Μιλήσαμε με τη Φοιτήτρια που Έκανε Πτυχιακή Εργασία στο Λονδίνο με Θέμα τον Παντελή Παντελίδη

Ο οδηγός άναψε τσιγάρο, ήπιε μια γουλιά από τον καφέ που άχνιζε στη θήκη της πόρτας του και δυνάμωσε τη μουσική. Στην πρώτη εκπνοή της βαθιάς τζούρας του τσιγάρου, μαζί με τον καπνό του ξέφυγε και ένας μικρός αναστεναγμός, απ' αυτούς που σου ξεφεύγουν άθελα σου όταν θυμάσαι κάποιον ανεκπλήρωτο έρωτα που σε συγκλόνισε. Με ρώτησε αν μου αρέσει «Ο Παντέλας», σαν να τον ξέρει προσωπικά κι εγώ γέλασα γιατί ποτέ δεν τρελάθηκα γι' αυτή τη μουσική. Αντιθέτως θα μπορούσα να λιποθυμήσω με ένα solo του Jimmy Page. Παρόλα αυτά συμπαθούσα τον Παντελίδη. Διότι ανάμεσα στο σταριλίκι των δήθεν «Ονομάτων της Νύχτας», που τόσο ξετσίπωτα και ανόητα πλασάρεται από ορισμένους, εκείνος είχε κάτι ανεπιτήδευτα αγνό. Ο κόσμος δεν τον αγάπησε απλά. Τον θεοποίησε. Κάτι που φάνηκε έκδηλα από τις πρώτες στιγμές που ανέβασε τα τραγούδια του στο YouTube, από τη μετέπειτα επιτυχία του στις πίστες των νυχτερινών μαγαζιών, και επιβεβαιώθηκε δυστυχώς με τον χειρότερο τρόπο όταν έχασε τη ζωή του στο αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Φεβρουάριο του 2016.

Σήμερα, λίγους μήνες μετά τον θάνατο του, έγινε το αναπόφευκτο. Το «φαινόμενο» Παντελής Παντελίδης προσπάθησε να εξηγηθεί από μια μουσικό και σπουδάστρια στο University of Westminster, που αποφάσισε να κάνει τον τραγουδιστή θέμα της πτυχιακής της. Η Σμαράγδα Αλεξανδρή (a.k.a. Smaragda), είναι μόλις 21 ετών, μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο της album με τίτλο Wisdom Tooth και συνειδητά το άφησε ελεύθερο να πλανιέται στο Internet για να μπορούν να το ακούνε όλοι. Μέσα σε όλα αυτά σπουδάζει ένα φανταστικό πράγμα που λέγεται Commercial Music στο οποίο μελετά τη μουσική και τη μουσική βιομηχανία σαν αντικείμενα αλλά και σαν φαινόμενα. Αν και η μουσική που γράφει και τραγουδάει είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του Παντελή Παντελίδη, δεν θα μπορούσε να μην προσέξει πως έλαμψε μέσα στην Ελληνική Μουσική Βιομηχανία. Τη βρήκαμε για να λάβουμε την έτοιμη γνώση της και να καταλάβουμε γιατί τελικά ο Παντελής Παντελίδης ήταν «Φαινόμενο».

VICE: Τι σε έκανε να ασχοληθείς με τον Παντελίδη;
Σμαράγδα Αλεξανδρή: Μ' αρέσει γενικά να καταλαβαίνω πως λειτουργούν τα πράγματα. Είχε τύχει να παρακολουθήσω την ιστορία του απο την αρχή και με τεράστιο ενδιαφέρον παρακολουθούσα την εξέλιξή της. Το φαινόμενο Παντελίδης ήταν σαν ένα μεγάλο κοινωνικό πείραμα. Δεν ήταν απλά ένα ακόμη success story. Γύρισα Λονδίνο το Σεπτέμβρη, έπρεπε να διαλέξω θέμα για την πτυχιακή και θεώρησα πως η ανάλυση της ιστορίας του πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις για να γίνει θέμα πτυχιακής. Οι καθηγητές μου το βρήκαν πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο δεδομένου κιόλας οτι το γενικό πλαίσιο είναι η Ελλάδα εν καιρώ κρίσης.

