Η Ιστορία του Κινηματογραφικού Κανιβαλισμού

Προειδοποίηση: Το παρόν άρθρο περιλαμβάνει (ΕΝΤΕΛΩΣ ΨΕΥΤΙΚΕΣ) εικόνες που κάποιοι ίσως βρουν σκληρές.

Το σίγουρο είναι ότι σήμερα η κοινή γνώμη θίγεται πολύ εύκολα. Είναι δύσκολο να καταγράψεις το οτιδήποτε με μια κάμερα, χωρίς αυτό να «γεννήσει» μια νέα σειρά από σοκαρισμένα κείμενα και άρθρα.

Βέβαια, όλοι αυτοί θα έπρεπε να αισθάνονται ιδιαίτερα άτυχοι που δεν ζούσαν ή δεν δούλευαν την δεκαετία του '70, όταν η κινηματογραφική βιομηχανία και πιο συγκεκριμένα τα πιο «σκοτεινά» της κομμάτια τα οποία ουδεμία σχέση είχαν με τις Κάννες και τα Όσκαρ, έβγαζαν κάποια πραγματικά προκλητικά και αποτρόπαια «διαμάντια».

Από αυτά τα διαμάντια, εκείνα που πραγματικά πήγαιναν στα άκρα ήταν τα Ιταλικά cannibal movies, ένα είδος που άλλωστε θα λάβει και το «υποχρεωτικό» Αμερικάνικο homage του φέτος με την κυκλοφορία του The Green Inferno του Eli Roth.

Κάθε φορά που κάποιος δηλώνει σοκαρισμένος από κάτι που έχει παραχθεί από το κινηματογραφικό mainstream στις μέρες μας, σκέφτομαι ότι σίγουρα δεν έχει δει ποτέ ταινίες όπως το Mountain of the Cannibal God, το Eaten Alive!, το The Last Cannibal World ή την ταινία ορόσημο του είδους, το περίφημο Cannibal Holocaust. Απίστευτα μισανθρωπικές, ηθικά σαθρές και ασύλληπτα προσβλητικές σε επίπεδο ρατσισμού και σεξισμού, οι κανιβαλιστικές ταινίες της Ιταλίας αποτέλεσαν το ζωντανό παράδειγμα του πόσο χαμηλά μπορούσε να φτάσει ο exploitation κινηματογράφος του 70. Πάρα την ξεκάθαρη ωμότητά τους όμως, είχαν και στιγμές εκλεπτυσμένης δημιουργίας και αληθινής ομορφιάς, όσο και αν αυτό φαίνεται να μην συνδέεται με τα προαναφερθέντα. Ήταν και είναι ταινίες που δεν θα ξαναγίνουν ποτέ.

Ο κανιβαλισμός υπήρχε στον κινηματογράφο πολύ πριν την Ιταλική «έφοδο» του '70 -υπάρχει για παράδειγμα μια φυλή κανίβαλων στο 20,000 Λεύγες κάτω από την Θάλασσα της Disney- αλλά τα χαλαρά όρια της λογοκρισίας στις δεκαετίες του '60 και του '70, ήταν αυτά που έδωσαν την ευκαιρία σε αυτές τις ταινίες να εκφραστούν. Πολύ πριν τα κλιπ ατυχημάτων στο Youtube ή στο Bestgore.com υπήρχε η σειρά ντοκιμαντέρ Mondo, τα οποία έδιναν στον θεατή εικόνες ζώων να σφαγιάζονται ή στιγμές περίεργων τελετουργιών από φυλές της Νοτίου Αμερικής.

Ήταν η εποχή που οι ιθαγενείς της Νοτίου Αμερικής είχαν αρχίσει να «αποκαλύπτονται» στο κοινό της Δύσης περισσότερο από ποτέ, λόγω της αυξημένης υλοτομίας στην περιοχή του Αμαζονίου και της κατασκευής του TranAmazon Highway που εξώθησε πολλές φυλές στο να έρθουν σε επαφή με κοινωνικά σύνολα τα οποία και απέφευγαν επί χρόνια. Τα σπάνια φαινόμενα ιεροτελεστικού κανιβαλισμού οδήγησαν στο να απεικονίζονται αυτοί οι άνθρωποι ως προϊστορικοί αγριάνθρωποι, μια άποψη που δυστυχώς κατάφερε να επιβιώσει για πολύ καιρό.

