Αν Tρελαίνεσαι Όταν Κάποιος Κάνει Νευρικές Κινήσεις Ίσως Πάσχεις Από Μισοκινησία

Το 2014, ο Todd Handy έτρωγε με την καινούργια κοπέλα του όταν εκείνη διέκοψε το γεύμα με μια εξομολόγηση. «Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν σου επιτίθεμαι», του είπε αρχικά κι έπειτα του εξήγησε ότι εκείνος είχε μια νευρική συνήθεια που της προκαλούσε μεγάλο άγχος. «Φυσικά, ανησύχησα ως σύντροφος», είπε ο Handy, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας. «Αλλά ως οπτικός νευροεπιστήμονας και κάποιος που μελετά την οπτική προσοχή, μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Αναρωτήθηκα τι συνέβαινε. Μου φάνηκε ενδιαφέρον φαινόμενο».

Του φάνηκε σαν μια οπτική εκδοχή της μισοφωνίας -να μισείς τον ήχο- μια πάθηση κατά την οποία ο πάσχων έχει έντονες συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένους θορύβους, όπως το μάσημα ή το πλατάγισμα των χειλιών. Μελετώντας για τη μισοφωνία βρήκε μια έρευνα του 2013, όπου η αντίδραση στα οπτικά ερεθίσματα αποκαλούνταν μισοκινησία ή μίσος για την κίνηση. Άρχισε να ρωτάει στα μαθήματά του αν κανείς ενοχλούνταν όταν έβλεπε κάποιον άλλον να κάνει νευρικές κινήσεις.

«Κυριολεκτικά το ένα τρίτο της τάξης σήκωσε τα χέρια με μια έκφραση του τύπου “Πωπω, μιλάει για κάτι από το οποίο υποφέρω”».

Πρόσφατα, ο Handy και οι συνάδελφοί του δημοσίευσαν την πρώτη μελέτη αποκλειστικά εστιασμένη στη μισοκινησία, στο Nature Scientific Reports, με επικεφαλής συγγραφέα των διδακτορικό φοιτητή Sumeet Jaswal. Η έρευνα εστιάζει κυρίως στον καθορισμό του πόσο κοινή είναι η μισοκινησία – και τα ευρήματα μοιάζουν πολύ με αυτά του Handy στις αυθόρμητες έρευνες στις τάξεις του. Σε σύνολο άνω των 4.000 ατόμων, το ένα τρίτο είπε ότι ενοχλούνταν από τις νευρικές κινήσεις των άλλων και αυτό προκαλούσε αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό, άγχος και πίεση.

Ο Arjan Schröder, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Amsterdam UMC και επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας του 2013, ο οποίος επινόησε τον όρο μισοκινησία, είπε ότι αντίστοιχη συχνότητα υπήρχε και στην περίπτωση των ασθενών που έπασχαν από μισοφωνία. Αλλά όπως δείχνει η δουλειά του Handy, η μισοκινησία μπορεί να είναι συνήθης και στον γενικό πληθυσμό.

Ο Handy και οι συνάδελφοί του ρώτησαν στην αρχή μια ομάδα φοιτητών αν είχαν έντονα αρνητικά συναισθήματα, σκέψεις ή σωματικές αντιδράσεις όταν έβλεπαν τις νευρικές η επαναλαμβανόμενες κινήσεις άλλων, για παράδειγμα αν κουνούσαν το πόδι, χτυπούσαν τα δάχτυλα ή μασούσαν τσίχλα. Το 38% των φοιτητών απάντησε ναι και το 31% είπε ότι είχε και μισοκινησία και μισοφωνία.

Έπειτα ρώτησε μια μεγαλύτερη, πιο ποικίλη από δημογραφική άποψη ομάδα (όχι φοιτητές) και βρήκαν αντίστοιχη συχνότητα: 36% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι είχαν μισοκινησία και 25,5% μισοκινησία και μισοφωνία.

Είναι ενδιαφέρον ότι η μισοκινησία και η μισοφωνία συνυπάρχουν, αλλά μπορεί να υπάρχουν και μεμονωμένες. Σε subreddit για τη μισοφωνία, κάποιος είπε ότι οι θόρυβοι δεν τον ενοχλούσαν και τόσο, αλλά οι νευρικές κινήσεις ναι.

«Αν κάποιος αρχίζει να κουνάει το πόδι ή να χτυπάει το χέρι του, ακόμα κι αν δεν κάνει κανέναν ήχο, τρελαίνομαι, πρέπει να κρύψω τα μάτια μου», έγραψε. «Ολοι κουνάνε νευρικά τα πόδια τους. Δεν αντέχω πια. Κάθε μέρα συναντώ πολλούς ανθρώπους μαζί που κουνάνε τα πόδια τους κι έχω μόνο δύο χέρια». Ένας άλλος θυμάται  μια φορά που έχασε την ψυχραιμία του: ήταν παιδί κι ένας άνδρας στο ασανσέρ χτυπούσε το πόδι του ρυθμικά, σε βαθμό που ο «πάσχων» τού το πάτησε καθώς έβγαινε.

