«Είμαι Ξανά στο Μηδέν» - Αντί να Γυρίσει στη Ζωή του, ο Σταύρος Επέστρεψε στο Κελί

«Στη φυλακή είναι πιο πιθανό να πεθάνεις από πλήξη, παρά από μαχαίρι», μου λέει ο Σταύρος από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Μέσα σε αυτές τις λέξεις που καταφέρνει να ψελλίσει, οπτικοποιείται αυτό που ζει καθημερινά μέσα στους τέσσερις τοίχους, που μέρα με τη μέρα μοιάζουν να σφίγγουν τον κλοιό που υπάρχει γύρω του. Γίνονται ακόμα πιο στενοί και ποτίζουν τις υπάρξεις με μελαγχολία και ματαιότητα. Πλήξη, ανία και ένα απέραντο γιατί. Τα ερωτήματα που πλημμυρίζουν το μυαλό, πολλά. Οι απαντήσεις λειψές.

Η επικοινωνία μέσα σε συνθήκες εγκλεισμού, είναι δύσκολη, σχεδόν ακατόρθωτη. Μέσα στη βουή της φυλακής που διαχεόταν από το τηλέφωνο, ο Σταύρος μου αφηγήθηκε με λεπτομέρειες την ιστορία του. Πέρασε από τις φυλακές Κορυδαλλού, τις φυλακές Δομοκού και πλέον βρίσκεται στις φυλακές Τρικάλων. Έχει καταδικαστεί με ποινή 18 ετών, για έξι ληστείες τραπεζών. Χωρίς να χρησιμοποιήσει βία, χωρίς να τραυματίσει ποτέ κανέναν, κουβαλώντας ένα ψεύτικο όπλο. Πλέον είναι 43 ετών και ήδη έχει μείνει για 4 χρόνια στη φυλακή. «Μέχρι τα 38 μου ήμουν εκνευριστικά νόμιμος. Δεν είχα παραβιάσει ποτέ ούτε κόκκινο φανάρι», εξηγεί στο VICE.

Έχει κάνει πολλές δουλειές. Από εργοστάσιο παραγωγής μεταλλευμάτων, σε γραφείο τελετών και ως διανομέας. Οι περισσότερες χωρίς ένσημα, χωρίς άδειες, χωρίς ασφάλιση. Ανέκαθεν το πάθος του ήταν το θέατρο, αλλά για κάποιους προσωπικούς λόγους που δε θέλει να μοιραστεί, δεν είχε πάει στη Δραματική Σχολή και είναι κάτι που μετανιώνει. Έχει γράψει 14 θεατρικά έργα. «Μελαγχολώ καμιά φορά. Όλα αυτά είναι πλέον ρομαντικές αναμνήσεις. Απομονώθηκα από την αγορά εργασίας, δεν το διαχειρίστηκα σωστά και κατέφυγα στην παρανομία. Φυσικά και το μετάνιωσα γιατί δεν μου ταιριάζει η φυλακή. Δεν έχω καμία σχέση με τους φυλακισμένους. Είμαι ξένο σώμα. Δεν είμαι αυτό». Η φωνή του σπάει μέσα στην ένταση, που πλέον γίνεται αισθητή.

Πριν μπει στη φυλακή, είχε παρατήσει το σχολείο. Τη Β' Λυκείου την τελείωσε στη φυλακή Κορυδαλλού. Εκεί, με τη θεατρική ομάδα που είχαν δημιουργήσει, ανέβασαν την παράσταση “θάλαμος αριθμός 6” του Τσέχωφ. Παράλληλα, εργαζόταν και στο τυπογραφείο της φυλακής, για να σπάει κάπως την ρουτίνα που τον βάραινε. Τον μεταφέρουν στο Δομοκό. Εκεί, ο Σταύρος τελείωσε την Γ' Λυκείου, ενώ προετοιμαζόταν για να δώσει εξετάσεις. Και έρχεται ο Ιούνιος του 2019. Δίνει Πανελλαδικές μέσα από τις φυλακές. Περνά στο τμήμα Νοσηλευτικής στο Διδυμότειχο και κάνει μεταγγραφή στη Θεσσαλονίκη.

Αποφασίζει να κάνει αίτηση αποφυλάκισης, που έγινε δεκτή, λόγω καλής διαγωγής. «Υπάρχουν διάφορα ελαφρυντικά, όπως η μεταμέλεια και ο πρότερος έντιμος βίος. Εγώ ζήτησα το ελαφρυντικό της καλής συμπεριφοράς, που στοιχειοθετείται από την πορεία μου μέσα στη φυλακή. Ήταν στην ουσία αναστολή εκτέλεσης της ποινής μου, μέχρι να γίνει το Εφετείο. Έτσι αποφάσισαν πρωτόδικα να με αποφυλακίσουν, επειδή θα πήγαινα να σπουδάσω, να δουλέψω, να κάνω μια καινούργια αρχή μακριά από κάγκελα και κελιά», εξηγεί.

