ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ – ¨Ενας πρώην Μεξικανός αστυνομικός που έγινε σωματοφύλακας και πέρασε πάνω από 30 χρόνια σε φυλακή των ΗΠΑ για την ανάμειξή του στην απαγωγή και τη δολοφονία ενός undercover πράκτορα του Οργανισμού για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών αφέθηκε ελεύθερος και επέστρεψε στο Μεξικό.
Η δολοφονία του πράκτορα Enrique “Kiki” Camarena στο Μεξικό το 1985 είναι από τα πιο διαβόητα περιστατικά στην ιστορία της αμερικανικής επιβολής του νόμου και ο Juan José Bernabé έπαιξε κεντρικό ρόλο, σύμφωνα με τις Αρχές των ΗΠΑ. Ωστόσο, ιατροδικαστικά στοιχεία από τη δίκη του Bernabé το 1990, που έκτοτε αμφισβητήθηκαν, οδήγησαν στην απελευθέρωσή του, ακυρώνοντας την ισόβια κάθειρξή του.
Videos by VICE
Η Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ παρέδωσε τον Bernabé, 62 ετών, στις μεξικανικές Αρχές μετανάστευσης στη γέφυρα που συνδέει το Ελ Πάσο του Τέξας και το Χουάρες της Τσιουάουα, στις 9 Απριλίου. Τα δικαστικά έγγραφα δεν περιείχαν εκκρεμείς κατηγορίες για τον Bernabé στο Μεξικό, που σημαίνει ότι οι Αρχές δεν είχαν λόγο να τον συλλάβουν όταν θα περνούσε τη γέφυρα.
Η αποφυλάκισή του είναι η πιο πρόσφατη εξέλιξη σε σχέση με τον θάνατο του Camarena, έναν φόνο που συνεχίζει να είναι ευαίσθητο σημείο στις σχέσεις ΗΠΑ-Μεξικού.
Ο Camarena ήταν πράκτορας της Drug Enforcement Administration στο Μεξικό τη δεκαετία του ‘80 και ερευνούσε το λεγόμενο Καρτέλ της Γκουανταλαχάρα, που είχε το όνομα της πόλης όπου είχαν τη βάση τους οι έμποροι ναρκωτικών. Το Καρτέλ Γκουανταλαχάρα θεωρείται γενικά το πρώτο σύγχρονο μεξικανικό καρτέλ ναρκωτικών και μετά τη δολοφονία του Camarena δημιουργήθηκαν πολλά από το καρτέλ που προκάλεσαν τελικά μεγάλο μέρος της βίας που έχει υποστεί η χώρα από τότε.
Καθώς το Καρτέλ της Γκουανταλαχάρα κέρδιζε ισχύ υπό την ηγεσία τριών Μεξικανών βαρόνων, των Miguel Ángel Félix Gallardo, Ernesto Fonseca και Rafael Caro Quintero, ο Camarena έγινε μεγάλο εμπόδιο στις επιχειρίσεις παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών. Δικαστικά έγγραφα δείχνουν ότι οι πληροφορίες που βρήκε ο Camarena οδήγησαν σε μεγάλες κατασχέσεις ναρκωτικών και την καταστροφή μιας φυτείας μαριχουάνας που άξιζε δισεκατομμύρια, ιδιοκτησίας του Caro Quintero.
Λίγο αργότερα, πέντε άνδρες απήγαγαν τον Camarena τον Φεβρουάριο του 1985 και τον οδήγησαν σε ένα σπίτι, σε μια ακριβή περιοχή της Γκουανταλαχάρα που μάλλον ανήκε στον Caro Quintero, όπου τον βασάνισαν για πάνω από 30 ώρες πριν από τον θάνατό του. Ένας πιλότος του Οργανισμού και την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών και πληροφοριοδότης του Camarena, ονόματι Alfredo Zavala, επίσης δολοφονήθηκε. Και τα δύο πτώματα βρέθηκαν στη γειτονική πολιτεία Μιτσοακάν, εβδομάδες αργότερα.
Ακόμα δεν είναι βέβαιο τι συνέβη στον Camarena. Πολλοί από τους εμπλεκόμενους ισχυρίζονται ότι είναι αθώοι.