Μερικές φορές κάποιοι ενοχλούνται κι από τα δύο, αλλά το ένα τούς αναστατώνει πιο πολύ. «Τα οπτικά μου ερεθίσματα είναι εξίσου δύσκολα με τα ακουστικά», λέει κάποιος στο Misophonia Education. «Μερικές φορές είναι χειρότερα. Μου είναι σχεδόν αδύνατον να αποφύγω να δω κάτι σε έναν χώρο. Ακόμα κι όταν κλείσω τα μάτια, ακόμα και ώρες ή μέρες αργότερα, η ανάμνηση παραμένει. Θέλω να βάλω τα κλάματα όταν τα σκέφτομαι. Πόδια που κουνιούνται νευρικά, άνθρωποι που κουνιούνται ολόκληροι πέρα-δώθε, δάχτυλα χεριών και ποδιών που χτυπάνε».

Όταν έχεις και οπτικά και ακουστικά triggers, ο κόσμος μπορεί να είναι δύσκολος. Και ενώ άνθρωποι με μισοφωνία μπορούν να φορέσουν ακουστικά για να μπλοκάρουν τον θόρυβο, κάποιος άλλος λέει στο Misophonia Education ότι δεν γίνεται να φορέσει ωτοασπίδες στα μάτια. «Ίσως θα μπορούσα να φορέσω ένα μαντίλι αλλά αυτό μετά έχει πρακτικά ζητήματα. Επίσης είναι πιο πιθανό να θυμηθώ τα οπτικά triggers και να μη θέλω να ξαναβρεθώ εκεί. Αν κάπου είχα ένα οπτικό trigger στο παρελθόν, δεν θέλω να γυρίσω».

O Handy πιστεύει ότι τα επόμενα μεγάλα ερωτήματα που θέτει η μελέτη είναι το πώς ακριβώς η μισοκινησία σχετίζεται με τη μισοφωνία, αν μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθούν καλύτερα οι μηχανισμοί της μισοφωνίας ή αν μπορεί να οδηγήσει δυνητικά σε στρατηγικές αντιμετώπισης και θεραπείες.

Ο Schröder πιστεύει ότι είναι πιθανόν παρόμοιοι μηχανισμοί εφόσον και στις δύο περιπτώσεις τα triggers είναι ανθρώπινα στοιχεία: κίνηση και ήχος. «Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει επανάληψη και έλλειψη προβλεψιμότητας: πότε θα σταματήσει, πότε θα ξαναρχίσει; Επιπλέον, νομίζω, ότι υπάρχει και μια ηθική διάσταση. Αυτός που βιώνει το συναίσθημα, κάτι πιστεύει για το ερέθισμα: γιατί η πηγή του ήχου/ κίνησης το κάνει; Φαίνεται άχρηστο. Γιατί συνεχίζει;».

Έχουν υπάρξει αρκετές προσπάθειες να γίνει κατανοητή η βιολογία της μισοφωνίας. Μια μελέτη έδειξε μέσω μαγνητικής τομογραφίας ότι υπήρχε αυξημένη ενεργοποίηση σε ένα σημείο του εγκεφάλου που αποκαλείται πρόσθιος νησιωτικός φλοιός στους ανθρώπους με μισοφωνία. Αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι σημαντική, ανάμεσα σε άλλα, για την αντίληψη του ίδιου του σώματος και την επεξεργασία των συναισθημάτων.

Έρευνα από τη Mercede Erfanian, νευροεπιστήμονα στο Univesrity College London, δείχνει ότι ο εγκέφαλος του μισοφωνικού λειτουργεί διαφορετικά στον προκινητικό φλοιό: ο προκινητικός φλοιός και ακουστικός φλοιός ήταν υπερσυνδεδεμένοι και επικοινωνούσαν περισσότερο απ’ ό,τι θεωρείται συνηθισμένο. «Αυτό σημαίνει ότι όταν οι πάσχοντες ακούνε ήχους, ο προκινητικός φλοιός επίσης ενεργοποιείται και αυτό δεν συμβαίνει στον εγκέφαλο των μη μισοφωνικών», λέει η Erfanian. Κάτι παρόμοιο διαπιστώθηκε κι ανάμεσα στον προκινητικό φλοιό και τον οπτικό φλοιό.

VICE Video: Η Φυλή του Κρητικού Σερφ

H Efranian πιστεύει ότι θα μπορούσε να είναι η νευρολογική βάση γι’ αυτές τις αντιδράσεις και ότι θα μπορούσε να σημαίνει την εμπλοκή των κατοπτρικών νευρώνων, που ενεργοποιούνται όταν βλέπουμε άλλους να κινούνται και όταν κινούμαστε οι ίδιοι. Θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί κάποιοι με μισοφωνία λένε ότι μιμούνταν τους ήχους για να το αντιμετωπίσουν, να καλύψουν τους θορύβους που ακούνε με δικούς τους.

