Η Γενιά του Πλούτου​: 25 Χρόνια Αχαλίνωτου Καπιταλισμού και τα Δεινά του​

Το 2012, το ντοκιμαντέρ The Queen of Versailles (Η Βασίλισσα των Βερσαλλιών) παρουσίαζε μια ζοφερή εικόνα του πλούτου στην Αμερική: παρακολουθεί τον David και τη Jackie Siegel, ένα ζευγάρι από τη Φλόριντα που έχτιζαν μια εξωφρενικά μεγάλη έπαυλη, όταν η ύφεση του 2008 βούλιαξε τα οικονομικά τους. Η σκηνοθέτιδα, Lauren Greenfield, αρχικά ήθελα να καταγράψει την κατασκευή του μεγαλύτερου σπιτιού για μια οικογένεια στις ΗΠΑ, αλλά τελικά έγινε μάρτυρας του τέλους των εργασιών, της απόλυσης του προσωπικού και των παιδιών και των σκυλιών που ξαμολήθηκαν στο τεράστιο ημιτελές σπίτι.

Στην πρόσφατη Berlinale (Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου), η Greenfield παρουσίασε το δεύτερο ντοκιμαντέρ της για τον καπιταλισμό και τα δεινά του: το Generation Wealth (Η Γενιά του Πλούτου), μια ευρεία και τελικά προσωπική εκτίμηση της σύγχρονης ανάγκης μας για όλο και περισσότερα πράγματα. Το ντοκιμαντέρ καλύπτει 25 χρόνια και περιλαμβάνει συνεντεύξεις μιας ευρείας γκάμας ανθρώπων –διευθυντές στριπτιζάδικων, μόνες μητέρες, μπον βιβέρ του Λος Άντζελες, εργάτριες του σεξ και νικήτριες παιδικών καλλιστείων– που η Greenfield συναντά ξανά και ξανά, εξετάζοντας προσεκτικά την επίδραση του εθισμού στον πλούτο και τα δολώματά του. Κάποιοι από τους συνεντευξιαζόμενους, όπως ο δημοσιογράφος Chris Hedges, κάνουν μια αποστασιοποιημένη εκτίμηση, ενώ άλλοι βιώνουν τις επιπτώσεις των επιλογών του μέσα στα χρόνια. Όλοι, όμως, δείχνουν ότι αυτός ο εθισμός γίνεται ολοένα χειρότερος.

[VICE Video] Το Aυτόνομο Kράτος της Μυκόνου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Κάποια από τα άτομα που εξετάζει η Greenfield αναλογίζονται τι συμβαίνει και αλλάζουν κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ. Άλλα όχι. Μια γυναίκα που ψηφίστηκε καλύτερο σώμα στο Λύκειο του Μπέβερλι Χιλς στα τέλη της δεκαετίας του ’90 είναι τώρα μια στοχαστική, σκεπτόμενη 42χρονη. Μια άλλη, φιλόδοξο στέλεχος εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων, φαίνεται απλώς να μεταφέρει μια εμμονή με τη δουλειά και τα λεφτά στη μικρή κόρη της, που απέκτησε μέσω παρένθετης μητέρας. Η Mickie Wood, μητέρα της Eden, σταρ του Toddlers and Tiaras (Nήπια και Τιάρες) απομακρύνει την κόρη της από τον κόσμο των καλλιστείων κατά το διάστημα που γυρίζεται το ντοκιμαντέρ, αλλά λέει ότι θα το έκανε ξανά, αν είχε την επιλογή. Ένας Ισλανδός ναυτικός που έγινε τραπεζικός και ξανά ναυτικός φαίνεται ολότελα ανακουφισμένος που η ενδιάμεση αλλαγή καριέρας του τελείωσε. Η Kacey Jordan, που απεικονίζεται αρχικά ως νυν και στη συνέχεια ως πρώην ηθοποιός πορνό, είναι ξεκάθαρη για την πρώην καριέρα της: «Ήμουν εθισμένη».

