«Είναι σαν η πραγματικότητα για μένα να είναι ένα όνειρο, με την έννοια ότι δεν έχω τον έλεγχο, ότι όλα είναι λίγο παράλογα. Σε ένα όνειρο είσαι λίγο παθητικός, με το στόμα ανοιχτό. Σαν να μην έχω την αίσθηση ότι αυτό που ζω είναι πραγματικό και να παρακολουθώ τη ζωή κάποιου άλλου.
»Η αποπροσωποποίηση εντάθηκε πριν από 11 χρόνια, όταν έκανα μανιτάρια στο Άμστερνταμ, σε μικρή ποσότητα. Τα μανιτάρια ξύπνησαν αυτόν τον μηχανισμό και τον έκαναν πιο έντονο στην καθημερινότητά μου. Από τότε η αποπροσωποποίηση υπάρχει, είναι πάντα εκεί, ο βαθμός αυξομειώνεται.
Videos by VICE
»Μετά το Άμστερνταμ, επέστρεψα στο Λονδίνο όπου ζω και δεν ήξερα τι μου συνέβαινε. Το βασικό είναι ότι δεν αναγνώριζα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και σε φωτογραφίες. Ήταν πολύ σοκαριστικό».
Ο Ανδρέας είχε φοβηθεί ότι μπορεί να πάσχει από τα πάντα: σχιζοφρένεια, καρκίνο στον εγκέφαλο, Αλτσχάιμερ, άνοια, διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας. «Φοβόμουν ότι χάνω το μυαλό μου». Το 2013, μετά από μια μακρά περίοδο πολύ ανησυχητικών, ακατανόητων συμπτωμάτων και ανυπόφορης αγωνίας για το τι του συνέβαινε, διαγνώστηκε με διαταραχή αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης (DPRD).
«Τα χρόνια πριν τη διάγνωση ήταν οδυνηρά. Δεν μπορείς να φανταστείς. Δεν μπορούσα να καταλάβω πώς συνδέονταν όλα τα συμπτώματα. Νόμιζα ότι πρέπει να με κλείσουν κάπου. Φοβόμουν ότι θα πάω στον γιατρό και θα μου πει ότι είμαι δημόσιος κίνδυνος».
»Επίσης, ανησυχούσα πολύ μήπως κάνω κακό στον εαυτό μου, μήπως μπω στον αυτόματο πιλότο, οδηγήσω κάπου και μην έχοντας αίσθηση του τι κάνω, τρακάρω, για παράδειγμα. Αυτό ήταν πολύ τρομακτικό. Φοβόμουν μήπως έχω πολλαπλές προσωπικότητες και για αυτό δεν μπορώ να θυμηθώ τι έκανα. Φοβόμουν ακόμα και μήπως κάποια άλλη προσωπικότητα έπαιρνε τα ηνία κι έκανε κάτι που εγώ δεν ήθελα». Δεν ήξερα τι μπορούσε να συμβεί.
«Πέρασα πάνω από ένα χρόνο διαβάζοντας επιστημονικά άρθρα και γκουγκλάροντας συμπτώματα μέχρι να συνειδητοποιήσω αρχικά μόνος μου και μετά με την επιβεβαίωση ειδικού ότι έχω αποπροσωποποίηση. Μετά από αυτόν τον κυκεώνα τρομακτικών σκέψεων και φόβου, η διάγνωση ήρθε ως λύτρωση: «Ένιωσα ανακούφιση. Ήταν απελευθερωτικό ότι ήξερα επιτέλους τι είχα να αντιμετωπίσω», θυμάται ο Ανδρέας.
«Κάποιες φορές κοιτάζω στα μάτια τον σύντροφό μου, με τον οποίο είμαστε μαζί πάνω από πέντε χρόνια και δεν τον αναγνωρίζω, είναι σαν να τον βλέπω πρώτη φορά».
Η αποπροσωποποίηση και η αποπραγματοποίηση ανήκουν στις αποσυνδετικές ή διασχιστικές διαταραχές. Αυτήν τη μόνιμη αίσθηση ονείρου ή ταινίας που μου μεταφέρει ο Ανδρέας, οι ειδικοί την περιγράφουν ως μια αίσθηση διαχωρισμού ανάμεσα στη συνείδηση του ατόμου και στο μυαλό και το σώμα του (αποπροσωποποίηση) ή ανάμεσα στη συνείδηση και στον έξω κόσμο (αποπραγματοποίηση).
