Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.
Στον απόηχο ενός τρομοκρατικού επεισοδίου, συχνά ακούς ότι οι δράστες ήταν γνωστοί στις Aρχές. Αυτό συμβαίνει, επειδή ανά πάσα στιγμή οι υπηρεσίες ασφαλείας (του Ηνωμένου Βασιλείου στην προκειμένη περίπτωση) παρακολουθούν χιλιάδες πιθανούς τρομοκράτες. Τι σημαίνει όμως αυτό; Και αν οι δράστες είναι γνωστοί στις αρχές, γιατί δεν τους σταματάνε;
Videos by VICE
Ο Neil Shortland είναι program manager στο Κέντρο Σπουδών Τρομοκρατίας και Ασφαλείας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης και στο παρελθόν είχε εργαστεί στο υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, με αντικείμενο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Μίλησα μαζί του για την έννοια της λίστας παρακολούθησης τρομοκρατών και για το πώς μερικές φορές οι δράστες ξεγλιστρούν από τα δίχτυα των Αρχών.
«Η λίστα είναι μεγάλη και ξεπερνάει τις δυνατότητες των οργανισμών που είναι υπεύθυνοι για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την παρακολούθηση»
VICE: Γεια σου, Neil. Τι ακριβώς είναι η λίστα παρακολούθησης τρομοκρατών;
Neil Shortland: Στόχος της λίστας είναι να ταυτοποιούνται άνθρωποι που έχουν πιθανότητες να εμπλακούν σε τρομοκρατικές ενέργειες και να συνδράμει ώστε να τεθούν προτεραιότητες εκεί που θα πρέπει να εστιάσουν οι πεπερασμένες δυνάμεις της Αστυνομίας. Επίσης, στόχο έχει να αποτρέψει την εμπλοκή ανθρώπων σε συγκεκριμένες δραστηριότητες – χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, αν βρίσκεσαι σε τέτοια λίστα, δεν επιτρέπεται να ταξιδέψεις με αεροπλάνο. Υποτίθεται ότι θέτει περιορισμούς σε συγκεκριμένα άτομα, αλλά έχει να κάνει και με την ταυτοποίηση του σχετικά μικρού εκείνου υποσυνόλου ενός μεγαλύτερου πληθυσμού, που θα μπορούσε να εμπλέκεται στην τρομοκρατία, έτσι ώστε οι υπηρεσίες ασφαλείας να είναι σε θέση να εστιάσουν στα άτομα που αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
Πόσοι άνθρωποι βρίσκονται σε τέτοια λίστα αυτήν τη στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Ο αριθμός των ανθρώπων που κρίνονται επικίνδυνοι είναι τρεις χιλιάδες. Το ζήτημα είναι πως για κάθε έναν από αυτούς χρειάζονται 12 αστυνομικοί, προκειμένου να διεξαχθεί αποτελεσματική παρακολούθηση – κάτι τέτοιο προφανώς ξεπερνά τον αριθμό των αστυνομικών που διαθέτουμε. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να διαλέξεις ποιους θα παρακολουθείς και ποιους όχι. Η λίστα είναι μεγάλη και ξεπερνάει τις δυνατότητες των οργανισμών που είναι υπεύθυνοι για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την παρακολούθηση.
«Έχουμε 3.000 άτομα που θα μπορούσαν να είναι υψηλού κινδύνου, αλλά στατιστικά τίποτα δεν τους διαφοροποιεί από τους τρεις που θα εμπλακούν σε τρομοκρατική ενέργεια»
Ποιος αποφασίζει για το ποιος μπαίνει στη λίστα;
Ιδανικά, αυτό θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στην Αστυνομία και τις υπηρεσίες ασφαλείας. Η λίστα οφείλει να καλύπτει υπερβολικά πολλά πράγματα. Σκέψου ότι τρομοκράτης μπορεί να είναι κάποιος που μπορεί να κάνει μια επίθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο, να πάει στο εξωτερικό και να γυρίσει, χρηματοδότες, υπεύθυνοι για τη στρατολόγηση, κατασκευαστές εκρηκτικών μηχανισμών. Τον καθένα θα τον πιάσει μια διαφορετική υπηρεσία. Θα είναι μια συνεργασία της MI5, της MI6, της Αστυνομίας και των υπηρεσιών κατά του εγκλήματος.
Πώς καταλήγει κάποιος στη λίστα;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μπεις στη λίστα. Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ο άμεσος και ο έμμεσος τρόπος. Ο άμεσος είναι, όταν τραβάς από μόνος σου την προσοχή των υπηρεσιών ασφαλείας. Κάποιος μπορεί να σε αναφέρει και να πει, «Αυτό το άτομο, μου δημιουργεί ανησυχία». Ο έμμεσος είναι, όταν το όνομά σου ή τα στοιχεία σου εμφανίζονται σε σχέση με κάποιον άλλον που είναι υπό έρευνα. Μετά τη βομβιστική επίθεση στο Μάντσεστερ, η έρευνα που διεξάγεται είναι τεράστια. Οποιοσδήποτε ανιχνεύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στο τηλέφωνο των βομβιστών μπορεί να βρεθεί στη λίστα. Ένα πρόβλημα είναι πως τα κοινωνικά δίκτυα έχουν ανεβάσει αυτά τα νούμερα. Υπάρχουν πάρα πολλοί που εμφανίζονται ως εξτρεμιστές – εκφράζονται έντονα, είναι ισχυρογνώμονες και αποτελούν εύκολους στόχους. Αυτό αυξάνει τον όγκο δουλειάς.