Ο νευροεπιστήμονας και συγγραφέας V.S. Ramachandran και οι συνάδελφοί του λένε ότι μπορεί να υπάρχουν ομοιότητες με τη συναισθησία, όταν αισθητηριακά ερεθίσματα προκαλούν άλλες αισθήσεις και συναισθήματα. Στη συναισθησία, τα γράμματα προκαλούν ήχους ή οι ήχοι χρώματα αλλά σε κάποιες υποκατηγορίες υπάρχει μεγαλύτερη διαφοροποίηση. Σε μια περίπτωση απτικής συναισθησίας, η υφή γυαλόχαρτου προκαλούσε αίσθημα ζήλιας και η υφή τζιν, αηδία και θλίψη.

O Handy, ως επιστήμονας που εστιάζει στην προσοχή, ακόμα έχει ερωτήματα για το αν τα triggers μισοφωνίας ή μισοκινησίας επηρεάζουν υπερβολικά την προσοχή μας – αν λένε με κάποιον τρόπο στον εγκέφαλο ότι αυτά τα triggers είναι σημαντικά και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε. Μέχρι στιγμής, λέει ο Handy, δεν έχουν βρει σαφείς συνδέσεις με την προσοχή. Η μισοκινησία δεν σχετιζόταν με το να μπορείς να αγνοείς πιο εύκολα περισπασμούς στην περιφερειακή όραση, να μην δίνεις σημασία σε ξαφνικά γεγονότα ακόμα και στην περιφέρεια.

Ενώ όλα αυτά είναι τροφή για μελλοντική έρευνα, ο Handy ελπίζει ότι η άμεση επίπτωση της έρευνάς τους είναι ότι βοηθάει όσους έχουν μισοκινησία να νιώσουν επιβεβαίωση αν δυσκολεύονται και τους δίνουν μια λέξη να περιγράψουν τις αντιδράσεις τους και εργαλεία για να ζητήσουν τροποποιήσεις  συμπεριφοράς η να δημιουργήσουν στρατηγικές αντιμετώπισης. Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για το ποια θεραπεία μπορεί να λειτουργεί καλύτερα για τη μισοκινησία, η αποφυγή δεν λειτουργεί μακροπρόθεσμα, λέει ο Schröder. Θεραπείες που βοηθάνε στη μισοφωνία, όπως γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες για τη μισοκινησία, αλλά δεν έχουν δοκιμαστεί.

Ο Schröder  λέει πως όταν άρχισε την έρευνα για τη μισοφωνία το 2009, όσοι έπασχαν από αυτήν ανακουφίστηκαν που κάποιος τους άκουγε επιτέλους και έπαιρνε σοβαρά τα συμπτώματά τους. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύει και για τη μισοκινησία.

Μπορεί να ακούς για μισοφωνία και μισοκινησία και να σκέφτεσαι «μα, καλά, όλοι δεν ενοχλούνται από αυτά;» Και ενώ υπάρχει ένα φάσμα του πόσο μπορεί να ενοχλείται κάποιος, στη μια άκρη του φάσματος είναι οι άνθρωποι των οποίων η ζωή επηρεάζεται πολύ. Οι άνθρωποι τους οποίους ερευνά ο  Schröder  συχνά δεν μπορούν να φάνε με τις οικογένειές τους ή να δουλέψουν στα γραφεία με τους συναδέλφους τους.

«Το να ενοχλείσαι από τη συμπεριφορά των άλλων είναι συνηθισμένο. Σε όλους μπορεί να συμβεί. Στη μισοφωνία (και ίσως στη μισοκινησία) είναι κάτι παραπάνω, όμως», λέει.

Στο Allergic to Sound, ένα website όπου κόσμος μοιράζεται προσωπικές ιστορίες μισοφωνίας, κάποιος έγραψε ότι η μισοκινησία μπορούσε να διακόψει κάτι πολύ απλό, όπως το να πάει σινεμά με έναν φίλο – όταν ο φίλος έβγαλε το δαχτυλίδι του και άρχισε να παίζει με αυτό.

«Μετά το έβαλε στο στόμα του και σε όλη την ταινία το έβαζε και το έβγαζε. Το έκανε αθόρυβα και χωρίς έντονες κινήσεις, αλλά εμένα μου φάνηκε ότι ο κόσμος γύρω ήταν σε κόκκινο συναγερμό. Δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτα άλλο εκτός από την εκνευριστική κίνηση στην άκρη του ματιού μου. Δεν θυμάμαι τίποτα από την ταινία – ούτε καν πως λεγόταν. Θυμάμαι όμως με τρομακτική λεπτομέρεια κάθε κίνηση που έκανε με τα χέρια του».

 Περισσότερα από το VICE

ΔούKISSα, Λάκης Γαβαλάς και Show: Φωτογραφίες από τα Drag Καλλιστεία της Αθήνας

«Μπήκα σε Άλλη Ζωή» - Όσα Συνέβησαν σε Μία Oμαδική Βιντεοκλήση Ύπνωσης

"Girlhood": Μέσα στο Κοριτσίτσικο Σύμπαν Όπως Είναι Πραγματικά

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.