Η πρώτη κανιβαλιστική ταινία που εκμεταλλεύτηκε αυτήν την νέα θεματική ήταν το Man from the Deep River του 1972, το οποίο αποτέλεσε μια φθηνή αντιγραφή του A Man Called Horse και απεικονίζει έναν φωτογράφο που αρχικά βασανίζεται και στην συνέχεια αφομοιώνεται από μια φυλή στην Ταϋλάνδη. Συγκριτικά με τις ταινίες που ακολουθούσαν, η εν λόγω δημιουργία είναι αρκετή «χαλαρή», αλλά εισήγαγε δύο βασικά στοιχεία του είδους: την Me Me Lai, μια Βρετανο-Βιρμανή παρουσιάστρια που έπαιζε συχνά ρόλους τύπου η-κοπέλα-της-φυλής-με-λίγα-ρούχα-αλλά-πολύ-στήθος και τους πραγματικούς θανάτους ζώων, εμπνευσμένων από τα ντοκιμαντέρ Mondo (σε αυτήν την ταινία απεικονίζεται μια μαϊμού της οποίας κόβουν το πάνω μέρος του κεφαλιού).

Ήταν μια πρακτική που και να θες, δεν μπορείς να την υπερασπιστείς. Ίσως πια, σε έναν κόσμο που έχει γεμίσει από βίντεο αποκεφαλισμών του ISIS τέτοια θεάματα να μην σοκάρουν και τόσο, αλλά είναι δύσκολο να σκεφτείς τον μαλάκα που δίνει την εντολή να θανατωθεί ένα ζώο για τις ανάγκες μιας ταινίας και να μην θες να του κλωτσήσεις την μούρη.

Πέντε χρόνια αργότερα ήρθε το Last Cannibal World, το οποίο παρουσιάστηκε ως το sequel του Man from the Deep River, το οποίο ουσιαστικά παρουσίασε τα ίδια πράγματα, αλλά πάτησε γκάζι στο αίμα. Βλέπουμε έναν αληθινό αλιγάτορα να σκοτώνεται και να γδέρνεται, ενώ και οι μαϊμούδες δεν περνάνε πολύ καλά. Η Me Me Lai υποδύεται πάλι μια ιθαγενή που βοηθά τον ήρωά μας να δραπετεύσει, ο οποίος βέβαια την βιάζει λίγο αργότερα επειδή εκείνη δεν του «κάθεται». Στην επόμενη ακριβώς σκηνή από αυτή, την βλέπουμε να του σερβίρει πρωινό, πράγμα το οποίο είναι κομματάκι προβληματικό. Και όλα αυτά πριν μιλήσουμε καν για το κρεσέντο της ταινίας, όπου η ίδια ιθαγενής δέχεται χωρίς πολλά-πολλά να την αποκεφαλίσουν, ενώ εν συνεχεία την μαγειρεύουν και την τρώνε, με τον ήρωά μας και έναν φίλο του να την κάνουν στα γρήγορα χωρίς να προβληματιστούν ιδιαίτερα.

Το Last Cannibal World γνώρισε φοβερή επιτυχία και μέσω αυτού άρχισε να γεννιέται για τα καλά το είδος. Πολλές από τις ταινίες που ακολούθησαν ήταν ουσιαστικά softcore τσοντούλες με λίγο αίμα για την γεύση, όπως το Emanuelle and the Last Cannibals και το Papaya, Love Goddess of the Cannibals του Joe D'Amato τα οποία βγήκαν μέσα σε ένα χρόνο.

Το -με σαφώς μεγαλύτερο μπάτζετ- Mountain of the Cannibal God, είναι μια ακόμα πιο περίεργη περίπτωση, μιας και ήταν η ταινία που κατάφερε να αποκτήσει για πρωταγωνιστή της τον Stacy Keach και να πείσει την Ursula Andress (που πλέον είχε αφήσει πολύ πίσω της την δόξα του James Bond) να τριγυρνάει τσίτσιδη για να δοξάζεται ως θέα μιας φυλής.

