O Grégory Είδε τη Γυναίκα του και 19 Ανθρώπους να Πεθαίνουν στις Τρομοκρατικές Επιθέσεις του 2015 στο Παρίσι

«Έχω 20 νεκρούς μέσα στο σώμα μου και δεν ξέρω τι να κάνω. Ήταν όλοι τους ωραίοι άνθρωποι, η γενιά μας, που αντιπροσώπευε το πνεύμα του Παρισιού. Αντιπροσώπευε αυτό ακριβώς που μισούν οι τρομοκράτες: τη διαφορετικότητα, το μοίρασμα, την ανθρωπιά και την αγάπη.

»Όχι, δεν έχω μίσος για τους τρομοκράτες. Μόνο μίσος για τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο. Όμως δεν γίνεται να ζούμε κρυμμένοι. Ο φόβος στα σωθικά δεν είναι επιλογή. Πρέπει να αναγεννηθούμε από τις στάχτες μας. Το ”Belle équipe” ήταν και θα παραμείνει ένας χώρος ζωής», γράφει στην αρχή του βιβλίου του ο Grégory Reibenberg.

Ο ιδιοκτήτης του café La belle équipe, ενός από τα έξι σημεία του Παρισιού –ανάμεσά τους ο συναυλιακός χώρος του Bataclan- που χτυπήθηκαν από τους τρομοκράτες το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου του 2015, μετά την τραγωδία που έζησε αρχίζει να βάζει λέξεις στο χαρτί, χωρίς να ξέρει ακριβώς γιατί.

Ο Grégory επιβίωσε της πιο πολύνεκρης επίθεσης που έχει ζήσει η Γαλλία σε καιρό ειρήνης με 130 νεκρούς, όχι όμως η γυναίκα της ζωής του και σχεδόν όλοι του οι φίλοι και συνεργάτες που εκείνο το βράδυ γιόρταζαν τα γενέθλια μίας εξ αυτών. Είκοσι άνθρωποι συνολικά χάνουν τη ζωή τους στο πιο θανατηφόρο χτύπημα εκείνης της νύχτας μετά το “Bataclan”.

Στις 13 Νοεμβρίου 2015, ακριβώς στις 21:36 τοπική ώρα (22:36 ώρα Ελλάδας), δύο άνδρες βγήκαν από ένα μαύρο αμάξι και άνοιξαν πυρ εναντίον των θαμώνων που κάθονταν στα εξωτερικά τραπέζια του μπαρ “La Belle Equipe”.

O Grégory Reibenberg είχε μόλις μπει μέσα στο μαγαζί για να πάρει το παλτό του, καθώς είχε υποσχεθεί στην κόρη του, Tess, να γυρίσει νωρίς. Το επόμενο που θυμάται είναι να έχει πέσει στο έδαφος, στο άκουσμα των πυροβολισμών. Τρία εφιαλτικά λεπτά αργότερα, οι τρομοκράτες μπαίνουν ξανά στο αυτοκίνητο και εξαφανίζονται.

Ο Gregory τρέχει έξω και βλέπει τη γυναίκα του πεσμένη στο έδαφος. Το όνομα της κόρης του “Tess” είναι η τελευταία λέξη που βγαίνει από το στόμα της. Μια μπάλα του μπόουλινγκ έσωσε την οκτάχρονη τότε κόρη του, καθώς αν δεν είχε χτυπήσει το πόδι της θα βρισκόταν μαζί με τους γονείς της στο πάρτι γενεθλίων.

