«Ήταν η δολοφονία του Άβελ από τον Κάιν, το πρώτο "αστυνομικό";», ρωτά με νόημα, σερβίροντας, μαύρο καφέ, σε μια γυάλινη κούπα. «Για να είμαι ειλικρινής δεν το 'χα σκεφτεί ποτέ έτσι», απαντώ, ενώ βυθίζεται σε μια καφέ αναπαυτική πολυθρόνα σε σχήμα κύβου. Πίσω του εκατοντάδες βιβλία είναι στοιβαγμένα ανά είδος. Σε μιαν άκρη, τα «αστυνομικά». Αυτό είναι το genre που αγαπά περισσότερο ο Γιάννης Ράγκος: ερευνητής δημοσιογράφος, συγγραφέας -εκτός των άλλων, συνδημιουργός με τους Γιώργο Γούση και Δημοσθένη Παπαμάρκο του πρόσφατου, ιδιαίτερα επιτυχημένου, graphic novel «Ερωτόκριτος»- και πρόεδρος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ).
Διαβάστε: Η Ιστορία της Μεγάλης Απόδρασης του Πειραιά που Ξεπέρασε σε Φαντασία το Χόλιγουντ
Τον συναντώ στο γραφείο του στο σπίτι του στην Πλάκα, με αφορμή το καινούριο -δημοσιογραφικό, αυτήν τη φορά- βιβλίο του «Ξεχασμένα Πρωτοσέλιδα» (εκδόσεις Polaris), που περιλαμβάνει 30 ιστορικά ρεπορτάζ τα οποία χαρτογραφούν την διαδρομή της νεότερης Ελλάδας μέσα από ισάριθμες «υποσημειώσεις» της ιστορίας, ή περιστατικά που περιορίστηκαν στο επίπεδο της μικροϊστορίας. «Το βιβλίο εκτείνεται χρονικά από το 1802 έως το 1976. Τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη χρονολογική τους σειρά, έτσι ώστε να δημιουργείται η αδρή αίσθηση μιας ιστορικής σύναψης», μου εξηγεί, ανοίγοντας ένα ξύλινο ντουλάπι γεμάτο πολυκαιρισμένους φακέλους. «Αυτές είναι οι υποθέσεις που ερευνούσα και έπαιξαν στην "Ανατομία ενός Εγκλήματος". Αγγίζουν περίπου τους 120 φακέλους εγκληματικών υποθέσεων, που καλύπτουν χρονικά όλο τον 20ό αιώνα».
Η Ανατομία ενός Εγκλήματος
Προς στιγμήν, η αναφορά στην «Ανατομία ενός Εγκλήματος» με ταξιδεύει πολλά χρόνια πίσω. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 όταν ο Νίκος Μαστοράκης θέλησε να φέρει στην ελληνική τηλεόραση μια true crime εκπομπή/σειρά. Δραματοποιημένες, δηλαδή, υποθέσεις βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα, που απασχόλησαν την εγχώρια εγκληματολογία. Την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Πάνος Κοκκινόπουλος και σειρά άλλων σκηνοθετών, το σενάριο ο Πέτρος Μάρκαρης και την επιμέλεια της δημοσιογραφικής έρευνας ο 25χρονος, τότε, Γιάννης Ράγκος. «Το ξέρεις ότι η "Ανατομία ενός Εγκλήματος" έχει σημαδέψει την pop κουλτούρα μιας ολόκληρης γενιάς;» διαπιστώνω, χαμογελώντας. «Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι πως είχε σκίσει στις τηλεθεάσεις εκείνα τα χρόνια, αλλά είχε πάρει και πολύ καλές κριτικές», μου υπενθυμίζει, ενώ το μυαλό μου τρέχει με δρασκελιές στον αφηγητή, Γρηγόρη Βαλτινό. «Σου 'μεινε καμιά ιστορία;», ρωτώ. «Πολλές, κάποιες ήταν πραγματικά απίστευτες υποθέσεις. Ειδικά μία δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Δύο αδέρφια, εραστές, όπου το αγόρι σε νεαρή ηλικία είχε σώσει το κορίτσι σε κάποιο σιδηροδρομικό δυστύχημα και χρόνια μετά τη σκότωσε γιατί του ζήτησε να διακόψουν», θυμάται.
