Ο Δημήτρης Παπανικολάου Χρειάστηκε Μόνο Δέκα Λεπτά για να Διασώσει την Αξιοπρέπεια της Ελληνικής Τηλεόρασης

«Μπαμπά θέλω να το πεις, γιατί θέλω οι άνθρωποι να με σέβονται περισσότερο». Με αυτές τις πολύ απλές και ουσιαστικές λέξεις, η κόρη του Δημήτρη Παπανικολάου, Άρια, είπε στον πατέρα της ότι πρέπει να μιλήσει για το ότι εκείνη βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού.

Ακριβώς έναν χρόνο πριν, ο πρώην μπασκετμπολίστας είχε αποκαλύψει ότι ο ίδιος έχει στοιχεία του συνδρόμου Άσπεργκερ. Αυτήν τη φορά, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτισμό, βγήκε ξανά μπροστά και μίλησε για τον αυτισμό της κόρης του.

Μέσα σε μόλις δέκα λεπτά τηλεοπτικού χρόνου, ο Δημήτρης Παπανικολάου διέσωσε την αξιοπρέπεια ενός μέσου που αρκετές φορές ντρέπεσαι να παρακολουθήσεις - φρικτά εγκλήματα που εξετάζονται από τηλεοπτικά πάνελ σε επίπεδο κλειδαρότρυπας, τηλεδίκες, εντυπωσιοθηρία λες και σβήστηκαν από την ειλικρινή εξομολόγηση ενός ανθρώπου για τον αυτισμό του παιδιού του.

Ακόμη και η τηλεοπτική λέξη «εξομολόγηση» τον αδικεί με τον κλισέ της χαρακτήρα. Τα λεγόμενα του Παπανικολάου ήταν απολύτως to the point. Η συγκίνησή του ήταν έκδηλη, αλλά σε κανένα σημείο ο ίδιος και το συναίσθημά του δεν έγινε το θέμα – αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει συνήθως στην τηλεόραση.

Υπάρχει μια αρχή που επιβεβαιώνεται πάντα. Όσο πιο προσωπικό είναι ένα βίωμα, ένα έργο τέχνης, ένα άρθρο, τόσο πιο πολλούς αφορά. Και η συνέντευξη του Δημήτρη Παπανικολάου αφορά τον καθένα. Όχι μόνο τις 200.000 οικογένειες, που όπως είπε ο ίδιος έχουν παιδί που έχει διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού, αλλά και όλους μας που λόγω άγνοιας ή έλλειψης παιδείας καταδικάζουμε αυτά τα παιδιά στο περιθώριο.

Ο Παπανικολάου εξέφρασε με απλό και ουσιαστικό τρόπο αυτό που λένε πολλοί – ότι η κοινωνία είναι αυτή που καθιστά τους διαφορετικούς ανθρώπους ανάπηρους, κόβοντάς τους την πρόσβαση στα αυτονόητα:

«Η κοινωνία δεν είναι έτοιμη, διότι (ο αυτισμός) είναι η λεγόμενη αόρατη αναπηρία. Βολεύει πολλούς η λέξη “αναπηρία”, δεν υπάρχει αναπηρία. Αν μιλήσετε σε ένα παιδί που είναι σε αμαξίδιο, θα πει “ε ναι, αν δεν μπορώ να ανέβω στο πεζοδρόμιο και μου το έχεις κλείσει, είμαι ανάπηρος, άμα κινηθώ δεν νιώθω ανάπηρος”», ανέφερε ο πρώην μπασκετμπολίστας.

Το ίδιο ισχύει και για τον αυτισμό. Όταν χιλιάδες παιδιά βρίσκονται εκτός της παράλληλης στήριξης που δικαιούνται και επί της ουσίας καταργείται η πρόσβασή τους στη δωρεάν εκπαίδευση, καταδικάζονται σε ένα μέλλον απόλυτα εξαρτημένο, όπου οι δυνατότητές τους μένουν ανεκμετάλλευτες.

Μπορώ να φανταστώ τη σκηνή όπου ένας γονιός ή ένα παιδί με αυτισμό κλαίνε, βλέποντας τη συνέντευξη του Παπανικολάου. Η στιγμιαία λύτρωση μέσα από το βίωμα του άλλου έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις. Πραγματικά πιστεύω ότι στην εκπομπή της Σίσσυς Χρηστίδου «Χαμογέλα και Πάλι» υπήρξε μια τέτοια στιγμή για χιλιάδες γονείς που ζουν έναν εφιάλτη καθημερινά, λόγω και της κρατικής ανεπάρκειας.

Το καλό που κάνει ένα αναγνωρίσιμο πρόσωπο όταν κάνει το βήμα και μιλάει ελεύθερα για θέματα που παραμένουν ταμπού δεν είναι εύκολα μετρήσιμο. Μιλάμε για αντιλήψεις που αλλάζουν αργά, βάσει πολλών διαφορετικών πολιτικοκοινωνικών παραμέτρων.