Το ντοκιμαντέρ διατυπώνει τη θέση ότι δεν έχει σημασία αν είναι περισσότερα λεφτά, στάτους, δόξα ή επιτυχία: Πολλοί από μας απλώς θέλουμε υπερβολικά πολλά, αποκλείοντας αξίες όπως η οικογένεια, η γενναιοδωρία, η ταπεινότητα ή απλώς η ισορροπία.

Μετά από μια φεστιβαλική προβολή, κάθισα με την Greenfield και τη ρώτησα από πού προήλθαν αυτές οι παθολογίες και τι μπορεί να σημαίνουν για μας. Η συνέντευξη τροποποιήθηκε και συμπυκνώθηκε ελαφρώς για λόγους σαφήνειας.

Broadly: Το ντοκιμαντέρ καλύπτει πολλαπλές εμμονές: με τον πλούτο, τη νιότη, την επιτυχία. Από πού προέρχονται;
Lauren Greenfield: Για μένα, που είναι και ο λόγος που ξεκίνησα να εξετάζω την περίπτωση της μητέρας μου (σ.σ. για πρώτη φορά για την Greenfield, στρέφει την κάμερα και στη δική της καριέρα και οικογένεια), ο εθισμός οφείλεται στο ότι έχεις ένα τραύμα, ένα κενό που προσπαθείς να καλύψεις. Στην περίπτωση της ομορφιάς και της δόξας, προσπαθούμε να το καλύψουμε με κάτι που δεν ικανοποιεί την έλλειψη και δεν διορθώνει το πρόβλημα, έτσι θέλουμε όλο και περισσότερα. Υπάρχουν ανασφάλειες, άγχη. Στη δική μου περίπτωση, νομίζω το διαζύγιο των γονιών μου με έκανε να νιώθω ανασφαλής και με έκανε να το ρίξω στη δουλειά. Η ανασφάλεια είναι κομμάτι του μηχανισμού του καπιταλισμού.

Ο καπιταλισμός ακμάζει με το να βρίσκει τον φόβο, την ανασφάλεια: «Μπορείς να το διορθώσεις, αν σου πουλήσω αυτήν τη δίαιτα ή αυτό το τζιν». Φοβερός τρόπος να πουλάς πράγματα. Παρόλα αυτά, ο τρόπος που λειτουργεί από την πλευρά του καταναλωτή είναι πως όταν αποκτήσουμε κάτι, θέλουμε κάτι άλλο.

Πιστεύεις ότι αυτή η διεστραμμένη κουλτούρα γύρω από τον πλούτο και τα δολώματά του είναι χειρότερη στις ΗΠΑ απ’ ό,τι αλλού;
Πιστεύω ότι είναι χειρότερα στις ΗΠΑ και νομίζω ότι είναι χειρότερα στο Λος Άντζελες. Είναι σαν να είσαι στο μάτι του κυκλώνα και σύντομα θα είναι έτσι στην Ευρώπη και στην Ασία και σε άλλα μέρη. Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε στο ντοκιμαντέρ είναι ότι η παγκοσμιοποίηση και τα media οδηγούν την κατάσταση, συχνά τα αμερικανικά media, που φτάνουν παντού, μαζί με το branding και τις αξίες του επιχειρηματικού καπιταλισμού, που είναι παγκόσμιες.

Νομίζω ότι στις ΗΠΑ και ιδίως στο Λος Άντζελες έχουμε πιο αδύναμους θεσμούς που παρέχουν αντισταθμιστικές αξίες. Στην Ευρώπη, θεωρώ πως οι θεσμοί της θρησκείας, της παράδοσης και της οικογένειας είναι ακόμη πιο ισχυροί, έτσι προβάλουν λίγη αντίσταση στην ποπ κουλτούρα και στις αξίες του καπιταλισμού, αλλά όχι πολλή. Νομίζω ότι πολλοί γονείς θα πουν, «Α, το βλέπω αυτό στα παιδιά μου».

