Η Θέση των Κομμάτων για το Ελληνικό #Metoo

Έχει περάσει σχεδόν ένας μήνας από όταν η Σοφία Μπεκατώρου έγινε η πρώτη αθλήτρια στην Ελλάδα που μίλησε δημόσια για την σεξουαλική κακοποίησή της. Από εκείνη τη στιγμή ακολούθησε ένα ντόμινο καταγγελιών, με το κίνημα #ΜeΤoo να φτάνει στη χώρα μας και να επεκτείνεται στον χώρο του θεάτρου, των πανεπιστημίων και της δημοσιογραφίας. Όσο η συζήτηση για την έμφυλη βία παραμένει ψηλά στην ατζέντα, ζητήσαμε από τα κόμματα να τοποθετηθούν για το κίνημα #ΜeToo και τις προεκτάσεις του. 

Βικεντία Συροπούλου-Μπασιάκου, Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής & Ισότητας των Φύλων της ΝΔ

Ό,τι κι αν συμβαίνει στις μέρες μας, απ’ όπου κι αν ξεκίνησε το κίνημα, είναι ευλογία που συνέβη. Ευλογία για τα θύματα έμφυλης βίας, που ελευθερώθηκαν πια και πέταξαν από πάνω τους το βάρος του φόβου, της ντροπής, του πόνου, της αμφιβολίας.

Ευλογία για τις οικογένειές τους που έμαθαν, έστω και αργά, την αλήθεια για το τι υπέστησαν τα παιδιά τους και οι σύντροφοί τους. Ευλογία διότι «δικαιώθηκαν» όλες και όλοι που χρόνια τώρα ψέλλιζαν, μιλούσαν, φώναζαν μέσα στην κοινωνική ακινησία ότι ο κόσμος όλος δεν είναι ρόδινος, αγγελικά πλασμένος. Ότι οι πράξεις ή οι απόπειρες ηθικής ή επαγγελματικής εξόντωσης, δεν είναι μεμονωμένες εξαιρέσεις. Ότι η εξουσιολαγνεία (του πατέρα, του συντρόφου, του δάσκαλου, του επικεφαλής μιας εργασίας, του…) θρέφει τα ευτελέστερα κίνητρα αυτών που συνήθως γίνονται δράστες.

Και στη συνέχεια, τι;

Εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, τον κακοποιημένο εαυτό μας. Εμπιστοσύνη σε διαλεχτούς φίλους, που θα κρατήσουν το κακοποιημένο χέρι και θα μας οδηγήσουν στο φως. Εμπιστοσύνη στην πόλη, στην κοινωνία των πολιτών, στο κράτος, διότι δεν είναι όλα σάπια. Επειδή υπάρχουν εξειδικευμένοι άνθρωποι, ευαίσθητοι/ες επαγγελματίες, οργανωμένες δομές, κοινωνικές υπηρεσίες έτοιμες που περιμένουν. Περιμένουν να σηκώσουμε το τηλέφωνο, να στείλουμε μήνυμα, mail, να μιλήσουμε, να ζητήσουμε βοήθεια.

Και ενδυνάμωση. Με καλλιέργεια αισθήματος ασφάλειας στο σπίτι, στον δρόμο, το σχολείο και την εργασία. Με θεσμικό πλαίσιο προστασίας της μητρότητας. Με οικονομική ανεξαρτησία, με δουλειά που να αμείβεται επαρκώς, με κοινωνική ασφάλιση, με παιδικούς σταθμούς για να αφήνουμε τα παιδιά μας, με διαρκείς ελέγχους αντιμετώπισης της αυθαιρεσίας και παραβατικότητας στους επαγγελματικούς χώρος, με δεύτερες και τρίτες και τέταρτες ευκαιρίες. Με ενημέρωση για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Με διαρκή εκπαίδευση.

