«Μαμά Πότε θα Φύγουμε Από Εδώ;» - Η πιο Συχνή Ερώτηση που Ακούει μια Παιδοψυχολόγος

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Το συγκεκριμένο άρθρο υπογράφει η Κυριακή Μαργαρίτη, Press officer των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η νέα έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με τίτλο «Θεμελιώνοντας την Κρίση στα Ευρωπαϊκά Σύνορα», καταδεικνύει πώς οι μεταναστευτικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτουν σε κίνδυνο την σωματική και την ψυχική υγεία καθώς και την ασφάλεια των ανθρώπων που είναι εγκλωβισμένοι στα ελληνικά νησιά. Άνθρωποι οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί βία και κακουχίες παραμένουν σε φρικτές συνθήκες, χωρίς επαρκή ενημέρωση για το νομικό καθεστώς τους και υπόκεινται σε δαιδαλώδεις διαδικασίες ασύλου και σκληρές διαδικασίες υποδοχής. Αυτό το σύστημα έχει προκαλέσει μόνο δυστυχία, έχει θέσει σε κίνδυνο ζωές και υποβαθμίζει το δικαίωμα στο άσυλο.

«Μαμά, πότε θα φύγουμε από εδώ»; Αυτή είναι η πιο συχνή ερώτηση που ακούει στις συνεδρίες της η παιδοψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Άρτεμις Χριστοδούλου, από τα παιδιά που ζουν στο Καρά Τεπέ στη Λέσβο. H Άρτεμις εργάζεται τους τελευταίους δυόμιση μήνες στο νησί και ο μικρότερος ασθενής που παρακολουθεί είναι μόλις έξι ετών.

Στα παιδιατρικά τους προγράμματα στη Λέσβο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν περιθάλψει έναν ανησυχητικά μεγάλο αριθμό παιδιών με επιδεινούμενη ψυχική υγεία. Το διάστημα 2019-2020 παρείχαν υπηρεσίες σε 456 παιδιά με προβλήματα ψυχικής υγείας. 

«Η ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη που χρειάζονται τα παιδιά αυτά δεν πηγάζει μόνο από την κατάσταση από την οποία έχουν έρθει, αλλά κυρίως από τις συνθήκες στις οποίες ζουν αυτήν τη στιγμή. Η ψυχική τους υγεία επηρεάζεται από το εάν οι γονείς έχουν λάβει απορριπτικές απαντήσεις για το αίτημα ασύλου τους, αν μπορούν να φύγουν από τον καταυλισμό, αν μπορούν να φύγουν από το νησί, αν βρίσκονται μέσα στη σκηνή συνέχεια και φυσικά από το πώς διαχειρίζονται οι γονείς την κατάσταση στην οποία βρίσκονται».

Τα παιδιά παρουσιάζουν συμπτώματα που σχετίζονται με τραυματικές εμπειρίες και φόβο, και συχνά πυροδοτούνται από τη διαβίωσή τους στο hotspot. Τα κύρια συμπτώματα είναι διαταραχές ύπνου και εφιάλτες (39%), γενικευμένος φόβος (24%), παλινδρόμηση σε προγενέστερο στάδιο ανάπτυξης και γενική νοητική δυσλειτουργία (30%), αίσθημα αδυναμίας και αποστασιοποίηση (25%) και ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλοι, στομαχικό άλγος και ζάλη (10%). 

Τα συμπτώματα αυτά προκαλούν συχνά δυσκολία στη συγκέντρωση, τη μάθηση, την αλληλεπίδραση και το παιχνίδι, απουσία λόγου ή ροπή για ατυχήματα, νυχτερινή ενούρηση και αδυναμία ελέγχου των αρνητικών συναισθημάτων.

Έχουν καταγραφεί, επίσης, ανησυχητικά υψηλά ποσοστά αυτοτραυματισμού και ενεργού αυτοκτονικού ιδεασμού στα παιδιά. Για το ίδιο χρονικό διάστημα, από τους 180 ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με περιστατικά αυτοτραυματισμού, αυτοκτονικό ιδεασμό ή απόπειρα αυτοκτονίας, πάνω από τα δύο τρίτα ήταν παιδιά. Το μικρότερο ήταν έξι ετών. 