Στη δίκη του Bernabé στην Καλιφόρνια, οι Αρχές των ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι ήταν ένας από τους σωματοφύλακες έξω από το σπίτι και μπορεί να είχε εμπλακεί στην απαγωγή, σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα. Επίσης ισχυρίστηκαν ότι ήταν αναμειγμένος σε ένοπλη διαμάχη με τη Μεξικανική Αστυνομία στο αεροδρόμιο της Γκουανταλαχάρα, που επέτρεψε στον Caro Quintero να διαφύγει από το Μεξικό μετά τη δολοφονία. Ο Caro Quintero συνελήφθη στην Κόστα Ρίκα αργότερα την ίδια χρονιά και εκδόθηκε στο Μεξικό.
Ο Caro Quintero και ο Fonseca φυλακίστηκαν στο Μεξικό το 1985, για τον ρόλο τους στη δολοφονία του Camarena και έπειτα τους ακολούθησε ο Félix Gallardo, το 1989.
Παρόλο που οι μεξικανικές Αρχές συνέλαβαν και άσκησαν δίωξη στους τρεις βαρόνους των ναρκωτικών, οι Αρχές των ΗΠΑ συνέχισαν να κυνηγούν εκείνους που πίστευαν ότι εμπλέκονταν στην υπόθεση. Το 1988, τρεις σωματοφύλακες του καρτέλ καταδικάστηκαν στις ΗΠΑ για τον ρόλο τους στη δολοφονία του Camarena. Κατά τη δίκη, οι κατήγοροι έπαιξαν μία ηχογράφηση όπου ακούγονταν οι σωματοφύλακες να μιλάνε με έναν undercover πράκτορα, ισχυριζόμενοι ότι ο Camarena δολοφονήθηκε κατά λάθος όταν παρασύρθηκαν οι άνδρες που τον κρατούσαν αιχμάλωτο, την ώρα που τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια κατά την ανάκριση.
Undercover πράκτορες του Οργανισμού για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών στο Μεξικό άρχισαν να κυκλώνουν τον Bernabé το 1989, αφού έβαλε το καινούργιο του αφεντικό σε μια εταιρεία ασφάλειας της Γκουανταλχάρα ώστε να γίνει πληροφοριοδότης.
Σε ένα ταξίδι στις ΗΠΑ, το αφεντικό που έγινε καταδότης σύστησε τον Bernabé σε δύο πράκτορες του Οργανισμού που παρίσταναν τον έμπορο ναρκωτικών και τον σωματοφύλακά του. Ρώτησαν τον Bernabé σε τέσσερις συναντήσεις τον Ιούλιο του 1989 για το τι έγινε στο σπίτι του Caro Quintero. Στις τρεις πρώτες συναντήσεις, ο Bernabé είπε ότι δεν ήταν παρών στις ανακρίσεις. Στην τέταρτη συνάντηση, τον μέθυσαν.
Ένας από τους πράκτορες αργότερα κατέθεσε ότι ο Bernabé παραδέχτηκε ότι εκείνο το βράδυ ήταν παρών στην ανάκριση του Camarena, παρόλο που η δήλωσή του δεν ηχογραφήθηκε ποτέ. Είπε αργότερα ότι είχε πιει 13 μπίρες και σε μια ηχογράφησή του στο αυτοκίνητο στο τέλος της βραδιάς, αρνήθηκε ότι ήταν παρών στην ανάκριση.
Μετά από αυτές τις συναντήσεις, το αφεντικό του τον βοήθησε να βγάλει προσωρινή βίζα για να επιστρέψει στις ΗΠΑ, όπου τον συνέλαβαν και τον δίκασαν.
Η δική του το 1990 αποδείχτηκε πολύ σημαντική λόγω των υπόλοιπων κατηγορουμένων: έναν άλλον πρώην σωματοφύλακα ονόματι Javier Vásquez Velasco, τον διάσημο έμπορο ναρκωτικών από την Ονδούρα, Juan Ramón Matta-Ballesteros και τον γαμπρό του πρώην Μεξικανού προέδρου Luis Echeverría, Rubén Zuno Arce. Οι κατήγοροι ισχυρίστηκαν ότι και οι τέσσερις άνδρες εμπλέκονταν στην οργάνωση και την απαγωγή και τη δολοφονία του Camarena.
Κατά τη δίκη ο Bernabé παραδέχτηκε ότι ήταν σωματοφύλακας του Fonseca, αλλά αρνήθηκε την ανάμειξη στη δολοφονία του Camarena. Οι ένορκοι τον έκριναν ένοχο για τρεις κατηγορίες, οι δύο σχετιζόμενες με την απαγωγή και τη δολοφονία του Camarena και η τρίτη ως συνεργού στη διαφυγή του Caro Quintero από το Μεξικό. Το 1991 καταδικάστηκε σε ισόβια για την απαγωγή, συν δύο δεκαετείς καταδίκες για τις άλλες κατηγορίες.