Στην Ελλάδα έχουμε ένα επαρκές θεσμικό πλαίσιο. Παλιότεροι και νεότεροι νόμοι προβλέπουν αυστηρές κυρώσεις για αδικήματα που σχετίζονται με την έμφυλη ή /και ενδοοικογενειακή βία, ποινικοποιούν τον συζυγικό βιασμό, εξασφαλίζουν την προστασία των θυμάτων τόσο με την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη όσο και με την εγγύηση της ασφάλειάς τους.

Έχουμε, επίσης, τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ένα δυνατό διεθνές νομικό πλαίσιο, με το οποίο αναγνωρίζεται ότι η κάθε μορφής βία κατά των γυναικών (από την απλή παρενόχληση μέχρι τον ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων) αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μια ακραία μορφή διακρίσεων.

΄Εχουμε ένα δίκτυο κρατικών δομών σε όλη τη χώρα που παρέχει ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία στις γυναίκες θύματα έμφυλης βίας (τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, συμβουλευτικά κέντρα, ξενώνες για γυναίκες θύματα και τα παιδιά τους).

Έχουμε όμως και σχολεία, όπου πραγματοποιείται η έμφυλη κοινωνικοποίηση των νέων. Στο σχολείο μπορούν να αναπτύξουν τη γνώση, τις δεξιότητες και τις συμπεριφορές για να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις, βασισμένες στην ισότητα και τον σεβασμό.

Έπρεπε να σπάσει το πρώτο ανάχωμα στη ροή του κατά τα φαινόμενα ήρεμου ποταμού, ώστε να ξεχυθεί ορμητικό το νερό, ασυγκράτητο από την χρόνια αναμονή.

Μπορούμε, λοιπόν, να ελπίσουμε σε ένα καλύτερο μέλλον.

Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ

Η μαρτυρία της Oλυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου έφερε την ελληνική κοινωνία αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης, δημιουργώντας ουσιαστικά το ελληνικό #metoo. Με καθυστέρηση σε σχέση με το ξέσπασμα του πρώτου κύματος στις ΗΠΑ και άλλες χώρες, αλλά εκ των πραγμάτων εξαιρετικά σημαντικό για τη ζωή των γυναικών στη χώρα μας, αφού πλέον κανείς δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια μπροστά σε τέτοια περιστατικά. 

Το κίνημα, εκκινώντας από τον χώρο του αθλητισμού και προχωρώντας και σε άλλους επαγγελματικούς χώρους, ιδιαίτερα στον καλλιτεχνικό χώρο που βρίσκεται στα φώτα της δημοσιότητας, έσπασε την ομερτά των ανδροκρατούμενων υψηλών κλιμακίων και έδωσε το κουράγιο σε γυναίκες διαφορετικών κοινωνικών και επαγγελματικών καταβολών να καταγγείλουν τις δικές τους τραυματικές εμπειρίες.

Με τις μαρτυρίες να πολλαπλασιάζονται, γίνεται πια ξεκάθαρο πως η  πραγματικότητα της έμφυλης παρενόχλησης και του βιασμού δεν αφορά μόνο λίγες εξαιρέσεις, αλλά την πλειοψηφία των γυναικών σε κάθε κοινωνικό και επαγγελματικό χώρο, καθώς και μια μερίδα ανδρών που γίνονται στόχος άλλων ανδρών. Παρά την αμφισβήτηση των θυμάτων από άνδρες αλλά και γυναίκες, φαίνεται πως κοινωνικά αρχίζουν να γίνονται βήματα προς μια νέα συναντίληψη υπέρ των καταγγελλουσών και καταγγελλόντων, ξεφεύγοντας από μια παγιωμένη λογική ενοχοποίησης του θύματος, παρά τις όποιες παραφωνίες, γεγονός που μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει.