Δείτε ακόμη: Το VICE συναντά τον Μιχάλη Λώλη, τον πρώτο Έλληνα αστυνομικό που έκανε coming out εντός του Σώματος της Αστυνομίας λέγοντας δημόσια ότι είναι γκέι
Πώς καθορίζεται η προτεραιότητα που δίνεται στην παρακολούθηση ατόμων από τις υπηρεσίες ασφαλείας;
Αυτή είναι η κρίσιμη ερώτηση. Κάποιοι πιστεύουν ότι εθνική ασφάλεια σημαίνει πιο διεισδυτικές υπηρεσίες πληροφοριών. Αν ρίξεις μια ματιά σχεδόν σε όλες τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία πέντε ή δέκα χρόνια, αυτό που προκύπτει πάντα είναι ότι ο δράστης είναι γνωστός στην Αστυνομία ή στις υπηρεσίες ασφαλείας. Αυτοί οι άνθρωποι είναι γνωστοί, απλώς εκείνη τη στιγμή δεν αξιολογούνται ως υψηλού κινδύνου. Έχουμε 3.000 άτομα που θα μπορούσαν να είναι υψηλού κινδύνου, αλλά στατιστικά τίποτα δεν τους διαφοροποιεί από τους τρεις που θα εμπλακούν σε τρομοκρατική ενέργεια. Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι ακόμη κι αν αξιολογήσουμε σωστά κάποιον ως προς την επικινδυνότητά του, τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν και ξαφνικά να γίνει υψηλού κινδύνου. Είναι ένα πρόβλημα σχεδόν αδύνατον να λυθεί. Η αξιολόγηση επικινδυνότητας στην τρομοκρατία είναι εξαιρετικά δύσκολη και δεν ξέρουμε πώς να την κάνουμε. Ο όγκος της δουλειάς που ζητάμε από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητές τους.
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook
Πώς παρακολουθούνται όσοι βρίσκονται στη λίστα;
Όταν κάποιος χαρακτηρίζεται ως υψηλού κινδύνου, οι υπηρεσίες ασφαλείας γύρω του επιφορτίζονται με λεπτομερή και διαρκή παρακολούθηση, που συνεχίζεται μέχρι να εμπλακεί σε κάποια εγκληματική δραστηριότητα και να μπορεί να συλληφθεί ή μέχρι να αποφασιστεί ότι δεν αποτελεί κίνδυνο. Για την απόφαση αυτή λαμβάνονται υπόψη και άλλα άτομα, τα οποία μπορεί να θεωρηθούν επικίνδυνα τη δεδομένη στιγμή. Ας πούμε ότι κάποιος δεν έχει κάνει τίποτα για ένα μήνα και έπειτα εμφανίζονται τρία νέα άτομα, που αποτελούν υψηλό κίνδυνο. Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο δύσκολες είναι αυτές οι επιλογές, για τους ανθρώπους που τις κάνουν. Στην ουσία, τους ζητάς να κάνουν προβλέψεις. Μια στο τόσο, θα πάρουν τη λάθος απόφαση. Ή θα είναι σωστή απόφαση για τη δεδομένη στιγμή και έξι μήνες αργότερα, θα αποδειχθεί ότι ήταν λάθος. Το όλο θέμα με τη λίστα είναι ότι υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που θα μπορούσαν να είναι υψηλού κινδύνου απ’ όσους μπορούμε να παρακολουθήσουμε.
«Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στη λίστα που δεν θα κάνουν ποτέ τίποτα»
Πόσο αποτελεσματικά λοιπόν μπορεί το σύστημα να αποτρέψει τις τρομοκρατικές επιθέσεις;
Σίγουρα τα καταφέρνουμε πολύ καλύτερα να αναχαιτίζουμε τρομοκρατικές ενέργειες απ’ ό,τι οι τρομοκράτες να τις πραγματοποιούν. Οι υπηρεσίες ασφαλείας κερδίζουν παρασάγγας όσον αφορά τις απόπειρες τρομοκρατικών ενεργειών που εντοπίστηκαν σε σχέση με εκείνες που πραγματοποιήθηκαν. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να τις αποτρέψουμε όλες. Συγκεκριμένα, το πρόβλημα με τη λίστα είναι πως βρίθει από περιπτώσεις «εσφαλμένου συναγερμού». Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στη λίστα που δεν θα κάνουν ποτέ τίποτα. Από αυτή την άποψη, η λίστα δεν αποτελεί επιτυχία – η αναζήτηση απλώνεται πολύ. Εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν θεμελιώδη συμβιβασμό: Θα μπορούσαμε να σταματήσουμε την τρομοκρατία, αν αφαιρούσαμε όλες τις πολιτικές ελευθερίες. Έχει να κάνει με τη συγκεκριμένη ισορροπία.
Περισσότερα από το VICE
Τι Έκανα τη Βραδιά Πριν Από τις Πανελλαδικές
Ένας Ομοφυλόφιλος Έλληνας Μετανάστης Έγινε Ακροδεξιός Βουλευτής στη Γερμανία – Τον Ρωτήσαμε Γιατί
Η Ιστορία του Μάρκου Καραμπέρη, της πιο Αντιπροσωπευτικής Φιγούρας στη Σαλονικιώτικη Νύχτα των 80’s