Όσοι κατηγορούνταν μαζί του επίσης καταδικάστηκαν για διάφορες κατηγορίες, σε σχέση με την απαγωγή και τη δολοφονία του Camarena.
Αλλά οι καταδίκες στη δίκη του Bernabé το 1990, καθώς και η δίκη των τριών σωματοφυλάκων το 1988, έχουν τεθεί εν αμφιβόλω λόγω της κατάθεσης ενός πράκτορα του FBI ονόματι Michael Malone, που στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 διαπιστώθηκε ότι είχε υπερβάλει στην ιατροδικαστική του ειδημοσύνη.
Η κατάθεση του Malone στις δύο δίκες για τη δολοφονία του Camarena μαζί με πολλές άλλες σημαντικές υποθέσεις, από τότε έχει αποφασιστεί ότι υπερβαίνουν «τα όρια της επιστήμης». Ο Malone είπε ότι βρήκε τρίχες στον υποτιθέμενο τόπο του εγκλήματος που ήταν του Camarena, στοιχείο που αργότερα αποφασίστηκε ότι ήταν ανεπαρκές.
Οι αμφιβολίες που προέκυψαν σε σχέση με την κατάθεση του Malone έριξαν μια σκιά αβεβαιότητας στα βασικά γεγονότα της υπόθεσης – για το πού δολοφονήθηκε ο Camarena και ποιος ήταν παρών.
Ένας από τους σωματοφύλακες στη δίκη του 1988, ο René Verdugo Urquídez, αποφυλακίστηκε το 2019 όταν κέρδισε το αίτημα ακύρωσης της ποινής του λόγω της αμφιλεγόμενης κατάθεσης του Malone. Το 2019, ο Bernabé επίσης κατάφερε να ακυρωθεί η ποινή του και το δικαστήριο δέχτηκε την παραδοχή ενοχής του για μικρότερες κατηγορίες. Έτσι ,αφέθηκε ελεύθερος τον περασμένο μήνα.
Ο Mike Vigil, πράκτορας της DEA που δούλευε με τον Camarena στο Μεξικό στις αρχές του 1980, είπε ότι ο Bernabé είχε καταφέρει να αποφύγει τη Δικαιοσύνη.
«Ο Bernabé είναι σαν ψάρι που γλιστράει και ξεγλίστρησε από την αμερικανική Δικαιοσύνη για ένα καθαρά τεχνικό θέμα», είπε ο Vigil. «Μιλάμε για έναν πολύ βίαιο άνδρα με πολύ βίαιη ιστορία».
Η αποφυλάκιση συμβαίνει μετά την αμφιλεγόμενη αποφυλάκιση του Caro Quintero το 2013, ο οποίος εξέτιε ποινή φυλάκισης 13 ετών.
Ο Caro Quintero πέρασε σχεδόν 30 χρόνια σε μεξικανική φυλακή πριν βγει ελεύθερος με βάση μια τεχνική λεπτομέρεια, που σύντομα κρίθηκε παράνομη από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Η αποφυλάκισή του εξόργισε τις Αρχές των ΗΠΑ που περίμεναν την έκδοσή του μετά το τέλος της ποινής στο Μεξικό.
Ο Vigil είπε στο VICE World News πως όταν ανάκρινε τον Matta-Ballesteros μετά τη συλληψή του στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, ο βαρόνος των ναρκωτικών από την Ονδούρα ισχυρίστηκε ότι ο Caro Quintero σκότωσε τον Camarena. Πιστεύει ότι ο Bernabé θα ξαναμπεί στον υπόκοσμο του εγκλήματος, μάλλον μαζί με τον Caro Quintero.
«Σας διαβεβαιώνω ότι πρόκειται για έναν άνδρα που θα ξαναρχίσει το εμπόριο ναρκωτικών, επειδή είναι το μόνο που ξέρει να κάνει», είπε ο Vigil. «Έχουμε στείλει έναν “καταλύτη” στο Μεξικό ξανά, για να αρχίσει να ασχολείται μ’ αυτά τα βίαια καρτέλ».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στα αγγλικά (www.vice.com/en).
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
O Αχμέντ Σαλίμ Πέθανε από το Κρύο στο «Άγνωστο» Πέρασμα της Κομοτηνής
Ένα Ερπετό Από την Ιουράσια Περίοδο που Bρήκαν Eπιστήμονες Μοιάζει με Πόκεμον
Η «Εθνική» Προσφύγων στις Πολεμικές Τέχνες Προπονείται στο Πεδίο του Άρεως