Η αίσθηση ότι πράττει ένα ρομπότ αντί για σένα και ότι τίποτα δεν είναι πραγματικό
Ο άνθρωπος που έχει τη συγκεκριμένη διαταραχή αισθάνεται αποκομμένος από τον εαυτό του, τα συναισθήματά του και το σώμα του, αλλά και από τους άλλους. Νιώθει σαν ένα ρομπότ που πράττει στον αυτόματο πιλότο ή σαν να είναι μέσα σε όνειρο. Ο Ανδρέας προσπαθεί να μας δώσει να καταλάβουμε αυτή την παράξενη αίσθηση:
«Πώς είναι όταν είσαι μεθυσμένος που όλα είναι θολά και είσαι σε μια σύγχυση; Δεν έχεις ακριβώς αίσθηση του ποιος είσαι, δεν έχεις τον έλεγχο του σώματός σου, του μυαλού σου, των σκέψεών σου. Κάποιες φορές κοιτάζω στα μάτια τον σύντροφό μου, με τον οποίο είμαστε μαζί πάνω από πέντε χρόνια και δεν τον αναγνωρίζω, είναι σαν να τον βλέπω πρώτη φορά. Μου είναι πολύ δύσκολο να αισθανθώ συναισθηματικό δέσιμο με τους άλλους.
»Πολύ συχνά, δεν μπορώ να επαναφέρω το πρόσωπο των αγαπημένων μου στο μυαλό μου και δεν μπορώ να ανασύρω μνήμες που θα έπρεπε να μπορώ να ανασύρω – και θετικές και αρνητικές. Υπάρχει μια θολούρα».
Η έντονη αίσθηση αποσύνδεσης και από τον εαυτό και από την πραγματικότητα είναι πάντα εκεί, αλλά με διαφορετική ένταση. «Ένας τρόπος να καταλάβει κανείς πώς νιώθει κάποιος με αποπροσωποποίηση είναι να θυμηθεί πώς ένιωθε όταν ξεκίνησε το lockdown. Όλο αυτό ήταν τόσο σουρεάλ, δεν πίστευες ότι συνέβαινε και ένιωθες εντελώς αποκομμένος από την καθημερινότητά σου, όποια κι αν ήταν αυτή. Δεν ένιωθες τίποτα οικείο, ούτε καν το σπίτι σου, τα πράγματά σου, τα ρούχα σου, τον σύντροφό σου. Έτσι νιώθω εγώ συνεχώς. Αυτή η οικειότητα που ξαφνικά χάθηκε για όλους σε εκείνη τη φάση, μοιάζει πολύ με τον τρόπο που βιώνω εγώ τις καταστάσεις.
»Είναι λίγο σαν να αλλάζεις σπίτι κάθε μέρα, σαν να είναι όλα ξένα. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλά άτομα που έχω γνωρίσει μέσω του Unreal, του φιλανθρωπικού οργανισμού που έχουμε δημιουργήσει στην Αγγλία μαζί με άλλους ανθρώπους με την ίδια διαταραχή, δεν θέλουν να βγουν απ’ το σπίτι, ούτε να συναναστρέφονται καινούριους ανθρώπους και να βρίσκονται σε άγνωστα περιβάλλοντα. Κι εγώ τον πρώτο καιρό, δεν ήθελα να βγαίνω έξω. Αν δεν αισθάνεσαι ασφαλής ούτε στο σπίτι σου, πώς θα βγεις έξω. Είναι πολύ εύκολο να κλειστείς».
«Μετά τα μανιτάρια στο Άμστερνταμ, που η αποπροσωποποίηση έγινε πιο έντονη, σκεφτόμουν ότι έπρεπε να βάλω τέλος στη ζωή μου»
Ο 40χρονος Ανδρέας είναι απόλυτα λειτουργικός στην καθημερινότητά του, έχει μια καλή δουλειά και σταθερή σχέση. Ειδικά πριν τη διάγνωση, μέσα του μπορεί να γινόταν πόλεμος, στους άλλους όμως φαινόταν 100% λειτουργικός. Αυτό δυσκόλευε τα πράγματα και τον έκανε να νιώθει ακόμα πιο χαμένος. «Σε όποιον μιλούσα για το πώς νιώθω, μου απαντούσε “μια χαρά είσαι, τι εννοείς;’’».
Ο Ανδρέας λέει ότι μερικές φορές δεν παλεύεται η σύγχυση που νιώθουν τα άτομα με αποπροσωποποίηση. «Τότε, μπορεί να προκύψουν αυτοκτονικές σκέψεις. Σκέφτεσαι ότι θες να τελειώνεις, ότι δεν έχει νόημα να συνεχίζεις. Μια ζωή που δεν την νιώθεις, τι νόημα έχει να τη ζεις; Αυτά έχουν περάσει κατά καιρούς από το μυαλό μου.