Υπάρχει επίσης και μια σκηνή όπου κάποιος πηδάει ένα γουρούνι για κάποιο λόγο, όπως επίσης και ένα σωρό ξεντεριάσματα ζώων, κάτι που βέβαια υπάρχει μπόλικο και στο Eaten Alive! του 1980, μια αλλόκοτη ταινία του είδους που βασίζεται ελαφρώς στους θανάτους του Jonestown, αλλά ρίχνει μέσα και μερικούς κανίβαλους, έτσι για το καλό.

Το 1980 βέβαια ήρθε στην μεγάλη οθόνη και ο βασιλιάς του είδους: ο Ruggero Deodato του Last Cannibal World επέστρεψε με το Cannibal Holocaust.

Μια ομάδα από ντοκιμαντερίστες και λοιπούς μπάσταρδους χάνονται στο κομμάτι του Αμαζονίου που είναι γνωστό ως The Green Inferno (γεια σου Eli Roth με τα ωραία σου) και ένας καθηγητής του ΝΥU αποφασίζει την ερευνήσει την εξαφάνισή τους. Το πρώτο μισό της ταινίας αφορά το ταξίδι του και μας ρίχνει από νωρίς στα βαθιά. Βλέπουμε έναν άντρα να σκοτώνει μια γυναίκα με μια πέτρα ως τιμωρία για την μοιχεία της, ενώ λίγο αργότερα βλέπουμε την πραγματοποίηση μιας έκτρωσης σε μια γυναίκα που είναι καρφωμένη σε έναν σταυρό.

Το πράγμα γίνεται ακόμα πιο σκληρό στο δεύτερο μισό της ταινίας όταν και ανακαλύπτονται τα πλάνα της χαμένης ομάδας. Βλέπουμε εικόνες από μια πραγματική εκτέλεση στην Νιγηρία -γιατί έτσι μας αρέσει- πριν δούμε την ομάδα των «εξαφανισμένων» να δημιουργεί μια σύγκρουση μεταξύ των ιθαγενών (και να τους καίει ζωντανούς) και να βιάζουν ομαδικά μια κοπέλα, η οποία αργότερα θα βρεθεί παλουκωμένη. Η «συμμορία» εν τέλει πιάνεται από τους ιθαγενείς που προκάλεσε και εκτελείται. Και προφανώς κανιβαλίζεται. Να μην ξεχάσουμε βέβαια και τα ζωάκια τα οποία και εδώ σκοτώνονται με συγκλονιστική λεπτομέρεια, με αποκορύφωμα την θανάτωση μιας χελώνας που πρέπει να είναι και το πιο αηδιαστικό πράγμα που έχει κινηματογραφηθεί ποτέ.

Σίγουρα δεν το λες και μια ταινία για όλη την οικογένεια, αλλά έστω κι έτσι ο Deodato αποτυπώνει όλη αυτήν την βαρβαρότητα με μαεστρία. Το δεύτερο μισό της ταινίας, το οποίο γυρίστηκε ώστε να μοιάζει με ντοκιμαντέρ πολύ πριν την έλευση του Blair Witch Project είναι εξαιρετικά πειστικό (ένας από τους μεγάλους οπαδούς της ταινίας είναι και ο Sergio Leone), η αίσθηση της κλιμάκωσης όλης αυτής της χαοτικής ατμόσφαιρας είναι άψογα δοσμένη, ενώ και η γλυκιά μουσική του Riz Ortolani (δουλειά του οποίου υπάρχει και στο Drive) παίζει τον δικό της ρόλο.

O Deodato τα βάζει και με όλη την φύση της media κουλτούρας, με την τελευταία ατάκα της ταινίας να λέει πως «καμιά φορά αναρωτιέμαι ποιοι είναι οι πραγματικοί κανίβαλοι», μια φράση που την λες και θρασύτατη, όταν σκεφτείς ότι έρχεται στο τέλος μιας ταινίας που απεικονίζει τέσσερις βιασμούς ας πούμε.