Αφού του συνέβη το αδιανόητο, ο Grégory που δεν είχε ξαναγράψει ποτέ του λέξη, καταφεύγει στη γραφή αντανακλαστικά για να επιβιώσει. Αρχίζει να γράφει ασταμάτητα για να συλλάβει τα φρικτά γεγονότα που σε μια στιγμή ανέτρεψαν τη ζωή του και να γνωρίσει και ο ίδιος τον νέο άνθρωπο στον οποίο μεταμορφώνεται, μετά την τραγωδία. Το αυτοβιογραφικό βιβλίο του ”Une belle équipe” (Μια όμορφη ομάδα) καταγράφει την επώδυνη διαδικασία της αναγέννησης ενός ανθρώπου, που δεν νιώθει ούτε θύμα ούτε ήρωας, μετά την ανείπωτη καταστροφή.

Το πραγματικά ξεχωριστό στο βιβλίο, αλλά και στην ομώνυμη παράσταση θεάτρου ντοκιμαντέρ της Μάρθας Μπουζιούρη, είναι ότι το φρικτό βίωμα επεξεργάζεται και παραδίδεται στο κοινό σαν ένας ύμνος στη ζωή. Ο Gregory δεν μισεί, δεν αναζητά εκδίκηση, αλλά είναι σαν να νιώθει λύπηση για τους τρομοκράτες και όσους έχουν υποκύψει στη μισαλλοδοξία.

«Λυπάμαι όλους εκείνους που ζουν με το μίσος στην καρδιά τους, καθώς είναι καταδικασμένοι να ζουν μισοί. Βέβαια, παρότι δεν μισώ, είμαι κατηγορηματικά εναντίον όλων όσων θέλουν να βλάψουν αυτό που είμαστε. Αλλά χωρίς μίσος γινόμαστε πιο δυνατοί», λέει ο συγγραφέας του ”Une belle équipe” στο VICE.

Ο ίδιος με τη στάση του απέναντι στα όσα έζησε σπάει τον κύκλο της εχθρότητας και γιορτάζει τη δίψα για ζωή.  «Το μίσος δεν χτίζει τίποτα, τα γκρεμίζει όλα, και πρώτα απ’ όλα εκείνον που το χρησιμοποιεί. Εγώ δεν είχα τη δυνατότητα να αφήσω να με κατακλύσει αυτό το άγονο συναίσθημα και ευτυχώς δεν το έχω νιώσει ποτέ· ήξερα πάντα ότι ήταν μάταιο», παρατηρεί μετά λόγου γνώσης.

Στην ερώτηση πώς γίνεται κάποιος που έχει ζήσει ένα τόσο τραγικό γεγονός να μην παραδοθεί σε αισθήματα απέχθειας απέναντι σε αυτούς που του έκαναν το μεγαλύτερο κακό, που μπορεί να κάνει άνθρωπος σε άνθρωπο, ο Gregory απαντάει έχοντας στο μυαλό του την κόρη του ότι «Το μίσος είναι ένα συναίσθημα πολυτελείας. Μπορεί να μας προσφέρει παρηγοριά και εκτόνωση, να μας επιτρέπει να ρίξουμε την ευθύνη σε κάποιον άλλον, σε κάτι άλλο κι αυτό είναι όλο».

«Πριν τα τρομοκρατικά χτυπήματα, ο Grégory ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε αβίαστα μέσα στον πλούτο της διαφορετικότητας. Εβραίος ο ίδιος, παντρεμένος με μουσουλμάνα, περιστοιχισμένος από την πολιτισμικά ετερόκλητη “ωραία ομάδα” των φίλων και συνεργατών του, ενσάρκωνε, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος, “αυτό που μισούν οι τρομοκράτες”», λέει η σκηνοθέτιδα Μάρθα Μπουζιούρη, εκφράζοντας τον αμέριστο θαυμασμό της για την προσωπικότητά του και το γεγονός πως «η πίστη του σε αυτές τις αξίες δεν κλονίστηκε, πως ο ίδιος δεν μετατοπίστηκε στη μεριά του φόβου και του μίσους».