Στο ξύλινο τραπέζι, δίπλα σε μια ξεφτισμένη θήκη καπνού, «αναπαύεται» το νέο βιβλίο του Γιάννη. Το «ξεκοκάλισα» απνευστί μέσα σε δυο μέρες -κάθε σελίδα σε βυθίζει στο κυρίαρχο πνεύμα μιας άλλης εποχής, αισθάνεσαι πως κρυφοκοιτάζεις άγνωστες περιόδους της ελληνικής ιστορίας κρατώντας έναν αόρατο μεγεθυντικό φακό. «Υπάρχει κάποια ιστορία από τις 30 που έχεις ιδιαίτερη αδυναμία;», ρωτώ τον Γιάννη. Το σκέφτεται.
Ο Δράκος της Βουλιαγμένης
«Είναι πολλές και καθεμία έχει τη γοητεία της -δεν νομίζω πως μπορώ να διαλέξω μόνο μία. Ουσιαστικά όλες τους συνθέτουν ένα ταξίδι ετών. Ο "Δράκος της Βουλιαγμένης", για παράδειγμα, θεωρώ πως είναι από τις πιο "ιδιαίτερες". Ήταν το 1953 και η αστυνομία εκμεταλλεύτηκε τα αποτελέσματα από ένα "πείραμα διοράσεως", όπως το είχαν ονομάσει, ενός μέντιουμ ώστε να φτάσει στην εξιχνίαση του εγκλήματος. Ήταν η περίφημη Ελένη Κικίδου, την οποία συνάντησα 45 χρόνια μετά για μια συνέντευξη γι' αυτή την υπόθεση» μου λέει. «Βοήθησε τελικά την έρευνα το μέντιουμ;», ρωτώ επιφυλακτικά. «Το μέντιουμ είπε πως ο δράστης έχει μια ουλή στο πρόσωπο και φέρει όπλο από το στρατό. Όταν τελικά η αστυνομία οδηγήθηκε στο δράστη, πράγματι εκείνος είχε ουλή από οδοντιατρική επέμβαση και είχε πρόσφατα απολυθεί από τον στρατό».
Η ιστορία με το μέντιουμ
«Έγιναν όντως έτσι τα πράγματα;», προσπαθώ να καταλάβω. «Οι εφημερίδες της εποχής κατέγραψαν έτσι τα γεγονότα, μου 'χει φανεί και εμένα απίστευτο και έψαξα να βρω αυτή τη γυναίκα, το μέντιουμ που βοήθησε την αστυνομία να λύσει μια πολύ σημαντική υπόθεση. Μην ξεχνάς πως εκείνα τα χρόνια δεν ήταν ιδιαιτέρως συνηθισμένο να επιτίθεται ένας άγνωστος σε ζευγαράκια στη Βουλιαγμένη και μάλιστα να φτάσει να δολοφονήσει και έναν άνθρωπο», μου εξηγεί ο Γιάννης. «Πως πήγε τελικά η συνάντηση με το μέντιουμ;», ρωτώ. «Κοίταξε, δεν είμαι μεταφυσικός, ούτε με γοητεύουν ιδιαίτερα οι θεωρίες περί παραφυσικών φαινομένων και όπως καταλαβαίνεις, ήμουνα αρκετά επιφυλακτικός. Ομολογώ, όμως πως βρέθηκα απέναντι σε μια γυναίκα καλλιεργημένη, σοβαρή και συγκροτημένη, που δεν είχε καμία σχέση με τη φολκλόρ πλευρά των μέντιουμ. Μου επιβεβαίωσε όσα είχα διαβάσει στις εφημερίδες και παράλληλα μου αποκάλυψε άγνωστες πτυχές της υπόθεσης».
