Δύο Χρόνια Μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών Δεν Έχει Έρθει η Ανάπτυξη στην Περιοχή

Εκείνη την Κυριακή, 17 Ιουνίου 2018, οι κάτοικοι στους Ψαράδες της Φλώρινας, το ακριτικό ψαροχώρι στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας, ήταν «μουδιασμένοι». Διχασμένοι κι αυτοί, όπως όλη η ελληνική κοινωνία, έβλεπαν να συρρέουν πολιτικοί και δημοσιογράφοι, για την τελετή υπογραφής της περιβόητης Συμφωνίας των Πρεσπών. Ανεξάρτητα απ’ το αν συμφωνούσαν ή όχι, περίμεναν κάτι ν’ αλλάξει. Να γίνουν βήματα και οι φίλοι γείτονές τους να έρχονται πιο εύκολα στο χωριό, ν’ ανοίξουν τα σύνορα. Μαζί με αυτούς, να έρθει και η ανάπτυξη.

Στους Ψαράδες, δύο χρόνια μετά, η εξέδρα που στήθηκε με θέα τη λίμνη και όπου υπέγραψαν Κοτζιάς και Ντιμιτρόφ τη Συμφωνία, υπό το βλέμμα πρωθυπουργών και αξιωματούχων του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί απλώς μία ανάμνηση. Εκεί, όταν τα φώτα έσβησαν, οι ψαράδες συνέχισαν τον αγώνα για να πουλήσουν τα γριβάδια τους αντί 3-4 ευρώ. Στη χονδρική. Χωρίς να είναι βέβαιοι αν θα βγάλουν τα έξοδά τους.

Videos by VICE

Η εικόνα στη λίμνη της Συμφωνίας, δείχνει εγκατάλειψη. Η διαρκής υποχώρηση των νερών, οι απαγορεύσεις σε μία προστατευόμενη περιβαλλοντικά περιοχή και η έλλειψη σχεδίου ανάπτυξης με ήπιες παρεμβάσεις, έχουν αλλάξει το τοπίο. «Πλαζ Πρεσπών», γράφει η πινακίδα σε μια έρημη ταβέρνα στον δρόμο για τους Ψαράδες. Η παλιά ακτή έχει τραβηχτεί γύρω στα 50 μέτρα και έχουν μείνει, απομεινάρια μίας άλλης εποχής, οι ντουζιέρες, όπου οι λουόμενοι ξεπλένονταν από το μπάνιο στη λίμνη. Μέσα στην ταβέρνα, ο εξοπλισμός έχει κυριευτεί από αράχνες. Παραδίπλα, οι περιβαλλοντικές παρεμβάσεις. Και αυτές μάλλον μισογκρεμισμένες, όπως το ξύλινο παρατηρητήριο πουλιών που γέρνει και οι εγκαταλειμμένες πινακίδες για τα είδη που ενδημούν στην περιοχή. Δίπλα μία εικόνα–αντίγραφο. Μόνο που εκεί αλλάζει το όνομα της ταβέρνας. «Φρέσκο», γράφει.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Ψαράδων Σταύρος Διαμαντόπουλος.