Ζούμε, όμως, σε μια κοινωνία που ακόμα είναι δύσκολο για το θύμα να μπορέσει να μιλήσει, φοβούμενο το κοινωνικό στίγμα, την εκδικητική συμπεριφορά εργοδοτών, όταν πρόκειται για καταγγελία στον επαγγελματικό χώρο, και την αντιμετώπιση του θύματος από τους κρατικούς θεσμούς. Για εμάς, κάθε θύμα που βγαίνει μπροστά καταγγέλλοντας την εμπειρία του κάνει ένα βήμα προς τη διεκδίκηση μιας κοινωνίας με μηδενική ανοχή σε περιστατικά παρενόχλησης και κακοποίησης. Στηρίζουμε με κάθε τρόπο τις καταγγέλλουσες, τις ακούμε και τις πιστεύουμε, καθώς γνωρίζουμε πως πρόκειται για μια πραγματικότητα που αφορά σχεδόν κάθε γυναίκα.

Ήρθε πια η στιγμή να ανοίξει η συζήτηση και για θεσμικές αλλαγές ως προς τον χρόνο παραγραφής αυτών των αδικημάτων, την αντιμετώπιση των θυμάτων από την αστυνομία και τις δικαστικές αρχές, αλλά και τη βελτίωση των δομών υποστήριξης, ψυχολογικής και υλικής, ώστε κανένα θύμα να μην αποτρέπεται από το να καταγγείλει τον θύτη για οποιονδήποτε λόγο. Το κίνημα #metoo θα έχει λόγο ύπαρξης μέχρι καμία γυναίκα να μη φοβάται μόνη της στον δρόμο, μέχρι να μην ξανακούσουμε την ερώτηση «τι φορούσες», μέχρι να μην υπάρχει εργοδότης που να εκμεταλλεύεται τη θέση του.

Παναγιώτης Βλάχος, Γραμματέας Επικοινωνίας, Κίνημα Αλλαγής 

Χρειάστηκε το περίφημο tweet της Alyssa Milano για τον Harvey Weinstein το 2017 για να φτάσει σε περισσότερα μάτια και αυτιά ο αγώνας της Tarana Burke, ιδρύτριας του κινήματος #metoo ήδη από το 2006. Έκτοτε μπήκε πολύ νερό στο αυλάκι, η ομερτά που κυριάρχησε για δεκαετίες στην οικονομική, κοινωνική και καλλιτεχνική ζωή έσπασε, το σλόγκαν ταξίδεψε και έγινε κτήμα εκατομμυρίων γυναικών, αλλά και «διαφορετικών» συνανθρώπων μας που λυγίζουν καθημερινά κάτω από την καταπίεση, τον καταναγκασμό, την παρενόχληση, τον βιασμό. 

Δεν έχουν αλλάξει πολλά, αλλά η αρχή έγινε και ο ασκός άνοιξε. Αυτό θα μπορούσε να ειπωθεί και για την Ελλάδα. Στερεότυπα δεκαετιών, πατριαρχικές νοοτροπίες και διαδεδομένος σεξισμός «νομιμοποιούσαν» για χρόνια απάνθρωπες και εξευτελιστικές συμπεριφορές, με θύματα κυρίως γυναίκες. Σποραδικές καταγγελίες ή αποκαλύψεις δεν απασχόλησαν τη δημοσιότητα, παρόλο που η πανδημία «γέννησε» περισσότερη βία και καταπίεση εναντίον των γυναικών. Η γενναιότητα της Σοφίας Μπεκατώρου όμως άνοιξε την αυλαία ανεπιστρεπτί. Και η ελληνική κοινωνία έρχεται αντιμέτωπη με σκληρές αλήθειες και οριακές καταστάσεις, άλλοτε γνωστές και άλλοτε άγνωστες στους χώρους του αθλητισμού και του πολιτισμού, που δεν πρέπει ούτε να ευτελιστούν μέσα από την κίτρινη λογική της κλειδαρότρυπας ούτε φυσικά να αποσιωπηθούν από ισχυρά δίκτυα εξουσίας. 