Σταματά για μια στιγμή κι ύστερα με ρωτά κοφτά: «Εσύ, αλήθεια, αν μπορούσες να διαλέξεις μια ιστορία από το βιβλίο, ποια θα ήταν, τώρα που το 'χεις διαβάσει κιόλας;».
Ενα κατασκοπευτικό θρίλερ στην Αθήνα του Μεσοπολέμου
Ρίχνω μια ματιά στο οπισθόφυλλο, εκεί όπου 30 κατά βάση άγνωστα περιστατικά της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας συνθέτουν μια εξόχως περιπετειώδη λίστα. Ιστορίες μοναδικές και πρωτότυπες, που απασχόλησαν την κοινή γνώμη και τον Τύπο, στην εποχή τους, όμως στο πέρασμα του χρόνου αποσυνδέθηκαν από τη ροή της ιστορίας, «υποβαθμίστηκαν», παραμερίστηκαν, κάποιες ξεχάστηκαν. Δεν είναι καθόλου εύκολο να επιλέξει κάποιος μία μόνο ιστορία. Από την υπόθεση της Δωροθέας ντε Ροπ, ένα ολοζώντανο κατασκοπευτικό θρίλερ στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, μέχρι τις πρώτες εκτελέσεις θανατοποινιτών στην Ελλάδα και από τη ληστεία της Πέτρας μέχρι τους Έλληνες «Μπόνι και Κλάιντ», όλα τα περιστατικά εξάπτουν τη φαντασία και δημιουργούν ένα πέπλο κινηματογραφικού μυστηρίου.
«Είμαι ανάμεσα σε τρεις αρχικά» λέω τελικά. «Η πρώτη αφορά την άγνωστη πολιτική δολοφονία του 1850, την υπόθεση Κορφιωτάκη. Οι άλλες δύο έχουν να κάνουν με την πρώτη μαζική εθνικιστική οργάνωση στην Ελλάδα, την "Εθνική Ένωση Ελλάς", η οποία έδρασε από το 1927 έως το 1944 και με την απόδραση 27 κομμουνιστών από τις φυλακές των Βούρλων, το 1955».
«Η δολοφονία Κορφιωτάκη είναι ένα άγνωστο περιστατικό για το οποίο δεν γνωρίζαμε τίποτα. Για την ακρίβεια πέτυχα τυχαία την είδηση σε μια εφημερίδα της εποχής και έπειτα, αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες, κατάλαβα πως η ιστορική ή δημοσιογραφική έρευνα δεν είχε φωτίσει ποτέ τη συγκεκριμένη υπόθεση», επισημαίνει ο Γιάννης. «Όπως εξίσου άγνωστη ιστορία είναι και η πρώτη εξέγερση του αγροτικού κινήματος στην Σκλάτινα Τρικάλων, που έγινε σχεδόν τριάντα χρόνια πριν από το Κιλελέρ».
Ξεφυλλίζω ξανά το βιβλίο και στις σελίδες του «κυλούν» αβίαστα περιστατικά με καταζητούμενους για εγκλήματα πολέμου, ναζί, που τρέχουν στο Ράλι Ακρόπολις, θανατοποινίτες που εκτελούνται, μαφιόζικα, με μια σφαίρα στο κεφάλι, ξεχασμένα ναυάγια με ελληνικές αρχαιότητες, πρώιμοι serial killer. Απ' όλα αυτά, εν τέλει, επιλέγω την κινηματογραφική απόδραση των 27 κομμουνιστών από τις φυλακές των Βούρλων.
Μετά τη συζήτηση, ο Γιάννης με ξεπροβοδίζει. «Είναι, λοιπόν, η ιστορία του Κάιν και του Άβελ, το πρώτο αστυνομικό;», τον ρωτώ. «Θα έλεγα πως είναι ο "Οιδίπους Τύραννος"», λέει, προτού με αποχαιρετήσει.
Περισσότερα από το VICE
Πέρασα Δύο Μήνες στα Γραφεία μιας Οργάνωσης του Αρτέμη Σώρρα
Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης δεν Έχει Μετρήσει Ποτέ το IQ του - Αλλά Είναι πιο Έξυπνος από Εσένα