»Στη φάση μετά τα μανιτάρια στο Άμστερνταμ, που ο μηχανισμός αυτός έγινε πιο έντονος, σκεφτόμουν ότι έπρεπε να βάλω τέλος στη ζωή μου, γιατί ήμουν πάρα πολύ μπερδεμένος. Δεν ήμουν θλιμμένος ή κάτι παρόμοιο, αλλά είχα αυτοκτονικές σκέψεις, επειδή ήμουν απελπισμένος και σε τεράστια σύγχυση. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι είχα και δεν μπορούσαν να με καταλάβουν και οι άλλοι. Ένιωθα ότι ήμουν σε αδιέξοδο και δεν ήξερα πώς θα μπορούσα να βγω απ’ αυτό. Ήταν πάρα πολύ τρομακτικό».
Το τραύμα στην παιδική ηλικία
Οι αυτοκτονικές σκέψεις είχαν να επισκεφθούν τον Ανδρέα πάρα πολλά χρόνια, από την πρώιμη παιδική του ηλικία, τότε που η ψυχοθεραπεύτρια που τον παρακολουθεί, τοποθετεί την ανάπτυξη της διαταραχής.
Σύμφωνα με τους ειδικούς και το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών (DSM–IV), «η αποσύνδεση είναι μια άμυνα απέναντι στα ψυχικά τραύματα, η οποία βοηθάει το άτομο να αποστασιοποιηθεί από το τραύμα, όταν αυτό συμβαίνει και καθυστερεί την ψυχική του διεργασία». Κάτι τέτοιο φαίνεται να συνέβη και στην περίπτωση του Ανδρέα, όπως του έχει επισημάνει και η ειδικός που τον παρακολουθεί:
«Η μητέρα μου είχε διπολική διαταραχή και αυτοκτονικές σκέψεις, όταν ήμουν παρών. Είχε διάφορα επεισόδια, στα οποία ήμουν μπροστά. Ήταν πολύ δύσκολο για μένα να είναι η μητέρα μου στο κρεβάτι και να μην αντιδράσει όταν της μιλάω.
«Η μητέρα μου είχε διπολική διαταραχή και αυτοκτονικές σκέψεις. Απ’ όταν ήμουν τριών έως πέντε χρονών, ήταν συνεχώς στο κρεβάτι. Ήταν τραυματική εμπειρία για μένα».
»Εκείνη την περίοδο, έβλεπα την αυτοκτονία ως λύτρωση. Θυμάμαι να είμαι ξαπλωμένος και να κλαίω για εβδομάδες, μήνες. Απ’ όταν ήμουν τριών έως πέντε χρονών, εκείνη ήταν συνεχώς στο κρεβάτι. Σε αυτή την ηλικία, η επαφή με τη μητέρα είναι πολύ σημαντική. Αυτά τα χρόνια είναι κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξή μας.
»Με την ψυχοθεραπεύτριά μου έχουμε καταλήξει ότι αυτή ήταν μια τραυματική εμπειρία για μένα και ο οργανισμός μου για να αντέξει, ανέπτυξε αυτή την αποστασιοποίηση από αυτό που συνέβαινε. Τα περισσότερα άτομα, που έχω γνωρίσει μέσω του Unreal, έχουν ζήσει κάποιου τύπου τραυματική εμπειρία ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία και συνήθως σε τόσο μικρές ηλικίες, όπως κι εγώ. Εξαίρεση αποτελούν κάποια άτομα που έχουν βιαστεί στην εφηβεία, γεγονός που είναι ένα πάρα πολύ ισχυρό σοκ. Όσο πιο έντονο το τραύμα, τόσο πιο έντονα τα συμπτώματα. Στη δική μου περίπτωση, το τραύμα ήταν ψυχολογικής φύσης, δεν έχω ζήσει σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση».
«Δεν μπορούσα να καταλάβω τι είχα και δεν μπορούσαν να με καταλάβουν και οι άλλοι. Ένιωθα ένα αδιέξοδο και δεν ήξερα πώς θα μπορούσα να βγω απ’ αυτό. Ήταν πάρα πολύ τρομακτικό».