Όμως, σίγουρα, η συνέντευξη του Παπανικολάου μπορεί να αποδειχτεί πολύ επιδραστική σε άτομα που είχαν μια στρεβλή εικόνα για τον αυτισμό και όσους βρίσκονται στο φάσμα του. Ένας διάσημος και αγαπητός αθλητής με μια μεγάλη καριέρα πίσω του γίνεται το πρόσωπο του αυτισμού, λέγοντας:

«Αν θες να κοροϊδέψεις κάποιον που είναι στο φάσμα του αυτισμού, κορόιδεψε εμένα. Ο αυτισμός δεν είναι επιλογή, η συμπεριφορά σου απέναντί του είναι».

Ένα παιδί που βρίσκεται στο φάσμα και δυσκολεύεται καθημερινά -κυρίως λόγω της αντιμετώπισης των άλλων- σίγουρα είδε τον εαυτό του στην Άρια, όταν ο μπαμπάς της είπε «Πάρα πολλά παιδιά είναι εκτός παράλληλης στήριξης, τρώνε bullying - το φάγαμε κι εμείς» και σε άλλο σημείο «Μικρότερη την κυνηγούσαμε να μην την κοροϊδέψουν. Τώρα το λέει μόνη της στα άλλα παιδιά “Έχω αυτισμό”».

Δεκάδες θεωρητικές ομιλίες για την ευαισθητοποίηση απέναντι στον αυτισμό δεν θα είχαν το άμεσο impact που θεωρώ ότι είχαν τα λεγόμενα του γνωστού μπασκετμπολίστα. Κυρίως, επειδή μίλησε για τα πράγματα όπως είναι – ούτε ωραιοποίησε τα γεγονότα, αλλά ούτε εκβίασε το συναίσθημα.

Έδειξε πόσο δυσκολεύτηκε κι ο ίδιος και έκανε λόγο για τα χιλιόμετρα που διένυσε μέχρι να βρει το θάρρος να μιλήσει πρώτα για το Άσπεργκερ του ίδιου κι ένα χρόνο μετά για τον αυτισμό του παιδιού του.

«Πριν πάλευα να πω τον όρο “διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή”. Με μεγάλη άνεση τον τελευταίο χρόνο, λέω τη λέξη “αυτισμός”», είπε ο Παπανικολάου. Όλοι οι ειδικοί ψυχικής υγείας συμφωνούν ότι πρέπει να εξωτερικεύουμε αυτό που μας δυσκολεύει – ό,τι κι αν είναι αυτό. Αν δεν το κάνουμε, το βάρος του γίνεται ασήκωτο και μπορεί να μας «εξαφανίσει».

Ο Δημήτρης Παπανικολάου άνοιξε έναν δρόμο συνειδητά. Ένωσε τους θρύλους Νίκο Γκάλη και Γιάννη Αντετοκούμπο, οι οποίοι συντάχθηκαν στο πλευρό του ως πρεσβευτές του “UniquAll”, ενός προγράμματος δικής του έμπνευσης με στόχο την ενδυνάμωση των παιδιών με αναπηρία.

«Αν δεν είναι καλά ο δίπλα μου, σύντομα δεν θα είμαι κι εγώ. Αν επικεντρωνόμουν μόνο στην Άρια, θα αδικούσα πολλές χιλιάδες παιδιά που έχουν και πολλά χαρίσματα.

Στην εκπομπή ο Παπανικολάου έκανε την αρχή. Έγινε η φωνή των παιδιών με αυτισμό και ξεκίνησε μια συζήτηση για τα κενά στην εκπαίδευση, την έλλειψη ενημέρωσης και τον σχολικό εκφοβισμό που ευελπιστούμε να συνεχιστεί με ειλικρίνεια και απενοχοποίηση.

Ο ίδιος κάλεσε τους γονείς να βρουν το θάρρος να μιλήσουν για τον αυτισμό, γιατί η ενίσχυση της ορατότητας οδηγεί στην εκπαίδευση της κοινωνίας απέναντι στο διαφορετικό – σε οποιοδήποτε επίπεδο. Τα παρακάτω λόγια του για την επιτακτική αλλαγή που πρέπει να συμβεί σε κοινωνικό επίπεδο, νομίζω είναι ο καλύτερος επίλογος:

«Εμείς κάνουμε ότι μπορούμε για να είναι λειτουργικά τα παιδιά στο 100%, αλλά μετά πρέπει να ετοιμάσεις και την κοινωνία. Αν δεν είναι λειτουργική η κοινωνία, ό,τι και να κάνουμε, θα πάει στράφι».

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξή του:

Η Olesya Έζησε για μια Εβδομάδα Κάτω από Ένα Τραπέζι στο Χάρκοβο

Οι Δέκα Kαλύτερες Φωτογραφίες από το Instagram του Πάνου Καμμένου

30 Πράγματα που Πρέπει να Αρχίσεις να Κάνεις πριν τα 30

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.