Τον Ιούλιο του 2020 αποφυλακίζεται για ενάμιση χρόνο. Τα πρώτα του βήματα εκτός φυλακής, τον βρίσκουν στο Βύρωνα, στο πατρικό του σπίτι. Καταφέρνει να βρει δουλειά στην εστίαση, μέσω ενός προγράμματος του ΟΑΕΔ για φυλακισμένους. Εργάζεται σε ένα μαγαζί με catering σαν λατζιέρης και μετά στην αποθήκη. Τον Οκτώβρη παίρνει επιδότηση ενοικίου και νοικιάζει το δικό του σπίτι.

Δεν καταφέρνει να πάει δια ζώσης στη σχολή, αφού τότε ξέσπασε η πανδημία του Covid-19 και το πρώτο αυστηρό lockdown, που πάγωσε την καθημερινότητα όλων. Δίνει τα πρώτα μαθήματα το 2020 και περνά 4 Θεωρίες και 2 Εργαστήρια. «Όσο ήμουν ελεύθερος, δεν είχα δώσει δικαίωμα, ήμουν πολύ τυπικός σε όλα. Έπρεπε να δίνω το παρόν στο Αστυνομικό Τμήμα από 1η μέχρι 5 κάθε μήνα. Κάθε πρώτη του μήνα ήμουν εκεί. Δεν μπορούσα να πάω στο Πανεπιστήμιο, αλλά έδινα μαθήματα εξ' αποστάσεως και είχα καταφέρει να περάσω μερικά», λέει ο ίδιος.

Τον Ιανουάριο του 2022 συνεδριάζει ξανά το Τριμελές Εφετείο. Ο Σταύρος βρίσκεται πάλι στην δικαστική αίθουσα και περιμένει να ακούσει την ετυμηγορία, με κομμένη την ανάσα. Όμως, εκείνη τη μέρα, η ζωή του καταρρέει. Τα λόγια που χρησιμοποίησε η Εισαγγελέας, δονούν ξανά στο μυαλό του. «Είσαι ένας εφυής και με ευφράδεια, τέλειος εγκληματίας». Η απόφαση είναι καταδικαστική. Τον φυλακίζουν πάλι, για να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του, χωρίς να του αναγνωρίσουν κανένα ελαφρυντικό.

«Όταν ήμουν στο εδώλιο, συνειδητοποίησα πως γυρνάω δύο χρόνια πίσω. Στο δικαστήριο, είχα πάρει μαζί μου μια σχολική τσάντα πλάτης, με το ενδεχόμενο να αναγνωριστεί το ελαφρυντικό και να πάω στα μαθήματά μου. Η εξεταστική του Φλεβάρη, θα ήταν η πρώτη εξεταστική δια ζώσης. Όλο το χειμώνα διάβαζα και είχα προετοιμαστεί για να δώσω εννέα μαθήματα. Και αντί να πάω στο Πανεπιστήμιο, επέστρεψα πίσω στη φυλακή. Γιατί προσπάθησα; Για να με κλείσουν πάλι μέσα; Δεν μπορώ να περιγράψω αυτό το συναίσθημα. Τις πρώτες ημέρες που ήμουν στο Μεταγωγών, βρισκόμουν σε ένα κελί και δεν είχα τίποτα. Ήμουν σε μία απόλυτη απομόνωση. Ξανασυνάντησα τα ίδια, από την αρχή. Και αναρωτιόμουν γιατί μου συμβαίνει αυτό. Γιατί να εξαντλήσουν όλη τους την αυστηρότητα πάνω μου, ενώ έχω προσπαθήσει τόσο;», αναρωτιέται ο Σταύρος. «Είχα φτιάξει τη ζωή μου, είχα σταθεί στα πόδια μου, είχα βρει δουλειά και σπούδαζα. Δεν ήθελαν να μου αναγνωρίσουν τίποτα από όλα αυτά. Η απόφαση δεν είχε καμία λογική. Θέλω να αλλάξω πορεία και το αποδεικνύω καθημερινά. Και εκείνοι με τιμωρούν ξανά και με στέλνουν στη φυλακή».

