Γαλλικός: Το «Νεκρό» Ποτάμι Ξύπνησε και Έπνιξε Ανθρώπους

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Οι κάτοικοι στα χωριά πέριξ της κοίτης του Γαλλικού ποταμού, στα όρια των Νομών Θεσσαλονίκης και Κιλκίς, δεν είχαν δει τέτοιες πλημμύρες 50 χρόνια τώρα. Τα τελευταία 24ωρα το ποτάμι που όλοι θεωρούσαν «νεκρό», σκέπασε αγροτικές καλλιέργειες, πλημμύρισε σπίτια και σκότωσε δύο ανθρώπους.

Έξω από το χωριό Νέα Φιλαδέλφεια ένας 44χρονος άντρας προσπάθησε το βράδυ της Τετάρτης να διασχίσει πεζός αγροτική διάβαση που είχε καλυφθεί από τα ορμητικά νερά του Γαλλικού. Παρασύρθηκε όμως και βρέθηκε το επόμενο πρωί νεκρός σε μικρή απόσταση από το σημείο. Το περασμένο Σάββατο στη Νέα Σάντα Κιλκίς, βρέθηκε νεκρός 77χρονος αγρότης, ο οποίος επιχείρησε με το τρακτέρ του να περάσει την κοίτη ενός χειμάρρου που καταλήγει στον Γαλλικό. Το τρακτέρ παρασύρθηκε και ανατράπηκε. Την ίδια στιγμή, δύο ακόμη δυστυχήματα λόγω κακοκαιρίας σημειώθηκαν στο Κιλκίς και τα Λαγκαδίκια, στην ανατολική πλευρά του Νομού Θεσσαλονίκης, ενώ σε επιφυλακή βρίσκονται τις τελευταίες ώρες οι αρχές στον Έβρο.

Οδηγούμε με δυνατή βροχή στην παλιά εθνικό οδό Θεσσαλονίκης-Κιλκίς. Στα αριστερά μας το ποτάμι που κάποτε υδροδοτούσε την μεγάλη πόλη, όμως τα τελευταία χρόνια είχε σχεδόν ξεραθεί, κατεβάζει τώρα χιλιάδες κυβικά θολού νερού, λάσπη και ξύλα. Τα τσιμεντένια περάσματα που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για να περνούν από τη μία όχθη στην άλλη, είναι διαλυμμένα από το νερό. Το ίδιο και οι πυργίσκοι των σταθμών έκτακτων αναγκών, που είχαν κάποτε χτιστεί ώστε να προειδοποιούν για τυχόν υπερχείλιση, όμως αχρηστεύτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, εξαιτίας του περιβαλλοντικού «θανάτου» του Γαλλικού. Στο χωριό Νέα Φιλαδέλφεια, τα περισσότερα σπίτια κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό έχουν καλυφθεί ως τη μέση από το νερό. Οι κάτοικοι απεγκλωβίστηκαν έγκαιρα τη νύχτα και πλέον επιστρέφουν για να σώσουν ό,τι μπορούν και να καταγράψουν τις ζημίες με τα τεχνικά κλιμάκια του δήμου. Οι τοπικές αρχές ζήτησαν να κηρυχθεί η περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

«Η βροχόπτωση των τελευταίων ημερών στη Θεσσαλονίκη είναι ασυνήθιστη τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια. Η συνολική μέση τιμή για ολόκληρο τον μήνα Δεκέμβριο είναι 55 χιλιοστά βροχής και φέτος, μόλις στο πρώτο δεκαήμερο του μήνα, έχουμε ήδη φτάσει τα 140 χιλιοστά» εξηγεί ο δρ. μετεωρολογίας στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛΓΑ στο αεροδρόμιο Μακεδονία, Μιχάλης Σιούτας. «Το δεύτερο εντυπωσιακό στοιχείο, είναι η διάρκεια της βροχόπτωσης. Στη Θεσσαλονίκη τον μήνα Δεκέμβριο βρέχει κατά μέσο όρο συνολικά 13 μέρες. Φέτος, βρέχει όλες ανεξαιρέτως τις πρώτες έντεκα ημέρες του μήνα» σημειώνει ο ίδιος.