«Μιλήστε» λέει λοιπόν το Κίνημα Αλλαγής σε κάθε γυναίκα και κάθε συνάνθρωπο που παρενοχλείται, βιάζεται, κακοποιείται, καταναγκάζεται επειδή είναι αδύναμος, ευπαθής, ευάλωτος, φτωχός, άνεργος, στρέιτ, ΛΟΑΤΚΙ, νέος ή μεγαλύτερος. Χρέος των φορέων και κυρίως της Πολιτείας είναι να ακούσει, να καταγράψει, να αξιολογήσει, να κινήσει τις απαραίτητες νομικές διαδικασίες, ώστε να μπει το μαχαίρι βαθιά στο κόκκαλο. Χρέος της Κυβέρνησης είναι να βάλει σε εφαρμογή τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών, μέσα στην οποία εντάσσεται και η παρενόχληση, η λεκτική και ψυχολογική βία. Επίσης να επικυρώσει η Βουλή τη Διεθνή Σύμβαση Κατά της Βίας και Παρενόχλησης στην Εργασία, όπου συμβαίνει η συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών παρενόχλησης. 

Κάθε γυναίκα πρέπει να αισθάνεται ασφαλής να σηκώσει το τηλέφωνο ή να στείλει μήνυμα βοήθειας σε γραμμές στήριξης, που θα εισακουστεί και θα κινήσει τις διαδικασίες, να μην χλευάζεται από την Αστυνομία ή να αποθαρρύνεται από αυτήν. Δίπλα στο σθένος, θέλουμε υποστήριξη: συμβουλευτικά κέντρα και ξενώνες φιλοξενίας σε κάθε δήμο για κακοποιημένες γυναίκες ή συνανθρώπους, με την κατάλληλη ψυχολογική και νομική στήριξη. Και φυσικά μαθήματα σεξουαλικής αγωγής και έμφυλης ισότητας στα σχολεία, ώστε τα στερεότυπα να χτυπηθούν στη ρίζα τους.  

Βρισκόμαστε λοιπόν στα πρόθυρα μιας μεγάλης επανάστασης που θα αλλάξει συθέμελα τις οικογενειακές, εργασιακές και διαπροσωπικές σχέσεις. Έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία, γυναίκες και άνδρες να ξεριζώσουμε μια φρικτή εκδοχή της ανισότητας και να αγωνιστούμε μαζι, με θάρρος, ψυχραιμία και δικαιοσύνη για τον αλληλοσεβασμό, την αλληλεγγύη, την ισότητα, την πραγματική δημοκρατία. 

Βιβή Δάγκα, Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ

Πριν έρθει στην Ελλάδα, το #metoo ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2017, στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες. Αποτέλεσε ένα κύμα καταγγελιών περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης σε γυναίκες, κυρίως από τον χώρο του θεάματος και ιδιαίτερα το Hollywood, οι οποίες δημοσιεύονταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάλογες καταγγελίες γυναικών, βέβαια, υπήρχαν και στο παρελθόν -συγκεκριμένα από το 2016- από εργαζόμενες γυναίκες, από μετανάστριες στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν είχαν την ανάλογη δημοσιότητα. Η περίοδος, που αυτά τα απαράδεκτα περιστατικά άρχισαν να βγαίνουν στο φως, συνδέθηκε και με την ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ την ίδια χρονιά. Ο προσβλητικός, σεξιστικός λόγος του πρώην Προέδρου πυροδότησε την αντίδραση πλήθους γυναικών, οι οποίες βίωναν τις κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, που συνεχώς οξύνονται στη «μητρόπολη» του καπιταλισμού. Τα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα, η πολύμορφη βία σε βάρος των γυναικών, κυρίως η κρατική και εργοδοτική, και η αντίστοιχη δικαιολογημένη λαϊκή αγανάκτηση, αξιοποιήθηκαν κι ως ένα ακόμα πεδίο για την οξυμένη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, που έφτασε στην αλλαγή «σκυτάλης» στην Προεδρία των ΗΠΑ πριν λίγους μήνες.