«Τα Σαββατοκύριακα πριν το ’80 νόμιζες ότι ήσουν στη Χαλκιδική. Ο κόσμος κάποτε έκανε μπάνιο εδώ. Τέτοια ώρα δεν έβρισκες θέση σε ταβέρνα», λέει ο πρόεδρος της κοινότητας Ψαράδων, Σταύρος Διαμαντόπουλος. Ψαράς και ο ίδιος, είναι δραστήριος. Έχει σκεφτεί προτάσεις, καθώς βλέπει ότι η περιοχή είναι πόλος έλξης για τουρίστες. Ακόμη και αυτές τις μέρες της πανδημίας, δεν είναι λίγοι αυτοί που εξακολουθούν να επισκέπτονται τη λίμνη. Για μία βαρκάδα-ξενάγηση στο Τριεθνές της Μεγάλης Πρέσπας, ένα καλό γεύμα με ντόπιο ψάρι και μία επίσκεψη στον Άγιο Αχίλλειο. Δεν είναι τυχαίο που στους Ψαράδες υπάρχουν πινακίδες Rooms to Let και οι ταβέρνες έχουν κόσμο. «Ήταν απρόοπτο αυτό που έγινε για την περιοχή μας», πιστεύει ο πρόεδρος αναφερόμενος στην εντυπωσιακή τελετή υπογραφής της Συμφωνίας, τον Ιούνιο του ’18. Δεν δείχνει ότι περιμένει όλα να γίνουν μόνα τους. «Πρέπει να οργανωθούμε. Να δοθούν κίνητρα εδώ για τουριστική ανάπτυξη. Κοιτάξτε τι ωραία παραλία έχουμε. Αν μπουν δυο κιόσκια και τρεις ξαπλώστρες, ποιον θα πειράξουν», προτείνει.

Αφήνει και μία αιχμή στις απαγορεύσεις λόγω περιβαλλοντικής προστασίας. Έχει κάνει προτάσεις για τουριστική ανάπτυξη. Να οργανωθεί ένα κάμπινγκ, να καθαριστούν οι παραλίες. «Το βρίσκουν αστείο, έρχονται συνεχώς τροχόσπιτα και μένουν οι άνθρωποι από εδώ και από εκεί», λέει. «Απέναντι κάνουν μπάνιο, έχουν οργανωμένη παραλία», λέει ανοίγοντας το χέρι του προς τη Βόρεια Μακεδονία. Δείχνει από την άλλη, ένα κτίριο που είναι καρφωμένο στο βουνό, απέναντι από την προκυμαία των Ψαράδων. «Είναι της Περιφέρειας. Ας το δώσουν στις γυναίκες του χωριού, ν’ αξιοποιηθεί. Μένει έρημο», αντιδρά ο κ. Διαμαντόπουλος.

VICE Video: Φύλακες-Άγγελοι Άγριων Ζώων

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η Συμφωνία των Πρεσπών ενισχύει μία προηγούμενη απόφαση των δύο χωρών ν’ ανοίξει το συνοριακό πέρασμα του Λαιμού και να δημιουργηθεί τελωνειακός σταθμός. Εκεί εναποθέτουν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής του Δήμου Πρεσπών τις ελπίδες να ανασάνουν οικονομικά. Παράλληλα, προβλέπεται ανάπτυξη μέσω διασυνοριακών προγραμμάτων με ήπιες παρεμβάσεις σε Ελλάδα, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. «Υπάρχει ένα μοντέλο όπως διαμορφώθηκε μετά τις επισκέψεις από εκπροσώπους του επιτρόπου για τη διεύρυνση», μας ενημερώνει ο Δήμαρχος Πρεσπών, Παναγιώτης Πασχαλίδης. Παρεμβάσεις επιχειρηματικότητας, δημιουργία Βαλκανικού Συνεδριακού Κέντρου, ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα και των ντόπιων παραγωγών όπως τα φασόλια, είναι μερικά από τα σχεδιαζόμενα. «Μόνον που στα άλλα κράτη τα χρήματα δίνονται από την Ευρώπη, σε εμάς θα καλυφτούν από εθνικούς πόρους», σημειώνει με νόημα ο δήμαρχος. Τονίζει και αυτός πως το «κλειδί» είναι ν’ ανοίξει το πέρασμα του Λαιμού. «Η περιοχή της Οχρίδας έχει 100.000–150.000 Δυτικοευρωπαίους επισκέπτες τον χρόνο. Από αυτούς, 10.000 να έρθουν να κοιμηθούν εδώ, φτάνουν».