Δεν είναι, όμως, μόνο οι ακραίες καιρικές συνθήκες που είχαν ως αποτέλεσμα να φουσκώσει το ποτάμι. Ο πρώην προϊστάμενος της Υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας στην Κεντρική Μακεδονία Κωνσταντίνος Κοκολάκης γνωρίζει όσο λίγοι τα αίτια των φυσικών καταστροφών στην περιοχή. Δίνει μία απλή ερμηνεία στα γεγονότα των τελευταίων ημερών: «Εκτός από την ορατή κοίτη κάθε ποταμού, υπάρχει η λεγόμενη κοίτη πλημμυρών. Πρόκειται για μια φυσική κοιλότητα, που έχει ακριβώς τον ρόλο που δηλώνει το όνομά της. Όταν ένα ποτάμι κατεβάσει πολύ νερό, αυτή είναι η πρώτη έκταση στην οποία εκτονώνεται ο υδάτινος όγκος. Και όταν έχουν χτιστεί στην κοίτη πλημμυρών κτηνοτροφικές μονάδες, κατοικίες και άλλες εγκαταστάσεις, τότε είναι επόμενο ότι η φύση θα εκδικηθεί», σημειώνει. Την ίδια στιγμή, κάτοικοι της περιοχής αναφέρουν ότι σε ολόκληρο το μήκος του Γαλλικού ποταμού γίνονται αθρόες παράνομες αμμοληψίες, με αποτέλεσμα τα αντιπλημμυρικά φράγματα να αποδυναμώνονται. Επιπλέον, σκουπίδια και κλαδιά κάτω από γέφυρες και άλλες περάσματα, δεν έχουν εδώ και δεκαετίες καθαριστεί.

Μία σύντομη ιστορική ανασκόπηση είναι εξίσου διαφωτιστική. Οι πρώτες γεωτρήσεις στο δέλτα του Γαλλικού ποταμού (αλλιώς Εχέδωρος, λόγω των χρυσοφόρων κοιτασμάτων στην αρχαιότητα) για την υδροδότηση της Θεσσαλονίκης έγιναν γύρω στο 1890. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχικά η βελγική και στη συνέχεια η γαλλική εταιρεία που εκμεταλλευόταν το δίκτυο υδροδότησης της πόλης, είχε φτάσει να αντλεί 18.000 κυβικά μέτρα ημερησίως. Τη δεκαετία του '60 στην περιοχή Νάρες, έξω από το χωριό Νέα Φιλαδέλφεια, κατασκευάστηκε μεγάλο αρδευτικό έργο για την υδροδότηση του βιομηχανικού συγκροτήματος της Esso Pappas, σε απόσταση 20 χιλιομέτρων. Τα επόμενα χρόνια εκατοντάδες παράνομες γεωτρήσεις θα στραγγίσουν το ποτάμι. Κτηνοτροφικές μονάδες, βαφεία και εργοστάσια χημικών θα δώσουν τη χαριστική βολή.

Τα τελευταία χρόνια η στάθμη των γεωτρήσεων από τα 4 είχε πέσει στα 24 μέτρα, ενώ για την ύδρευση του δήμου Γαλλικού αναζητήθηκε νερό στα γύρω βουνά, με άντληση κατώτερης ποιότητας υδάτων σε βάθος 190 μέτρων. Τα τελευταία χρόνια είχε γίνει προσπάθεια να μεταφερθεί νερό από τον Αλιάκμονα στον Γαλλικό. Το δέλτα του ποταμού δέχτηκε μεγάλες παρεμβάσεις και η θάλασσα έχει εισχωρήσει βαθιά στην κοίτη του.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.