Η «εκστρατεία» #metoo χτύπησε την πόρτα της Ελλάδας με αφορμή τις καταγγελίες της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για σεξουαλική κακοποίηση, όπως και άλλων γυναικών από τα Πανεπιστήμια, το χώρο του αθλητισμού και του πολιτισμού. Πρόκειται για περιστατικά που το ΚΚΕ καταδίκασε, χωρίς «ναι μεν αλλά». Ανέδειξε, όμως, ότι ταυτόχρονα χρειάζεται να «σπάσει η σιωπή» για τις οικονομικές, κοινωνικές συνθήκες που διευκολύνουν τους δράστες τέτοιων εγκληματικών πράξεων.

Είναι σημαντικό η καταγγελία και η καταδίκη τέτοιων φαινομένων, ειδικά από γυναίκες ή άλλους ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο φως της δημοσιότητας, να αποτελέσει στοιχείο του συλλογικού κι οργανωμένου αγώνα. Άλλωστε, η έκτασή τους σε εργασιακούς χώρους, στην εκπαίδευση, στο χώρο της τέχνης και αλλού, δείχνει ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες, ακραίες ατομικές συμπεριφορές. Υπάρχει ένα βαθύτερο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, που υποθάλπει και τον ακραίο ατομισμό σε βάρος ενός άλλου ανθρώπου, φτάνοντας μέχρι τη σεξουαλική κακοποίηση. Γι’ αυτό η ατομική προστασία, η καταδίκη των ανοιχτών ή συγκαλυμμένων πιέσεων, εκβιασμών, της πολύμορφης βίας μπορούν και πρέπει να είναι στοιχεία της εργατικής - λαϊκής πάλης, και όχι απομονωμένα ή σε αντιπαράθεση με αυτή. Γιατί το ατομικό θάρρος, η αντοχή απέναντι σε τέτοια φαινόμενα μπορεί να αναπτυχθεί στο έδαφος της συλλογικότητας, της συναδελφικότητας, της αλληλεγγύης, που είναι το πραγματικό «δίχτυ ασφαλείας» κάθε γυναίκας, κάθε νέας και νέου, και όχι με το «ατομικό Εγώ». Αυτό άλλωστε επιβεβαίωσε και το κύμα συμπαράστασης στην Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας και άλλους υγειονομικούς, που δέχτηκαν την κρατική βία. Η «ασπίδα προστασίας» χτίζεται μέσα στο συλλογικό αγώνα για να ξεριζωθεί το αγκάθι της εκμετάλλευσης και καταπίεσης, που ξεσκίζει τις σύγχρονες δυνατότητες να ζήσουμε όπως μας αξίζει τον 21ο αιώνα.

Πριν έρθει στην Ελλάδα, το #metoo ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2017, στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες. Αποτέλεσε ένα κύμα καταγγελιών περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης σε γυναίκες, κυρίως από τον χώρο του θεάματος και ιδιαίτερα το Hollywood, οι οποίες δημοσιεύονταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάλογες καταγγελίες γυναικών, βέβαια, υπήρχαν και στο παρελθόν -συγκεκριμένα από το 2016- από εργαζόμενες γυναίκες, από μετανάστριες στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν είχαν την ανάλογη δημοσιότητα. Η περίοδος, που αυτά τα απαράδεκτα περιστατικά άρχισαν να βγαίνουν στο φως, συνδέθηκε και με την ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ την ίδια χρονιά. Ο προσβλητικός, σεξιστικός λόγος του πρώην Προέδρου πυροδότησε την αντίδραση πλήθους γυναικών, οι οποίες βίωναν τις κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, που συνεχώς οξύνονται στη «μητρόπολη» του καπιταλισμού. Τα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα, η πολύμορφη βία σε βάρος των γυναικών, κυρίως η κρατική και εργοδοτική, και η αντίστοιχη δικαιολογημένη λαϊκή αγανάκτηση, αξιοποιήθηκαν κι ως ένα ακόμα πεδίο για την οξυμένη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, που έφτασε στην αλλαγή «σκυτάλης» στην Προεδρία των ΗΠΑ πριν λίγους μήνες.