Φυλακές Τρικάλων. Η ρουτίνα, η πλήξη και η ματαίωση που αισθάνεται, έχουν ριζώσει μέσα του. Κάθε μέρα, είναι ίδια με την επόμενη. Και κάθε μέρα, παλεύει με το χρόνο. Σηκώνεται στις 8.00 το πρωί που ανοίγουν τα κελιά, τρώει ένα ανύπαρκτο πρωινό. Βγαίνει στο προαύλιο -εάν έχει καλό καιρό- και περπατά για να περάσει η ώρα. Γύρω στις 11.00, περιμένει στην ουρά για να πάρει το φαγητό. Όταν το ρολόι δείξει 12.00, οι πόρτες κλείνουν για τρεις ώρες. Μέσα στο κελί κοιμάται, διαβάζει βιβλία, ακούει ράδιο. Αν είναι τυχερός και πιάνει σήμα, μπορεί να δει και λίγη τηλεόραση. Μόλις ανοίγουν ξανά τα κελιά, περιφέρεται μέχρι τις 20.00. Όλα φαντάζουν απαράλλακτα, ανούσια. Μια σκληρή ρουτίνα που μετατρέπει τις ημέρες σε έναν άχρωμο καμβά. «Αν δεν είσαι ενταγμένος στη φυλακή, δεν έχεις επαφές, δεν μιλάς σε κανέναν και είσαι μοναχικός, κάνεις ό,τι μπορείς για να περάσει η ώρα και να έρθει η επόμενη ημέρα. Αυτό μόνο είναι στο μυαλό σου», λέει ο Σταύρος.

VICE Video: Θέμης Αδαμαντίδης - Τα Τραγούδια που Χάρισε, το Ποτό και ο Τζόγος

Από το Φλεβάρη έχει κάνει αίτηση μεταγωγής στα Διαβατά, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί απρόσκοπτα τη σχολή του. Ακόμα περιμένει να ευαισθητοποιηθεί κάποιος και να ακούσει το δίκαιο αίτημά του. «Δεν κράτησαν ούτε τα προσχήματα. Θα μπορούσαν να με στείλουν στη Θεσσαλονίκη, για να μπορώ να πηγαίνω στη σχολή με βραχιολάκι», λέει με παράπονο. «Δεν μου επιτρέπουν να παρακολουθήσω τη σχολή μου. Θεωρητικά είναι δικαίωμά μου να έχω πρόσβαση στην εκπαίδευση, αλλά για τους φυλακισμένους η θεωρία απέχει πολλά χιλιόμετρα από την πράξη». Τις προηγούμενες ημέρες η διευθύντρια των φυλακών τον ενημέρωσε ότι αναβάλλεται η εξέταση του αιτήματός του, γιατί χρειάζεται να προσκομίσει βεβαίωση σπουδών και αναλυτική βαθμολογία των μαθημάτων που έχει περάσει.

Εκτός από τη μεταγωγή, ο ίδιος αναμένεται να κάνει προσφυγή στον Άρειο Πάγο για αίτηση αναίρεσης. Αν γίνει δεκτή, τότε ακυρώνεται η απόφαση του Εφετείου και προσδιορίζεται εκ νέου δικάσιμος. Η γραφειοκρατία είναι πολύ χρονοβόρα. Αλλά θα το κάνει. Γιατί πλέον δεν έχει τίποτα να χάσει.

«Θα ήταν άδικο να μην με ακούσουν. Είμαι ήδη 4 χρόνια στη φυλακή και έχω δει πολλά. Όμως, δεν έχω δει άλλον να προσπαθεί αδιάκοπα να αλλάξει τρόπο ζωής. Οι περισσότεροι που βγαίνουν από το καθεστώς της φυλακής, κυλούν στα ίδια μονοπάτια και καταλήγουν ξανά εκεί. Μέσα σε αυτό το πλήθος, κατέβαλα όλες τις δυνάμεις μου και με καταδίκασαν να εκτίσω δύο ακόμα χρόνια. Είμαι ξανά στο μηδέν. Η σχολή είναι σε παύση, έχασα τη δουλειά μου και το σπίτι που είχα νοικιάσει. Όταν αποφυλακιστώ στα 45 μου, δε θα είναι εύκολο να δώσω πάλι από την αρχή αυτόν τον αγώνα», λέει ο Σταύρος. Μέσα σε αυτό το σύστημα που θέλει να λέγεται «σωφρονιστικό», χωρίς όμως να δίνει ευκαιρίες επανένταξης, πως μπορεί κανείς να γίνει ένα κομμάτι στα σπλάχνα αυτής της κοινωνίας;

«Μέσα σε Μισή Ώρα Ήμουν Έτοιμη» - Το Ταξίδι της Λιάνας από την Ουκρανία στην Ελλάδα με το Έξι Μηνών Μωρό της

Φωτογραφίες: Σινεμά στο Λβιβ Έχει Μετατραπεί σε DIY Κέντρο Εκπαίδευσης για Όσους Θέλουν να Πολεμήσουν

Ψυχολογικό Test: Βλέπεις Αυτήν τη Γάτα να Ανεβαίνει ή να Κατεβαίνει τις Σκάλες;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.