Παρ’ ότι μετά την υπογραφή ξεκίνησαν οι διαδικασίες για το συμφωνημένο άνοιγμα του συνοριακού περάσματος, η μπάρα εξακολουθεί να χωρίζει τις δύο χώρες. Ένα στρατιωτικό φυλάκιο και μία πινακίδα που γράφει «Απαγορευμένη Ζώνη», υποδηλώνει ότι η περιοχή είναι στρατιωτική και η πρόσβαση δεν επιτρέπεται. «Παλιά αυτός ο δρόμος ήταν ένα mall (δημόσιος περίπατος)». Ο Γιάννης Κωνσταντίνου είναι ξενοδόχος στον Λαιμό, το χωριό όπου βρίσκεται το κλειστό πέρασμα. Οι ντόπιοι θυμούνται παλιά ότι ήταν ανοιχτά τα σύνορα. Κάτοικοι των δύο περιοχών επιτρεπόταν να επισκέπτονται τους γείτονές τους μέχρι τη δύση του ήλιου. «Αν ανοίξουν τα σύνορα κάτι θα πάρουμε. Εγώ περίμενα την ανάπτυξη με τη Συμφωνία, αλλά δεν ήρθε». Ο πρόεδρος του Λαιμού, Βαγγέλης Παπαναούμ, έχει καθίσει σε μία ταβέρνα και την κουβέντα για την πανδημία του κορονοϊού, σπάμε με τις ερωτήσεις μας. «Η περιοχή θα έχει όφελος αν ανοίξουν τα σύνορα. Θέλει όμως κι υποδομές. Το στοίχημα είναι να έρθει ο Νορβηγός που θα επισκεφτεί τους γείτονες και εδώ», σημειώνει ο κ. Κωνσταντίνου.

Το χωριό Μάρκο Ανόγα (το «πόδι του Μάρκου», στα σλαβικά), ακριβώς απέναντι από τον Λαιμό, είναι τουριστικός οικισμός. «Σκεφτόμαστε αξιοποίηση, να έρθει ο κόσμος να κάνει τα μπάνια του, όμως είναι δύσκολο επειδή είναι προστατευόμενη περιοχή Natura», αντιτείνει ο πρόεδρος και αυτός χολωμένος για τους περιορισμούς της περιβαλλοντικής ανάπτυξης. Άλλοι κάτοικοι αντιδρούν περισσότερο. «Οι ίδιοι που δεν δίνουν άδεια ούτε για κιόσκι, έδωσαν άδειες για να στηθούν ανεμογεννήτριες», διαμαρτύρονται.

Πίσω στους Ψαράδες, οι κάτοικοι δεν δείχνουν ότι περιμένουν πολλά. Απαντούν στις ερωτήσεις των τουριστών που ζητούν λεπτομέρειες για την ημέρα υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών. «Εδώ ήταν;», με ρώτησε ένα γκρουπ Ελλήνων. «Γιατί δεν τους ρίξατε στη λίμνη;», με ξαναρώτησε όταν τους απάντησα θετικά. Ο ίδιος ακριβώς διάλογος έγινε και με έναν από δίπλα, που ήρθε με λεωφορείο εδώ. «Όλοι έλεγαν ότι έπρεπε να τους ρίξουμε στη λίμνη». Ο πρόεδρος των Ψαράδων, Σταύρος Διαμαντόπουλος, ξέρει καλά από διχασμό. «Απ’ όλα αυτά οι παππούδες μας τράβηξαν πολλά», αναφέρει. Θυμάται τους διωγμούς των «ψυχρών» χρόνων. Άλλους τους έλεγαν ρουφιάνους των Αρχών και άλλους Βούλγαρους, επειδή είναι δίγλωσσοι. «Παλιά ήμασταν πάνω από 1.000 κάτοικοι. Πού είναι αυτός ο κόσμος;», διερωτάται. Καλεί τον πρωθυπουργό να πάρει σαφή θέση για τη Συμφωνία, για να σταματήσουν οι συζητήσεις. Το ίδιο και στον Λαιμό. «Ας τελειώσουν αυτά να είμαστε αγαπημένοι. Θέλω να πηγαίνω με τη βάρκα μου και να λέω ένα “γεια” στον γείτονα. Να ζούμε ειρηνικά».

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες: