FYI.

This story is over 5 years old.

Ιστορία

Aπό τον Βελουχιώτη Μέχρι τον Τσιτσάνη: Φωτογραφίες μιας Άλλης Εποχής Αποκτούν Χρώμα

Ο Χρήστος Καπλάνης μιλά για το πώς αποφάσισε να βάλει χρώμα σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες των πιο συγκλονιστικών γεγονότων και προσώπων της ιστορίας.

Μια από τις πρώτες σκηνές της Δουνκέρκης -της βραβευμένης με τρία Όσκαρ ταινίας του Christopher Nolan- εκτυλίσσεται στην παραλία της γαλλικής πόλης, όπου χιλιάδες Βρετανοί στρατιώτες έχουν συγκεντρωθεί στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τους προελαύνοντες Ναζί. Σε αυτήν τη σκηνή, ο Βρετανός Tommy (Fionn Whitehead) φτάνει στην ακτή, έχοντας μόλις γλιτώσει από τα πυρά της Wehrmacht. Καθώς παρατάσσεται στη σειρά του, για να επιβιβαστεί σε ένα από τα πλοία που πρόκειται να μεταφέρει στρατιώτες στη Μεγάλη Βρετανία, στον ορίζοντα εμφανίζονται γερμανικά αεροπλάνα, που ξεκινούν να βομβαρδίζουν την παραλία. Την ώρα που οι βόμβες σκάνε μία-μία με ορμή στην άμμο, ένας από τους στρατιώτες σηκώνει το όπλο του, για να πυροβολήσει τα βομβαρδιστικά. Όμως, μια βόμβα σκάει πάνω του και τον τινάζει στον αέρα, διαμελίζοντάς τον.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στην παραπάνω σκηνή, ο Christopher Nolan χρησιμοποίησε τα έντονα χρώματα της κινηματογραφικής εικόνας, για να «ενσαρκώσει» την παρακάτω συγκλονιστική φωτογραφία από τα πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στη Δουνκέρκη, όπου Βρετανοί στρατιώτες απαθανατίζονται την ώρα που προσπαθούν να πυροβολήσουν τα γερμανικά αεροπλάνα που τους βομβαρδίζουν.

Με ανάλογα εντυπωσιακό τρόπο προσπαθεί σήμερα να ζωντανέψει ιστορικές φωτογραφίες ο καλλιτεχνικός φωτογράφος Χρήστος Καπλάνης, που εδώ και λίγους μήνες διατηρεί μια σελίδα στο Facebook με τίτλο «Past in Color - Χρώμα στο Παρελθόν», όπου ανεβάζει φωτογραφίες σημαντικών γεγονότων και προσωπικοτήτων που έχει ήδη επιχρωματίσει, δίνοντάς τους μια εντελώς νέα διάσταση. Σε αυτήν τη σελίδα, καθώς και στο blog «Past in Color», έχουμε την ευκαιρία να δούμε επιχρωματισμένες φωτογραφίες από γεγονότα και πρόσωπα που άλλαξαν την ελληνική και την παγκόσμια Ιστορία, όπως ο Άρης Βελουχιώτης και ο Emiliano Zapata, ενώ δεν λείπουν πορτρέτα διασήμων από τον καλλιτεχνικό χώρο, όπως εκείνα της Sofia Loren και της Σοφίας Βέμπο. Ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν πολλές φωτογραφίες που σκιαγραφούν πτυχές του ελληνικού τρόπου ζωής, τόσο σε μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Σμύρνη πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όσο και στην ελληνική επαρχία.

Οι ηγέτες του ΕΑΜ Κώστας Γαβριλίδης, Γιώργος Σιάντος, Μιχάλης Κύρκος και Δημήτρης Παρτσαλίδης συζητούν στο αρχηγείο του ΕΑΜ. Αθήνα, Δεκέμβριος 1946.