Τι έψαχνες όσο έκανες την πτυχιακή σου;
Εκτός απ'το ό,τι έψαξα να μάθω όσα περισσότερα μπορούσα για εκείνον ως άτομο αλλά και για την ιστορία του, προσπάθησα να καταλάβω αν ήταν η μουσική του που τον έκανε να ξεχωρίσει. Kαι αν ναι με τί τρόπο. Aλλά και τί ρόλο έπαιξαν οι γενικότερες συνθήκες στη εξέλιξη της ιστορίας του. Για παράδειγμα έψαξα αρκετά για την κρίση και το πώς έχει επηρεάσει -ψυχολογικά κυρίως- τον κόσμο, διάβασα ένα φανταστικό βιβλίο που λέγεται The Secular Religion of Fandom της Jennifer Otter Bickerdike, που μιλάει για το πώς το fandom έχει αντικαταστήσει τη θρησκεία τα τελευταία δέκα χρόνια, έψαξα να βρω πώς οι ταχύτατες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων -κυρίως στην τεχνολογία- έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο ζωής μας, ποιά είναι τα τρέντς της εποχής μας.

Μίλησες και με ανθρώπους;
Εκτός απο τα «ακαδημαϊκά» που έψαξα για την εργασία και τις συνεντεύξεις που πήρα από ανθρώπους που δούλεψαν ή ήξεραν τον Παντελίδη, βρήκα πολύ χρήσιμα όσα μου είπε η φίλη μου η Βάλια, out-and-proud σκυλού και μεγάλη φαν του Παντελίδη. Θεώρησα πως δεν υπάρχει πιο up-to-date και εγκυρη πηγή πληροφοριών από έναν άνθρωπο που αυτή είναι η φάση του και που καταναλώνει αυτή τη μουσική καθημερινά. Η Βάλια έκανε μια πολύ σημαντική παρατήρηση που διαψεύδει όσους λένε οτι η επιτυχία του ήταν σύμπτωση και οφείλεται μόνο στον τρόπο που έγιναν τα πράγματα και όχι στη μουσική του.

Δεν έπαιξε ρόλο το μάρκετινγκ;
Ισχύει ότι είναι από τις περιπτώσεις που το «μάρκετινγκ» ας πούμε, παρόλο που έγινε καταλάθος, έπαιξε εξίσου σημαντικό ρόλο με τη μουσική του (το προϊόν του), αλλά επίσης ισχύει πως σχεδόν όλα του τα τραγούδια του είχαν όντως κάτι απίστευτα πιασάρικο. Αν παρατηρήσετε, είναι όλα ιστορίες. Δεν μιλάει γενικά κι αόριστα για συναισθήματα και ραγισμένες καρδιές. Σκηνοθετεί και αφηγείται ιστορίες. Δεν σε αφήνει με απορίες, δεν έχει κρυμμένα νοήματα και δεν μιλάει με γρίφους. Βρήκα ένα μαγικό βιβλίο που λέγεται The Storytelling Animal του Johnathan Gottschal που αναλύει ακριβώς αυτό: Γιατί ως είδος οι άνθρωποι διψάμε για ιστορία; Tι είναι που κάνει τις ιστορίες -από τα παιδικά παραμύθια μέχρι τις παραβολές του Χριστού- να ελκύουν τόσο πολύ τους ανθρώπους; Γενικά έψαξα και έμαθα πολλά μέσα από αυτή την εργασία όπως και η personal tutor μου, η οποία μάλιστα έχει αρχίσει να ακούει Παντελίδη.

Υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν χρόνια να αναδειχθούν στον χώρο της μουσικής βιομηχανίας και δεν τα καταφέρνουν. Πώς τα κατάφερε ο Παντελής Παντελίδης με τα τόσο απλά βίντεο που ανέβαζε στο Youtube; Ο ερασιτεχνισμός του δεν ενοχλούσε. Αντιθέτως πόρωνε περισσότερο. Είχε μουσικά κριτήρια το κοινό του; 
Η αλήθεια είναι πως το «γιατί ο Παντελίδης συγκεκριμένα;» δεν μπορεί να εξηγηθεί πλήρως. Κάποιος θα έλεγε πως σε αυτό έπαιξε κάποιο ρόλο η τύχη. Εγώ προσωπικά δεν πιστεύω τόσο στην τύχη. Ο Παντελίδης είχε απλά το απόλυτο πακέτο για τις ανάγκες της εποχής και για τις απαιτήσεις του κόσμου αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. Όλη αυτή η ιστορία θα μπορούσε να είναι μια τέλεια οργανωμένη στρατηγική για την προώθηση ενός καλλιτέχνη φτιαγμένη απο κάποιον μάνατζερ-ιδιοφυία. Τόσα χρόνια στο πανεπιστήμιο μας λένε για το πόσο σημαντικό είναι το χτίσιμο του brand identity και ο Παντελίδης έφτιαξε το τέλειο brand σχεδόν καταλάθος. Για μένα ο κυριότερος λόγος που έγινε viral είναι το πώς ερμηνέψαμε τον τρόπο με τον οποίο μας «συστήθηκε», δηλαδή τα γνωστά βιντεάκια στο YouTube.