Η «εκστρατεία» #metoo χτύπησε την πόρτα της Ελλάδας με αφορμή τις καταγγελίες της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για σεξουαλική κακοποίηση, όπως και άλλων γυναικών από τα Πανεπιστήμια, το χώρο του αθλητισμού και του πολιτισμού. Πρόκειται για περιστατικά που το ΚΚΕ καταδίκασε, χωρίς «ναι μεν αλλά». Ανέδειξε, όμως, ότι ταυτόχρονα χρειάζεται να «σπάσει η σιωπή» για τις οικονομικές, κοινωνικές συνθήκες που διευκολύνουν τους δράστες τέτοιων εγκληματικών πράξεων.

Είναι σημαντικό η καταγγελία και η καταδίκη τέτοιων φαινομένων, ειδικά από γυναίκες ή άλλους ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο φως της δημοσιότητας, να αποτελέσει στοιχείο του συλλογικού κι οργανωμένου αγώνα. Άλλωστε, η έκτασή τους σε εργασιακούς χώρους, στην εκπαίδευση, στο χώρο της τέχνης και αλλού, δείχνει ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες, ακραίες ατομικές συμπεριφορές. Υπάρχει ένα βαθύτερο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, που υποθάλπει και τον ακραίο ατομισμό σε βάρος ενός άλλου ανθρώπου, φτάνοντας μέχρι τη σεξουαλική κακοποίηση. Γι’ αυτό η ατομική προστασία, η καταδίκη των ανοιχτών ή συγκαλυμμένων πιέσεων, εκβιασμών, της πολύμορφης βίας μπορούν και πρέπει να είναι στοιχεία της εργατικής - λαϊκής πάλης, και όχι απομονωμένα ή σε αντιπαράθεση με αυτή. Γιατί το ατομικό θάρρος, η αντοχή απέναντι σε τέτοια φαινόμενα μπορεί να αναπτυχθεί στο έδαφος της συλλογικότητας, της συναδελφικότητας, της αλληλεγγύης, που είναι το πραγματικό «δίχτυ ασφαλείας» κάθε γυναίκας, κάθε νέας και νέου, και όχι με το «ατομικό Εγώ». Αυτό άλλωστε επιβεβαίωσε και το κύμα συμπαράστασης στην Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας και άλλους υγειονομικούς, που δέχτηκαν την κρατική βία. Η «ασπίδα προστασίας» χτίζεται μέσα στο συλλογικό αγώνα για να ξεριζωθεί το αγκάθι της εκμετάλλευσης και καταπίεσης, που ξεσκίζει τις σύγχρονες δυνατότητες να ζήσουμε όπως μας αξίζει τον 21ο αιώνα.

Πριν έρθει στην Ελλάδα, το #metoo ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2017, στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες. Αποτέλεσε ένα κύμα καταγγελιών περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης σε γυναίκες, κυρίως από τον χώρο του θεάματος και ιδιαίτερα το Hollywood, οι οποίες δημοσιεύονταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάλογες καταγγελίες γυναικών, βέβαια, υπήρχαν και στο παρελθόν -συγκεκριμένα από το 2016- από εργαζόμενες γυναίκες, από μετανάστριες στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν είχαν την ανάλογη δημοσιότητα. Η περίοδος, που αυτά τα απαράδεκτα περιστατικά άρχισαν να βγαίνουν στο φως, συνδέθηκε και με την ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ την ίδια χρονιά. Ο προσβλητικός, σεξιστικός λόγος του πρώην Προέδρου πυροδότησε την αντίδραση πλήθους γυναικών, οι οποίες βίωναν τις κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, που συνεχώς οξύνονται στη «μητρόπολη» του καπιταλισμού. Τα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα, η πολύμορφη βία σε βάρος των γυναικών, κυρίως η κρατική και εργοδοτική, και η αντίστοιχη δικαιολογημένη λαϊκή αγανάκτηση, αξιοποιήθηκαν κι ως ένα ακόμα πεδίο για την οξυμένη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, που έφτασε στην αλλαγή «σκυτάλης» στην Προεδρία των ΗΠΑ πριν λίγους μήνες.

