μοιράζονται διαφορετικές αξίες. Υπάρχουν πολλές αρνητικές πτυχές σε αυτό τον τρόπο ζωής, όμως θαυμάζω το ότι έχουν διαφορετικές αξίες και νομίζω πως αν το δούμε με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να μάθουμε κάτι από αυτούς, παρ' όλα τα προβλήματα.

Αυτό είναι αλήθεια.
​Υπάρχουν προφανώς πολλά προβλήματα, δεν είναι τόσο εύκολο.

Όχι δεν είναι. Η ταινία μου δημιούργησε μια αίσθηση, ότι μιλάς για τους χρήστες αλλά και για τους μη χρήστες. Υπάρχει μια φράση στην ταινία: «Αυτός ο τόπος δεν είναι δικός μας, αλλά ούτε και δικός τους». Ποιος είναι αυτός ο τόπος; 
​Δεν μου αρέσει να το προσδιορίζω τόσο λεπτομερώς, για αυτό τον λόγο το έχω κάνει τόσο ασαφές και αόριστο. Μπορούμε να εισάγουμε όποιο νόημα θέλουμε, αλλά μόνο για 'σένα θα δώσω το πραγματικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο γύρω από αυτή τη φράση (γέλια). Στο πλαίσιο της ταινίας, το μέρος της πόλης που είδα, ήταν δικό τους (των χρηστών). Τώρα σε αυτό το μέρος εφαρμόζεται μια πολιτική από αυτούς που διοικούν την πόλη, με σχέδιο να αναζωογονηθεί, να φτιάξουν κτίρια και μετρό και όλα αυτά, οπότε εκτοπίζουν πολλούς από τους ανθρώπους που στην Κολομβία τους αποκαλούν «άχρηστους». Ανθρώπους που θεωρείται πως δεν προσθέτουν κάτι στην κοινωνία. Τους μετατοπίζουν από αυτές τις περιοχές που σύχναζαν και ήταν «δικές» τους.

Πώς συνδέονται αυτές οι ομάδες με τους ανθρώπους που βλέπουμε στη ταινία; 
​Αυτές οι ομάδες καταλαμβάνουν τη ζώνη, οπότε οι ανεξάρτητοι έμποροι ναρκωτικών που δραστηριοποιούνταν σε «δικές» τους γωνιές και σημεία, που τα αποκαλούν plazas, τώρα εκδιώκονται από αυτά τα μέρη, δολοφονούνται και οι παραστρατιωτικοί καταλαμβάνουν τα plazas και ελέγχουν το εμπόριο των ναρκωτικών.

Οι παραστρατιωτικές ομάδες διακινούν και ναρκωτικά;
​Διακινούν, ταυτόχρονα ελέγχουν και την περιοχή στους όρους μιας έννοιας που αποκαλούν κάθαρση. Διακινούν και διαχειρίζονται, αλλά ταυτόχρονα ελέγχουν και το πού θα πάει κάποιος για να καταναλώσει τα ναρκωτικά. Είναι αρκετά περίπλοκο, είναι τρελό, ένας τρελός κόσμος. Οπότε αυτοί οι άνθρωποι εκτοπίζονται από το κέντρο διότι έρχονται οι παραστρατιωτικοί, τους διώχνουν, τους λένε ότι δεν μπορούν να κάνουν χρήση εδώ. Αφού τους διώξουν σχεδιάζουν να χτίσουν ένα νέο κτίριο εδώ, μια γραμμή μετρό. Μεγάλο μέρος της ταινίας μιλά για εκτοπισμένους ανθρώπους στο εσωτερικό της πόλης, οι οποίοι προσπαθούν να κρατηθούν. Μεγάλο μέρος της ταινίας είναι η ποιητική αντίσταση κόντρα σε όλους αυτού τους παράγοντες. Η ηλικία των ανθρώπων στην ταινία είναι γύρω στα 40 και 50 έτη που προσπαθούν να κρατήσουν την κουλτούρα τους.

Και τα κεκτημένα τους.
​Τα κεκτημένα τους, ακριβώς. Οπότε αυτό σημαίνει. Είναι συνδεδεμένοι με αυτό το μέρος που «δεν είναι δικό μας..»

« ..αλλά ούτε και δικό τους».
​Δεν ανήκει σε κανένα.

Στην τελευταία σκηνή της ταινίας. ένας από τους χαρακτήρες αναρωτιέται: «Τί θα γίνει; Με όλα αυτά, θα θεραπευτείς πραγματικά;». Ποια είναι η απάντηση εδώ; Θα θεραπευτούν;
​Αυτό είναι το βασικό ερώτημα. Υπάρχει λύτρωση; Με την κυριολεκτική έννοια, αυτός που μιλάει είναι αυτός που προετοιμάζει τον βραστό αρουραίο για τον φίλο του που είναι οροθετικός. Οπότε με την κυριολεκτική έννοια, απευθύνεται στον φίλο του και τον ρωτάει: θα θεραπευτείς αλήθεια με αυτό το βραστό από τη φυματίωση και το HIV; Προφανώς όμως όταν χρησιμοποιείς κάτι τέτοιο στο τέλος της ταινίας, φτιάχνεις ένα πλαίσιο που λέει: με όλα αυτά θα σωθούμε πραγματικά; Θα θεραπευτούμε; Θα λυτρωθούμε;

Είναι μια ερώτηση για όλους μας;
​Είναι μια ερώτηση για τους ανθρώπους που ζουν με αυτό τον εναλλακτικό τρόπο ζωής. Είναι για τους χαρακτήρες, για τους ανθρώπους στην ταινία. Θα ήταν υπέροχο αν όλοι εμείς μπορούσαμε να θέσουμε την ερώτηση στους εαυτούς μας. Αλλά είναι πιο συγκεκριμένο. Τι πρόκειται να συμβεί σε αυτούς τους ανθρώπους; Αξίζει τον κόπο; Θα σωθούν;

Όμορφο τέλος. Τελευταία ερώτηση: ποια είναι τα σχέδιά σου για το μέλλον;
​Δουλεύουμε ένα project με τον Mascara. Υπάρχει μια έρημος που καλύπτει το μεγαλύτερο κομμάτι της χερσονήσου La Guajira στην Κολομβία. Είναι ένα ηλιόλουστο μέρος με δυνατό άνεμο, μυστήριο και ανομία. Συνορεύει με τη Βενεζουέλα και είναι περιοχή λαθρεμπόρων, περιπετειών και ανθρώπων που αναζητούν συνειδητά, το σύνορο όπου τελειώνει το κράτος και ξεκινάει ο άνθρωπος. Θέλω να εξερευνήσω παρόμοια θεματολογία όπως και στο «Mambo», με την έννοια ανθρώπους εκτός της κυρίαρχης κουλτούρας, οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα, προφανώς να ζουν με το σύστημα.

Όμως θες να το κάνεις με διαφορετικό τρόπο;
​Ναι. Ξεκινώντας από το τοπίο. Θέλω να βγω έξω και να κάνω γενικά πλάνα (γέλια). Η ιδέα είναι να κάνουμε κάποιου είδους γουέστερν. Ένα αλλόκοτο γουέστερν που να συνδέεται κάπως με το «Mambo Cool». Αισθητικά θέλω το ένα να συμπληρώνει το άλλο, θεματικά και από άποψη υφής, να είναι συνδεδεμένα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.