Concept art of the Fomalhaut system crash. Image: ESA, NASA, and M. Kornmesser
Μια δεκαετία πριν και περισσότερο, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble εντόπισε έναν πλανήτη στο μέγεθος του Δία, σε τροχιά γύρω από το Φομαλώ, ένα άστρο 25 έτη φωτός μακριά από το ηλιακό μας σύστημα. Η ανακάλυψη σηματοδότησε την πρώτη φορά που ένας εξωπλανήτης, ένας κόσμος σε τροχιά γύρω από ένα άλλο αστρικό σύστημα, είχε εντοπιστεί σε ορατά μήκη κύματος φωτός, σε αντίθεση με την τυπική μέθοδο διέλευσης που σαρώνει για να βρει μια μικρή μείωση στο φως καθώς ένας πλανήτης περνάει μπροστά από το άστρο του.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Αλλά όταν ο András Gáspár, βοηθός αστρονόμος στο Παρατηρητήριο Στιούαρντ στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, εξέτασε πιο πρόσφατες εικόνες του αστρικού συστήματος, από το Hubble, το 2013 και το 2014, εξεπλάγη όταν διαπίστωσε ότι ο εξωπλανήτης, γνωστός ως Φομαλώ b, είχε εξαφανιστεί.«Προς μεγάλη μου έκπληξη, δεν υπήρχε στις τελευταίες εικόνες», λέει ο Gáspár σε ένα email. «Έτσι έψαξα όλα τα δεδομένα και άρχισα να τα αναλύω και πρόσεξα ένα μοτίβο: έφθινε».Τελικά, ο Φομαλώ b, ο πρώτος οπτικά απεικονισμένος εξωπλανήτης, δεν είναι πλανήτης. Είναι πιθανό τα κατάλοιπα μιας σύγκρουσης δυο παγωμένο διαστημικών βράχων, ο καθένας με ακτίνα τουλάχιστον 100 χιλιομέτρων σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα στο Proceedings of the National Academy of Sciences.Ενώ κατακλυσμικές συγκρούσεις είναι συνηθισμένες στο σύμπαν, ιδίως σε νέα αστρικά συστήματα όπως το Φομαλώ, είναι πολύ σπάνιο να πάρουμε εικόνες τους από τη Γη. «Γνωρίζουμε πολλούς άλλους απευθείας απεικονισμένους εξωπλανήτες αυτή τη στιγμή» είπε ο Gáspár, επικεφαλής της νέας μελέτης. «Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο!»Η ανακάλυψη ήταν τυχαία, συμπλήρωσε, καθώς δεν ήταν αυτός ο σκοπός της αρχικής του παρατήρησης. Ο Gáspár βοηθάει στην ανάπτυξη οργάνων για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST), το παρατηρητήριο επόμενης γενιάς της NASA, που θα είναι περίπου 100 φορές πιο ισχυρό από το Hubble. Μελετούσε αρχειακά δεδομένα από τον Hubble για να βαθμονομήσει τις οπτικές παρατηρήσεις του JWST, όταν πρόσεξε την απουσία του εξωπλανήτη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΟΜΑΛΩ ΑΠΟ ΤΟ HUBBLE ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΦΑΣΕΙΣ. ΕΙΚΟΝΑ: NASA, ESA, A. GÁSPÁR AND G. RIEKE/UNIVERSITY OF ARIZONA
To αποτέλεσμα αυτής της τεράστιας σύγκρουσης είναι κυριολεκτικά σκόνη και θρύψαλα. Σίγουρα υπάρχουν ακόμα κάποιοι διαστημικοί βράχοι χιλιομέτρων αλλά από τη σύγκρουση βγήκε και ένα τεράστιο περίβλημα σκόνης που έμοιαζε με καπνό και έχει δώσει μια σουρεαλιστική λάμψη σε όλο το σύστημα, είπε ο Gáspár.«Αυτά τα πολύ μικρά σωματίδια σκόνης σκορπίζουν το φως στο κεντρικό άστρο, όπως η σκόνη λάμπει σε σε μια ηλιαχτίδα», εξήγησε. «Το HST λειτουργεί σε οπτικά μήκη κύματος (το ίδιο πλαίσιο του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που βλέπουμε με τα μάτια μας) έτσι βλέπουμε αυτά τα πολύ μικρά σωματίδια σκόνης στις εικόνες του».«Ενώ τα μεγαλύτερα τμήματα πιθανόν συνεχίζουν σε μια ελλειπτική τροχιά γύρω από το Φομαλώ, η πορεία αυτών των μικρότερων σωματιδίων επηρεάζει πολύ από τις ακτινοβόλες ακτινοβολίας του κεντρικού άστρου, και απομακρύνονται από το σύστημα, ενώ επεκτείνονται ως περίβλημα από την ενέργεια της σύγκρουσης», συνεχίζει.Η σύγκρουση κατά τύχη συνέβη ακριβώς πριν το Hubble εντοπίσει αρχικά τον πάλαι ποτέ εξωπλανήτη το 2004, κάτι που εξηγεί γιατί κάποτε έμοιαζε με τεράστιο λαμπερό αέριο γίγαντα από τη δική μας οπτική. Τώρα πια το νέφος σκόνης είναι μάλλον πολύ φθίνον για να εντοπιστεί με το Hubble καθώς η ομάδα υπολογίζει ότι έχει επεκταθεί σε μια περιοχή μεγαλύτερη από την τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο.Παρόλα αυτά, οι αστρονόμοι περιμένουν να εξετάσουν το σύστημα με υπέρυθρα μήκη κύματος χρησιμοποιώντας το JWST, που είναι προγραμματισμένο για εκτόξευση το 2021. Θα μπορούσε να ερευνήσει το σύστημα Φομαλώ με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια, και ίσως να προσδιορίσει κάποιους αληθινούς εξωπλανήτες σε τροχιά γύρω από αυτό το άστρο. Οgáspár και οι συνάδελφοί του είναι σίγουροι ότι αυτοί οι κόσμοι υπάρχουν καθώς η «δυναμική αστάθεια» από τη μετατόπιση τους είναι «η πιο πιθανή εξήγηση για συμβάντα όπως το Φομαλώ b», σύμφωνα με τη μελέτη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
VICE Video: Στο Σύμπαν του Solmeister και των WNC
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.Ενώ αυτές οι συγκρούσεις μοιάζουν τελείως αποκαλυπτικές, παίξανε σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ζωής στη Γη και ίσως και σε άλλους πλανήτες.«Όσο καταστροφικές κι αν είναι τέτοιες συγκρούσεις, καταλήγουν να δημιουργούν κόσμους», είπε με έμφαση ο Gáspár. «Σκεφτείτε την τεράστια σύγκρουση που δημιούργησε το σύστημα Γης-Σελήνης. Χωρίς αυτή την τεράστια σύγκρουση στην πρώιμη ιστορία του ηλιακού συστήματος, πιθανόν να μην ήμασταν εδώ να τα συζητάμε όλα αυτά. Η Σελήνη είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή στη Γη»«Το να κατανοήσουμε τις συγκρούσεις, λοιπόν, είναι σημαντικό κομμάτι της κατανόησης του πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται τα πλανητικά συστήματα», κατέληξε.Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.