Η «εκστρατεία» #metoo χτύπησε την πόρτα της Ελλάδας με αφορμή τις καταγγελίες της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για σεξουαλική κακοποίηση, όπως και άλλων γυναικών από τα Πανεπιστήμια, το χώρο του αθλητισμού και του πολιτισμού. Πρόκειται για περιστατικά που το ΚΚΕ καταδίκασε, χωρίς «ναι μεν αλλά». Ανέδειξε, όμως, ότι ταυτόχρονα χρειάζεται να «σπάσει η σιωπή» για τις οικονομικές, κοινωνικές συνθήκες που διευκολύνουν τους δράστες τέτοιων εγκληματικών πράξεων.

Είναι σημαντικό η καταγγελία και η καταδίκη τέτοιων φαινομένων, ειδικά από γυναίκες ή άλλους ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο φως της δημοσιότητας, να αποτελέσει στοιχείο του συλλογικού κι οργανωμένου αγώνα. Άλλωστε, η έκτασή τους σε εργασιακούς χώρους, στην εκπαίδευση, στο χώρο της τέχνης και αλλού, δείχνει ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες, ακραίες ατομικές συμπεριφορές. Υπάρχει ένα βαθύτερο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, που υποθάλπει και τον ακραίο ατομισμό σε βάρος ενός άλλου ανθρώπου, φτάνοντας μέχρι τη σεξουαλική κακοποίηση. Γι’ αυτό η ατομική προστασία, η καταδίκη των ανοιχτών ή συγκαλυμμένων πιέσεων, εκβιασμών, της πολύμορφης βίας μπορούν και πρέπει να είναι στοιχεία της εργατικής - λαϊκής πάλης, και όχι απομονωμένα ή σε αντιπαράθεση με αυτή. Γιατί το ατομικό θάρρος, η αντοχή απέναντι σε τέτοια φαινόμενα μπορεί να αναπτυχθεί στο έδαφος της συλλογικότητας, της συναδελφικότητας, της αλληλεγγύης, που είναι το πραγματικό «δίχτυ ασφαλείας» κάθε γυναίκας, κάθε νέας και νέου, και όχι με το «ατομικό Εγώ». Αυτό άλλωστε επιβεβαίωσε και το κύμα συμπαράστασης στην Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας και άλλους υγειονομικούς, που δέχτηκαν την κρατική βία. Η «ασπίδα προστασίας» χτίζεται μέσα στο συλλογικό αγώνα για να ξεριζωθεί το αγκάθι της εκμετάλλευσης και καταπίεσης, που ξεσκίζει τις σύγχρονες δυνατότητες να ζήσουμε όπως μας αξίζει τον 21ο αιώνα.

Πάτυ Βαρδάμη, Συντονίστρια του Τομέα Ισότητας Φύλου και Λοατκι+ ΜεΡΑ25

Ένα κραυγαλέο «επιτέλους» είναι στο μυαλό και τα χείλη μας όσο παρακολουθούμε το ξέσπασμα του κύματος #MeToo στην Ελλάδα, καθώς οι περισσότερες γυναίκες έχουμε υπάρξει αποδέκτριες σεξουαλικής παρενόχλησης στη ζωή μας, κάποιες από μικρή ηλικία. Βλέπουμε πλέον να σπάνε γύρω μας οι συνθήκες της κοινωνικής και συστημικής ομερτά που αναγκάζουν τα θύματα στην οδυνηρή αποσιώπηση της ψυχολογικής και σωματικής έμφυλης βίας.   

Η διαδικασία αυτή αναδεικνύει έντονα την ανάγκη και την αγωνία όλων γυναικών και ατόμων θύματα για ορατότητα και δικαίωση, ωστόσο εμπεριέχει πόνο και συναισθηματικό κόστος καθώς μέσω από αυτή αναβιώνεται το τραύμα τους. Συνεπώς χρειάζεται συλλογική ευαισθησία και προσήλωση στο πώς αντιμετωπίζουμε τις καταγγελίες, πώς τις χειριζόμαστε στο δημόσιο διάλογο και με ποιο τρόπο τις διευθετούμε θεσμικά.