Η ίδια, σκηνοθέτιδα θεάτρου ντοκιμαντέρ με μεγάλη εμπειρία σε δύσκολα θέματα («Αμάρυνθος» στο Φεστιβάλ Αθηνών μεταξύ άλλων, μια παράσταση βασισμένη στην υπόθεση βιασμού σε σχολείο της περιοχής) συνάντησε τον Grégory παραμονές της επετείου της 13ης Νοεμβρίου στο ανακαινισμένο La belle équipe, μετά από μηνύματα που είχαν ανταλλάξει στο Facebook. Πίσω τους, υπήρχε μια τοιχογραφία με λουλούδια στη μνήμη των θυμάτων. Όταν του μίλησε για την επιθυμία της να μεταφέρει το βιβλίο του στη σκηνή, ως μια παράσταση θεάτρου ντοκιμαντέρ, εκείνος την εμπιστεύτηκε.

«Η Μάρθα ήρθε από μακριά να μου μιλήσει για το εγχείρημά της, με πλησίασε με λεπτότητα  και κατανόηση. Με έπεισε για τις καλές προθέσεις της ως προς το εγχείρημα και ως προς αυτό που ήθελε να κάνει με τις λέξεις μου - λέξεις οι οποίες μεταφέρουν μια ιστορία όχι μόνο δική μου, αλλά που στο βάθος αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα», λέει ο Grégory και τονίζει ότι το σημαντικότερο είναι ότι με τη Μάρθα βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος συναισθηματικά και πνευματικά στο συγκεκριμένο έργο κι αυτό τον έπεισε να της πει το «ναι» έπειτα από πολλές συζητήσεις.

Η Μάρθα Μπουζιούρη ως δημιουργός θέατρου ντοκιμαντέρ που βασίζεται σε πραγματικά βιώματα συναισθάνεται την τεράστια ευθύνη του να κουβαλάς την ιστορία ενός ανθρώπου, πόσο μάλλον όταν αυτή έχει στον πυρήνα της ένα τραύμα τέτοιου μεγέθους. «Ποτέ δεν βάζω κάποιον απέναντι σε ρόλο πληροφορητή – διαθέτω αντίστοιχα κι εγώ τον εαυτό μου “προς επεξεργασία” κι αυτή η συνθήκη αμοιβαίας ευαλωτότητας είναι νομίζω το “κλειδί” στο θέατρο που κάνω».

Η σκηνοθέτιδα θεωρεί κομβικής σημασίας το να μην εστιάζει στο τραύμα αυτό καθαυτό, καθώς όπως λέει και δεν είναι σε θέση να το κάνει και ποτέ δεν θα ρίσκαρε να επανατραυματίσει κάποιον, μέσα από την αναμόχλευση του ίδιου του τραυματικού γεγονότος. «Στην πορεία, θέλω να προκύπτει ένας χώρος μέσα στον οποίο οι άνθρωποι νιώθουν ασφαλείς και ουσιαστικά άνετα με αυτό που εξελίσσεται ως δημιουργική διαδικασία».   

Η Μάρθα Μπουζιούρη ερευνά χρόνια το θέμα της τρομοκρατίας. Διαβάζοντας το βιβλίο του Grégory ήξερε από τις πρώτες σελίδες ότι αυτή είναι μια ιστορία που θέλει να μοιραστεί. Και πρώτα απ’ όλα, επιθυμούσε γνωρίσει τον άνθρωπο πίσω από την ιστορία.

«Με άγγιξε βαθιά η αφοπλιστική ειλικρίνεια, η ευαισθησία του, η πολιτική του στάση. O Grégory ανατέμνει τον εαυτό μετά το ακραίο, χωρίς ίχνος ωραιοποίησης ή μελοδραματισμού. Δεν επικοινωνεί την εικόνα ενός ήρωα, ούτε εκείνη ενός θύματος, αλλά ενός ανθρώπου που ψάχνει τα βήματά του, μετά την καταστροφή».