Αυτές τις παιδικές επώδυνες αναμνήσεις ο Ανδρέας τις είχε απωθήσει, για αρκετά χρόνια. «Θυμόμουν τη μοναξιά που ένιωθα όταν ήμουν μικρός, αλλά αυτές οι αναμνήσεις ήταν θαμμένες πολύ βαθιά. Για χρόνια δεν μπορούσα να τις ανακαλέσω. Έτσι ξέρουμε ότι υπήρχε από τότε η αποπροσωποποίηση, όπως μου έχει πει η ψυχοθεραπεύτρια μου». Μοιάζει κινηματογραφικό, αλλά αυτές οι μνήμες θα ανασύρονταν στο μυαλό του Ανδρέα, σε στιγμές, πολύ απότομα:
«Αν έβλεπα μια ταινία με μια μάνα που δεν ασχολούνταν με το παιδί της για παράδειγμα, γινόταν ένα trigger μέσα μου. Στο Δημοτικό είχα φάει αρκετό bullying και επίσης, φαίνεται ότι χρησιμοποιούσα την αποπροσωποποίηση για την παλέψω. Αυτό έχω καταλάβει πια. Κάποια στιγμή στην εφηβεία μου, το θεώρησα προτέρημα με έναν τρόπο. Μου έλεγαν οι φίλοι μου ότι όταν κάτι με ενοχλούσε, το “έσβηνα’’. Δεν καταλάβαινε τι μου συνέβαινε.
»Μετά από χρόνια ψυχανάλυση, συνειδητοποίησα ότι είχα μια πιο ήπια μορφή αποπροσωποποίησης από μικρός, αλλά δεν το είχα καταλάβει. Νόμιζα ότι είναι κομμάτι του εαυτού μου αυτό. Όταν συνέβη το περιστατικό με τα μανιτάρια στο Άμστερνταμ, στα 27 μου, η αποπροσωποποίηση έγινε πιο έντονη».
«Είναι σαν να πάρω έναν άνθρωπο και να τον κλείσω σε ένα γυάλινο κλουβί, το οποίο τον διαχωρίζει από τα πάντα».
Ο Ανδρέας σε όλη τη συζήτησή μας προσπαθεί να μεταφέρει ζωντανά τον διαφορετικό τρόπο που εκείνος και άλλοι άνθρωποι με την ίδια διαταραχή βιώνουν την πραγματικότητα. Η αποσύνδεση από τα συναισθήματα, τα οποία δεν βιώνονται ως δικά του, αλλά ως ξένο σώμα είναι κυρίαρχη:
«Είναι σαν να πάρω έναν άνθρωπο και να τον κλείσω σε ένα γυάλινο κλουβί, το οποίο τον διαχωρίζει από τα πάντα. Θα συνεχίσει να κάνει όλα αυτά που έκανε πριν, πίσω από αυτό τον γυάλινο τοίχο. Δεν θα παίρνει καμία ευχαρίστηση από αυτά που κάνει και δεν θα εγγράφονται μέσα του αυτά που του συμβαίνουν – ούτε οι θετικές, ούτε οι αρνητικές εμπειρίες. Στο τέλος, θα σκεφτεί ότι αυτή δεν είναι η ζωή του. Θα χάσει την κυριότητα του εαυτού του και των πράξεών του. Θα σκεφτεί “δεν είμαι εγώ. Τι είμαι εγώ; Ποιος είναι ο εαυτός μου;’’. Εγώ δεν αισθάνομαι κυρίαρχος του σώματός μου».
»Ακόμα δεν αναγνωρίζω ακριβώς εμένα στον καθρέφτη, αλλά το μανατζάρω. Μου παίρνει κάποια χιλιοστά του δευτερολέπτου παραπάνω να αναγνωρίσω ότι είμαι εγώ. Έχω όμως δουλέψει να καταλάβω σε τι οφείλεται αυτό, οπότε το έχω εκλογικεύσει».
«Είναι σαν να βάζω νοητά post-it στα πρόσωπα των δικών μου»
Τι συμβαίνει στο μυαλό του Ανδρέα, όταν κοιτάζει αγαπημένα του πρόσωπα, όπως ο σύντροφός του; «Το πρώτο πράγμα που θα σκεφτώ είναι ‘’ποιος είναι αυτός;’’. Προσπαθώ να πω στον εαυτό μου ότι είναι ο σύντροφός μου.
»Όταν βλέπω μετά από καιρό, τους γονείς μου και τους φίλους μου στην Ελλάδα τα πρώτα δευτερόλεπτα, θα αναρωτηθώ ‘‘ποιοι είναι αυτοί;’’. Μετά, προσπαθώ να ανασύρω από το λογικό κομμάτι του μυαλού μου τις πληροφορίες, ότι είναι π.χ. μια φίλη μου που την αγαπάω. Στην πραγματικότητα βάζω ταμπέλες στους ανθρώπους, νοητά post-it στα μέτωπα των άλλων».