Σε μία χρονιά που βιώσαμε τη σφοδρότητα της υπόθεσης Τοπαλούδη, την ακραία βιαιότητα που η ίδια υπέστη αλλά και το πόσο κινδύνεψε η δικαίωση της υπόθεσης της (η οποία δεν έχει λήξει ακόμα δικαστικά), συνειδητοποιήσαμε πόσο άθικτο, βαθιά ριζωμένο και συστημικά πλαισιωμένο είναι το φαινόμενο Πατριαρχία  στην κοινωνία μας. Ως μία αρχή για την αποδόμηση του είναι απαραίτητο να δοθεί δημόσιο βήμα στις φεμινιστικές και ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις και να υπάρξει η απόλυτη δέσμευση εκ μέρους της πολιτείας για την εφαρμογή των αιτημάτων τους.  

Αυτή τη στιγμή υπάρχει άμεση ανάγκη να διασφαλιστεί η διαδικασία καταγγελίας της έμφυλης βίας με πολλαπλούς τρόπους ώστε τα θύματα να μη φοβούνται να καταγγείλουν, να μην αποτρέπονται ή ενοχοποιούνται (το λεγόμενο victim blaming) και τελικά να δικαιώνονται. Για τον λόγο αυτό πρέπει να καθιερωθούν μονάδες στήριξης των θυμάτων σε κάθε μικρή κοινότητα ξεκινώντας από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους δήμους και τους εργασιακούς χώρους, ώστε να είναι απόλυτα προσβάσιμες.  

Στη συνέχεια χρειάζεται να εφαρμοστεί ένα αυστηρό πρωτόκολλο στις αστυνομικές αρχές για το πως χειρίζονται τις καταγγελίες και τα θύματα, η υποχρεωτική καταγραφή όλων των περιστατικών, η σχετική εκπαίδευση των αστυνομικών σε όλα τα τμήματα της χώρας και η επάρκεια ειδικών ιατροδικαστών σε θέματα βιασμού και σωματικής βίας. Αντίστοιχο πρωτόκολλο χρειαζόμαστε στις δικαστικές αίθουσες ώστε να πάψει η αναπαραγωγή της κουλτούρας του βιασμού (δηλαδή η στοχοποίηση της εμφάνισης ή ντυσίματος των γυναικών και του δικαιώματος τους στην αυτοδιάθεση του σώματος) ως γραμμή υπεράσπισης για τους δράστες. Επιπλέον, πρέπει να δοθεί προσοχή στο πως μιλάμε για την έμφυλη βία στα ΜΜΕ ώστε να μη ενοχοποιηθούν τα θύματα και, επιτέλους, να ανοίξει ο δημόσιος διάλογος για τους έμφυλους κοινωνικούς ρόλους και τα στερεότυπα στη βαθιά πατριαρχική κοινωνία μας.  

Τέλος, εξαιρετικά σημαντική είναι η επαναφορά του μαθήματος της Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία, ο εμπλουτισμός της μαθησιακής ύλης με έννοιες κλειδί απο τη Θεωρία του Φύλου όπως η Συναίνεση στην ερωτική συνεύρεση, το Κοινωνικό Φύλο και η ανοχή στη διαφορετικότητα στο σεξουαλικό προσανατολισμό. 

Πρέπει να αδράξουμε το μομέντουμ για να πάψει η ανοχή στην έμφυλη βία, στις συστημικές και κανονικοποιημένες πατριαρχικές διακρίσεις.

Περισσότερα από το VICE

Τι μας Έχει Μάθει Μέχρι Τώρα το Ελληνικό #Metoo

«Έπρεπε να Καταλάβω ότι Δεν Φωτογραφίζω τη Σαντορίνη με το Άπλετο Φως»

Τι Έκανε η Πολιτεία Ώστε οι Νέοι να Καταγγέλλουν Περιστατικά Σεξουαλικής Κακοποίησης;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.