Ο φωτογράφος Χρήστος Καπλάνης, μας μιλά για την απόφασή του να ασχοληθεί με τον επιχρωματισμό φωτογραφιών, τη σχέση της φωτογραφίας με την ιστορία και το πόσο δύσκολο είναι να μπολιάσει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με χρώματα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

VICE: Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον επιχρωματισμό ιστορικών φωτογραφιών;
Χρήστος Καπλάνης: Σε αυτήν τη δραστηριότητα με ώθησε η αγάπη μου για τη ζωγραφική. Βλέπω την κάθε φωτογραφία σαν το προσχέδιο ενός πινάκα, στον οποίο καλούμαι να τοποθετήσω τα χρώματα. Ουσιαστικά ζωγραφίζω, χρησιμοποιώντας χρώματα και ψηφιακά «πινέλα». Όλα γίνονται στο χέρι. Δεν υπάρχει πρόγραμμα που να τα κάνει αυτόματα όλα αυτά. Ζωγραφίζω από μικρή ηλικία και αυτό σίγουρα βοήθησε, ώστε η μετάβαση στην ψηφιακή ζωγραφική να είναι αρκετά εύκολη για μένα. Το έναυσμα, για να ασχοληθώ με τον επιχρωματισμό φωτογραφιών, ήρθε όταν πριν από μερικά χρόνια είδα στο Παρίσι έγχρωμες φωτογραφίες από το 1913, στη συλλογή του Albert Kahn. Το ζωντάνεμα του παρελθόντος με εντυπωσίασε.

Η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Απαιτούνται δεκάδες επίπεδα χρώματος που πρέπει να συνδυαστούν αρμονικά.

Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε κατά τον επιχρωματισμό των φωτογραφιών;
Η μόνη δυσκολία που αντιμετωπίζω είναι η κατάσταση των φωτογραφιών, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από ιδιώτες, καθώς οι περισσότερες είναι σκισμένες, διπλωμένες, πτυχωτές ή κατεστραμμένες από το νερό ή τη σκόνη. Γι’ αυτόν τον λόγο, πολλές από τις φωτογραφίες πρέπει να σκαναριστούν και στην συνέχεια να επισκευαστούν ψηφιακά με ένα «πινέλο». Αυτή η διαδικασία διαρκεί συνήθως περισσότερο από τον ίδιο τον επιχρωματισμό, αλλά η τελική φωτογραφία δίνει ένα πιο έντονο αποτέλεσμα και είναι περισσότερο ευχάριστη στο μάτι.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ένας στρατιώτης ξαποσταίνει πάνω σε κίονα. H Ελλάδα έχει εισέλθει στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Entente και ο Παρθενώνας έχει μετατραπεί σε στρατόπεδο. Αθήνα, 27 Ιουνίου 1917.

Πόσες φωτογραφίες έχετε επιχρωματίσει μέχρι σήμερα;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω ακριβή αριθμό, όμως είναι ήδη μερικές εκατοντάδες και αυξάνονται συνεχώς. Ως εικαστικός, έχω ασχοληθεί με τον επιχρωματισμο εδώ και αρκετά χρόνια, όμως περισσότερο σε επίπεδο γραφίστικο. Πριν από λίγους μήνες, αποφάσισα να δημιουργήσω στο Facebook τη σελίδα «Past in Color - Χρώμα στο Παρελθόν», όπου παρουσιάζω τη δουλειά μου και ομολογώ ότι πηγαίνει πολύ καλά. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την ανταπόκριση του κόσμου, που γίνεται όλο και μεγαλύτερη, αφού μόνο την τελευταία εβδομάδα η σελίδα απέκτησε περίπου 800 νέα like.

Το χρώμα φέρνει νέα ζωή στις φωτογραφίες και προσφέρει μια νέα προοπτική.