«Προτιμώ να νιώθω αρνητικά συναισθήματα απ’ το να μη νιώθω τίποτα».
Μοιάζει παράδοξο, αλλά ο Ανδρέας «ζηλεύει» ακόμα και τα αρνητικά συναισθήματα, τα οποία προκύπτουν πολλές μέρες, μέσα σε μια μέρα μας. «Προτιμώ να νιώθω κάτι απ’ το να μη νιώθω τίποτα. Έχω ένα ενδιαφέρον debate με έναν πολύ καλό μου φίλο, ο οποίος έχει κάποιες καταθλιπτικές τάσεις. Εγώ δεν νιώθω ούτε τα κακά, αλλά ούτε τα καλά.
»Ας πούμε, δεν θυμάμαι ούτε τις διακοπές που πήγα φέτος το καλοκαίρι. Κοιτάζω το Instagram μου, προσπαθώντας να επαναφέρω κάτι από το ταξίδι στο μυαλό μου. Με πιέζω να αναπολήσω κάποιες ωραίες στιγμές για να εκπαιδεύω τον εαυτό μου. Προσπαθώ να ζω όλο και πιο έντονες εμπειρίες για να τις θυμάμαι, λύση η οποία δεν είναι πολύ βιώσιμη.
»Αν κάνω κοκαΐνη –που έχω κάνει λίγες φορές- φεύγει η αίσθηση αποπροσωποποίησης. Και ο καφές βοηθάει σε έναν βαθμό, γενικά οι διεγερτικές ουσίες. Επίσης, με το MDMA που έχω πάρει μετρημένες φορές, επιτέλους αισθάνομαι. Την επόμενη μέρα που όλος ο κόσμος δεν την παλεύει, εγώ μπορεί να βάλω την πιο απάλευτη ταινία και να κλαίω, αλλά μ’ αρέσει που αισθάνομαι, διότι γενικά δεν κλαίω, δεν μπορεί να μ’ αγγίξει κάτι τόσο έντονα».
Τον ρωτάω τι συμβαίνει σε αντικειμενικά πολύ δύσκολες στιγμές της ζωής, όπως για παράδειγμα ένας σοβαρός χωρισμός ή ένας θάνατος: «Όλο και περισσότερο προσπαθώ να νιώσω ακόμα και τα αρνητικά συναισθήματα, γιατί έχω την τάση να μην τα νιώθω».
Ο Ανδρέας μού μιλάει για το πώς βίωσε τον θάνατο ενός πολύ σημαντικού ανθρώπου της ζωής του. «Πριν μερικά χρόνια πέθανε ένας πρώην μου, ο έρωτας της ζωής μου, με τον οποίο είχαμε χωρίσει αρκετά χρόνια. Την ημέρα που το έμαθα, έπαθα ένα σοκ και έκλαιγα, όμως την επόμενη ήταν σχεδόν σαν να το είχα ξεχάσει. Αισθάνομαι άσχημα που το λέω. Νιώθω ότι θα έπρεπε να είχε μείνει λίγο περισσότερο μαζί μου αυτή η σκέψη. Στενοχωριέμαι, βιώνω κάποια συναισθήματα, αν γίνει κάτι πολύ έντονο, αλλά πολύ γρήγορα, αυτά περνάνε στην επιφάνεια.
«Είναι λες και ζω σε ένα διαρκές παρόν, το οποίο αν είναι καλό, είναι εντάξει. Αν δεν είναι καλό όμως, δεν παλεύεται».
»Ας πούμε, σε μια από τις προηγούμενες δουλειές μου, δούλευα με μία προϊσταμένη, η οποία μου φερόταν πάρα πολύ άσχημα, ήθελε να με διώξει, έκανε διάφορες αλχημείες και ήταν πάρα πολύ άδικη. Έφυγα από τη συγκεκριμένη δουλειά, αλλά τώρα τα έχει φέρει έτσι η ζωή που είμαστε στην ίδια ομάδα. Είναι σαν να μη θυμάμαι τι μου έχει κάνει, σαν να μην με αγγίζει. Ένας μέσος άνθρωπος θα την κοιτούσε και όλα τα αρνητικά συναισθήματα θα επανέρχονταν στη μνήμη του, με μένα δεν συμβαίνει αυτό».