Αυτή η έλλειψη σκηνοθεσίας και στησίματος, το πόσο ακατέργαστα και πρόχειρα τραβηγμένα ήταν, η κακή ποιότητα της εικόνας, η λίγο ξεκούρδιση κιθάρα, όλα αυτά είναι πράγματα που αυθαίρετα ερμηνεύτηκαν σε κάποιου είδους ειλικρίνεια. Υποθέσαμε οτι είναι έτσι πρόχειρα επειδή τα ανέβασε αυθόρμητα, επειδή ένιωθε την ανάγκη να τα δει αυτή η γκόμενα που τον παράτησε. Ήταν πολύ αληθινό και δεν είχε να κάνει με το τι μουσική ακούει κανείς. Σεβόσουν το γεγονός ότι βλέπεις έναν τύπο να πονάει και να μη φοβάται να δείξει οτι είναι «πιο ευάλωτη απο ποτέ». Τα πράγματα, όμως, δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι. Ναι, σίγουρα έχουν γραφτεί για κάποια γυναίκα αλλά σίγουρα δεν ανέβηκαν γι' αυτή. Άλλωστε τα τραγούδια δεν μιλούν για την ίδια κατάσταση, ούτε φαίνεται να έχουν γυριστεί την ίδια μέρα. Ο λόγος που ανέβηκαν τα βίντεο ήταν επειδή ο Παντελής ήθελε με αυτό τον τρόπο να κατοχυρώσει τα τραγούδια του, μιας και είχε ξεκινήσει να κάνει live σε συνοικιακά μαγαζιά. Του το είχε προτείνει ένας φίλος του. Γύρισε τα βίντεο κι ο φίλος του τα ανέβασε στο ΥοuTube. Γι' αυτό και δεν τον ένοιαξε ιδιαίτερα να «προσέξει» τα βίντεο. Δεν χρειαζόταν - συγγνώμη αν σκότωσα εντελώς τον ρομαντισμό.

H οικονομική κρίση ή οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες έπαιξαν κάποιο ρόλο; 
Ναι, πολύ βασικό ρόλο μάλιστα. Έψαξα και βρήκα έρευνες που δείχνουν πόσο έχει επηρεάσει ψυχολογικά η κρίση τον Έλληνα και αποδεδειγμένα πλέον η Ελλάδα είναι ένα κράτος σε σύγχυση. Σε τέτοιες φάσεις, ο κόσμος χρειάζεται έναν ήρωα. Φυσικά, ο Παντελίδης δεν ήταν το είδος του ήρωα που θα μπορούσε να σώσει την χώρα από το τεράστιο χρέος της, αλλά κατάφερε κάτι εξίσου αξιοθαύμαστο: να δώσει ελπίδα. «Αφού έκατσε στον Παντελίδη, γιατί να μην κάτσει και σε μένα;». Επίσης, ο κόσμος λόγω της κατάστασης δεν βρίσκει πια relatable τους απρόσιτους σταρ που έχουμε συνηθίσει εδώ και χρόνια. Όπως έχει πεί κι ο Δημήτρης Μανιάτης ο κόσμος δεν θέλει πια τους μετροσέξουαλ και τους στυλίστες. Μέσα σε ένα τέτοιο μουσικό καθεστώς, ο Παντελίδης έφερε την επανάσταση.