Πώς επιλέγετε τις φωτογραφίες που πρόκειται να επιχρωματίσετε;
Κυρίως με βάση το θέμα, ωστόσο το εικαστικό μέρος είναι εξίσου σημαντικό. Για παράδειγμα, το καλό καδράρισα ή ο σωστός φωτισμός στη φωτογραφία παίζουν ρόλο στην τελική επιλογή. Ακόμη, η καθαρότητα και η υψηλή ανάλυση μιας φωτογραφίας είναι πάντα μια πρόκληση, καθώς όσο υψηλότερη ανάλυση έχει μια εικόνα, τόσο πιο εύκολα δουλεύεται. Εδώ ξεκινάει και η μαγεία με τον επιχρωματισμό. Διακρίνεις και φέρνεις στην επιφάνεια πράγματα που δύσκολα θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία.

H πλατεία στο Μοναστηράκι, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης με τη Μαρίκα Νίνου.

Ποια είναι η διαδικασία επιχρωματισμού μιας φωτογραφίας;
Ξεκινώ με την ανάλυση της κλίμακας του γκρι, δηλαδή με τους τόνους του γκρι που θα μου δώσουν και τους τόνους του τελικού χρώματος. Για παράδειγμα, ξέρουμε ότι το τρόλεϊ είναι κίτρινο. Την απόχρωση του κίτρινου χρώματος θα μας τη δώσει ο τόνος του γκρι. Στη συνέχεια, προσθέτω σταδιακά τα διάφορα χρώματα και τις αποχρώσεις.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Πόσο διαρκεί η διαδικασία;
Η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Απαιτούνται δεκάδες επίπεδα χρώματος που πρέπει να συνδυαστούν αρμονικά. Ανάλογα το θέμα, μπορεί να χρειαστεί και μια εβδομάδα οκτάωρης καθημερινής εργασίας.

Οι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού, Τάκης Λουκανίδης, Μίμης Δομάζος και Βαγγέλης Πανάκης, την αγωνιστική περίοδο 1963-1964.

Ο Γιώργος Σιδέρης με την ομάδα του Ολυμπιακού το 1960.

Ποια φωτογραφία από αυτές που έχετε επιχρωματίσει είναι πιο ιδιαίτερη για εσάς και γιατί;
Είναι αρκετές και δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι η διαφορετική αντίδραση του κόσμου στις φωτογραφίες, αφού ενώ κάποιες φορές το τελικό αποτέλεσμα δεν με ικανοποιεί απόλυτα, ο κόσμος τις επιβραβεύει με περισσότερα like, σε σχέση με φωτογραφίες που έχουν καλύτερο ποιοτικά αποτέλεσμα.

Πλάκα, Ρωμαϊκή Αγορά, 1908.

Γιατί έχει σημασία να προσθέτουμε χρώμα σε ασπρόμαυρες ιστορικές φωτογραφίες;
Θα σας απαντήσω με ένα πρόσφατο μήνυμα που μου έστειλε ένας καθηγητής στο Facebook, με αφορμή μια επιχρωματισμένη φωτογραφία από τους Βαλκανικούς Πολέμους: «Η έννοια “ζωντανεύω” αποκτά την πλήρη σημασία και κατανόηση. Το ταξίδι στο παρελθόν τώρα πλέον είναι εφικτό και εύκολο». Ακόμη, πολύ συχνά ξεχνάμε ότι οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες τραβήχτηκαν σε έναν κόσμο γεμάτο χρώματα. Ο χρωματισμός τους μας βοηθά να απομακρύνουμε αυτό το εμπόδιο μεταξύ του παρελθόντος και της σύγχρονης οπτικής μας, φέρνοντάς μας λίγο πιο κοντά στην πραγματικότητα στην οποία ελήφθη η φωτογραφία. Το χρώμα φέρνει νέα ζωή στις φωτογραφίες και προσφέρει μια νέα προοπτική, ενώ οι χρωματισμένες λεπτομέρειες δίνουν ζωή σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, λεπτομέρειες που συνήθως χάνονται λόγω του μονότονου φόντου.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τι μάθατε εσείς προσωπικά από την ενασχόλησή σας με τον επιχρωματισμό φωτογραφιών;
Συνειδητοποίησα ότι για να έχεις ένα αξιόλογο επιχρωματισμό, πρέπει να συλλάβεις την ατμόσφαιρα της εποχής στην οποία αναφέρεται η φωτογραφία. Πρέπει να δεις μέσα από τα μάτια του φωτογράφου και να προσπαθήσεις να συλλάβεις τι ένιωθε εκείνη τη στιγμή. Αυτό το ταξίδι στο παρελθόν είναι συγκλονιστικό.