Σε μερικές περιπτώσεις, αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να φανεί χρήσιμο λοιπόν; «Στην ουσία, είναι ένας μηχανισμός άμυνας, αλλά εγώ δεν θυμάμαι ούτε τα θετικά. Όταν αναπολείς τη ζωή σου, θυμάσαι τις ωραίες στιγμές. Εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, δεν τις θυμάμαι. Είναι λες και ζω σε ένα διαρκές παρόν, το οποίο αν είναι καλό, είναι εντάξει. Αν δεν είναι καλό όμως, δεν παλεύεται.
»Αυτό είναι δύσκολο και για τους ανθρώπους που είναι δίπλα μου. Ο σύντροφός μου πολλές φορές αισθάνεται ότι πρέπει να μου υπενθυμίζει τα θετικά που έχει η σχέση μας, αν έχουμε μία διαφωνία. Ή θα με πάρει η μητέρα μου τηλέφωνο, θα μου πει σ’ αγαπώ και δεν εγγράφεται μέσα μου.
»Ένα πράγμα που με έχει βοηθήσει είναι να βάζω υπενθυμίσεις για τις συναισθηματικές υποχρεώσεις, δηλαδή θα βάλω υπενθύμιση για να πάρω φίλους τηλέφωνο. Δεν θα μου λείψουν, δεν θα νιώσω την ανάγκη να το κάνω. Θα τηλεφωνήσω, επειδή θα σκεφτώ λογικά ότι είναι καλό για μένα και τους φίλους μου, χωρίς να αισθανθώ τη λαχτάρα».
Ζώντας μέσα στο ‘‘Inception’’
Ο Ανδρέας μου μιλάει για την ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, ‘’Memento’’, η οποία όπως λέει έχει αντιστοιχίες με τη ζωή ενός ανθρώπου με αποπροσωποποίηση. «Πριν δω την ταινία, έκανα λίστες με τα πράγματα που έχω να κάνω. Είναι λες και το μυαλό μου δεν μπορεί από μόνο του να ανασύρει πράγματα, κυρίως όσον αφορά τα συναισθήματα και τις σχέσεις με τους άλλους. Είμαι στον αυτόματο πιλότο και χρειάζομαι reminders. Στο ‘’Inception’’ επίσης, ήταν πολύ triggering ο τρόπος που παίζει με τις πραγματικότητες».
Η διάγνωση βοήθησε τον Ανδρέα να μην κατηγορεί τον εαυτό του που δεν φέρεται και δεν νιώθει όπως φαντάζεται ότι νιώθουν οι άλλοι: «Παλαιότερα, αισθανόμουν περίεργα, όταν κάποιος μου εκδήλωνε αγάπη, γιατί εγώ δεν την αισθανόμουν και κατηγορούσα τον εαυτό μου που δεν νιώθω αυτό που “πρέπει’’. Τώρα λειτουργώ διαφορετικά.
»Όταν μου πει κάποιος δικός μου ότι μ’ αγαπάει, έχω καταλάβει πια ότι δεν χρειάζεται να έχω τύψεις που εγώ δεν το αισθάνομαι. Θα του πω κι εγώ ότι τον αγαπάω. Κάνω μηχανιστικά κάποια πράγματα. Οι άνθρωποι που έχω γνωρίσει μέσω του Unreal, αισθάνονται ενοχές, γιατί νιώθουν ότι δεν αγαπάνε τα άτομα που θα έπρεπε να αγαπάνε. Δεν είναι όμως ότι δεν αγαπάς τους άλλους, είναι ότι έχεις κάτι που σε κάνει να το αισθάνεσαι λίγο διαφορετικά, λίγο λιγότερο έντονα».
»Ξέρω πώς εκφράζεται κοινωνικά η αγάπη και τώρα πια, τη στιγμή που ο άλλος μου εκδηλώνει αγάπη, έχω μάθει στον εαυτό μου να παίζω τον ρόλο σχεδόν ρομποτικά. Σιγά-σιγά αν χαλαρώσω, μπορεί να νιώσω κάτι. Αποδεχόμενος ότι αυτό που νιώθω εγώ ως αγάπη είναι διαφορετικό, μπορεί να απολαύσω την αγκαλιά, το χάδι των δικών μου. Και μαθαίνω να αρκούμαι σε αυτό».
