Ποιός «Φυλακίζει» τους Μαθητές Ρομά σε Αυτό το Σχολείο Γκέτο;

Πίσω από τα κάγκελα και τα συρματοπλέγματα, τα χάρτινα αστεράκια κολλημένα στα τζάμια των παραθύρων, ξεχασμένα από τα Χριστούγεννα, είναι το μόνο σημάδι που μαρτυρά την ύπαρξη μικρών μαθητών στο ετοιμόρροπο κτίριο που βρίσκεται μπροστά μου. Τα σκούρα ντουβάρια σε συνδυασμό με την απουσία ταμπέλας, δύσκολα σε κάνουν να πιστέψεις ότι αυτό το κτίριο είναι σχολείο.

Το 4ο Δημοτικό Σχολείο Σοφάδων, στεγάζεται μέσα σε έναν καταυλισμό, λίγα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο της Καρδίτσας. Εκεί, φοιτούν αποκλειστικά μαθητές Ρομά και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί κι επίσημα ως σχολείο-γκέτο. Το 2013 μάλιστα, η Ελλάδα καταδικάστηκε για τη λειτουργία του ως γκέτο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

Videos by VICE

Το κτίριο που θυμίζει κάτι ανάμεσα σε φυλακή και αποθήκη έχει δίπλα του ένα νηπιαγωγείο επίσης ανάλογης κατάστασης. «Όποιος το δει από κοντά διαπιστώνει ότι εκτός από σχολείο γκέτο, είναι και σχολείο φυλακή. Είναι αδιανόητο ότι μπορεί να υπάρξει σωστό εκπαιδευτικό περιβάλλον σε ένα τέτοιο κτίριο. Άλλωστε είναι τόσο μικρό που δεν χωράει όλους τους μαθητές της περιοχής. Μερικές αίθουσες είναι εντελώς ακατάλληλες για μάθημα, οι διάδρομοι θυμίζουν κρατητήρια, υπάρχουν κάγκελα και μέσα στο σχολείο, οι τουαλέτες είναι άθλιες κι απ’ ό, τι μας είπαν υπάρχει πρόβλημα με τον φωτισμό στις τάξεις. Πολλές φορές δεν υπάρχει ρεύμα και το διδακτικό προσωπικό έχει βρει διάφορες πατέντες ώστε να ηλεκτροδοτούνται έστω οι υπολογιστές τους. Δε συζητάμε καν για θέρμανση κάτω από αυτές τις συνθήκες», σχολιάζει ο Παναγιώτης Δημητράς εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι που βρέθηκε στο σχολείο μαζί με εκπρόσωπο από τη Διεθνή Αμνηστία για να δουν κατά πόσο έχει εκτελεστεί η απόφαση του ΕΔΔΑ.

Στο παρελθόν έχουν υπάρξει επιθέσεις απέναντι στο σχολείο καθώς και απόπειρα εμπρησμού: «Όπως μας ενημέρωσαν οι εκπαιδευτικοί έχουν υπάρξει επιθέσεις, κλοπές και διαρρήξεις στο παρελθόν καθώς και μία απόπειρα εμπρησμού γιατί κάποιοι νομίζουν ότι καίγοντας το σχολείο, θα καταργηθεί για να φτιαχτεί ένα κανονικό. Βέβαια ποτέ δεν ξέρει κανείς αν οι επιθέσεις αυτές έχουν γίνει από άτομα που ζουν στον καταυλισμό ή από ρατσιστές για να αποκλείσουν μαθητές Ρομά τελείως από την εκπαίδευση», προσθέτει ο κ. Δημητράς.

Σε μία προσπάθεια ένταξης των μαθητών στα υπόλοιπα σχολεία των Σοφάδων το 2012, οι γονείς των μη-Ρομά μαθητών είχαν αντιδράσει οργανώνοντας μέχρι και καταλήψεις δημοτικών σχολείων της περιοχής:

«Στους Σοφάδες, για την τοπική κοινωνία και τους τοπικούς άρχοντες είναι κοινό μυστικό. Όλοι γνωρίζουν, ανέχονται, αν δεν υποστηρίζουν την κατάσταση, άρα είναι συνυπεύθυνοι αν όχι συνένοχοι γι’ αυτό το αίσχος και για την άρνηση της Ελλάδας να συμμορφωθεί με την καταδίκη του ΕΔΔΑ και να το κλείσει», προσθέτει ο κ. Δημητράς και καταλήγει: «Ας δούμε στον γειτονικό Τύρναβο πώς εντάσσονται πάνω από 200 παιδιά Ρομά στα 5 δημοτικά σχολεία με την κατάλληλη στήριξη, γιατί κι εκεί κάποτε υπήρξαν αντιδράσεις και καταλήψεις αλλά η ένταξη έγινε τελικά».