Ακόμη και για τους ανθρώπους που δεν ακούνε τέτοιου είδους μουσική, υπήρξε ένα συμπαθητικό πρόσωπο. Αυτό έγινε επειδή στο πρόσωπό του συγκεντρώθηκαν όλα τα χαρακτηριστικά του «ευάλωτου» ανθρώπου; Eπειδή η ζωή του έμοιαζε με ταινία;
Αρχικά, εμφανισιακά ο Παντελίδης ήταν πολύ οικεία μορφή για τον μέσο Έλληνα. Όλοι ξέρουμε κάποιον που μοιάζει με τον Παντελίδη. Μελαχρινός, καστανά μάτια, αρρενωπός, λίγο παχουλός, λίγο «αρκούδος» (με την καλύτερη δυνατή έννοια). Αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο και είναι στην ουσία ακριβώς αυτό που είπες. Ήταν ένα συμπαθητικό και οικείο πρόσωπο. Από ό,τι μου είπαν όλοι όσοι τον γνώρισαν ή δούλευαν μαζί του, ήταν ένα πολύ ταπεινό -σχεδόν ντροπαλό- άτομο. Όπως αναλύσαμε παραπάνω, ο τρόπος με τον οποίο συστήθηκε βοήθησε στο να δημιουργηθεί ένας «μύθος». Ο μύθος σε εκείνη τη φάση ήταν ίσως πιο σημαντικός κι από την ίδια τη μουσική. Δεν υπήρχε περίπτωση να αναφερόταν σε συζήτηση ο Παντελίδης χωρίς να ειπωθεί και το «αυτός ο τύπος που τον παράτησε η γκόμενα κι ανέβασε τα τραγούδια». Η επιτυχία του δεν είχε να κάνει μόνο με τη μουσική του, είχε να κάνει με κάτι πιο πανανθρώπινο. Γι'αυτό και τον αγάπησαν κι άνθρωποι που δεν ακούνε αυτή τη μουσική.

Ήταν αυτή η επιτυχία η εκδίκηση της λαϊκής τάξης, τoυ παιδιού της διπλανής πόρτας; Γιατί ταυτίστηκε τόσο ο κόσμος μαζί του; 
Αρχικά η επιτυχία του ήταν κατά κάποιο τρόπο και δική τους, ειδικά για όσους τον ακολουθούσαν απο την αρχή που κυριολεκτικά όλο αυτό το έζησαν μαζί του και το είδαν να συμβαίνει. Μην ξεχνάμε ότι τον Παντελίδη ο ίδιος ο κόσμος τον ανέδειξε. Είχε ήδη κοινό που τον υπεραγαπούσε πριν κλείσει κάποιο συμβόλαιο ή κάνει κάποια επαγγελματική ηχογράφηση. Ήταν απο τις ελάχιστες περιπτώσεις που το ίδιο το κοινό διάλεξε τον σταρ του. Παρ' όλο που όλοι περνάνε γενικά δύσκολα, την επιτυχία του Παντελίδη δεν την ζήλεψαν, αλλά τη χάρηκαν πραγματικά, διότι μέσα απο τον μη σκηνοθετημένο τρόπο που συστήθηκε, γνώρισαν πρώτα έναν άνθρωπο, έναν φίλο, όχι έναν τραγουδιστή. Μας έβαλε στο σπίτι του, είδαμε το μπάνιο  του, μας μίλησε για την καψούρα του και την ευαισθησία του, είδαμε τις πιτζάμες του, τη ρόμπα του και το λευκό του βαμβακερό φανελάκι. Αυτό τον άνθρωπο λοιπόν ξαφνικά τον είδαμε να εκτοξεύται στην κορυφή. Γέμιζε μαγαζιά, έβγαζε λεφτά κι έσκιζε στα τσαρτς. Μας θύμισε πως τελικά πού και πού γίνονται θαύματα ακόμα κι αν όλα πάνε κατά διαόλου. Αυτό είναι τεράστιο για έναν λαό που έχει χάσει την ικανότητά του να ελπίζει. Το πιο αξιοθαύμαστο σε όλη την ιστορία, είναι πως ο Παντελίδης -άθελά του- νίκησε το σύστημα χωρίς να χρειαστεί καν να παίξει με τους κανόνες του. Πήρε εκδίκηση για κάθε παιδί της διπλανής πόρτας.  Αν και, κρίνοντας απο το τέλος του, θα μπορούσε να πει κανείς πως μάλλον τελικα ήρθαν ισοπαλία.

Περισσότερα από το VICE

Έτσι Ξεπέρασα την Ψυχολογική μου Εξάρτηση από την Κάνναβη

Είμαστε η Γενιά που θα Δει Όλους τους Ζωντανούς Θρύλους να Πεθαίνουν - Ζωή σε Λόγου Μας

Γιατί οι Πολιτικοί Μιλάνε σαν να Ποστάρουν στο Facebook