Η Ματωμένη Απεργία στον Πειραιά που Άφησε Πίσω της 11 Νεκρούς

Το καλοκαίρι του 1923, η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στη δίνη της Μικρασιατικής Καταστροφής, της μεγαλύτερης καταστροφής στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους. Η Συνθήκη της Λωζάνης, που πρόκειται να καθορίσει τους όρους ειρήνης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, υπογράφεται στις 24 Ιουλίου του 1923 και η χρεοκοπημένη χώρα αναλαμβάνει το δύσκολο έργο της αποκατάστασης ενάμιση εκατομμυρίου Ελλήνων χριστιανών της Μικράς Ασίας, που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών. Έχοντας χάσει έναν πόλεμο που κατέληξε να είναι ιμπεριαλιστικός, η Ελλάδα είναι διεθνώς αποκλεισμένη από συμμάχους.

Εκτός από την ανθρώπινη τραγωδία και τις συνέπειες στην εξωτερική πολιτική, το προσφυγικό ζήτημα γίνεται πηγή όξυνσης των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων στο εσωτερικό της χώρας. Είναι η εποχή που η ανεργία αυξάνεται ραγδαία, τα ημερομίσθια μειώνονται κατά 25-30%, το βιοτικό επίπεδο σημειώνει κάθετη πτώση και τα εργατικά δικαιώματα περιστέλλονται, την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι αναζητούν κατοικία.

Μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα, το εργατικό κίνημα -με βασικό εκφραστή τη νεοϊδρυθείσα Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΣΕ)- απαιτεί την Πρωτομαγιά του 1923 αυξήσεις στους μισθούς, εφαρμογή του οκταώρου, καταπολέμηση της αισχροκέρδειας και δημιουργία Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας. Η κυβέρνηση Πλαστήρα-Γονατά, που προέκυψε μετά την κατάρρευση του Μικρασιατικού Μετώπου, την ανατροπή της φιλοβασιλικής κυβέρνησης και την αναγκαστική παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου, απαντά αρνητικά στα αιτήματα των εργατών, ενώ έναν μήνα αργότερα η υποτίμηση της λίρας Αγγλίας, που αποτελούσε διεθνώς το βασικό συναλλακτικό νόμισμα, οδηγεί πολλές βιομηχανίες στο να προχωρήσουν σε περιορισμό της παραγωγής, απολύσεις και μειώσεις μισθών. Παράλληλα, οι τιμές σε βασικά είδη διατροφής εκτοξεύονται στα ύψη. Σύμφωνα με μία μεταγενέστερη στατιστική του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, το 1923 ο δείκτης ακρίβειας ανέρχεται στις 1.181 μονάδες (από 341 το 1920), ενώ ο δείκτης μισθού είναι μόλις στο 778,77.

Στις 21 Ιουνίου πραγματοποιείται κοινή επιτροπή εργαζομένων και κράτους για το ζήτημα της ανεργίας. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ζητούν μείωση των ημερομισθίων κατά 25-30%. Οι ναυτεργάτες απαντούν αρνητικά και προειδοποιούν ότι θα κατέβουν σε απεργία. Η κυβέρνηση προειδοποιεί με τη σειρά της ότι θα κηρύξει επιστράτευση.

Οι απολύσεις, οι μειώσεις στα μεροκάματα και η περιοστολή των εργατικών δικαιωμάτων οδηγούν κλιμάκωση των κινητοποιήσεων στις αρχές Ιουλίου. Οι εργάτες του Λαυρίου απεργούν ζητώντας οκτάωρο και αύξηση των ημερομισθίων. Το ίδιο και οι ράπτες, που στο πλαίσιο της κινητοποίησής τους δεν ράβουν παντελόνια, αλλά μόνο σακάκια και γιλέκα.

Η κυβέρνηση οξύνει την κρίση αναστέλλοντας την εφαρμογή του νόμου 2112, απόφαση που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να κάνουν μαζικές απολύσεις χωρίς κανέναν περιορισμό. Αν και το μέτρο αναμένεται να φοβίσει τους εργάτες και να αναστείλει τις απεργίες, οι μυλεργάτες του Πειραιά βγαίνουν σε γενική απεργία στις 9 Αυγούστου, απαιτώντας να μη μειωθεί ο μισθός τους κατά 35%, να πληρωθούν τα περικομμένα ημερομίσθια και να επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοί τους. Στη συνέχεια, πολλά ακόμα σωματεία κηρύσσουν απεργίες. Ανάμεσά τους οι ηλεκτροτεχνίτες, οι σιδηροδρομικοί του Ηλεκτρικού, οι τροχιοδρομικοί, οι καπνεργάτες, οι υπάλληλοι των εφημερίδων και των τελωνειακών αρχών.

Στο επίκεντρο του αγώνα των εργατών είναι ο Πειραιάς, όπου είναι συγκεντρωμένα πολλά εργοστάσια και συμπαγείς εργατικοί πληθυσμοί. Έτσι οι εργάτες της περιοχής ανέρχονται σε 30.746, την ώρα που ο συνολικός πληθυσμός είναι περίπου 130.000 κατοίκοι. Ο μεγάλος αριθμός εργαζομένων, στους οποίους πρέπει να προστεθούν και 44.035 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, ριζοσπαστικοποιεί τον Πειραιά και τον καθιστά θέατρο των αγώνων και των συγκρούσεων.