Γιατί να δεις λοιπόν αυτές τις ταινίες; Όπως είναι προφανές από τα παραπάνω, μιλάμε για βαριά και βίαια δημιουργήματα, τα οποία παρουσιάζουν μια πολύ χαλαρή διάθεση προς την σεξουαλική βία, χωρίς ίχνος ευαισθησίας. Βέβαια πρέπει να πούμε ότι παρά τα παραπάνω, τουλάχιστον οι δημιουργοί των ταινιών έκανα τον κόπο και βγήκαν εκεί έξω για να τις δημιουργήσουν.

Μιλάμε για αγριεμένες ταινίες μιας αγριεμένης εποχής. Τα τέλη της δεκαετίας του '70 στην Ιταλία, σημαδεύτηκαν από τις τρομοκρατικές ενέργειες των Ερυθρών Ταξιαρχιών, μια εκ των οποίων στοίχισε και την ζωή του πολιτικού Aldo Moro, ο οποίος απήχθη και εκτελέστηκε. Θα ήταν τουλάχιστον περίεργο αν κάποιο κομμάτι αυτής της έντασης δεν έβρισκε τον τρόπο να μπει υπό κάποια μορφή στις κινηματογραφικές δημιουργίες εκείνης της εποχής. Όσο αποκρουστικές και αν είναι αυτές οι ταινίες, εξέφραζαν άψογα την ατμόσφαιρα εκείνης της περιόδου στην Ιταλία. Η αδιάκοπη ασχήμια τους και ο πεσιμισμός που προέβαλαν είναι ξεκάθαρο γέννημα του '70 και το γεγονός πως ο Deodato δεν κατάφερε να έχει για πρωταγωνιστή του τον Nicholson ας πούμε, δεν σημαίνει ότι αυτές οι ταινίες πρέπει να απορρίπτονται.

Επιπλέον, απολαμβάνουν και μια περίεργα αξιοθαύμαστη θέση ως οι πιο ακραίες ταινίες που μπορούν να υπάρξουν. Είναι το τέρμα της γραμμής. Είναι ταινίες τρόμου οι οποίες εξετάζοντας την ικανότητα του ανθρώπου να είναι απάνθρωπος σε κάνουν να αισθάνεσαι άσχημα για το ίδιο σου το είδος, αλλά από την άλλη ποια ταινία τρόμου δεν το κάνει αυτό; Σίγουρα υπάρχουν και καλύτερες ταινίες που εξετάζουν τα βασικά ένστικτα των ανθρώπων, αλλά παρά την βιαιότητα τους αυτές οι ταινίες ενίοτε παρουσιάζουν και μια βαθύτητα.

Ο Herzog και ο Coppola πήγαν στην ζούγκλα και την είδαν ως μια δοκιμασία μέσα από την οποία θα αποκαλυπτόταν το ζώο που κρύβεται κάτω από το κοστούμι, κάτι που με τον δικό τους τρόπο κάνουν και οι ιταλικές κανιβαλιστικές ταινίες. Ταινίες σαν και αυτές δεν μπορούν να ξαναγίνουν. Όσο υπερβολικές και αν έχουν γίνει οι ταινίες τρόμου από τότε, οι συγκεκριμένες ταινίες στέκονται μόνες τους, δεν μπορούν να συγκριθούν με άλλες, κυρίως λόγω του αναχώματος που σήκωσαν οι νόμοι για την απαγόρευση της κακομεταχείρισης των ζώων.

Σίγουρα κάποια «αρρωστάκια» του gore την βρίσκουν με το να βλέπουν την Me Me Lai να ψήνεται στα βράχια και κανείς δεν λέει ότι κάτι τέτοιο δεν είναι άρρωστο, αλλά το εν λόγω είδος έχει μια αδιαμφισβήτητη θέση στην κινηματογραφική ιστορία. Είναι περιέργως ενθαρρυντικό να ξέρεις πως για όλη την οργή και το μίσος που έβγαζαν αυτές οι ταινίες τουλάχιστον χρησιμεύουν ως σημαδούρα: εδώ βρίσκονται οι πιο μοχθηρές ταινίες όλων των εποχών.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.