Ο κορεσμός των social media κάνει αυτά τα προβλήματα χειρότερα για τις νεότερες γενιές;
Αυτή είναι κατά κάποιο τρόπο η ουσία του ντοκιμαντέρ. Χορεύουμε στο κατάστρωμα του Τιτανικού. Είναι σαν την πτώση της Ρώμης. Χειροτερεύει ολοένα. Νομίζω ότι τα social media και ο εθισμός των νέων στην οθόνη που βλέπουμε τώρα είναι κατά μία έννοια χειρότερο από οτιδήποτε έχουμε δει. Ξέρουμε ότι είναι εθισμός και ταυτόχρονα εκθέτουμε τους νέους στην πορνογραφία και τη βία. Νομίζω πως ο τρόπος που οι άνθρωποι προβάλλονται στα social media είναι το πλέον ακραίο της δυναμικής τους. Νομίζω ότι τα τελευταία 25 χρόνια τα πάντα χειροτέρεψαν και χειροτερεύουν με γεωμετρική πρόοδο.

Πώς κερδίζεις την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που καταγράφεις; Κάποιοι μιλούν για πράγματα που δεν λέγονται.
Απλώς προσπαθώ να βρω κοινό έδαφος και να είμαι ξεκάθαρη ότι δεν τους κρίνω. Πιστεύω ότι το τήρησα σε αυτό το ντοκιμαντέρ – νομίζω πως είμαι επικριτική απέναντι στην κουλτούρα αυτήν, αλλά όχι στα άτομα και στην αντίδρασή τους. Θεωρώ πως αν κρίνουμε, χάνουμε την ουσία. Η ουσία είναι ότι είμαστε όλοι συνένοχοι σ’ αυτήν την υπόθεση και πρέπει να σκεφτούμε για μας και να μην βλέπουμε τους άλλους ως τέρατα ή ως κάτι ξένο.

Μεγάλωσες στο Λος Άντζελες και πήγες Λύκειο στο Crossroads. Πώς ήταν να βλέπεις την άνοδο των Kardashians (σ.σ. μια φωτογραφία της Kim από το Γυμνάσιο εμφανίζεται στο βιβλίο του Generation Wealth);
Μέσα σε μια γενιά, περάσαμε από το να συγκρινόμαστε με τους γείτονες, στο να συγκρινόμαστε με αυτούς που βλέπουμε στην τηλεόραση, οι οποίοι ζουν μια πολύ πιο πλούσια ζωή. Αυτό μας κάνει να θέλουμε αυτού του είδους τα πράγματα. Αυτή η ιδέα –ότι από εκεί που συγκρινόμασταν με τους γείτονες, τώρα συγκρινόμαστε με τις Kardashians– τις έκανε πολύ σημαντικές στη δουλειά μου. Προτού συνδέσω όλα όσα συνέβαιναν, η Kim ήταν άλλη μια σταρ ενός reality. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί τη φράση «Keeping Up With the Kardashians» και πόσο βάθος έχει (σ.σ. τίτλος του reality show, που παραπέμπει στη φράση «keeping up with the Joneses» -«Συμβαδίζοντας με τους Joneses»- η οποία αναφέρεται στη σύγκριση που τείνουμε να κάνουμε με τους γείτονές μας).

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Broadly.

Περισσότερα από το VICE

Πώς ο Ερντογάν Σκότωσε την Ανερχόμενη Σκηνή Ηλεκτρονικής Μουσικής της Τουρκίας

«Ήταν μια Εξευτελιστική Οντισιόν» - Το Viral Βίντεο της Ηθοποιού που Δείχνει Όλα Όσα Πάνε Λάθος στο Ελληνικό Θέατρο

Η Εβδομάδα μιας Άνεργης στην Ελλάδα