Όπως χαρακτηριστικά λέει η Μάρθα, «ο Grégory μάς παρέδωσε ένα συγκλονιστικό εγχειρίδιο συμβίωσης με την απώλεια, ένα έργο-ύμνο στη ζωή και ταυτόχρονα ένα ηχηρό χαστούκι κόντρα στη διαιώνιση του φόβου και του μίσους».

Τι θέλει να πει η ίδια μέσα από αυτή την παράσταση; «Θέλω να κάνουμε μαζί με τους θεατές ένα ταξίδι, ένα δύσκολο ταξίδι, από το σκοτάδι ενός ασύλληπτου τραύματος στο φως μιας μεγάλης γιορτής. Θέλω να φωνάξω πως το μίσος δεν εξουδετερώνεται με μίσος, πως ο φόβος δεν μπορεί να μας νικήσει όταν είμαστε μαζί, πως στον απόηχο ενός βαθιά τραυματικού, μετασχηματιστικού γεγονότος, οι άνθρωποι, οι τόποι, η ίδια η ζωή ξαναγεννιέται από τις στάχτες της και θριαμβεύει».

Οι άνθρωποι του Grégory πέθαναν μπροστά στα μάτια του, όχι σε δυστύχημα ή από αρρώστια, αλλά σε ένα τυφλό χτύπημα που τους στέρησε τη ζωή, που στέρησε από την κόρη του τη μητέρα της. Πώς συνεχίζει κανείς μετά από αυτό, χωρίς να λυγίσει μια και καλή υπό το βάρος της θλίψης και της αδιανόητης αδικίας; Πώς ξεφεύγει από το βασανιστικό, επίμονο «γιατί σε μένα, γιατί σε εμάς;».

«Nα φροντίζεις την Tess». Αυτό ήταν το τελευταίο πράγμα που εκείνος άκουσε από το στόμα της γυναίκας του. Αυτή θα ήταν και η τελευταία φράση που θα έγραφε στο βιβλίο του, ένα βιβλίο που έγραψε για μπορέσει να μείνει όρθιος και να κρατήσει τη σημαντικότερη υπόσχεση που έδωσε ποτέ. «Το γράψιμο υπήρξε σωτήριο για μένα. Ήταν η απελευθέρωσή μου», θυμάται. Τον ρωτάω πώς αισθάνεται που οι λέξεις του –αυτές που τον έσωσαν για χάρη της κόρης του– θα ζωντανέψουν στη σκηνή του θεάτρου ΕΛΕΡ στην Αθήνα:

«Το να γνωρίζω ότι οι λέξεις μου θα πάρουν ζωή και πέρα από τη φαντασία των ανθρώπων είναι ένα συναίσθημα πολύ ιδιαίτερο, συναρπαστικό και ταυτόχρονα περίεργο. Το κείμενό μου αποκτά ανθρώπινη μορφή, οι λέξεις παίρνουν επί σκηνής νέα ζωή, αλλιώτικη, καθώς σ’ αυτές προστίθενται τα συστατικά του θεάτρου και σίγουρα του τρόπου με τον οποίο ερμηνεύει η Μάρθα το βιβλίο μου».

Ο Grégory θυμάται πάντα τους νεκρούς (του) της 13ης Νοεμβρίου και η διαφύλαξη της μνήμης αυτών των ανθρώπων είναι η κυριότερη πηγή χαράς που το βιβλίο του έγινε θεατρική παράσταση, για πρώτη φορά στην Αθήνα.

«Το γεγονός ότι γίνεται και θεατρικό έργο με κάνει σίγουρα περήφανο, πόσο μάλλον όταν σκέφτομαι όλους εκείνους που δεν βρίσκονται πια εδώ, αλλά θα ακουστούν τα ονόματά τους σε μια θεατρική σκηνή της Αθήνας. Είναι κάτι παραπάνω από περηφάνια, είναι ένα συναίσθημα που δεν ξέρω πώς λέγεται, αλλά με ξεπερνά», λέει στο VICE.