Μετά την αρχική απογοήτευση όταν έμαθε ότι δεν υπάρχει θεραπεία για τη διαταραχή αποπροσωποποίησης, ο Ανδρέας επικεντρώθηκε στη διαχείριση των συμπτωμάτων. «Η θεραπεία που συνιστάται είναι να κάνεις ψυχανάλυση, γιατί τις περισσότερες φορές υπάρχει κάποια τραύμα, το οποίο πρέπει να επανεξετάσεις. Έχω γνωρίσεις αρκετές κοπέλες που είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά ή και είχαν βιαστεί και ανέπτυξαν αποπροσωποποίηση. Όπως και οι άνθρωποι που έχουν διαταραχή μετατραυματικού στρες, πρέπει μέσω της ψυχοθεραπείας να επανατοποθετήσεις το τραύμα σου», επισημαίνει.
Είναι πολύ σημαντικό για τον Ανδρέα το γεγονός ότι έχει μιλήσει ανοιχτά σε όλους τους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα του. «Επίσης, πια έχω καταλάβει ποια πράγματα με βοηθάνε και ποια είναι τα triggers μου, για παράδειγμα ξέρω ότι πρέπει να αποφεύγω αλκοόλ. Παράλληλα, προσπαθώ να μη σκέφτομαι πάρα πολύ ότι έχω αποπροσωποποίηση και να μην παθαίνω εμμονή με αυτό. Όταν κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και δεν τον αναγνωρίζεις πανικοβάλλεσαι. Όσο το σκέφτεσαι και κολλάς μ΄ αυτό, πανικοβάλλεσαι παραπάνω. Είναι ένας φαύλος κύκλος».
»Υπάρχει ένα φάρμακο που έχει χρησιμοποιηθεί από κάποιους. Πρόκειται για μια διεγερτική ουσία που την λαμβάνουν τα άτομα με ναρκοληψία. Το δοκίμασα κι εγώ κι ενώ την πρώτη μέρα ήμουν καλά, μετά μου έφερε προβλήματα στον ύπνο. Δεν κοιμόμουν ποιοτικά και η αυπνία κάνει την αποπροσωποποίηση πιο έντονη, οπότε ήταν μία ή άλλη.
»Πειραματικά, σε κάποιες φάσεις, όταν επρόκειτο να έχω μια εμπειρία, στην οποία ήθελα να είμαι εκεί, έπαιρνα την ουσία αυτή, εκείνες τις ημέρες. Τώρα πλέον, προσπαθώ να το αντιμετωπίσω με το να κοιμάμαι και να τρώω καλά, να αθλούμαι, να κάνω διαλογισμό, οτιδήποτε κάνει το σώμα μου να είναι σε εγρήγορση.
«Με την άσκηση, επανέρχομαι μέσα στο σώμα μου, στην κυριολεξία έτσι το νιώθω. Το σεξ βοηθάει επίσης, αφού περάσει αυτή η επίδραση μετά τον οργασμό, που μοιάζει με την αίσθηση που έχουν όσοι έχουν αποπροσωποποίση. Γενικώς, προσπαθώ να είμαι σε μια ισορροπία, για να διαχειρίζομαι αυτό που έχω και να μην οδηγούμαι στην απελπισία».
Ο Ανδρέας μέσω του Unreal έχει συναντήσει πολλούς ανθρώπους, με τους οποίους μοιράζεται κοινά βιώματα. Αυτό τον έχει βοηθήσει να αποδεχτεί τον εαυτό του. Η πρώτη φορά που βρέθηκαν όλοι μαζί ήταν στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος στην Αγγλία. Γρήγορα πήραν την απόφαση να φτιάξουν τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία:
«Ήταν συγκλονιστική εμπειρία για όλους. Ήταν λυτρωτικό να είσαι με τόσους ανθρώπους που σε καταλαβαίνουν και δεν χρειάζεται να εξηγήσεις κάτι. Αυτό μας έφερε πάρα πολύ κοντά. Για παράδειγμα, γνώρισα μια μητέρα από τη Σκωτία, η οποία είχε κάνει ταξίδι έξι ώρες με το λεωφορείο και δεν αναγνώριζε το πρόσωπο των παιδιών της. Ακούσαμε όλοι ο ένας τις ιστορίες του άλλου και σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι. Μια κοπέλα πρότεινε να δημιουργήσουμε μια φιλανθρωπική πρωτοβολουλία και ξεκίνησαν όλα πολύ οργανικά».
«Μέχρι σήμερα λείπει το λεξιλόγιο για τη διαταραχή αποπροσωποποίησης»
Ο Ανδρέας πιστεύει βαθιά στην καταπολέμηση του στίγματος μέσω της ορατότητας: «Αν εμείς που έχουμε κάποια προβλήματα ψυχικής υγείας, μιλάμε ανοιχτά για αυτά, μπορεί ο κόσμος να δει ότι είναι εφικτό να έχεις μια ολοκληρωμένη ζωή. Συμβάλλει στο να καταπολεμηθεί το στίγμα το να βλέπεις έναν άνθρωπο που είναι λειτουργικός στην καθημερινότητά του και ανοιχτός για την αποπροσωποποίηση που έχει».