Παρά την κήρυξη όλο και περισσότερων απεργιών, η κυβέρνηση Πλαστήρα-Γονατά αρνείται να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τους εργάτες -ο Πλαστήρας δηλώνει ότι «ουδεμίαν συζήτησιν θα στέρξωμεν με τους εργάτας, εφόσον δεν κηρύξουν την λήξιν της απεργίας»- και θέτει σε εφαρμογεί μία σειρά μέτρων καταστολής: επιβάλλει λογοκρισία στις εφημερίδες, που καθημερινά κυκλοφορούν με «κομμένα» κείμενα -στις 21 Αυγούστου δεν κυκλοφόρησε ούτε ένα έντυπο-, επιστρατεύει απεργούς σε συγκεκριμένους κλάδους, κάνει συλλήψεις, διαλύει σωματεία και προχωρά σε κατάσχεση καταθέσεων. Για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, τα σωματεία στηρίζουν οικονομικά πολλούς από τους απεργούς που έχουν χάσει το μεροκάματό τους.

Σε απάντηση προς τις προσπάθειες της κυβέρνησης να καταστείλει τους εργάτες, η ΓΣΕΕ και τα Εργατικά Κέντρα κηρύσσουν πανεργατική απεργία και καλούν στις 22 Αυγούστου σε συλλαλητήριο. Η συγκέντρωση είναι προγραμματισμένη να γίνει στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου, όμως από το πρωί η πλατεία έχει καταληφθεί από ισχυρή στρατιωτική δύναμη.

Στην περιοχή της Καστέλλας εμφανίζονται τεθωρακισμένα, ενώ η Αστυνομία και ο Στρατός κάνουν πυκνές περιπολίες. Παρόλα αυτά, οι εργάτες καταφέρνουν να περάσουν κρυφά από τα στρατιωτικά μπλόκα και να συγκεντρωθούν στην πλατεία του Πασαλιμανιού. Οι λογοκριμένες εφημερίδες θα γράψουν ότι στη συγκέντρωση βρέθηκαν 500 άτομα, όμως ο πραγματικός αριθμός τους είναι πολύ μεγαλύτερος.

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Κάτω η κυβέρνηση των εργοδοτών» και «Αφοπλίστε τους τρομοκράτες» είναι μερικά από τα συνθήματα που ακούγονται. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Ριζοσπάστη της εποχής, όταν εμφανίστηκε μία ένοπλη στρατιωτική περίπολος, «oι απεργοί εξαγριωθέντες ώρμησαν κατά της περιπόλου και αφώπλισαν αυτήν», αδειάζοντας και καταστρέφοντας τα όπλα, χωρίς να χτυπήσουν κανένα στρατιώτη.

Σύντομα τα σώματα ασφαλείας λαμβάνουν διαταγή να ανοίξουν πυρ κατά των διαδηλωτών από διάφορα δημόσια κτίρια στο κέντρο του Πειραιά. Ο απολογισμός της 22ας Αυγούστου είναι τρεις νεκροί. «Οι απεργοί συνηντήθησαν με τας περιπόλους εις την διασταύρωσιν των οδών Σωτήρος και Καραΐσκου, όπου εγένετο και η πρώτη αιματηρά σύρραξις», διαβάζουμε στο Έθνος της 23ης Αυγούστου.

Το πρωί της επομένης, 23ης Αυγούστου, πραγματοποιείται στην πλατεία του Πασαλιμανιού μεγάλη πανεργατική συγκέντρωση από τη ΓΣΕΕ και το Εργατικό Κέντρο Πειραιά. Η κυβέρνηση δίνει εκ νέου εντολή να χτυπηθούν οι απεργοί. Στρατός και Αστυνομία επιτίθενται με σφοδρότητα στους συγκεντρωμένους, με αποτέλεσμα των νεκρών να φτάσει τους 11 και άλλοι 100 να τραυματιστούν, ενώ 60 άτομα συλλαμβάνονται και οδηγούνται σε στρατιωτικές φυλακές.

Ανάμεσα στους νεκρούς, βρίσκεται κι ένας 12χρονος μαθητής. Την επομένη, ημέρα Κυριακή, τεθωρακισμένα βρίσκονται στους δρόμους και οι Αρχές έχουν απαγορεύσει την κίνηση στους δρόμους. Την ίδια μέρα, η ΓΣΕΕ αποφασίζει να λύσει την απεργία.

Περισσότερα από το VICE

Αυτή Είναι η πιο Όμορφη Φωτογραφία στο Ελληνικό Instagram

Τα Καλοκαιρινά Βιβλία που Λάτρεψα - Προλαβαίνεις να Διαβάσεις Ένα Πριν Τελειώσει ο Αύγουστος

Οι Φασίστες της Αμερικής Μιμούνται τη Χρυσή Αυγή