Η Μάρθα νιώθει κι εκείνη την ανάγκη να μνημονεύσει με τον δικό της τρόπο και στην παράσταση αλλά και στην κουβέντα μας εκείνους που έχασαν τη ζωή τους στο La belle équipe. «Θέλω να πω ευχαριστώ στον Grégory, στους δικούς του και στους δικούς μας νεκρούς», λέει.

Σε ένα από τα πιο συγκινητικά σημεία της παράστασης, οι θεατές βλέπουν φωτογραφίες των θυμάτων σε παλιές χαρούμενες στιγμές και ακούγονται και τα 20 ονόματα των ανθρώπων που έπεσαν νεκροί. Είναι σαν ο Grégory, η Μάρθα και οι συντελεστές να παίρνουν από το χέρι το κοινό για να τιμήσουν όλοι μαζί τα θύματα της τυφλής βίας όχι μόνο των τρομοκρατικών χτυπημάτων, αλλά και των πολέμων και οποιασδήποτε συνθήκης κοστίζει ανθρώπινες ζωές - πόσο φρικτά επίκαιρο.

Ο Grégory σε λιγότερες από 48 ώρες μετά την τρομοκρατική επίθεση πήγε ξανά στο μαγαζί του – πολλές φορές του πέρασε από το μυαλό να μην το ξανανοίξει. «Όταν γύρισα στο La belle équipe την Κυριακή, είχε έναν ωραίο ήλιο του Νοέμβρη. Μπροστά στο κτίριο, είχε σωρούς τα λουλούδια. Κι όταν πλησίασα να δω τα λόγια που είχαν αφήσει οι Παριζιάνοι, ήταν όλα πολύ έξυπνα, γεμάτα αγάπη, δεν υπήρχε ούτε μία λέξη μίσους, ούτε ένα κάλεσμα σε εκδίκηση.

»Βασίλευε μόνο η αγάπη και αγκάλιαζε τον χώρο όπου λιγότερες από 48 ώρες πριν, είχε γίνει σφαγή. Μπροστά σ’ αυτό το θέαμα, όλους αυτούς τους ανθρώπους γύρω μου, όλη αυτήν την αγάπη, δεν χρειάστηκε να σκεφτώ, η ζωή μού είχε μιλήσει και μου είχε δώσει κατεύθυνση. Θα ξανάνοιγα La belle équipe και η ζωή θα κυριαρχούσε και πάλι», μου απαντάει στην ερώτηση για το πώς πήρε την απόφαση να επαναλειτουργήσει το μαγαζί του.

«Για τον Grégory νιώθω απέραντο θαυμασμό», λέει η Μάρθα Μπουζιούρη, η οποία αισθάνεται πια «συνοδοιπόρος» του και τον χαρακτηρίζει «προσωποποίηση της δύναμης για ζωή. Μπορώ να πω πως μετά την εμπειρία της παράστασης και της συνάντησής μου με τον Grégory, το λιγότερο που χρωστάω σε εκείνον –ή στον εαυτό μου;- είναι να πάρω λίγη από τη δύναμή του και να φωνάξω κι εγώ ένα ηχηρό “Δεν φοβόμαστε, δεν μας έχετε καταστρέψει, θα γιορτάσουμε και πάλι στο ίδιο μέρος”».

*Η παράσταση “Belle Equipe” παίζεται στο θέατρο ΕΛΕΡ κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.

Η Μικαέλα Ξύπνησε με Πονοκέφαλο που Κράτησε Ενάμιση Χρόνο και οι Γιατροί Έλεγαν ότι Είναι στο Μυαλό της

Κάποιοι Πληρώνουν για να Γίνουν «Πραγματικοί Άνδρες» σε Στρατόπεδα Μαχητών

Επηρεάζει ο Καθημερινός «Βομβαρδισμός» Δυσάρεστων Ειδήσεων την Ψυχολογία μας;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.