Ο Ανδρέας επισημαίνει ότι πολλές φορές λείπει το λεξιλόγιο για αυτή τη διαταραχή. Γι’ αυτό είναι πολύ δύσκολο και να διαγνωσθείς αλλά και να μιλήσεις για αυτή: «Γενικά, στην κοινωνία, υπάρχει focus στην κατάθλιψη και στο άγχος – και καλώς συμβαίνει αυτό – που είναι αντίθετα από την αποπροσωποποίηση κι έτσι είναι δύσκολο να επικοινωνήσεις τι σου συμβαίνει.
«Έστω κι αν ένας άνθρωπος συνειδητοποιήσει ότι αυτό που νιώθει έχει όνομα, θα έχω πετύχει τον σκοπό μου».
»Δυστυχώς, πολλοί ψυχολόγοι δεν ξέρουν ακόμα πώς να αντιμετωπίσουν τέτοια περιστατικά. Θα κάνουν ερωτήσεις για το άγχος και την κατάθλιψη, στις οποίες εγώ ας πούμε θα φανώ ότι είμαι εντάξει. Το μόνο ανησυχητικό είναι οι αυτοκτονικές σκέψεις, αλλά ορισμένοι δεν μπορούν να κάνουν τη σύνδεση. Είναι συνηθισμένο ο γιατρός να χορηγήσει λανθασμένα αγωγή για την κατάθλιψη ή το άγχος και το πρόβλημα να οξυνθεί.
»Όταν δημιουργήσαμε τον οργανισμό, γνωρίσαμε πολλούς ανθρώπους που κόντευαν να τρελαθούν από τη μοναξιά, την αμφιβολία και το γεγονός ότι δεν ήξεραν τι είχαν. Είναι μια πολύ μοναχική και περίεργη διαδικασία να έχεις κάτι που δεν ξέρεις τι είναι για χρόνια. Αμφισβητείς τόσο πολύ τις ίδιες σου τις σκέψεις και τον τρόπο αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα».
«Μερικοί άνθρωποι με αποπροσωποποίηση μπορεί να περάσουν πάρα πολλά χρόνια χωρίς να ξέρουν τι έχουν»
Ο Ανδρέας δουλεύει σε μεγάλο τραπεζικό όμιλο της Αγγλίας. Το 2020 έγραψε ένα επώνυμο άρθρο για την αποπροσωποποίηση που έχει, το οποίο δημοσιεύτηκε σε εταιρικό site. Εκατοντάδες εργαζόμενοι έλαβαν ειδοποίηση στο μέιλ τους για το άρθρο:
«Στην Αγγλία, τα ζητήματα ψυχικής υγείας είναι πρώτη προτεραιότητα στο μυαλό του κόσμου. Γενικώς, τα πράγματα είναι πιο ανοιχτά. Στην Ελλάδα, ας πούμε, δεν ξέρω αν θα ήμουν ανοιχτά gay στη δουλειά. Ο λόγος που έκανα coming out στη δουλειά μου για την αποπροσωποποίηση ήταν και για να βοηθήσω άλλους ανθρώπους. Μετά απ’ αυτό, μου έστειλαν μήνυμα γύρω στα 35 άτομα και μου είπαν “το έχω κι εγώ’’. Ήταν σοκαριστικό.
»Είναι πάρα πολύ δύσκολο να μεταφέρεις πώς είναι να έχεις αυτή τη διαταραχή, δεν υπάρχει το λεξιλόγιο. Είναι λες και ζω μόνιμα μέσα σε μια κινηματογραφική σκηνή ονείρου. Επιστρατεύω διαρκώς το λογικό κομμάτι του εγκεφάλου, για να τιθασεύσω το συναισθηματικό που μου στέλνει λάθος σήματα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να περάσουν τη μισή τους ζωή, χωρίς να ξέρουν τι έχουν. Έστω και αν ένας άνθρωπος, συνειδητοποιήσει ότι αυτό που νιώθει έχει όνομα, θα έχω πετύχει τον σκοπό μου».
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
«Στελέχη Είχαν Σεξουαλικές Σχέσεις με Τρόφιμες» – Όσα Έζησα στην Κιβωτό Μαζί με τα Αδέρφια μου