Η Λία Γώγου, ερευνήτρια για την Ελλάδα και την Κύπρο από τη Διεθνή Γραμματεία της Διεθνούς Αμνηστίας που εδρεύει στο Λονδίνο μου περιέργραψε πως:

«Στην επίσκεψη που κάναμε, η οργάνωσή μας ανησύχησε πάρα πολύ με αυτά που είδε, γιατί δεν είναι δυνατόν στην Ελλάδα τον 21ο αιώνα να υπάρχουν σχολεία γκέτο, δηλαδή μόνο για παιδιά Ρομά και να γίνονται τέτοιου είδους διακρίσεις. Και στο 4ο δημοτικό σχολείο Σοφάδων και στο 19ο Καρδίτσας που επίσης είναι γκέτο, οι δομές τους δεν είναι κατάλληλες και τα κτίρια θεωρούνται απαράδεκτα, αλλά ειδικά το κτίριο στο 4ο δημοτικό σχολείο Σοφάδων έμοιαζε σαν σχολείο σε φυλακή. Ήταν ό, τι πιο παλιό μπορείς να φανταστείς και κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι εκεί πηγαίνουν σχολείο παιδιά. Ο διευθυντής μας είπε ότι συχνά κόβεται το ηλεκτρικό οπότε τα παιδιά είναι σε τάξεις που δεν έχουν φως. Είναι φοβερά ανησυχητικό ότι τα παιδιά αυτά, δεν πάνε μόνο σε ένα σχολείο γκέτο, αλλά και σε ένα τέτοιου είδους κτίριο. Η οργάνωσή μας καλεί τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν αυτή τη διάκριση κατά των παιδιών Ρομά. Τα σχολεία γκέτο είναι ενάντια σε διεθνείς συνθήκες όπως του ΕΔΔΑ κι άλλα διεθνή πρότυπα για τα οποία η Ελλάδα έχει υπογράψει κι έχει δεσμευτεί».

Από την πλευρά του, ο Τάσος Γκαραγκάνης, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Καρδίτσας υποστηρίζει πως: «Το 4ο δημοτικό σχολείο είναι σαν φυλακή γιατί σε κάθε διακοπές έχουμε πρόβλημα με τα υλικά του σχολείου γιατί μπαίνουν το βράδυ και τα παίρνουν. Το σχολείο είναι μέσα στον καταυλισμό και θα θέλαμε ιδανικά να είναι σε άλλο σημείο», λέει ο κ. Γκαραγκάνης και συνεχίζει:

«Είναι ένα σχολείο το οποίο αν πάψει να λειτουργεί θα έχουμε σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να γυρνούν στους δρόμους. Ο σύλλογος εκπαιδευτικών λοιπόν είναι υπέρ της άποψης τα παιδάκια που μπορούν να παρακολουθήσουν κι αλλού να τα στείλουμε και στα άλλα τα σχολεία, αλλά παράλληλα το 4ο δημοτικό Σοφάδων θα πρέπει να παραμείνει σε λειτουργία για να μπορούμε να δίνουμε κάποιες γνώσεις αλφαβητισμού στους μαθητές, που θα τους βοηθήσει αργότερα να ενταχθούν πιθανόν στην ελληνική κοινωνία, αν και εφόσον υπάρχουν κι άλλες παράλληλες δράσεις».

Και τι μπορεί να γίνει αν αυτή τη στιγμή επιχειρηθεί να εφαρμοστεί η απόφαση τους ΕΔΔΑ, κλείσει το σχολείο και οι Ρομά μαθητές πάνε στα υπόλοιπα των Σοφάδων; Πώς θα αντιδράσει η τοπική κοινωνία; «Μπορεί κάποιος να κοιτάξει πώς αντέδρασε στο παρελθόν και να περιμένει αντίστοιχες αντιδράσεις. Το ερώτημα όμως είναι το εξής. Θέλουμε να εντάξουμε αυτούς τους ανθρώπους; Αν θέλουμε να τους εντάξουμε ας κάνουμε ολοκληρωμένες παρεμβάσεις. Λέω τώρα -από τη μία- αν παραμείνουν σε αυτό το σχολείο τότε όντως αναπαράγουμε μια αρρωστημένη κατάσταση γκέτο. Εάν τα κλείσουμε -από την άλλη- αφαιρούμε από τα παιδιά τη δυνατότητα να πάρουν έστω αυτές τις λίγες γραμματικές γνώσεις. Τι από τα δύο διαλέγουμε; Ας χρησιμοποιήσουμε και τα δύο εργαλεία. Να παίρνουμε παιδάκια, να τα μεταφέρουμε, να τα εντάσσουμε στα σχολεία και σιγά σιγά. Αλλά αν δεν υπάρχουν τα σχολεία του καταυλισμού δεν θα μπορούν να έχουν ένα επίπεδο για να μπορούμε να τα στέλνουμε αλλού», λέει ο κ. Γκαραγκάνης.

Δηλαδή θα πρέπει να υπάρχουν κριτήρια για να πηγαίνουν στα υπόλοιπα σχολεία όπως το γνωστικό επίπεδο, αναρωτιέμαι. «Όχι μόνο το γνωστικό επίπεδο. Θέλουμε να έχουμε εικόνα κι από την οικογένεια. Γιατί αν δεν το υποστηρίξει η οικογένεια δε θα έρθει στο σχολείο», απαντά ο κ. Γκαραγκάνης και καταλήγει πως: «Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην προσχολική ηλικία. Αν ξεκινήσουμε από εκεί, θα αρχίσουμε να έχουμε γενιές παιδιών που τα περισσότερα θα μπορούν να ενταχθούν. Εμείς θέλουμε να γίνει σιγά σιγά και χωρίς τυμπανοκρουσίες η ένταξη. Και να το αναλάβει η εκπαιδευτική κοινότητα. Να γίνει όμως. Είμαστε υπέρ. Αλλά σιγά σιγά», καταλήγει ο κ. Γκαραγκάνης.

Περισσότερα από το VICE

Η Ιστορία της 16χρονης Μαθήτριας που Σκότωσε Δύο Ανθρώπους «Επειδή δεν μου Αρέσουν οι Δευτέρες»

O «Γέροντας Παστίτσιος» μάς Μιλάει για τις Περιπέτειές του

Πόσο Εθισμένος Είσαι στο Ελληνικό Ίντερνετ; Κάνε το Τεστ του VICE για να Μάθεις