«Μια αυθόρμητη ερώτηση που ακούω πολύ συχνά από τα παιδιά είναι: Πότε θα φύγουμε από εδώ; Ή πόσο καιρό θα μείνουμε στο camp; Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να σου εκφράσουν ότι νιώθουν άγχος. Για τα πιο μικρά το καταλαβαίνουμε περισσότερο από το πώς αντιδρούν σε διάφορες καταστάσεις. Σίγουρα το στρες και ο θυμός που εκδηλώνουν συνδέονται με τις συνθήκες στις οποίες ζουν. Αρκετά παιδιά αναφέρουν ότι βλέπουν εφιάλτες και όταν πάμε να διερευνήσουμε από πού προέρχονται βλέπουμε για παράδειγμα ότι οφείλονται στις φωτιές στη Μόρια. Έχω ακούσει παιδάκια που ρωτάνε: “Γιατί με φέρανε εδώ; Η ζωή μου είναι χειρότερη από ό,τι πριν φύγουμε από τη χώρα μου”. Μπορούν επίσης να εκφράσουν σκέψεις αυτοκτονίας και αυτό είναι πολύ σοκαριστικό. Και εκεί έρχεται η δική μας ματαίωση, όταν ξέρεις ότι μπορείς να βοηθήσεις τα παιδιά αυτά μέχρι ενός σημείου, αλλά δεν μπορείς να αλλάξεις τη συνθήκη στην οποία ζουν, δεν μπορείς να προσφέρεις ένα πλαίσιο πλήρους επούλωσης, καθώς επιστρέφουν πάλι στη σκηνή, στο ίδιο τραυματικό περιβάλλον. Για εμένα είναι πολύ σημαντικό και το γεγονός ότι δεν πηγαίνουν σχολείο, δεν λαμβάνουν την τυπική εκπαίδευση. Υπάρχουν παιδιά 16 χρονών και δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο, γεγονός που δεν επιτρέπει κανενός είδους ενσωμάτωση. Τι αντίκτυπο έχει αυτό σε ένα παιδί; Με ποιο τρόπο εξυπηρετεί τα ανθρώπινα δικαιώματά του»;

Τα παιδιά του Καρά Τεπέ, αντίθετα, φαίνεται πως έχουν εξοικειωθεί με τις λέξεις άσυλο, χαρτιά, αίτηση, απόρριψη. Και δεν γίνεται να μην συμβεί αυτό, καθώς είναι βασικό θέμα συζήτησης των γονιών τους. Το κάθε παιδί του οποίου οι γονείς παίρνουν μία απορριπτική απάντηση, έρχεται σε επαφή με όλη τη ματαίωση που συνοδεύει την απόφαση αυτή. 

«Δεν θα ξεχάσω μία στιγμή σε μία συνεδρία όταν ένας γονέας έλαβε ένα τηλεφώνημα όπου του έλεγαν ότι έχει πάρει θετική απόφαση για το άσυλο. Η χαρά που ένιωσε όλη η οικογένεια ήταν τόσο μεγάλη που αν μπορούσαν θα αγκάλιαζαν όλο τον κόσμο. Χαρά για ένα χαρτί που προφανώς δεν γνωρίζουν πού θα τους πάει παραπέρα αλλά είναι απίστευτο να βλέπεις πόσο το περιμένουν».

Για τα παιδιά το Καρά Τεπέ είναι η δική τους φυλακή. Ένας χώρος που καταστρέφει κάθε μέρα ένα κομμάτι της παιδικότητας και της αθωότητά τους.  «Και έναν μεγάλο να βάλεις σε μία τέτοια κατάσταση δεν ξέρεις αν θα είναι καλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Σκεφτείτε ένα παιδί για παράδειγμα έξι ετών που έχει περάσει ήδη δύο χρόνια της ζωής του σε ένα τέτοιο μέρος, πόσο μεγάλο στίγμα αφήνει στην παιδική του ηλικία όλη αυτή η εμπειρία».

Περισσότερα από το VICE

Η Κυρία Βάσω Αφηγείται πώς Είναι να Είσαι Μητέρα Ενός Τρανς Κοριτσιού στην Ελλάδα

Αυτός ο Οπαδός Έγινε Meme ως το Πρόσωπο της Απογοήτευσης

Οι «Ανατριχίλες» Είναι η Horror Σειρά Βιβλίων που Μεγάλωσε Εκατομμύρια Millennials

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.