VICE Video: H Λένα Πλάτωνος Μιλάει για τον Χατζιδάκι, τη Διασημότητα και το LSD

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Ποια είναι σχέση σας με την Ιστορία;
Πάντα είχα μια περιέργεια για διάφορα ιστορικά γεγονότα. Με τον καιρό, αυτή η περιέργεια έγινε μια ματιά πιο ουσιαστική και πιο διεισδυτική στα γεγονότα. Η αναζήτηση περισσότερων πληροφοριών για στοιχεία της φωτογραφίας που επιχρωματίζω με οδηγεί αναγκαστικά σε διάφορες ιστορικές πηγές, όπως μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, όπου υπάρχει άφθονο υλικό προς μελέτη.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω.

Άρης Βελουχιώτης, 1944

Τυπικά κρητικά καταστήματα. Χανιά, 1916.

Ο βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος Β', στις 13 Νοεμβρίου 1935.

Frida Kahlo, 1938.

Έλληνες φαντάροι στον Στρύμονα κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Ήπειρος, Καφενείο στου Λιά (Φιλιατών), 1971.

Καφενείο στη Κωνσταντινούπολη,1880

Ο Oliver Hardy, αριστερά, και ο Stan Laurel σε ένα διάλειμμα κατά την διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Towed in a Hole» το 1932.

Ελληνική σημαία σε τουρκική συνοικία της Σμύρνης, Μάιος 1919

O Αλέξανδρος Παπαναστασίου με τα μέλη της πρώτης του Κυβέρνησης λίγο πριν το δημοψήφισμα για την ανακήρυξη της Αβασίλευτης Δημοκρατίας (στα δεξιά του ο υπουργός Στρατιωτικών Γεώργιος Κονδύλης), Αθήνα, 1924.

Στιγμιότυπο από μάχη στον Ισπανικό Εμφύλιος, Βαρκελώνη 1936.

Πρέβεζα, Οκτώβριος 1912. Έλληνες στρατιώτες φωτογραφίζονται σε καταληφθέν τουρκικό πυροβόλο στο Φρούριο Παντοκράτορος (Καρά Μπαμπ).

Φιλιππιάδα 1912. Εθελόντριες του Ερυθρού Σταυρού περιποιούνται ελαφρά τραυματισμένους.

Χονδρέμπορος πατάτας στην Κεντρική Λαχαναγορά, Αθήνα, 1952.

Αθήνα, Πλατεία Ομονοίας 1955.

Η Μελίνα Μερκούρη και ο Jules Dassin στην Αθήνα το 1960. Από τα γυρίσματα της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή». Όλες οι φωτογραφίες είναι μία ευγενική παραχώρηση του Χρήστου Καπλάνη.

Πανιώνιος – ΑΕΚ, 1962

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Συνέντευξη με τον Πρωταγωνιστή της Τρίτης Ληστείας Τράπεζας που Έγινε Ποτέ στην Αθήνα

Η πιο Όμορφη Εκπομπή της Ελληνικής Τηλεόρασης Μοιάζει με Ραδιόφωνο

Κρατούμενοι Προετοιμάζουν τον Martin Shkreli για την Αντιμετώπιση που θα Έχει στη Φυλακή

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.